مقاله کامل در مورد يادگيري مشارکتي

يادگيري مشارکتي
مقدمه
اين موضوع که دانش آموزان چگونه يکديگر را درک کرده و چگونه با هم ارتباط برقرار مي کنند جنبه اي فراموش شده از آموزش است . بيشتر زمان آموزش ، صرف ايجاد ارتباط مناسب بين دانش آموزان و مواد آموزشي مي شود  و مقدار نيز صرف چگونگي تعامل با دانش آموزان مي گردد . اما چگونگي ارتباط دانش آموزان با يکديگر، ناديده گرفته شده است . سه راه اصلي که دانش آموزان هنگام يادگيري مي توانند با يکديگر تعامل داشته باشند عبارت است از :
با هم رقابت داشته باشند  تا بهترين فرد مشخص شود ( موقعيت رقابتي )
به طور انفرادي به سمت  هدفشان پيش روند بدون اينکه توجهي به ديگران داشته باشند ( موقعيت انفرادي )
به طور مشارکتي عمل کرده و همان علاقه اي را که يادگيري نيز داشته باشند
( موقعيت مشارکتي )
موقعيت رقابتي به عنوان وابستگي متقابل مخرب مطرح است که در آن يک شخص برنده و ديگران بازنده مي باشند. در موقعيت يادگيري انفرادي ، دانش آموزان مستقل از  يکديگر و براي رسيدن به ملاک هاي از پيش تعيين شده توسط معلم، تلاش
مي کنند . موفقيت آنها بستگي به دستيابي به ملاک ها داشته و عملکرد سايرين در نمره ي آنها موثر نيست .
موقعيت يادگيري مشارکتي ، به عنوان نوعي وابستگي متقابل سازنده مطرح است به اين معني که دانش آموزان در گروه هاي کوچک با هم مشارکت و در يادگيري مطالب به يکديگر کمک مي کنند به طوري که هر يک از آنها در آينده بتوانند به صورت
انفرادي از عهده انجام آن برآيند آنها موفقيت  يکديگر را تحسين  کرده و همديگر را در انجام تکاليف  تشويق مي کنند و ياد مي گيرند که بدون توجه به نژاد ، طبقه ي اجتماعي ، هوش، و يا توانايي متفاوتشان با يکديگر کار کنند.
بايد توجه داشت که اين سه الگوي تعامل اثرات يکساني بر يادگيري مهارت ها و مفاهيم در دانش آموزان  ندارند ، مهم اين است که دانش آموزان ياد بگيرند که به شيوه اي موثر در هر کدام از اين موقعيت ها با ساير دانش آموزان تعامل کرده و قادرباشند بهترين شيوه را انتخاب کنند. در اين مقاله به بررسي يادگيري مشارکتي به عنوان يکي از بهترين راه هاي تعامل بين دانش آموزان و همچنين به عنوان يک روش آموزشي موثر در کلاس درس مي پردازيم.
ارکان اصلي  يادگيري مشارکتي
تعريفي که جانسون از يادگيري مشارکتي ارائه مي دهد به اين صورت است: “کسب اهداف گروهي که در صورت کار انفرادي يا در صورت رقابتي ، نمي توان به آنها دست يافت”
جانسون بر اين اساس 5 رکن اصلي را براي يادگيري مشارکتي ذکر مي کند. بايد توجه داشت که اين ارکان براي هر نوع رابطه ي مشارکتي موثر- نه تنها در زمينه ي آموزش بلکه در خانواده ، گروه هاي کاري بزرگ سالان و … لازم و ضروري است.
وابستگي متقابل سازنده
اولين و مهمترين عنصر در يک کلاس درس مشارکتي اين است که دانش آموزان باور داشته باشند که متقابلاً به يکديگر وابسته اند، به اين صورت که يا همه با هم شنا مي کنند و يا با هم غرق مي شوند در يک موقعيت يادگيري مشارکتي هر دانش آموز مسئول است که
1- موارد درسي معين شده را فرا گيرد
2- مطمئن شود ساير اعضاي گروه نيز موارد درسي را فراگرفته اند.
2- تعامل تشويق کننده ي رو در رو
به اين معني که اعضاي گروه يکديگر را در رسيدن به اهداف تشويق و ترغيب کنند ، يادگيري يکديگر را تهسيل نمايند،به طور موثري به يکديگر کمک کنند،بازخوردهاي سازنده به هم بدهند ، نيازهاي يکديگر را برطرف کرده و در استدلالات و نتيجه گيري ها بحث نمايند.
3 – مسئوليت فردي
سومين عنصر يادگيري مشارکتي آن است که هر يک از اعضا مسئوليت خاصي دارد و هيچ کس نمي تواند بدون اين که در فعاليت گروه نقشي داشته باشد،از نتايج کار بقيه ي افراد بهره مند شوند در واقع هدف اصلي مسئوليت فردي آن است که افراد بتوانند تکليفي را که امروز به طور مشارکتي انجام شده ، در آينده به تنهايي انجام دهند .
راه هاي ايجاد مسئوليت فردي
کوچک نگهداشتن اندازه ي گروه
– ارائه ي آزمون جداگانه به هر يک از اعضاي گروه
– انتخاب يکي از اعضاي گروه به طور تصادفي براي شرح فعايت انجام شده در گروه به صورت شفاهي.
– مشاهده و يادداشت برداري از فعاليت هر يک از اعضاي گروه .
– درخواست از اعضاي گروه براي توضيح دادن مطالب آموخته شده به ساير دانش آموزان کلاس.
4- مهارت هاي گروهي و بين فردي
چهارمين عنصر يادگيري مشارکتي، استفاده از مهارت هاي گروهي و بين فردي است. بايد به دانش آموزان مهارت هاي اجتماعي مورد نياز براي مشارکت گروهي موثر آموزش داده شود. مثلاً  دانش آموزان بايد ياد بگيرند که :
  1- به يکديگر اعتماد کنند 
2- افکار و احساسات خود را با دقت و بدون ابهام بيان نمايند 
3- يکديگر را بپذيرند و از هم حمايت کنند 
4- اختلافاتشان را به طور سازنده اي حل نمايند .
5- پردازش گروهي
پردازش گروهي به معناي آگاهي از موارد زير است : عملکرد گروه چگونه است؟ يادگيري چگونه انجام مي شود. فعاليت کدام عضو مفيد تر است و کدام يک از فعاليت ها بايد ادامه يابد يا تغيير کند؟ چنين پردازشي باعث مي شود “1- گروه بتواند روابط کاري مناسب را حفظ کند  
2- يادگيري مهارت هاي مشارکتي تسهيل شود  
3- اعضاي گروه بر اساس کارشان باز خورد دريافت کنند 
  4- گروه علاوه بر تفکر شناختي به تفکر فراشناختي نيز دست يابد.
پيشينه ي نظري
يادگيري مشارکتي که اولين بار در آمريکا مورد استفاده قرار گرفت به فلسفه ي جان ديوي در مورد ماهيت اجتماعي يادگيري مربوط است
– ريشه اصلي در ديدگاه ساختارگراها و اين که دانش بايد توسط خود افراد ساخته شده و به موقعيت جديد يادگيري گسترش يابد، ديده مي شود .
بر اساس نظر ويگوتسکي مي توان استدلال کردک که دانش آموزاني که به تنهايي از عهده ي انجام کاري بر نمي آيند ، هنگامي که از کمک معلم و دوستان بهره مند مي گردند چگونگي انجام آن کار را ياد مي گيرند .
– از لحاظ نظريه ي شناختي – اجتماعي باندورا، وقتي شرايطي فراهم مي آيد که دانش آمموزان صحيح انجام دادن کاري را توسط دوستانشان مشاهده مي کنند و خود نيز انجام آن کار  را مي آموزند  و زماني که موفقيت خود يا دوستانشان تقويت مي شود اشتياق بيشتري براي انجام آن کار پيدا مي کنند .
اجراي يادگيري مشارکتي در کلاس درس
براي اجراي اين روش در کلاس، معلم بايد فعاليت هايي را طرح ريزي کند که برخي مربوط به قبل از اجراء ، برخي مربوط به زمان اجرا و برخي ديگر مربوط به پس از اجراي برنامه ي مشارکتي است . اين فعاليتها در زير به ترتيب توضيح داده مي شود .
الف ) فعاليت هاي  معلم قبل از اجراي کلاس مشارکتي
1- هدف هاي آموزشي يادگيري مشارکتي را مشخص کند
معلم بايد توضيح دهد که چرا از اين روش استفاده کرده است، چه منافعي براي دانش آموزان دارد و پيامدهاي آن چيست ؟
نقش افرار گروه را معينن نمايد
در مورد اين که معلم خودش بايد نقش ها را تعيين کند يا اين که نقش ها توسط دانش آموزان تعيين شود اختلاف نظر وجود دارد . مهم آن است که هم اعضاي گروه نقش هايي مجزا داشته باشند و هم دانش آموزان نقش يکساني در تمام کلاس ها ي درس برعهده نگيرند.
اندازه ي گروه ها را تعيين کرده و دانش آموزان را در آنها قرار دهد اندازه ي گروه بين 2 تا 4 نفر مي باشد. گروه ها مي توانند همگن يا نا همگي باشند وقتي اعضاي گروه مشخص
شد ، بهتر است تا مدتي در آن تغييري ايجاد نگردد چون انسجام مجدد گروه زمان بر خواهد بود.
کلاس درس را مرتب کند
فضاي کلاس بايد طوري مرتب شود که معلم و دانش آموزان به راحتي بتوانند حرکت کنند. لازم است صندلي هاي اعضاي گروه رو به روي هم قرار گيرد به طوري که امکان تعامل رو در رو وجود داشته باشد
تکاليف درسي را مشخص کند
معلم بايد تکاليف را با روش آموزشي که به کار مي گيرد متناسب نمايد. تکاليف گروه يادگيري مشارکتي بايد جالب ، چالش انگيز و بر انگيزاننده باشد.
6- ملاک هاي موفقيت را توضيح دهد
معلم بايد مهارت هاي گروهي و ملاک هاي ارزيابي تکاليف را بيان کند. بهتر است اين کار با همکاري دانش آموزان انجام شود.
– مواد درسي آموزشي را به گونه اي طراحي کند که وابستگي متقابل ايجاد شود مواد درسي براي گروه مشارکتي بايد به گونه اي باشد که همه افراد  گروه بتواند در موقعيت گروه سهيم باشند.اگر هر يک از اعضا سهم خاصي در تکليف نداشته باشد سازمان و انسجام گروه به خطر مي افتد .
8 – رفتارهاي مطلوب در کار گروهي را مشخص کند
يک بخش ضروري در موفقيت يادگيري مشارکتي آن است که به دانش آموزان ياد داده شود که چگونه  در يک گروه با هم مشارکت کنند. براي اين منظور معلم مي تواند جلساتي را به آموزش اين رفتارهاي مطلوب، از جمله احترام گذاشتن  به نظر ديگران، اجازه گرفتن براي صحبت کردن و … اختصاص دهد .
ب ) فعاليت هاي معلم به هنگام اجراي کلاس مشارتي
در اين مرحله معلم بايد :
1- رفتار گروه ها را مشاهده کند
در طي اجراي کلاسي معلم بايد در کلاس قدم زده و هر گروه را مشاهده کند .
2- به نيازهاي آنها پاسخ داده و به آنها کمک کند
در حالي که معلم کار گروهها را مشاهده مي کند هر زمان که گروه ها نياز به اطلاعات بيشتر داشته باشند معلم مي تواند پاسخگوي آنها باشد.
3 – در صورت نياز مداخله کند
هنگامي که معلم در کلاس قدم مي زند ممکن است متوجه اختلافات و يا تعارض هايي در گروه شود، در اين مرحله بايد مداخله کرده و هر چه سريع تر تعارض را بر طرف کند و از بروز مجدد آن پيشگيري نمايد .
4- گروه ها را تحسين کند
5- معلم  بايد وقتي دانش آموزان کار را به درستي انجام مي دهند به آنها بازخورد داده و آنان را تشويق کند.
ج ) فعاليت هاي معلم پس از اجراي کلاس مشارکتي
1- خلاصه اي از مطلب درس بيان کند
پس از اينکه کار گروه تمام شد، معلم بايد نکات اصلي و مهم درس را به طور خلاصه براي همه ي گروه ها بيان کند و او همچنين مي تواند از هر يک از گروه ها بخواهد که اين کار را انجام دهند .
2- يادگيري دانش آموزان را ارزيابي کند
معلم بايد بر اساس ملاک هايي که در مرحله ي پيش از اجرا  تدارک ديده بود، يادگيري دانش آموزان را ارزيابي کنند همچنين مهم است که به دانش آموزان بازخورد فوري از عملکردشان داده شود. چون در غير اين صورت مهارت هاي يادگيري مشارکتي در آنها پيشرفت نخواهد کرد.
3- از آنچه در جلسه ي يادگيري مشارکتي اتفاق افتاده يادداشت برداري کند معلم بايد در مورد اين که در اين جلسه چه کارهايي انجام شده و به چه علت بوده است يادداشت برداري کند،اين يادداشتها مي تواند در اختيار دانش آموزان نيز قرار گيرد. معلم بايد از اين يادداشت ها در بهبود جلسات آتي يادگيري مشارکتي استفاده نمايد .

فایل : 42 صفحه

فرمت : Word