مقاله فارسی کاشت و برداشت پنبه

بسمه تعالی
مقدمه
پنبه یکی از مهمترین و با ارزش ترین محصولات کشاورزی است که در بیش از یکصد کشور جهان کاشته میشود و اقتصاد تعدادی از کشورها در آسیا و آفریقا به این محصول متکی است.
قدمت کشت این زراعت و استفاده از آن جهت بافت پارچه به حدود 5000 سال پیش میرسد.
هرودوت مورخ یونانی (425-484قبل از میلاد) از این محصول به نام درخت پشم در هند نام برده است.
مبدأ اصلی گیاه پنبه دقیقا مشخص نیست عده ای از دانشمندان مبدأ آن را آسیا و گروهی از محققان آفریقا میدانند.
کشت پنبه در ایران سابقه طولانی دارد و در تذکره ها و کتب قدیمی از کشت پنبه در ایران یاد شده و مارکوپلو نیز در سفرنامه خود تز پنبه در ایران نام برده است.
تا قبل از کشت پنبه الیاف متوسط کنونی که بذر آن در عصر قاجاریه توسط یک کشیش آمریکایی به ایران آورده شد.نوع پنبه که در مناطق محدودی از کشور کاشته میشد پنبه بومی با الیاف کوتاه بوده که مصرف داخلی داشته و مقدار کمی نیز پس از جدا کردن تخم پنبه به وسیله چرخهای دستی به کشورهای همسایه صادر میگردد.
سیر تحول کشت پنبه از زمان قاجاریه از نظر میزان سطح زیر کشت و مقدار تولید و همچنین صادرات و واردات آن دستخوش تغییراتی بوده که این تغییرات تابع رخدادها ی بین الملی -عرضه و تقاضا- مالکیت ونوسانات قیمت بوده است ولی از آن جای که نیاز کشور به پنبه و مشتقات آن واین که تعداد زیادی از مردم کار وشغلشان وابسته به این زراعت میباشد کشت آن هیچ وقت فراموش نشده و همچنان از محصولات اساسی کشورمحسوب میشود.
به طور کلی پنبه سه تاثیر مهم و اساسی در اقتصاد کشور ما دارد که عبارتند از :
1. تامین کالاهای اساسی جامعه نظیر نخ- پارچه- روغن- علوفه دام و غیره.
2. تاثیر در صنعت و اقتصاد کلی کشور نظیر کارخانجات نساجی – پنبه
پاک کنی و روغن کشی – کارگاهای قالیبافی وبافندگی های دستی.
3. تاثیر در اشتغال زایی بطوریکه در حال حاضر قریب به دو میلیون نفر بطورمستقیم به پنبه و فراورده های آن اشتغال داشته و زنی و معیشت آنان با تولید – توزیع و مصرف پنبه تامین می گردد.
مراحل کا شت
تهیه زمین
معمولا برای تهیه زمین و آماده کردن بستر بذر اقدامات زیر انجام میگیرد:
الف)شخم
ب) دیسک
ج)تسطیح سطحی(ماله کشی)
د)کلوخ خرد کردن(روتیواتور)
2. ردیف کار پنبه
3. بذر پنبه
قبل از داخل شدن در این بحث باید توجه داشته باشیم که پاره ای از صفات و اختصاصات در بذرارثی است یعنی از نسلی به نسل بعد منتقل می گردد بنابراین منظور از بذرهای اصلاح شده بذرهای هستند که شرایط لازم را دارا بوده و محصولی با صفات مطلوب بوجود آورد به پارهای از صفهت ارثی در پنبه اشاره میکنیم.
عملکرد
مقاومت به امراض
مقاومت در مقابل خسارت آفات
زودرسی
فرم بوته
اندازه و شکل قوزه
مقاومت به طوفان
اندازه و نوع برگ
تذکر:
(واریته های که دارای برگهای بدون کرک هستند معمولا محصول کمتری میدهند).
4. کرک گیری یا دلنته کردن بذر.
5. ضدعفونی بذر پنبه بر علیه بیماری مرگ گیاهچه.
6. تاریخ کاشت :
بذر پنبه باید موقعی به خاک سپرده شود که اولا درجه حرارت هوا برای سبز شدن آن کافی باشد و ثانیا پس از سبز شدن خطر سرمازدگی در بین نباشد در زمینهای معمولی موقعی که درجه حرارت خاک تا (10 سانتی مترعمق) به پانزده درجه میرسد که متوسط درجه حرارت روزانه هوا به 18 درجه سانتی گراد رسیده باشد.
7. عمق کاشت :
عمق کاشت بذر پنبه به جنس خاک و رطوبت زمین بستگی دارد در زمینهای سبک معمولا عمق کاشت بیشتر ودر زمینهای سنگین ومرطوب کمتر خواهد بود.
8. فاصله کاشت:
در کشت سنتی و دست پاش بوته ها فاصله مشخص و معینی ندارند و کشاورز به دلخواه در هنگام وجین و تنک کردن تعداد بوته ها را در واحد سطح تنظیم مینماید ولی در کشت ردیفی با توجه به حد معقول و قابل قبول 55 تا 65 هزار بوته در هکتار میتوان با جابجا کردن سطلهای بذر پاش (تنظیم بذر پاش) فاصله خطوط کشت را تنظیم کرد. در زراعتهای معمولی و نیمه مکتچانیزه فاصله خطوط 50 تا60 سانتی متر ودر زراعتهای مکانیزه 75 تا80 سانتیمتر ودر اراضی که برداشت با ماشین انجام میگیرد فاصله خطوط کشت 90 تا96 سانتیمتر می باشد.
9. تعداد بوته در واحد سطح:
تذکر:در رقم ساحل با رشد علفی نسبتا زیاد (در شرایط مناسب )تعداد حدود 60000 بوته در هکتار مناسب می باشدومقدار بذر قابل توصیه در هکتار حداکثر یک کیسه(40کیلو)میباشد
10.کود شیمیائی در زراعت پنبه.
نیاز پنبه به مواد غذایی
ازت :
یکی از مواد ضروری برای پنبه است که در اثر تغذیه نبات این ماده به تدریج مقدار آن در خاک کم میگردد مقدار ازت مورد نیاز پنبه بستگی به شرایط خاک دارد که این وضع خود به تناوب زراعی (نوع ذراعت قبل از پنبه )وتغییرات مواد ازته مربوط میباشد همچنین مقدار باران در تعیین مقدار ازت موثر است وجود ازت در پنبه موجب تشکیل رنگ سبز نبات و سرعت رشد می گردد.اگر مقدارازت کمتر از نیاز باشد رنگ برگها زرد مایل به سبز شده و نبات کمکم حالتی شبیه بیماری بخود گرفته و برگها خشک شده و رشد بوته کم میگردد و شاخهای جانبی کم و باریک میشوند ازت لازم برای رشد و نمو پنبه بین 100 تا150 کیلو گرم ازت خالص در هکتار است.
فسفر:
فسفر از عناصر مهم و ضروری برای پنبه میباشد این ماده در رشد میوه و الیاف و دانه ها بسیار موثر است همچنین وجود فسفر کافی سبب زودرسی میوها میگردد برای اینکه پنبه بتواند کاملا از کودههای فسفر استفاده نمایید این ماده را بایستی زودتر به زمین اضافه نمود تا زمانی که نبات در حالت رشد ونمو میباشد به حالت قابل جذب در آید مقدار فسفر لازم برای یک دوره کاشت زراعت پنبه بین75 تا 100 کیلو فسفر در هکتار میباشد .
پتاس:
پتاس یکی از عناصر مهم و ضروری برای پنبه در دوره رشد این نبات است این ماده مقاومت گیاه را در مقابل بیماریهای قارچی و عوامل نامساعد جوی میبرد همچنین اگر مقدار ازت در زمین بیشتر از اندازه باشد پتاس از رشد بیش از اندازه جلوگیری و نقش متعادل کننده جذب ازت و رشد بوته ها را ایفا میکند از طرفی کمبود پتاس سبب میشود که رنگ برگها زود مایل به سبز- حاشیه برگها خشک و سیاه رنگ شده – برگها شروع به ریزش نموده و کیفیت الیاف کاهش می یابد نیاز پنبه به این عنصر نسبتا کم و بین 30 تا45 کیلو گرم در هکتار می باشد.
11. مبارزه شیمیایی با علفهای هرز پنبه
یکی از اقداماتی که در زراعت پنبه در مرحله کاشت و یا بلافصله بعد ازکاشت انجام میگیرد مبارزه شیمیایی با علفهای هرز است.
1.خسارت علفهای هرز
2.انواع علفهای هرز مزارع پنبه:
علفهای هرز مزارع پنبه همچون سایر علفهای هرز کلأ به دو گروه پهن برگ و باریک برگ تقسیم میشود:
1.گاو پنبه یا دیو کنف 7. آفتاب پرست
2.سلمک یا سلمه تره 8. خرفه
3.تاج خروس وحشی 9. خار خسک
4.قوزک یا کنف وحشی 10. توق
5. تاج ریزی 11. پیچک صحرایی
6. گوش بره 12. خار شتر
باریک برگها:
ارزن وحشی
سوروف
پنجه غازی
اویار سلام
قیاق
3-11 انواع سموم علف کش:
تریفلورالین(ترفلان 48%)
اتال فلورالین(سو نالان5/34%)
دی نیترامین(کوبکس24%)
پرومترین(گزاگارو80%)
ویورون(کارمکس80%)
مرحله داشت پنبه
واکاری:سبز یکنواخت وتعداد قابل قبول بوته در هکتار که حدود60000 بوته برای رقم ساحل می باشد از اهمیت خاصی برخوردار است.اگر تعداد بوته در هکتار کم باشد به همان نسبت میزان محصول نیز پایین خواهد بود بنابراین اولین قدم در مرحله داشت واکاری است
وجین وسله شکنی:با رشد تدریجی بوته های جوان پنبه ،علفهای هرز مزرعه نیز رشد مینمایند و از طرفی در اثر بارندگی های بعد از کاشت زمین تا حددی سفت شده و بخصوص سفتی خاک در پای بوته های جوان مانع رشد طبیعی آنها میگردد.کشاورزان در این موقع که پنبه 2 تا4 برگه است اقدام به وجین مینمایند.وجین وسله شکنی معمولا” تواما “انجام میگیرد
تنک کردن:با توجه به مقدار بذر کاشته شده در زمین(40کیلودرهکتاریا بیشتر) تعداد بوته های سبز شده در شرایط عادی خیلی بیشتر از اندازه مورد نیاز است به همین علت بوته های اضافی را حذف و تعداد بوته ها را جهت رشد مناسب گیاه تنظیم مینمایند.
در کشت ردیفی انجام عملیات تنک بسیار آسانتتر از کشت دست پاش است زیرا در روی خطوط تعداد بوته ها را در فواصل معین نگهداری و بقیه را حدف مینمایند ولی در مزارع دست پاش دقت عمل کم ووقت کارگران صرف تنظیم فاصله بوتهها د رجهت مختلف میگردد.
در ایران عملیات تنک با دست انجام میگیرد ولی در بعضی کشورها این
کار با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
4. آبیاری پنبه:با رشد پنبه ریشه ها هم رشد نموده و بتدریج مقدار زیادی از خاک
را اشغال مینمایند و آب مورد نیاز خود را از حجم بیشتری از خاک بدست میاورند.البته قسمت اعظم ریشه های اصلی و فرعی پنبه در5/0 متر سطح خاک پراکنده اند بطوریکه 90% ریشه ها در لایه 5/0 متری سطح خاک و 7% درلایه5/1 متری قرار گرفته است و درصد خیلی کمی از ریشه ها در اعماق پایینتر قرار میگیرند به همین ترتیب مقدار جذب آب نیز متناسب با تراکم ریشه ها است به طوری که دو سوم مقدار آبی که بوسیله ریشه های پنبه جذب می شود از لایه نیم متری خاک سطحی میباشد.
آزمایشات نشان داده است که آبیاری متعدد اثر محدوی در دیررسیدن محصول دارد و اگر آخرین آبیاری را زودتر قطع نمایند رسیدن محصول به تآخیر نخواهد افتاد.
5.کود سرک.
توصیه های در مورد آبیاری
در اراضی مناطق کم باران قبل از کشت پنبه زمین را طوری ابیاری نمایند تا خاک عمیقا خیس و مرطوب شود.
در اراضی کوهپایه و دشت دامنه ای بذور پنبه در رطوبت مناسب خاک کشت شود.
نیاز آبی در مراحل گلدهی ،تشکیل و رشد قوزه ها زیاد است و نباید بوته ها تشنه بمانند.
جهت به دست آوردن حداکثر محصول تمام عملیات داشت ازجمله مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی همراه با مدیریت صحیح آبیاری اعمال گردد.
آبیاری در موقع مناسب قطع تا هم مقدار محصول و هم کیفیت الیاف تقلیل پیدا نکنند.
آبیاری در اوایل رشد بوته ها باعث ریزش غنچه ها و افزایش آفات میشود
در مرحله ای که مزرعه پوشیده از گل است توصیه میشود آبیاری به صورت کرتی یا جوی پشته باشد و حتی الامکان از آبیاری بارانی پرهیز شود .
بهترین روش برای ابیاری قبل از کاشت روش کرتی است که با توجه به بافت خاک عرض کرته ها حدود 5تا 10 متر و طول آن بین 30تا40 متر متغییر است
در آبیاری پنبه سعی شود حداقل تا عمق نیم متری زمین مرطوب شود در خاک های معمولی میزان آب ابیاری 600 تا800متر مکعب در هکتار برای هر نوبت آبیاری است.
10. سعی شود ابیاری به طور منظم و یکنواخت صورت گیرد و از آبیاری نامنظم و آبیاری بیش از حد پرهیز نموده و فاصله بین آبیاریه خیلی طولانی نباشد.
آفات پنبه
به طور کلی آفات مختلف پنبه را میتوان به 3 دسته تقسیم نمود:
الف:آفاتی که فبل از سبز شدن بوته ها به بذر یا ریشه و یا به گیاهچه های سبز اولیه پنبه حمله مینمایند. مثل:مگس هیلیمیا،سوسک اگریوتس.
ب:آفات مکنده که از شیره نبات تغذیه میکنند .مثل:تریپس پنبه،شته های پنبه(شته باقلا،شته پنبه)، عسلک پنبه.
ج:آفاتی که لاروهای آنها از برگ ،غنچه،گل و قوزه های پنبه تغذیه میکنند.مثل،کرم قوزه پنبه.
بیماریهای پنبه
بیماریهای گیاهچه: SEEDLIN GDISEASE COMPELX
علائم:
بذرهای پوسیده حالت نرم و آبکی دارند گیاهچهای بیمار کوتاه و ضعیف بوده و خیلی زود میمرند در بررسی گیاهچه های بیمار لکه های تیره در ریشه و ساقه آنها مشاهده میشود ریشه اصلی پوسیده و فقط تعدادی ریشه فرعی در اطراف آنها وجود دارد.
کنترل :
استفاده از بذر سالم
استفاده از قارچ کش برای پوشش بذر
انتخاب زمان مناسب کاشت
پوسیدگیهای ریشه: ROOT ROT
علائم:
قارچ پس از ورود به ریشه باعث پوسیدگی پوست ریشه شده و سپس وارد چوب میشود با پوسیدگی ریشه اصلی پژمردگی ناگهانی پیش میایدوگیاه میمیرد معمولا خشکیدگی و مرگ گیاهان از اواسط فصل شروع میشودو این خشکیدگی به صورت لکه است گاهی در شرایط مرطوب در پای گیاهیان پژمرده میسلیوم ها از خاک خارج شده و به صورت لکه های سفید رنگ دیده میشوند.
کنترل:
افزودن مواد آلی به خاک به منظور کاهش قلیایی خاک که این عمل با وارد نمودن گیاهان خانواده لگومینوز از جمله یونجه و بر گرداندن آنها به صورت کود سبز به خاک امکان پذیر است.
تناوب پنبه باغلات
شخم عمیق در شرایط گرم وخشک که با این عمل مقداری از قارچها از بین میروند.
دادن کودهای شیمیایی ازته به زمین
پوسیدگیهای قوزه: BOLL ROTS
تا کنون 170 گونه میکرو ارگانیسم که غالبا عوامل قارچی هستند به عنوان عامل چوسیدگی قوزه گزارش شده است این عوامل 3 دسته اند.
گروهی که خود مستقیما وارد بافت قوزه شده و باعث آلودگی آن میگردند
دسته دوم حالت ساپروفیت دارند و از طریق زخم حشرات و یا زخمهای که در اثر سایر بیماریها بوجود آمده و یا از طریق منافذ طبیعی وارد قوزه شده و باعث پوسیدگی آن میشوند.
دسته سوم عواملی هستند که بعد از باز شدن قوزه ها باعث پوسیدگی الیاف میگردند.
کنترل:
کاهش رطوبت نسبی مزرعه با استفاده از برگ ریزها .
مبارزه با حشرات ناقل به منظور جلو گیری از زخم شدن قوزه ها.
از بین بردن علفهای هرزو بقایای گیاهی.
عدم مصرف کودهای ازته و قطع آبیاری اخر فصل به منظور جلوگیری از فساد قوزها .
استفاده از بذور سالم و ضدعفونی شده.
زمان برداشت پنبه
برداشت پنبه زمانی آغاز میگردد که قسمتی از قوزه ها کاملا باز شده باشد .
برداشت به تدریج و در دفعات مختلف درسه و گاهی چهار نوبت انجام میگیرد از آنجای که پنبه گیاهی است که در شرایط مساعد مرتبا رشد کرده و به گل و بار میرود ودر زمان برداشت اندامهای مختلف مثل :گل،قوزه روی بوته ها دیده میشود بنابراین در چینهای اول باید احتیاط شود تا رفت وآمد کارگران صدمات زیادی به بوته ها وارد نسازد .
تعجیل در براشت پنبه یکی راندمان کارگران- نارس چیدن وش وشکسته شدن شاخها و تاخیر در برداشت نیز ریزش چنبه و در نتیجه کثیف شدن و افت کمی و کیفی محصول را در پی خواهد داشت.
بنایراین اگر در مزرعه ای40 تا50 درصد قوزه ها باز شده باشد باید شروع به برداشت نمود.
در منطقه گرگان و گنبد برداشت پنبه از اوایل تا اواسط شهریور ماه شروع و تا پایان آبان و اوایل آذر ادامه دارد و چنانچه هوا مساعد و سرمای زودرس به گل و قوزه صدمه نزند و در مزرعه از سموم برگ ریز استفاده نشده باشد برداشت تا دیماه ادامه خواهد داشت.
برداشت پنبه به دو طریق انجام میگیرد:
برداشت با دست
برداشت با ماشین
دو گروه ماشین برای برداشت پنبه وجود دارد :
ماشین قوزه چین STRIPPER
ماشین پنبه چین PIKER
در برداشت پنبه نکات زیر ضروری است:
در ماههای برداشت پنبه (شهریور- مهر- آبان) هنگام صبح سطح برگها و پنبه های باز شده از شبنم خیس است .در این ساعات برداشت صحیح نیست و عمل برداشت باید حداقل یکساعت بعد از طلوع آفتاب انجام گیرد تا در این فاصله سطح برگها و پنبه ها خشک شود.
اگر عدهای از کارگران ناآگاهانه اقدام به برداشت پنبه نمودند تاکید شود این پنبه ها را قبل از کیسه گیری در آفتاب خشک نمایند و با پنبه های خشک وسط روز مخلوط نمایند.
از برداشت قوزه های نیمه باز و نارس که معمولا دارای رطوبت زیادی میباشند خودداری شود.
وش ها آفت زده- پوسیده و خاک آلود را با وشهای سفید و سالم مخلوط نکنند.
از نگهداری وش د رانبار نامناسب بخصوص وشهای مرطوب که خطر گرم شدن دارند خودداری و وشهای برداشت شده را سریعا به کارخانه پنبه پاک کنی حمل و تحویل نمایند تا از خطر سرقت و آتشسوزیهای احتمالی نیز در امان باشند.
برای دوختن و بستن دهانه کیسه های پنبه از نخهای پلاستیک و نایلونی استفاده نشود زیرا این نخها در هنگام تصفیه مشکلاتی را در جینهای کارخانه ایجاد مینمایند.
در برداشت پنبه به منظور تهیه بذر باید نکات زیر رعایت شود:
مزرعه از نظر رقم پنبه خالص باشد.
پنبه های برداشت شده کاملا رسیده باشد،مغز پنبه دانه پر- خشک با رنگ روشن باشد.
از پنبه های برداشت شده در صبحگاه که معمولا مرطوب است به عنوان بذری استفاده نشود.
برداشت پنبه های بذری ساعاتی از روز گذشته انجام گیرد و کاملا خشک باشد.
پنبه های بذری در داخل کیسه های پنبه تحت فشار قرار نگیرد و مقدار کمتری – پنبه در یک کیسه ریخته شود.
(فشار زیاد همراه با رطوبت در درون خلالهای پنبه ایجاد گرما مینماید که این گرما در سلامت بذر و قوه نامیه آن اثر سوء خواهد داشت).
در کشورهای پیشرفته که با کمبود و گرانی روبرو هستند برداشت پنبه با ماشین انجام میگیرد هرچند که کیفیت پنبه های برداشت شده تا حدودی کم و ضایعات نسبتا زیاد است ولی در مجموع استفاده از ماشین پنبه چین صر ف اقتصادی داشته و مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است.
در برداشت ماشینی برای اخذ نتیجه مطلوب باید کلیه شرایط لازم آماده باشد:
زمین هموار ومسطح باشد
فاصله خطوط کشت 96 سانتی متر باشد
سموم برگ ریز مصرف شده و بوته ها عاری از برگ باشند
مساحت مزرعه مناسب باشد و هر چه مزرعه وسیع تر باشد راندمان ماشین بیشتر خواهد بود.
مشتقات 1000 کیلو وش پنبه
مشتقات 1000 کيلو تخم پنبه

فایل : 14 صفحه

فرمت : Word