پايان‌نامه بررسي شخصيت انوشيروان از باستان تا دوره اسلامي

چكيده:

موضوع اين پايان‌نامه بررسي شخصيت انوشيروان است. ابتداي فصل اول اين پژوهش به تاريخ ساسانيان تا دوره قباد مي‌پردازد ادامه فصل اول، خسرو انوشيروان در تاريخ (=جنگها، اصلاحات، شخصيت، سكه‌ها، دانش و عهد بزرگ تمدن ادبي و فلسفي ايران در دوره وي) را مورد بررسي قرار مي‌دهد. پايان فصل نيز به بررسي ويژگي و شكل ظاهري ايوان مداين كه پژوهشگران بناي آنرا به خسرو انوشيروان نسبت داده‌اند اختصاص دارد.

فصل دوم به بررسي خصوصيات خسرو انوشيروان در آثار و ادبيات باستاني ايران اختصاص دارد. در ابتداي اين فصل نام خسرو انوشيروان در ادبيات باستاني ايران مورد بررسي قرار گرفته است و در پايان فصل به بررسي ويژگيهاي خسرو انوشيروان در آثار فارسي ميانه زرتشتي در شش اثر (= بندهش، زند وهمن يسن، كارنامه انوشيروان، اندرز خسرو قبادان، گزارش شطرنج و توقيعات بجاي مانده از ايشان) اختصاص دارد.

فصل سوم كه فصل آخر اين پژوهش مي‌باشد به بررسي شخصيت و تاريخ دوره خسرو انوشيروان در آثار دوران اسلامي بر اساس ديدگاههاي فردوسي، دينوري، حمزه اصفهاني، گرديزي، ابن اثير، ابن خلدون و مسعودي اختصاص دارد كه تدقيق و مطالعه در اين آثار نشان دهنده عظمت و شوكت سلسله ساسانيان در دوره خسرو انوشيروان مي‌باشد.

بخش پاياني اين پژوهش به جمع بندي و نتيجه‌گيري از مباحث بررسي شده مي‌پردازد و حاوي مطالبي در رابطه با ويژگيهاي شخصيتي خسرو انوشيروان و استنتاج از اقدامات وي مي‌باشد در پايان نيز فهرست منابع فارسي و لاتين و چكيده انگليسي درج گرديده است.

پيشگفتار

اردشير بابكان موسس سلسلة‌ ساساني حكومتي را در ايران بنا نهاد كه وجود تمركز در حكومت، وحدت تمامي سرزمينهاي ايران و برقراري دين زرتشتي به عنوان كيش رسمي ايرانيان‌ از ويژگيهاي عمدة آن بود.

برآمدن و ظهور ساسانيان سرچشمة يك سلسله دگرگونيهاي سياسي، اجتماعي،‌ ديني و اقتصادي در حيات مردم ايران گرديد. بديهي است كه اين تغييرات بدون سابقه و پيشينة اجتماعي عملي نشد و روي كار آمدن اردشير بابكان و تاسيس سلسلة ساساني، نمود ظاهري آمادگي جامعة‌ ايراني براي قرار گرفتن در جريان اين تغييرات و تحولات بود.

با استقرار خاندان ساساني بر تخت سلطنت ايران، ساختار تازه اي از قدرت و حاكميت در ايران شكل گرفت.

اين ساختار از ابتدا مبتني بر اتحاد دين و دولت بود، اما در مدت بيش از چهار قرن حكمراني اين سلسله همواره روند يكنواختي نداشت و ساختار قدرت و حاكميت ساسانيان به علت بروز رويدادهاي داخلي و خارجي در تحول و تطور بود. قدرت سلطنت وقتي به اوج مي رسيد كه قدرت روحانيون زرتشتي كاستي مي گرفت و زماني در نقطة ‌ضعف بود كه قدرت و حاكميت در دست اشراف و موبدان قرار داشت. اين كشش و كوشش پيوسته بين دو طرف در جريان بود.

در روزگار فرمانروايي ساسانيان، اوضاع سياسي و اجتماعي ايران دستخوش تغيير و تحول بود و اين مسئله در شكل سازمان و تشكيلات حكومتي نيز تأثير مي گذاشت. دهقانان از عهد خسرو انوشيروان به بعد نقش مهمتري در مسايل كشوري يافتند و قدرت اين طبقه تاپايان عهد ساساني رو به فزوني گذاشت. انوشيروان شاه خوش فرجامي است، كه برخي از كارهاي سودمند و متناسب با زمان موجب خوشنامي وي گرديده كه معروفترين آنها عبارتند از: اصلاح آيين ماليات، توجه به آبادي و شهرسازي، سركوبي دشمنان، دلبستگي به فرهنگ و دانش و بزرگداشت دانشمندان، اهميت اقدامات وي و آرامشي كه در حكومت وي بوجود آمد باعث شد تا وي را شاهي عادل بنامند. در اين پايان نامه به تفضيل دربارة ‌هر يك از اقدامات فوق به نقد و بررسي پرداخته مي شود.

فهرست مطالب

عنوان                                                                         صفحه

چكيده ………………………………………………………………………………………………..  يك

پيشگفتار …………………………………………………………………………………………….  سه

فصل اول: ‌ساسانيان

1-1- دودمان ساساني ………………………………………………………………………….  1

1-2- پادشاهي ساسانيان تا قباد……………………………………………………………… 3

1-3- مزدك و جنبش مزدكيان ………………………………………………………………  25

1-4- خسروانوشيروان در تاريخ  …………………………………………………………..  27

1-4-1- جنگ اول با بيزانس………………………………………………….. 28

1-4-2- جنگ دوم با بيزانس…………………………………………………. 29

1-4-3- جنگ با هياطله………………………………………………………… 30

1-4-4- دست نشاندگي يمن…………………………………………………. 30

1-4-5- جنگ با تركها………………………………………………………….. 31

1-4-6- جنگ سوم با بيزانس………………………………………………… 31

1-5- اصلاحات خسرو انوشيروان …………………………………………………………  33

1-5-1- برقراري نظم و آرامش……………………………………………… 33

1-5-2- ماليات……………………………………………………………………. 34

1-5-3- اصلاحات ارضي……………………………………………………… 36

1-5-4- اصلاحات در تقسيمات كشوري و نظامي ……………………  38

1-6- شخصيت و خصال انوشيروان……………………………………………………….. 40

1-7- سكه هاي انوشيروان و جام خسرو………………………………………………… 43

1-7-1- سكه هاي انوشيروان ………………………………………………..  43

1-7-1-1- كليات ………………………………………………………………. 43

1-7-1-2- سكه‌هاي دوره انوشيروان ……………………………………..  46

1-7-2- جام خسرو……………………………………………………………… 54

1-8- دانش در دوره خسرو انوشيروان …………………………………………………..  55

1-9- ايوان مداين يا طاق كسري……………………………………………………………. 61

فصل دوم : خسرو انوشيروان در ادبيات باستاني ايران

2-1- بررسي نام خسروانوشيروان  ………………………………………………………..  64

2-2- خسرو انوشيروان در آثار فارسي ميانه زرتشتي ………………………………..  66

2-2-1- بندهش …………………………………………………………………  66

2-2-2- زند وهمن يسن……………………………………………………… 67

2-2-3- كارنامه انوشيروان …………………………………………………..  70

2-2-4- اندرز خسرو قبادان …………………………………………………  73

2-2-5- گزارش شطرنج و وضع نرد……………………………………… 75

2-2-6- توقيعات انوشيروان…………………………………………………. 77

فصل سوم: خسرو انوشيروان در كتابها و آثار دوران اسلامي

3-1- شاهنامه فردوسي ………………………………………………………………………..  80

3-2- پادشاهي خسرو انوشيروان به روايت مورخان دوران اسلامي ……………..  120

3-2-1- مسعودي ……………………………………………………………….  120

3-2-2- دينوري ………………………………………………………………..  122

3-2-3- حمزه اصفهاني ………………………………………………………  123

3-2-4- گرديزي ………………………………………………………………..  125

3-2-5- ابن اثير………………………………………………………………….. 126

3-2-6- ابن خلدون …………………………………………………………….  127

نتيجه‌گيري………………………………………………………………………………………….. 129

فهرست منابع فارسي …………………………………………………………………………….  131

فهرست منابع تصاوير ……………………………………………………………………………  136

فهرست منابع لاتين ………………………………………………………………………………  137

چكيدة انگليسي ……………………………………………………………………………………  138