مقاله كشاورزي

مقدمه :
كشاورزي يكي از عوامل مهم در تكامل علفهاي هرز است عمليات كشاورزي با بازگرداندن توالي جوامع گياهي را در مراحل اوليه ونابالغ آن نگه مي دارند
جزء عمده پوشش گياهي در اين گونه جوامع آنهايي هستند كه در كشاورزي نوين به علفهاي هرز موسومند تعدادزيادي از علفهاي هرز ازنواحي جغرافيايي مختلف به يك منطقه وارد شده اند ويا گونه هاي بومي فرصت طلبي هستند كه بدنبال برخي دخالتهاي بشر در اكوسيستمها ظاهر شده اند علفهاي هرز بدون در نظر گرفتن مبدا آنها از اجزاي ضروري اكوسيستمهاي زراعي اند درك عميق علفهاي هرز در سيستمهاي زراعي مستلزم وجود يك روش اكولوژيك براي شناسايي روابط بين علفهاي هرز با محصولات زراعي ، دام ، خاك وانسان در سيستمهاي زراعي است .
كنترل علفهاي هرز معمولا بوسيله روشهاي شيميايي صورت مي گيرد تاكنون متخصصهاي اكولوژي صرفا نظاره گر وقايع بوده اند ولي مطالعات انجام شده اخير در زمينه هاي مختلف از گياه شناسي بومي تا آملر نگاري گياهي نحوه نگرش به علفاي هرز وروشهاي كنترل آنها را دگرگون ساخته است .در مفهوم اكولوژيك علفهاي هرز را مي توان در حكم پيشگامان توالي ثانويه دانست .اكولوژي به مفهوم شناخت رابطه موجودات زنده با كليه عوامل محيطي است عواملي كه در اكولوژي مورد توجه مي باشند شامل سه مورداست :
عوامل زنده كه خود به گياهان مانند (رقابت ، دخالت، بيماري ،توكسينها وازجمله اكلوپاتي ، تعريف كننده ها ، پارازيتيسم
commensalisms amenalism وساير روابط گياهان وفلور خاك) وجانوران مانند (حشرات ،گياهخواران ، نون خاك واز همه مهمتر انسان)
عوامل آب وهوايي : نور وحرارت وآب وباد وخاك وجو
عوامل فيزيو گرافيك :كه خود به دو دسته ادافيكي edaphic
(ph خاك ، حاصلخيزي بافت خاك مواد عالي وغيره ) وتوپو گرافيك – ارتفاع شيب جهت شيب وغيره تقسيم مي شوند .
از ديدگاه تكاملي موفقيت را عموما به مفهوم تكامل تدريجي يك لاين ژنتيكي در طول زمان مي دانند لذا تعداد افراد ظرفيت توليد مثل ووسعت ومحدوده زيستگاههاي اشغالي ، بازتابي از موفقيت تكاملي هستند .لازمه درك ماهيت هرزه بودن علفهاي هرز شناخت رمز موفقيت انها در اكوسيستمهاي كشاورزي است .
موفقيت ترين علفهاي هرز در كشاورزي اغلب آنهايي هستند كه بيشترين مشكل را براي محصولات زراعي ايجادميكنند در اين ارتباط موفقيت را ممكن است با ايجاد سريع كلني علف هرز درمحلهاي شخم خورده ، دشواري حذف آن وافت عملكرد گياهان زراعي سنجيده به طور كلي خصوصيات گياهي كه در توانايي ايحاد كلني ورقابت دخالت دارند در
بسياري از علفهاي هرز سنج بادامنه بسيار گسترده تري نسبت به انچه كه در گياهان زراعي معمولي وجود دارد به چشم مي خورد
روشي كه معمولا متخصصان اكولوژيكي براي ردك ارتباط موجودات زنده با محيط از اناستفاده مي كنند مقاسيه استرتژيهاي سازش پذيري است .
گياهان با برقراري تعادل در تخصيص منابع وانرژي ميان فرايندهاي فيزيولوژيك واجزاء بيوماسي در كل چرخه زندگي خود با محيط سازش مي يابند .
الگوهاي اختصاص يا مجموعه خصوصيات كه در طول دوره زندگي يك گياه شكل مي گيرند را مي توان در حكم اينگونه استراتژيها دانست كه در قابليت بقاء وقدرت توليد مثل ونهايتا در موفقيت در يك محيط خاص تعيين كننده اند .
از مقبولترين تئوريها در مورد استرتژيهاي تخصصي شدن در طول دوره تكامل انتخاب نوع r,k است موجودات نوع r براي ايجاد كلني وتوليد مثل در محيطهاي بي ثبات سازش يافته اند موجودات تحت انتخاب k قابلا مراحل انتهايي توليد مثل در محيطهاي با ثبات سازگار شده اند موجودات نوع k قابلا مراحل انتهايي توالي وموجودات نوع r مراحل ابتدايي را اشغال مي كنند به نظر مي رسد كه علفهاي هرز با موجودات انتخابي نوع r شباهت دارند . گرايم در مورد استراتژيهاي سازگاري گياهان فرضيه ديگري را ارائه نموده است كه اين فرضيه به شكل بهتري نقش محيط در موفقيت
گياهان را بيان مي كند وي اعتقاد دارد كه عوامل خارجي محدود كننده ميزان بيوماس گياهي در هر محيطي را مي توان به دو دسته تقسيم كرد دسته اول تنشها يا پديده هايي هستند كه موجب محدوديت توليد مي شوند ودسته دوم برهم خوردگيهايي هستند كه در نتيجه وقايع طبيعي يا دخالت انسان بوجود مي ايد وبه صورت جزيي يا كلي سبب از بين رفتن بيوماس گياهي مي شود گرچه حد اين دو عامل در ميان زيستگاههاي مختلف متغيير است اما با تركيب حدود نهاييانها سه نوع زيستگاه وسه نوع استراتژي تكاملي سازگاري محتمل است
اساس پيشنهاد هاي براي تكامل سه استراتژي در گياهان اوندي
شدت تنش
شدت مداخله كم زياد
كم استراتژي رقابتي استراتژي تحمل تنش
زياد استراتژي رودرال هيچگونه استراتژي ماندگار نيست
در محيطهاي پر بازده وبدون مداخله منابع عمدتا توسط گونه هاي رقابت كننده تسخير مي شود اين گونه ها در مراحل ابتدايي ومياني توالي فراوانند گونه هاي متحمل تنش گياهاني با طول عمر زياد هستند كه به شرايطي كه از توليد محدوديت دارند سازگار شده اند واغلب مراحل انتهايي توالي را اشغال مي نمايند رودرالها معمولا رستنيهايي با طول عمر كوتاه وقابليت توليد بذر زيادند كه ابتدايي ترين مراحل توالي را اشغال مي كنند گرايم به منظور تشريح
استراتژيهاي ثانويه در زيستگاههاي حد واسط در مقايسه با حدود نهايي مثلثي را ارائه نموده كه گونه هاي رقابت كننده گونه هاي متحمل به تنش ورورالها در گوشه هاي اين مثلث قرار دارند بقيه سطح مثلث با شرايط زيستگاههاي منطبق است كه درجات متفاوتي از اين استراتژيهاي نهايي را نشان ميدهد بر اساس ازمون تعدادي از گونه ها به نظر مي رسئ كه بسياري از علفهاي هرز شامل گياهان يك ساله ودو ساله وبرخي گياهان چند ساله وهمچنين بسياري از گياهان زراعي داراي ويژگيهاي مشتركي با هردوگونه رقابت كننده ورودرال هستندبنابراين مي توانند به عنوان گونه هاي رودرال رقابتي دسته بندي شوند مشخصه اين گونه گياهان رشد اوليه سريع وتسخير سريع منابع وتوليد بذر فراوان است ازاين رواسترتژيهاي سازش پذيري معمئل در ميان علفهاي هرز در درجه اول كسب خصوصيات گياهي است كه در موفقيت انها در اكوسيستمهاي كشاورزي موثر هستند
مدل تشريح توازنهاي مختلف مياني رقابت تنش و مداخلهدر پوشش گياهي و محل استراتژيهاي اوليه و ثانويه
IC درجه نسبي رقابت (_____)
IS درجه نسبي تنش (……….)
ID درجه نسبي مداخله (—–)
اكولوژي تهاجم علفهاي هرز
هنگامي كه گونه جديد به منطقه اي كه از نظر زادآوري محيط مناسبي براي آن است ، وارد مي وشد بروز تهاجمات بيولوژيكي امكان پذير مي شود تهاجمات بيولوژيكي از نظر دامنه پراكنش جغرافيايي ممكن است از تهاجمات برون منطقه اي كه با گذر از اقيانوسها و رسيدن ب قاره ها وجزاير جديد صورت مي گيرد تا تهاجمات متمركز تر درون منطقه اي كه در مكانهاي جديد داخل يك منطقه اتفاق مي افتد متغير باشد .
پراكنش ممكن است از طريق عوامل پراكنش دهندهمختلفي صورت پذير كه در اين ميان انسان نقش مهمي در ارتباط با پراكنش علفهاي هرز ايفا مي كند .
پراكنش برون منطقه علفهاي هرز با دخالت انسان و از طريق واردات عمدي يا سهوي بذر گياهان زارعي آلوده به بذر علفهاي هرز صورت مي گيرد.
اكثر علفهاي هرز كه به يك منطقه به صورت واردات عمدي آورده شده اند در منطقه بومي خود به عنوان گل زينتي به كار مي رفتند مانند گونه هاي Linaria genisfolia و kocnia scoparia كه از اروپا و اكسيا به عنوان گياه زينتي به آمريكاي شمالي وارد شده و در آنجا به علف هرز سمج مراتع غربي آمريكا تبديل و پراكنده شد از اين نوع گياهان مثالهاي زيادي را مي توان زد مانند گونه هاي Tumarix كه به عنوان گياهان زينتياز دنياي قديم به قاره آمريكا آورده شدند و اكنون جزئي از علفهاي هرز آبراهه هاي مراتع جنوب غربي ايالات متحده هستند.
اما علفهاي هرز غالبا به صورت تصادفي و از طريق بذر گياهان زارعي آلوده به علفهاي هرز به ناحيه اي جديد وارد مي شوند كه اين نحوه و رود و يك فرصت استثنايي را براي ايجاد كلني فراهم مي سازد زيرا بذر علفهاي هرز همراه با بذر گياه زراعي در يك بستر مناسب كه داراي مقادير كافي منابع لازم براي رشد گياه كاشته مي شود براي اثبات اين مطلب چند نمونه اشاره مي كنيم مثلا centaureu solstittalis و Acroptilon repens كه در حال حاضر جزو علفهاي هرز مراتع و زمين هاي زراعي غرب آمريكاي شمالي هستند احتمالا از طريق بذورينچه آلوده به بذر اين گونه ها از اوراسيا به آمريكا منتقل ش ده اند و همچنين sulsola australis كه هم اكنون يك علف هرز سمج مرتعي در غرب آمريكاي شمالي محسوب مي شود احتمالا از طريق بذور آلوده كتان از اتحاد جماهير شوروي (سابق)به اين ناحيه آورده شده است.
پراكنش هاي متمركز درون منطقه اي علفهاي هرز نيز ممكن است به گونه اي در ارتباط با فعاليت هاي انسان باشد از جمله : انتقال توده اي ناك و علوفه آلوده به بذر علفهاي هرز انتقال بذور توسط ماشين آلات كشاورزيحمل و نقل داخلي و خارجي توسط دامها و پراكنش بذور از طيق كانالهاي آبياري بعضي از بذور و ميوه هاي علفهاي هرز داراي سطحي چسبنده و خارداراند و به بدن دامها م انسان ها چسبيده و پراكنده مي شوند (اپي زوكوري) اين شيوه پراكنش در علفهاي هرز چمني كه اغلب داراي ميوه آذينهاي شكننده با گلپه
هاي نوك تيز هستند و به راحتي در پوست يا لباس فرو مي روند معمول است و برخي علفهاي هرز كه به اين شكل پراكنده مي شوند عبارتند از Avenafatua و Taeniatherum caput – medusae , Bromus tectorwm البته پراكنش علفهاي هرز همواره مستلزم دخالت انسان يا فعاليتهاي او نيست كليه علفهاي هرزي كه در زمين هايي كه داراي پيشينه درازمدت عمليات كشاورزي هستند زادآوري كرده اند مي توانند در منطقه اي كه به تازگي در آن تداخل صورت گرفته است مهاجمان موفقي باشند
پيكر فهرستي را تهيه نموده است كه در آن ويژگيهاي اكولوژيكي «علف هرز ايده آل» را بدين صورت توصيف نموده است نيازهاي جوانه زني در بسياري از محيطها به صورت كامل مهياست جوانه زني بذور به دليل وجود خواب ناپيوسته است طول عمر بذر آنها زياد است رشد رويشي سريع و گلدهي زود هنگام دارند تا زماني كه شرايط براي رشد فراهم است توليد بذر ادامه مي يابد خودسازگار هستند البته نه به طور كاملا اتوگامي (خود بارودي)يا آپوميكسي در شرايط دگر كشتي نيازي با عوامل گرده افشان خاص يا باد نيست توليد بذر فراوان در شرايطمحيطي بذر توليد مي كنند سازگاري براي پراكنش در فواصل دور و نزديك در صورت چند ساله بودن توان فوق العاده اي در تكثير رويشي دارند قطع اندامهاي زيرزميني از خاك در انواع چند ساله به راحتي امكان پذير نيست قابليت رقابت با گونه هاي ديگر را از راههاي ويژه دارند بذور گياهي مراحل اوليه توالي در مقايسه با گونه هاي گياهي مراحل

فایل : 9 صفحه

فرمت : Word