مقاله کامل تاثیر تلفیق درس تربیت بدنی با درس ریاضی بر یادگیری مهارتهای بنیادی دانش آموزان

چکیده
در فضای پیوسته در حال تغییر، نظام های آموزشی و تربیتی عهده دار پیشرفت و توسعه آینده کشور هستند، یکی از مواردی که توجهات زیادی را در آموزش به خود جلب کرده سلامتی و داشتن مهارت های بنیادی در دانش آموزان هستند. این مطالعه با هدف کاربردی در آموزش وپرورش، بر اساس روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل به بررسی تأثیر تلفیق درس تربیت بدنی با درس ریاضی بر یادگیری مهارت های بنیادی دانش آموزان پرداخته است. جامعه آماری تمام دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی به تعداد 2000 نفر در سال تحصیلی 97-1396 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای مرحله‌ای، نمونه‌ای 30 نفری از دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی شهرستان خوی به عنوان شرکت کننده استفاده گردید. در راستای هدف پژوهش، دانش آموزان گروه آزمایش (15 نفر)، فعالیت های تربیت بدنی به صورت تلفیقی با درس ریاضی انجام دادند، درحالی که دانش آموزان گروه کنترل (15 نفر) فقط با همان روش سنتی درس ریاضی را خواندند. این پژوهش در قالب 10 جلسه 45 دقیقه‌ای و هفته‌اییک بار انجام گرفت. برای جمع آوری داده ها از آزمون های آمادگی جسمانی شامل استقامت قلبی و تنفسی، انعطاف-پذیری، سرعت و تعادل (هادوی، 1388)، کتاب راهنمای ارزشیابی توصیفی دوم دبستان (احمدی، 1390)، آزمون ریاضی از کتاب راهنمای ارزشیابی توصیفی دوم دبستان (آزمون، 1391) و تکنیک های ارزشیابی اسمیت (1997) استفاده گردید. تحلیل آماری داده ها به کمک آزمون یومن ویتنی و تی مستقل بیانگر این بود که عملکرد در مهارت های بنیادی گروه آزمایش با سطح تفاوت آماری 05/0>p در پایان دوره بهتر از گروه کنترل بود. اینیافته ها می تواند پیامدهای قابل توجه نظری و
کاربردی برای تلفیق درس تربیتبدنی با درس ریاضی بر روی مهارت های بنیادی دانش آموزان داشته باشد.
واژه‌های کلیدی:تربیت بدنی، تلفیق، ریاضی،مهارت‌های بنیادی
مقدمه
در فضای پیوسته در حال تغییر و در عرصه رقابت‌هایبین‌المللی،نظام‌های آموزشی و تربیتیعهده‌دار پیشرفت و توسعه آینده کشور هستند، کسب توفیق در این رسالت خطیر درگرو به کار بستن شیوه‌های کارآمدی برای آموزش و تربیت اثربخش، در نظر گرفتنمؤلفه‌های انسانی در ابعاد مختلف روحی، جسمی، اخلاقی، اجتماعی ونیز پرورش تفکر خلاق در فراگیران است (حاتمی، 1393). مبحث «تلفیق» بهعنوانیکی از مهم‌ترینمباحث در حوزه‌یبرنامه‌ریزی درسی در حال حاضر شناخته شده است و در نظامآموزشی ایرانبه عنوانیک چهارچوب مفهومی راهنمایبرنامه‌ریزان درسیمعرفیگردیده است (احمدی، 1387). بر اساس بررسی‌ها و مطالعاتی که در متون موجود درزمینه برنامه درسی تلفیقی صورت گرفته، این نتیجه حاصل شده است که برنامه درسیتلفیقی اختصاص به دوره خاصی ندارد؛ بااینوجود، هرچند در نمونه‌های تجربی، رویکردتلفیقی در تمام سطوح و دوره‌های تحصیلی، حتی در سطح دانشگاه نیز دیده شده است،
متداولترین کاربرد این برنامه در دوره‌های پیشدبستان، ابتدایی و دوره اول متوسطه (راهنمایی) است (احمدی1390). برنامه درسی،یکی از مهم‌ترین بستر و زمینه‌ای کهیادگیری در آن اتفاق می‌افتد، قلمداد می‌شود و نقش و کارکرد بسترسازی آن براییادگیری انکارناپذیر است. برنامه‌ریزان درسی نباید نسبت به اینکه برنامه درسی محصولتلاش آنها چگونه بستری را براییادگیری فراهم می‌کند، غفلت کنند (ملکی، 1384). درواقعمی‌توان مدعی بود که شیوه تلفیقی که
با سازماندهی مجزا و محتوا محور برنامهدرسی در تضاد است، بستر مناسبی را برای ایجاد وحدت و یکپارچگی در تجاربیادگیری مفاهیم و مهارت‌های مختلف برایدانش‌آموزان با علاقه‌مندی‌ها و توانایی‌هایمختلف فراهم می‌آورد(مهرمحمدی1387). شیوه‌های تلفیق مواد درسی را می‌توان در جنبه‌های مختلف بررسی کرد: شیوه موازی‌سازیرشته‌ها، در این شیوه دو رشته یا بیشتربایکدیگر هماهنگ و مرتبط می‌شوند بهطوریکه آنچه در یک درس یاد گرفته می‌شودبایادگیری هماهنگ در درس دیگر تقویتمی‌گردد. سازماندهی چند رشته‌ای، این موردرا مطرح می‌کند که یک موضوع در دروس گوناگون و مرتبط ارائه می‌شود. شیوهسازماندهیبین رشته‌ای، نشان می‌دهد واحدها یادرس‌های مجزا (مستقل) طراحی ومحتوای آن از سایر دروس گرفته می‌شود؛ و شیوه سازماندهی فرا رشته‌ای، با یک مسئلهشروعمی‌شود و از رشته‌های علمی دانش جدیدی تولیدمی‌گردد و به سه شیوه کودکمحور، مبتنی بر کارکردهای اجتماعی و مبتنی بر تجربه است. دانش‌آموزان یادمی‌گیرندچگونهیادگرفته‌های خود را در محیط زندگی به کار گیرند(رستمی نسب و همکاران، 1394). با توجه به اینکه الگوها و اشکال برنامه درسی بهصورت‌های متفاوتی ارائه شدهامامی‌توان همه آنها را در سه شکل: درون یک نظام رشته‌ای خاص، بینرشته‌ها وبهصورت درون وبینیادگیرندگان ارائه کرد (ملکی، 1384). نتایج مثبت اجرای برنامهدرسی تلفیقی در سه مرحله: 1) مهارتی: الف- کمک به دانش‌آموزان در کاربرد مهارت‌ها، ب تقویت کسب مهارت‌های علمی سطح بالا (نزاکت و فتحی، 1398)؛ 2) نگرشی: الف- افزایش رغبت به یادگیری در سطح و عمق، ب- پرورش روحیه همکاری بین دانش‌آموزان (مظفری، 1380)؛ 3) دانشی: الف- امکان بازخوانی سریعتر ذهنی دانش کسبشده از طریق
تلفیق، ب- درک رابطه بین موضوعات مختلف درسی(امین‌زاده وحسن‌آبادی، 1391)، است. کلانتر قریشی(1390) در پژوهش خود نشان داد روشآموزش تلفیقییادگیری مشارکتی که نوعی از آموزش تلفیقی است، باعث افزایشخودکارآمدی، عزتنفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان می‌شود. موضوعی که درروش تلفیق موردبررسی قرار می‌گیرد، تقویتمهارت‌های بنیادی در دانش‌آموزان است.
تربیت بدنییکی از دروسی است که باعث افزایشمهارت‌های بنیادی در دانش‌آموزان می‌شود. تربیت بدنی ابزار مؤثری در تربیت جسمی، ذهنی و اجتماعی همه کودکانمحسوبمی‌شود، این برنامه چنانچه به شیوه مناسبی به دانش‌آموزان ارائه شود نهتنهاموجبات تقویت جسمی و روحی آنها را فراهم می‌آورد بلکه یادگیری سایر مواد درسیرا نیز برای آنان آسان می‌کند. یکی از الگوهای مناسب جهت تعلیم و تربیت همهجانبه دانش‌آموزان که تربیت بدنی در آن نقش عمده و مهمی را داراست، آموزشهای تلفیقی ویکپارچه است (یاقوتی و همکاران، 1392). امروزه در کنار مزیت‌های نسبی رویکردتلفیقی بهطور عام، تربیت بدنی تلفیقیبه طور خاص، در مدارس نظام‌های مترقیآموزشوپرورش(به ویژه در مقاطع ابتدایی و راهنمایی) مطرحشده و در سال‌های اخیرنیز موردعنایت جدینظریه‌پردازان تربیتی قرار گرفته است. از منظر آنها تربیت بدنیبه عنوان، بخش مهمی از نظام آموزشی ازجمله تأثیرگذارترین دروسی است که دیگر حکمساعت تنفس بین کلاس درس یا مفهوم بازی به شکل آزاد را ندارد، بلکه این کلاس درحکم آزمایشگاهی است که طی آن فراگیران با وظایف مهمی همانند فراگیری حرکت،یادگیری از طریق حرکت، مهارت‌های اخلاقی و اجتماعی و نیزروش‌های حفظ و ارتقایسلامتی و آمادگی جسمانی آشنا می‌شوند(پلاسک و سالیوان، 1997) از این رو در سال‌های اخیر در مورد
تلفیقتربیت بدنی با دروس دیگرپژوهش‌های متعددی انجام شدهکه غالب اینپژوهش‌ها مؤید آن است که تربیت بدنی ظرفیت تلفیق با بسیاری از دروسدیگر را دارد (مظفری، 1380، پلاسک و سالیوان، 1997). همچنان که نتایج بسیاری ازمطالعات نشان می‌دهد که در این نوع خاص از تلفیق فراگیران با انگیزه بیشتری درمباحث درسی مشارکت می‌کنند؛ و درنتیجهیادگیری و پیشرفت تحصیلی بیشترمی‌شود (برایان و فنل، 2000، هوسنر، 2009، راشنباخ، 1996). به علاوه در سایه این رویکرد تلفیقی، افراد حضور فعال‌تری در کلاس دارند، توانایی علمی، میزان فعالیت و تحرکجسمانی آنها افزایشمی‌یابد(فهیمی‌نژاد، 1392، حاتمی، 1393).
با وجود مشکلات و نارساییهای روش متداول آموزشی و مزایای نسبی رویکردتلفیقیبه طور مشخص تربیت بدنی تلفیقی با در نظر گرفتن این واقعیت انکارناپذیر کهمدارس،به ویژه در مقاطع ابتدایی و راهنماییبه عنوان زیربنای آموزشی و تربیتی جامعهبرای توسعه پایدار کشور باید از کارآمدترینشیوه‌های آموزشیبهره‌مند شوند، ولیکنهنوز هم معدودی از پژوهشگران در مورد این موضوع توافق ندارند که آیا شیوه تلفیقیو بدون مرز موضوعات درسی مختلف تأثیر مثبتی روییادگیری دارد؟ آیا اساساً تفاوتیبین اثربخشیروش‌های متداول و تلفیقی وجود دارد یا خیر؟
یکی دیگر از موضوعات مورد چالش در این حوزه در زمینه کارایی تلفیقتربیت بدنیدریادگیری درس ریاضی و آمادگی جسمانیدانش‌آموزان است. روش تلفیقیتربیت بدنیدر مقایسه با شیوه‌های دیگر، موجب یادگیری بهتر و افزایش میزان آمادگی جسمانی می‌شود که این امر خود زمینه‌ساز ارتقای انگیزهیادگیری و افزایش تحرک در فراگیرانخواهد شد. با عنایت به اشارات مذکور ضروری به نظر می‌رسد که در پژوهش نیمهتجربی، میزان اثربخشی تلفیقتربیت بدنی در
یادگیریمهارت‌های بنیادی در دانش‌آموزانبررسی شود. مشارکت در برنامه‌های ورزشی و فعالیت‌های جسمانی همراه با یادگیریدروس دیگر در یک شیوه تلفیقی، سبب ایجاد تنوع در برنامه‌های رایج مدارس به ویژهدر مقطع ابتدایی که علاقه‌مند به بازی و فعالیت، تحرک جسمانی هستند می‌شود(فهیمی‌نژاد، 1392، حاتمی، 1393، استیون و رابرتسون، 2015). یکی از الگوهایی که در تربیت بدنی در دوره ابتدایی مطرح گردیده مربوط به مهارت‌های بنیادی است کهموضوعاتی شامل نقش بدن و رابطه آن با فضا، زمان، نیرو و حرکت را در برمی‌گیرد.
تأکید در این الگو بر کشف مهارت‌های حرکتی برای حل مسئله است که دانش‌آموزان راه‌هایی برای استفاده از بدنشان خلق می‌کنند تا به نتایج معینی برسند؛ که بیشترین کاربردآن در دبستان است. در این الگو دانش‌آموزیادمی‌گیرد چگونه حرکت کند و در انجامحرکات متنوع چگونه از بدن و فضای اطراف بهره‌مند گردد (آقازاده و سنه 1390). عالی‌زاده و همکاران (1392) در پژوهش خود نشان دادند ترکیب بدنی مطلوب وفعالیت‌های جسمانی باعث افزایشمهارت‌های بنیادی در دانش‌آموزان می‌شود ودانش‌آموزانی که فعالیت جسمی زیادی دارند مهارت‌های کنترل شیء بیشتری نسبت بههمسالان خود دارند؛ بنابراین لزوم توجه خاص به این مقطع احساس می‌شود تا بدین وسیله میزان تأثیرگذاری روش تلفیقتربیت بدنی بر میزانیادگیریمهارت‌هایبنیادی در پایه دوم مقطع ابتدایی، موردبررسی قرار بگیرد تا در صورت تأیید اثربخشیروش تلفیقی در امر آموزش، تحولی در روش تدریس مدارس به وجود آید و همچنینتأثیرروش‌های تلفیقی، رویمؤلفه‌های آمادگی جسمانی، ارزیابی شود تا تفاوتروش‌های تدریس در میزان فعالیت کودکان در ساعات مدرسه و اثرگذاری آن بر تندرستیو میزان آمادگی جسمانیدانش‌آموزان مشخص گردد
(استیون و رابرتسون، 2015). این پژوهش درصدد است که در این راستا تأثیر تلفیق درس تربیت بدنی با درس ریاضی بریادگیریمهارت‌های بنیادیدانش‌آموزان را موردبررسی قرار دهد.
روش
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و به روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. شرکت‌کنندگان این مطالعه تمامیدانش‌آموزان دخترپایه دوم ابتدایی شهرستان خوی به تعداد 2000 نفر بودند، از آنجائی که آموزش برایاین تعداد نیاز به زمان زیادی داشته و از طرفی کیفیت مداخلات را پایینمی‌آورد حداقل 15 نفر در نظر گرفته شد (هومن، 1384) در این مطالعه نیز حجم هر گروه 15 نفر درنظر گرفته شده و نمونه‌ای30 نفری از دانش‌آموزان دختر پایه دوم ابتدایی در شهرستانخوی به روش نمونه‌گیریخوشه‌ایمرحله‌ای در سال تحصیلی 97-1396 انتخاب شدند.
در ابتدا کلیه مدارس ابتدایی شهرستان خوی مشخص شده سپس به صورت تصادفی سهمدرسه انتخاب و از هر مدرسه دو کلاس دوم ابتدایی انتخاب و از هر کلاس 5 نفربه صورت تصادفی انتخاب شده و در دو گروه (گروه کنترل 15 نفر و گروه آزمایشی15 نفر) قرار گرفتند. در طول دوره دههفته‌ای گروه تلفیقی، درس ریاضی با برنامه‌هایتربیت بدنی تلفیق و تدریس شدند و گروه کنترل طبق برنامه رایج و متداول تحصیلیتدریس شد. به منظور کنترل متغیرهایمداخله‌گر مانند شیوه تدریس معلم، انگیزه معلم ودانش‌آموزان و تجربه تدریس، زمان اجرای آزمون در باشگاه ورزشی که برای آزمونترتیب داده شده بود، برای هر دو گروه (تلفیقی و سنتی)یک معلم مشترک برای درستربیت بدنی و یک معلم کلاس
دوم ابتدایی در نظر گرفته شد تا فرقی در تدریس با همنداشته باشند. گرفتن رضایتنامه کتبی از اولیا برای شرکت در این پژوهش، از سؤالاتوآزمون‌های معلم ساخت و هماهنگ شهری که مورد روایی محتوایی و پایایی توسطمتخصصین و سرگروه‌های آموزشی قرار گرفته بودند، استفاده شد. ملاک وروددانش‌آموزان دختر کلاس دوم ابتدایی و نداشتن ناتوانی جسمی بود و ملاک خروج داشتنغیبت بیش از دو جلسه در دوره‌های آموزشی و یا مصرف داروی خاص پزشکی بود.
برای ارزشیابی عملکرد از چکلیست پورت فولیو(یک سیستم بازخوردی روبهپیشرفتبرای ثبت یادگیریدانش‌آموزان از طریق انجام واقعی آنان و مهارت راه رفتن، دویدن وغیره را کسب کند امتیازپیش آزمون و پس آزمون)، روش روبریک استفاده شد که بهتوضیح هریک پرداخته می‌شود. روش ملوگرانو اسمیت(1997) تکنیک‌های ارزیابی رامشخصمی‌کند که در آن خود دانش‌آموز هم می‌تواندارزیابی‌های حیاتی و معتبری ازتوانایی خود داشته و با همتایان دیگر خود را مقایسه کند. روش ملوگرانو شامل کارتپورت فولیو و مقیاس روبریک است. کارت پورت فولیویک سیستم بازخوردیروبهپیشرفت است که برای ثبت یادگیریدانش‌آموزان از طریق انجام واقعی، مورداستفادهقرارمی‌گیرد. دانش‌آموز در انتخاب و قضاوت درباره کیفیت کاری آنها (شامل خودانعکاسی) درگیرمی‌شوند. چارچوب اهداف آنها، سازماندهی، مدیریت، انتخاب بخشیا تنوع بخش‌هامی‌شود که از طریق تکالیف درس، خود گزارش‌دهیمی‌شود. در تدریسگروهی معمولاً ارزیابی به روش معلم محور است اما از ابزارهایی مانند عکس، نوارهایویدئوییآزمون‌هامی‌توانبه عنوان بخشی از سیستماصلاح شده پورت فولیو استفاده کرد.در مدل پورت فولیو معلم امکانات و تسهیلات را فراهم کرده، راهنمایی داده و
انتخاب‌هایی را پیشنهادمی‌کند که با روش ارزیابی و جوانب تدریس ادغام می‌شود.
امتیازات نهاییمهارت‌های بنیادی در آن ثبت می‌شود و مقیاسی که بیشترین تعداد راداشتبه عنوان امتیاز نهایی در پیش آزمون و پس آزمون محسوب می‌گردد و بر اساس آنتوانایی، ظرفیت و میزان دستیابی به عملکرد مطلوب را نشان می‌دهد. در کارت فولیوتمرکز اصلی بر یادگیری و کمک به دانش‌آموز در امر یادگیری است. در کارت پورتفولیوحیطه‌های روانی حرکتی(مهارت قبلی، تواناییدانش‌آموز، مهارتی که می‌تواندانجام دهد)، شناختی(دانستنی‌ها) و نگرشی(ارزش‌ها)به صورت توصیفی(بسیار خوب،خوب، متوسط، غیرقابلقبول) ارزیابیمی‌شود. مقیاس روبریکیک سیستمنمره‌دهیدقیق، جهت قضاوت در مورد عملکرد دانش‌آموزان بر اساس استانداردها و معیارهایخاص است. داراییک مقیاس سه تا پنج سطحی: در حد انتظار، نزدیک به انتظار، احتیاجبه تلاش بیشتر، است. در این روش امتیازدهی باید به معیارها توجه داشت برای توصیفعملکرددانش‌آموزان، رفتارهای بین فردی(خوب کار کردن با دیگران، ارزش گذاشتنبه تفاوت‌ها و شباهت‌های در دیگران)، رفتارهای درون فردی(خودکنترلی، شرکت درفعالیت‌ها). از سه سطح مورد انتظار (غیرقابل قبول،قابل قبول و نمونه عملی) استفاده می‌شود. برای آزمون آمادگی جسمانی از حروف اختصاری a (بالاتر از نرم‌های ملی)، w (در سطح نرم ملی) و n (نیاز به بهبود برای رسیدن به نرم ملی) بهره گرفت؛ و در نهایت استفاده از چک لیست‌های کتاب راهنمای معلم در دروس تربیت بدنی برای کلاس دومابتدایی و کتاب راهنمای ارزشیابی توصیفی کلاس دوم مصوب هیئتوزیران وزارت
آموزش و پرورش (آزمون، 1391) در اینچک لیست‌ها که برایمهارت‌های بنیادی استفادهشده است برای ارزشیابی
توصیفی از میزانیادگیریدانش‌آموزان، جهت امتیازدهی بهروش روبریک بر مبنای چهار مقیاس خیلی خوب (4)، خوب (3)، قابل قبول (2)، نیازمند تلاش بیشتر (1) استفاده می‌شود. هر یک از دانش‌آموزان به طور جداگانه مهارت‌هایبنیادی را قبل و بعد از دوره آموزش 10 هفته‌ای(به صورت پیش‌آزمون و پس آزمون) اجرامی‌کنند و معلمان منتخب، با استفاده از چهار مقیاس مذکور به هرکدام از رفتارهایمورد انتظار در چک لیست هر مهارت، یکی از چهار مقیاس فوق را اختصاص می‌دهند.سپس تعداد هر مقیاس در مهارت بنیادیمورد نظر، مشخص می‌شود و مقیاسی کهبیشترین تعداد را داشت به عنوان امتیاز نهایی آن مهارت بنیادی، محسوب می‌گردد. درارزیابی آمادگی جسمانیدانش‌آموزان در مؤلفه‌های استقامت قلبی و تنفسی، انعطاف‌پذیری، سرعت و تعادل پرداخته می‌شود. برای ارزیابی استقامت قلبی و تنفسیآزمون 20 متر دوی رفتوبرگشت در نظر گرفته می‌شود. در آزمون نشستن و رسیدن اصلاح شده(آزمون ولز) برای ارزشیابیانعطاف‌پذیری، برای سنجش انعطاف‌پذیری ناحیهکمر و مفصل ران توصیهمی‌گردد که در آن فاصله بین انگشتان و جعبه انعطاف‌پذیریبه عنوان امتیاز نسبی از صفر تا 2 داده می‌شود. رکورد هر دانش‌آموز(به سانتیمتر) عبارتاست از بیشترین فاصله‌ای که انگشتان به آنجا رسیده‌اند. برای ارزشیابی سرعتدانش‌آموز30 متر می‌دود و معلم زمان‌سنج را در نقطه شروع روشن و در نقطه پایانمتوقفمی‌کند. نمره آزمودنی مدتزمان دویدن است. برای ارزشیابی تعادل، آزمودنی برروی پای برتر (مسلط) می‌ایستد و درحالیکه دست‌ها را بر روی کمر قرار داده است،انگشت پای دیگر خود را روی زانوی پای اتکا قرار می‌دهد و با فرمان حاضر روی پنجهپا می‌ایستد تا آنجا که می‌توان تعادل خود را بدون حرکت دادن دست‌ها (از

فایل : 20 صفحه

فرمت : Word