مقاله کامل در مورد پديده پير شدن جمعيت جهان (روش تحقیق )

فهرست مطالب
مقدمه
پديده پير شدن جمعيت جهان به دلايل: كاهش ميزان مرگ و مير ناشي از پيشرفتهاي علوم پزشكي، بهداشت، آموزش و پرورش و در نتيجه افزايش نرخ اميد به زندگي و طول عمر، از چنان درجه اهميتي برخوردار است كه عدم توجه به آن جامعه انساني را در آينده‎اي نزديك در مقابل مسائل و مشكلات بسيار پيچيده‎تر و چه بسا لاينحل قرار خواهد داد.
درصد جمعيت سالمندان تحقيقاً در كليه كشورها به طور منظم رو به ازدياد است. امروزه حدود يك ميليارد نفر از جمعيت جهان را افراد سالمند بالاي 60 سال تشكيل مي‎دهند. طبق سرشماري جمعيت جمهوري اسلامي ايران در سال 1375، حدود 6/6% كل جمعيت 65 ميليون نفري كشور را سالمندان 60 سال به بالا تشكيل مي‎دهند. در غالب جوامع زنان نسبت به مردان از عمر طولاني‎تري برخوردارند و به همين جهت بخش اعظم جمعيت سالمندان را زنان سالخورده تشكيل مي‎دهند. وجود نابرابري‎هاي اقتصادي و عدم كفايت خدمات اجتماعي، مراقبتهاي پزشكي و غيره سبب گرديده تا اين گروه از آسيب‎پذيرترين اقشار اجتماعي باشند.
مسائل سالمندان به يك نگراني مشترك جهاني تبديل شده است. به همين دليل سازمان ملل متحد سال 1999 ميلادي را «سال بين‎المللي افراد سالخورده»‌ نام‎گذاري كرد.
كشورها بايد وضعيت سالمندان را با در نظر گرفتن ارزشهاي فرهنگي و آداب و رسوم خود در برنامه‎هاي اقتصادي و اجتماعي خويش مورد توجه قرار داده، از كساني كه در خانواده از افراد سالمند مراقبت مي‎كنند حمايت نمايند.
با توجه به تغييرات اساسي در سيستم خانواده و ساختار جمعيتي جوامع، ارائه خدمات رسمي پس از شناخت چگونگي و تركيب سني جمعيت سالمندان بسيار ضروري مي‎باشد.
در طرح بين‎المللي اقدام براي سالمندان نيز خانواده بهترين مامن براي حمايت از سالمندان تلقي شده و تلاش براي حمايت و پشتيباني از تحكيم خانواده و پاسخ به نيازهاي اعضاي سالخورده آن مورد تأكيد قرار گرفته است. در اين زمينه نقش و مشاركت سازمانهاي غيردولتي در تحكيم بنيادهاي خانواده و حفظ همبستگي ميان نسلها نيز از اهميت ويژه‎اي برخوردار است.
تعريف:
پيري چيست؟ اين سوال پاسخهاي متفاوت و متعددي دارد كه به چند مورد آن اشاره مي‎شود.
1- پيري عبارتست از اضمحلال تدريجي در ساختمان ارگانيسم بدن كه در اثر بيماري و حوادث نبوده، بلكه در اثر دخالت عامل زمان پيش مي‎آيد.
2- پيري از ابعاد و زواياي مختلف:
الف) زيست‎شناسي: مرحله‎اي است طبيعي و پيش‎پاياني در ادامه روند تولد و مرگ
ب) پزشكي: فرسودگي عضو يا مجموعه‎اي از اعضاء بدن در اثر كار به مرور زمان كه نتيجه كم شدن نيروي فعاليتهاي عملي اين اعضا و مآلا ظرفيت حياتي انسان است.
ج) رياضي: بالا رفتن عددگاه شمار روزهاي زندگي است.
د) اجتماعي: پيري دوراني از زندگي است كه شخص قادر به ادامه زندگي خود به طور مستقل نبوده و محتاج به كمك ديگران مي‎گردد.
هـ) قانوني: مرحله‎اي از زندگي است كه شخص بالطبع يا بالاجبار از انجام وظائف منظم قانوني و يا روزمره خود بايستي معاف و بازنشسته گردد.
و) ادبي: از نظر ادبي بالاخص در ادبيات غني فارسي و عرفاني اشارات و استعارات بديعي تحت عناوين «پير»، «پيردير»، «‌پير ميكده»، «پير ميفروش» و «پير طريقت» موجود است كه در حقيقت تعبيري زيبا از مرشد، راهنما، پيش كسوت و بزرگتر و تعبيراتي مشابه آن است.
3- در مورد انسان به سه نوع سن اشاره شده است كه عبارتند از:
( سن جسمي (فيزيكي)
سن جسمي بر پايه دگرگونيها و تحولات بدني يا فيزيكي در موجود زنده تعيين مي‎شود.
( سن زماني (قانوني)
سن زماني براساس تقويم مشخص مي‎گردد.
( سن رواني
براساس سن رواني، احساسات، عواطف و هيجانات شخص رشد مي‎كند و معمولاً جهات رواني پيري بيش از جهات ديگر در استنباط و احساسي كه از افزايش سن داريم، مؤثر است.
4- سازمان بهداشت جهاني سالهاي عمر را بدين‎گونه طبقه‎بندي مي‎كند:
59-45 ميانسال
74-60 مسن
90-75 پير
90 به بالا خيلي پير
نيازهاي سالمندان:
نيازهاي اساسي سالمندان با توجه به طبقه‎بندي مازلو:
1- نيازهاي فيزيولوژيك:
تغذيه: براي جلوگيري از زوال زودرس سيستمهاي بدن، وضعيت تغذيه‎اي مطلوب بايد حفظ شود، ‌تخيمن زده مي‎‎شود كه يك سوم تا يك چهارم تمام مشكلات بهداشتي سالمندان مستقيماً يا غيرمستقيم مربوط به تغذيه و عدم كفايت دريافت مايع مي‎باشد.
استراحت و فعاليت فيزيكي: سالمندان بايد دوره‎هاي كوتاه استراحت داشته باشند.
2- نيازهاي ايمني و سلامتي:
سالمندان بايد به طور منظم در دوره‎هاي معين، مورد معاينات فيزيكي لازم قرار گيرند.
3- نياز به عشق و تعلق و روابط عاطفي قوي:
وقتي نيازهاي ايمني و فيزيولوژيك برآورده شوند، براي انسان نياز به عشق و محبت مطرح مي‎شود، اين نياز ممكن است به شكل درخواست براي داشتن دوست، يك خانواده و ‎… بروز كند.
4- عزت نفس و احترام:
اين نياز به دو گروه تقسيم مي‎شود: اول احساس عدم وابستگي يا آزاد بودن و دوم تكامل اجتماعي از اطمينان دروني. عزت نفس باعث پذيرش فرآيند پيري مي‎شود، و از تسليم شدن به اين فرآيند جلوگيري مي‎نمايد.
استقلال: شخص سالمند مايل است هر چه بيشتر و يا تا حد ممكن مستقل بماند.
تطابق با بازنشستگي: يكي از سازگاريهايي كه شخص سالمند بايد انجام دهد، از دست دادن شغل به واسطه بازنشستگي است.
5- تعالي نفس:
انواع رفتارهايي كه اين نياز را تأمين مي‎كند، ممكن است در هر فردي، خاص و منحصر به خود او باشد.
معنويت: گرچه ممكن است حضور در خدمات عبادي خارج از منزل مشكل‎تر باشد، اما شخص سالمند براي تفكر و انديشيدن در خلوت وقت بيشتري دارد.
پذيرش مرگ به عنوان چرخه زندگي: مرگ همسر، خواهران، برادران و دوستان باعث مي‎شود شخص سالمند مرگ خودش را نزديك ببيند.
فرهنگ ايراني و سالمندان: مروري هرچند كوتاه بر ادبيات غني اين مرز و بوم و تعاليم عاليه اسلام ما را با ارزش و احترام سالمندان در فرهنگ ايران زمين بيشتر آشنا مي‎كند.
نظامي گنجوي مي‎گويد:
جوان گر به دانش بود بي‎ نظير نياز آيدش هم به گفتار پير
حافظ پيري را وقت جبران تقصيرها و سامان دادن به كارهاي ناكرده مي‎داند:
تا در ره پيري به چه آيين روي اي دل؟ باري به غلط صرف شد ايام شبابت
و لسان‎الغيب در جاي ديگر مي‎سرايد:
نصيحت گوش كن جانا كه از جان دوستت دارند
جوانــــان سعادتمنـــد پند پيــــر دانــــا را
سنايي در بيتي مي‎گويد:
جز به تدبير پير كار مكن پير دانش نه پير چرخ كهن
سعدي مي‎گويد:
واجب آمد بر آدمي شش حق اولش حق واجـب مطلــق
بعد از آن مادر است و پـــدر وان استاد و شاه و پيغمبـر
در ضرب‎المثلهاي فارسي نيز از پيران و سالخوردگان با احترام و ارزش ياد شده است:
– آنچه در آينه جوان بيند پير در خشت خام آن بيند
– پيرايه ملك، پيران باشند
– پير رعنا بهتر از جوان نارعنا
اينان قطره‎اي از درياي بيكران ادبيات غني فارسي در مورد سالمندان مي‎باشد. در مناطق روستايي و عشايري ايران سالمند تا آخرين لحظه عمر داراي ارزش و احترام بوده و به نسبت سابقه خانوادگي و نيروي ذهني در موقعيتهاي مناسبي مثل كدخدا، بزرگ فاميل و ‎… حضور دارد. در دين اسلام نيز در خصوص تجليل، تكريم و مراقبت از سالمندان، فرامين و دستورات مؤكدي وجود دارد. بخشي از اين وظايف به عهده فرزندان، بخشي هم بر عهده حكومت و جامعه مي‎باشد.
در آيه 23 سوره اسراء مي‎خوانيم:
«‌و خداي تو حكم فرموده كه جز او هيچ‎كس را نپرستيد و بر پدر و مادر نيكويي كنيد، اگر يكي از آنها و يا هر دو به سنين كهولت و سالخوردگي رسيدند (كه موجب رنج و زحمت شما باشند)
زينهار كلمه‎اي كه رنجيده خاطر شوند نگوئيد و كمترين آزار به آنان نرسانيد و با آنها با اكرام و احترام سخن گوييد.»‌
پيامبر اسلام(ص) در مورد منزلت سالمندان و لزوم احترام و تكريم آنان فرموده‎اند:
– وجود پيران سالخورده بين شما باعث افزايش نعمتهاي الهي است.
– پيران را بزرگ و محترم بداريد زيرا احترام به آنان به منزله احترام به مقام الهي است.
– پيران در خانواده خود همانند پيامبرانند در ميان پيروانشان.
امام صادق(ع) از قول رسول خدا مي‎فرمايد:
احترام كردن به مسلمان سالخورده تعظيم در برابر خداست.
با عنايت به واژه‎هايي كه در تكريم و تجليل از سالخوردگان در آيات و احاديث به كار رفته است، مي‎توان نتيجه گرفت كه اسلام براي سالمندان، احترام و منزلت ويژه‎اي قايل است و به همين دليل در كشورهاي مسلمان از جمله ايران، سالمندان موردمهر و محبت ساير اعضاي جامعه‎اند و بسياري از خانواده‎ها سعي مي‎كنند كه در هر شرايطي حتي‎الامكان افراد مسن را در جمع خود نگهدارند.
با توجه به اعتقادات و دستورات ديني، فرهنگ و شعر و ادب و ضرب‎المثلهاي ذكر شده و ارزش و اعتبار سالمندان در جامعه، سوال اين است چرا اين احترام و ارزش خدشه‎دار شده است؟
مسلم است كه دلايل متعدد از جمله كوچك شدن خانواده‎ها، جامعه صنعتي، مشكلات اقصادي و ‎… باعث اين تغيير شده است.
اما هنوز هم با توجه به ريشه‎هاي فرهنگ غني ايراني با تمهيدات مختلف مي‎توان از فشاري كه بر خانواده در زمينه نگهداري سالمندان وارد شده و آنان را مجبور به سپردن سالمندشان به سراي سالمندان مي‎شود كاست.
بيان مسأله:
همه مردم مي‎دانند كه سرنوشت سالخوردگان در زمان ما بسيار تأثيرانگيز است. پيش از آن كه به بررسي جزئيات آن بپردازيم، بايد به اين نكته پي ببريم كه چگونه جامعة ما اين وضع را به آساني مي‎پذيرد و تحمل مي‎كند و به عنوان يك اصل كلي بايد توجه داشت كه جامعه تا زماني كه تعادل خود را از دست ندهد بر هر گونه سوء رفتار، رسوايي و افتضاح و حادثة غم‎انگيز چشم فرو مي‎بندد. در مورد سرنوشت كودكان تحت حمايت عمومي، يا نوجوانان بزهكار، يا مردان معلول نيز بيش از آنچه دربارة سالخوردگان مي‎انديشد به ناراحي نمي‎نشيند. بي‎تفاوتي در مورد گروه اخير در ظاهر بسيار تعجب‎انگيز مي‎نمايد زيرا از يك سوي هر عضو جامعه بايد بداند كه در اين قضيه ‌آيندة خود وي نيز مورد پرسش است. از سوي ديگر همه آنان با عده‎اي از سالخوردگان مناسبات شخصي و نزديك دارند. در اين صورت چگونه مي‎توان طرز نگرش و تلقي آنان را توجيه كرد؟ اين گروه حاكم است كه پايگاه كهنسالان را به آنان تفويض مي‎كند و جمعيت فعال جامعه هم كه بايد با آن مخالفت ورزد، از آن چشم‎پوشي مي‎كند. در زندگي خصوصي هم فرزندان و نواده‎هاي آنان نيز به ندرت به كاري دست مي‎زنند تا زندگي سالخوردگان را مطلوب‎تر سازند. حال به بررسي طرز تلقي عمومي بزرگسالان و جوانان نسبت به نسل كهنسال مي‎پردازيم.
تا اينجا سخن ما درباره كهنسالي چنان بود كه گويي اين مفهوم يك حقيقت مشخص و تعريف شده روشن را آشكار مي‎سازد. در واقع تا جايي كه به ما مربوط است تعريف كهنسالي به هيچ‎وجه آسان نيست. كهنسالي از يك سو پديده‎اي زيستي است كه براساس آن سازوارة جسمي انسان خصوصيات مشخصي را آشكار مي‎سازد، كهنسالي در ين حال با سلسله‎اي از عواقب رواني همراه است، بدين سان كه برخي از اشكال رفتاري را به طور مشخص از خصوصيات سالمندي تلقي مي‎كنند. كهنسالي مشابه با همه حالات انساني يك بعد وجودي دارد كه در رابطه با زمان روابط فرد را دچار دگرگوني مي‎سازد و در نتيجه رابطة انسان با جهان اطراف و با تاريخ زندگي خويش دستخوش دگرگوني مي‎گردد و از آن جهت كه انسان هرگز به صورت طبيعي زندگي نمي‎كند بنابراين در ايام كهنسالي، مشابه با هر دوره ديگر حيات، پايگاه اجتماعي وي به وسيله جامعه‎اي كه به آن تعلق دارد معين و مشخص مي‎شود. آنچه باعث پيچيدگي اين مساله خواهد شد ارتباط نزديك و به هم پيوستة همة اين جوانب است.
هم‎اكنون آشكار شده است كه بررسي جنبه‎هاي زيستي يا رواني انسان به طور مجزا و دور از هم بي‎نتيجه است زيرا هر يك از اين جنبه‎ها بر ديگري اثر گذاشته، اين تأثير متقابل مخصوصاً در مورد كهنسالي كاملاً روشن و بديهي است و مبناي دشواريهاي روان‎تني را به وجود مي‎آورد. بدين ترتيب آنچه را در زندگي، روحي يا رواني مي‎ناميم تنها در پرتو موقعيت وجودي و زيستي انسان قابل درك و فهم است. اين موقعيت وجودي و زيستي، سازوارةجسمي را نيز تحت تأثير قرار مي‎دهد. مخالف اين مفهوم نيز صادق است زيرا برحسب كم يا زياد بودن آسيب بدني تجارب انسان در رابطه با زمان تفاوت پيدا مي‎كند، در نهايت، جامعه هنگام اعطاي نقش و پايگاه اجتماعي به افراد كهنسال يا

فایل : 54 صفحه

فرمت : Word