مقاله کامل بررسی ضرورت طراحی باغ سا لمندان و تاثیر آن بر جامعه ایرانی با تاکید بریادآوری خاطرات و امید به زندگی

بررسی ضرورت طراحی باغ سالمندان و تاثیر آن بر جامعهایرانی با تاکیدبریادآوری خاطرات وامیدبه زندگی
چکیده
انسان براي رشد و تعالي در تمام مراحل زندگي از كودكي تا سالمندي نياز به بستري مناسب دارد و در اين ميان، معماري؛مسئله مادي و عملكردي صرف نيست بلكه معماري مسئله فضا و فكر است كه براي برآوردن نيازهاي انساني و رشد و تعالي انسان‌‌ می‌تواند بستري مناسب ايجاد كند كه فرد، مشخصا در آن محيط و فضا، خلاقيت‌ها و اعتماد به نفس خود را به طور احسن بيابد. بنابراين يك سراي سالمندان براي افراد سالمند صرفا يك مكان براي نگهداري و فقط زنده ماندن نيست، بلكه علاوه بر موارد ذكر شده بايد محيطي باشد براي ايجاد يك فضاي لايق و زنده و همچنين ايجاد امكان استفاده از خلاقيت‌ها و قابليت‌هاي افراد در آن. جهان در قرن بيستم شاهد اتفاقات شگرفي بوده است. توسعه شتابان علم و تكنولوژي و تحولات عميق اقتصادي، اجتماعي وسياسي به گسترش هرچه بيشتر شهرنشيني، افزايش امكانات رفاهي و بهداشتي به بهبود قابل توجه شرايط زندگي انسانها منجر شده است. نتيجه اين توسعه همه جانبه، افزايش ميانگين طول عمر و ارتقاي شاخص اميد به زندگي است كه موجب افزايش سريع جمعيت سالمندان گرديده است در اين مقاله، سعي بر اين است كه زندگي عادي افراد سالمند در كنار باقي افراد جامعه به طور كاملا فعال در نظر گرفته شود وبا تاكيد بر يادآوري خاطرات امكان ايجاد آرامش و اميد به زندگي براي افراد سالمند مهيا باشد. در اين تحقيق از تركيبي از روشهاي استقرايي و تحليلي بهره گرفته شده است و از روش كتابخانه‌‌ای و بررسي اسناد و مدارک مكتوب براي گردآوري داده‌ها استفاده شده است.
واژگان کلیدی: جامعه، معماري، سالمند، خاطرات، اميد به زندگي
مقدمه
به دور و بر خود كه مينگريم در هر خانواده، كهنسالي را‌‌ می‌بينيم كه چون درخت باروري ريشه درخت خانواده را تغذيه ميكندوقتي اطراف آنها را خالي كنيم، در تنهايي دچار افسردگي ميشوند در حالي كه دوران كهنسالي در زندگي ما نعمتي است. افراد مسن نقش مهمي در جامعه ما بازي‌‌ می‌كنند، نقش‌هايي چون خردمندي، محافظت از تاريخ، خاطرات خانواده، پشتيباني از جوانان و احساس لذت در كنار فرزندان و نوه‌ها. بحث‌هاي زيادي در مورد نياز به مكان‌هاي خاص براي سالمندان وجود دارد كه بتوانند زندگي روزمره شان را در آنجا بگذرانند، اوقاتشان را سازمان دهند و انگيزه‌‌‌ي مناسبي براي خود پيدا كنند چون آنهاوابسته به ديگران هستند. بر اساس بر آوردهاي انجام شده، سالانه حدود 5/2 درصد به طورمتوسط بر تعداد 65 ساله و بيشتر افزوده‌‌ می‌شود. افزايش سريع تعداد سالمندان متضمن پيامدهاي متعددي است اكثر اين سالخوردگان از نظر اقتصادي افرادي غيرسازنده و مصرف. كننده ازنظر اجتماعي تنها و منزوي، از نظر سلامت و بهداشت، در معرض خطر ابتلا به بيماري‌هاي مزمن، معلوليت‌ها و ناتواني‌هاي ناشي از آن هستند. از عمده ترين آثار تغييرات قرن حاضر در ابعاد فرهنگي، اقتصادي و سياسي جوامع مختلف، تغيير در ساخت خانواده به عنوان مهم ترين و اصلي ترين ركن اجتماعات بشري است.
خاتواده‌ها ازيك نظام خويشاوندي گسترده به خانواده‌ي هسته‌‌ای تبديل شده اند و يكي از مهم ترين كاركردهاي خانواده كه مراقبت از سالمندان خانواده بوده، دستخوش تحول گرديده است. (آسبرن، 1385)خانواده به دليل كوچك تر شدن، افزايش تعداد طلاق‌ها و افزايش تعداد زنان شاغل، اين وظيفه را در مواردي به نهادها و موسسات خاص واگذار كرده
است. نكته‌‌‌ي مهم لزوم توجه و مطالعه‌‌‌ي چگونگي ارتباط دگرگوني‌هاي جسمي، روحي و عاطفي با هم و پيامدهاي تاثيرات تشديدي انها بر يكديگر در گروهاي متنوع سالمندان است. شمار سالمندان هشيار و فعال در كشور رو به افزايش است. در واقع بخش بزرگتر از اهداف تلاش‌ها و برنامه ريزي‌هاي اجتماعي، بالاتر بودن سطح رفاه وبهداشت فردي و اجتماعي شهروندان است كه خود، منجر به بالاتر رفتن ميانگين عمر افراد و ازدياد شمار سالمندان‌‌ می‌شود‌‌‌.آگاه تر ساختن افراد در سنين متوسط عمر، به ويژه مسولان نگهداري از سالمندان و جوانان با تجربه‌‌‌ي كم تر، از شرايط، حساسيت‌ها و ضربه پذيري سالمندان و ياري رساندن به آنان در درک عميق تر شرايط و موقعيت اين گروه سني‌‌ می‌تواند به ايجاد پيوندهاي عميق تر انساني ياري رساند و محيطي دلپذير تر براي زندگي در جوامع پر شتاب و پر هياهوي امروزي فراهم كند. طراحي، برنامه ريزي و مناسب سازي محيط، بايد نقش و مسـؤليت خود را در پهنه‌هاي عميق تر و گسترده تريازآن چه مربوط به زندگي، انسان‌ها و روابط پيچيده‌‌‌ي آن‌ها است، جستجو كند. اصولا “خانه سالمندان”مفهومي است كه در ساليان اخير در فرهنگ ما مطرح است، قبلا در نگرش‌هاي ارزشي و اجتماعي مردم ايران، لزوم توجه به چنين مبحثي نبوده است‌‌‌.ظاهرا به دليل ظهور شرايط جديد در تمامي زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در چند دهه‌‌‌ي اخيروبا توجه به دلايلي كه در زير خواهيم اورد انتظار‌‌ می‌رود كه به زودي در شهرهايمان با يك نياز آشكار براي ورود سالمندان به خانه‌هاي سالمندي رو به رو شويم، نيازي كه هم اكنون به صورت پنهان وجود داردواجبارا بايد براي حداقل بخشي از جمعيت سالمند ايران، به فكر برنامه ريزي‌هاي مناسب به منظور ساخت اين گونه فضاهاي سكونتي ويژه بود.
افزايش طول عمر و بالا رفتن نسبت سالمندان در جمعيت‌‌‌.
كوچك شدن خانواده و تغيير آن از حالت سنتي به مدرن.
كاهش ميزان جذب و پذيرش سالمندان در خانواده‌هاي جديد.
گسترش آپارتمان نشيني و تغيير فضاي زيستي براي خانواده‌ها‌‌‌.
علاقه زوج‌هاي جوان به كسب اشتغال بيشتر و دوري از دخالت سالمندان در امور زندگي آن‌ها.
تحولات جمعيتي از جمله كاهش مرگ و مير و افزايش طول عمر در برخي از جوامع، موجب افزايش تعداد سالمندان شده و همراه آن تغييرات اجتماعي، اقتصادي، به خصوص تحولات ساخت خانواده، از ميزان نقش‌هاي سالمندان در خانواده كاسته است. به نظر‌‌ می‌رسد كه كاهش نقش‌هاي سالمندان بر ميزان پذيرش آن‌ها در خانواده اثر گذاشته است، همچنين‌‌ می‌توان فاصله سني و تفاوت نوع تربيت والدين وفرزندان را نيز در كاهش اين پذيرش موثر دانست. (آرام، 1379) اگرچه ما موظف هستيم كه در حال حاضر حفظ فرهنگ و احترام و علاقه به سالمندان و نيز نگهداري از آنان را در خانواده، ترويج و توصيه كنيم، اما واقعيت اين است كه شرايط فعلي زندگي اجازه نمي دهد اين كار، بدون ايجاد مشكل انجام پذيرد شكل ماشيني زندگي كنوني، آپارتمان نشيني و فضاي كوچك منازل، كاهش تعداد فرزندان، مهاجرت فرزندان به ساير كشورها و دور شدن آنان به هر شكل از والدين، باعث‌‌ می‌شود كه سالمندان دچار معضلات و مشكلات تنهايي، افسردگي، اضطراب و در نهايت بيماري‌هاي جسمي و رواني‌‌ می‌شود‌‌‌.از سوي ديگر، برخي از افراد در نگاه اول به خاطر تغيير توضيع سني مضطرب شده و افزايش تعداد سالمندان را مصيبتي بزرگ‌‌ می‌دانند. آن‌ها نگران اين مسئله هستند كه جامعه براي افراد سالمند زودرنج، داراي وضعيت نامساعد، و نيازمند مراقبت ويژه، چه خواهد كرد در صورتي كه با اطمينان‌‌
می‌توان گفت كه اجراي يك برنامه‌‌‌ي صحيح، نهتنها موجب به تاخير افتادن سالمندي و حذف برخي از مشكلات آنان‌‌ می‌گردد، بلكه معنايي تازه به زندگي سالمندان‌‌ می‌بخشد.
به عبارت ديگر مي‌توان گفت كه اين مراكز به افراد سالمند، اميد به زندگي و به اعضاي خانواده‌شان آسودگي خاطر و فرصت كافي در انجام ساير مسئوليتهايشان‌‌ می‌دهد.
اهداف و انتظارات:
تغيير ذهنيت بد بينانه‌‌‌ي سالمندان و ساير افراد جامعه، نسبت به مراكز سالمندي و قضاوت صحيح و منطقي در اين مورد
فراهم كردن شرايطي كه افراد سالمند داوطلبانه عضو مؤسساتي مانند خانه سالمندان شوند
طراحي فضاهاي مطلوب جهت افزايش روحيه و ضد افسردگي
ايجاد نظم هندسي و وجود سلسله مراتب دسترسي
ايجاد ارتباط بين سالمندان، جامعه، طبيعت، معماري و فضاي شهري و مردم
تامين سكوت و آرامش مورد نياز سالمندان
ايجاد ارتباط بيشتر بين سالمندان و مردم عادي و حتي كودكان
افزايش ارتباط چهره به چهره، فضاي بحث و گفتگو
افزايش اميد به زندگي
دور بودن سالمند از هياهو و كشمكش‌هاي داخل خانواده و زندگي در محيطي آرام و مطلوب با سرگرمي‌هاي مناسب
ايجاد فضائي پويا و شاد و سالم براي سالمندان
ايجاد اعتماد به نفس در سالمندان
بهره مندي سالمند از پرستاري‌ها و مراقبت‌هاي ويژه و امكانات مورد نياز
1-سالمند كيست؟ 2-پيري چيست؟
اغلب سخن از سالمندي مترادف با ضعف و سستي تلقي ميشود كه ناشي از محدوديت انسان در جنبه‌هاي فيزيكي‌‌ می‌باشد. با شناخت سير تكاملي و علل پيري ميتوان تا حدي از ناتواني‌ها پيشگيري كرد و در نهايت«قدرت فكري» سالمند را با «توان جسمي» وي همراه نمود. در جوامع گذشته، پيري عمدتا با تغيير شكل ظاهري و كاهش شديد توانايي‌هايي جسماني و توان توليدي تشخيص داده‌‌ می‌شد، در حالي كه در جوامع جديد پيري با سن تقويمي و به ويژه سن بازنشستگي تعريف‌‌ می‌گردد؛به اين صورت به سني اطلاق‌‌ می‌شود كه در آن اكثر مردم از كار بازنشسته‌‌ می‌شوند و از انواع خاصي از مزاياي رفاهي مانند حقوق بازنشستگي برخوردار‌‌ می‌گردند. سالمندي دوره كمال، پرباري و بلنداي زندگي هر انسان است؛جايي از زندگي كه با انبوهي از تجربه‌‌ می‌توان به گذشته، امروز و فردا نگاه كرد». كاهش باروري همراه افزايش اميد به زندگي باعث شكل جديدي در ساختار سني جمعيت در اكثر مناطق با تغيير وزن نسبي از جوانتر‌ها به گروه‌هاي مسن همراه‌‌ می‌باشند. (تاجور، 1382)‌‌‌.نظريات روانشناختي در جستجوي آنند تا روند پيري را توصيف كنند ورفتار‌هايي كه در اين دوره مشخص‌‌ می‌شود را توجيه نمايند. (1988، Stanhope) بزرگترين نظريه پرداز مراحل زندگي، اريك اريكسون عقيده دارد كه نظم ظهور مراحل زندگي، اگر چه لحظه شروع وپايان ان بر حسب افراد، متغير است اما براي همه يكسان است (ميشارا وورايدل، 1371). اريكسون دريافته است دوره انتهايي زندگي، زماني است كه افراد در آن موفقيت‌ها وشكست‌هاي خود را ارزيابي وبه دنبال مفهومي براي زندگي خود‌‌ می‌باشند. وي بر بهره گيري از كمالات، به جاي نوميدي، تاكيد داشته ومعتقد است كه اگر پيران بتوانند مفهومي براي زندگي خود بيابند وبپذيرند كه
دوران انان گذشته است،‌‌ می‌توانند با احساس كمال به پشت سر وبه زندگي خود خود نگاه كنند. پيراني كه، زندگي خود را در دوره‌‌ای سراسر بطالت دانسته كه هيچ مفهومي برايشان نداشته، ممكن است اميد خود را از دست بدهند وسفر حيات خود را با احساس پوچي پايان دهند وديگران را تحقير كنند ودر نهايت نااميد شوند (1989، Back).
و اما پديده پيري، فصل مشترک تمام موجودات زنده و حتي حيوانات است كه در تمام دوران حيات رشد‌‌ می‌كنند. عده‌‌ای پيري را مرحله‌‌ای از زندگي‌‌ می‌دانند كه فعاليتهاي بدن پيش از توقف كامل، تدريجاً آهسته‌‌ می‌شود و مقاومت بدن در برابر بيماريها كاهش‌‌ می‌يابد. البته اين فرسودگي، گاهي نيز به طور زودرس ظاهر شده و با ايجاد يك پيري زودرس، فعاليتهاي جسمي حيات انساني را مختل‌‌ می‌سازند. در جامعه ما، سن 65 يا 70 سالگي آغاز پيري را مشخص‌‌ می‌كند، زيرا با سن بازنشستگي مطابقت دارد. البته بايد به يك اصل ديگري هم در اين رابطه توجه داشته باشيد، اگر آهن يا سنگ و آجري را هم به مدت پنجاه يا صد سال در معرض دگرگوني‌هاي جو محيط قرار دهند، يقيناً پس از گذشت زمان شكل و قيافه و حتي ماهيت روز اول خود را بتدريج از دست‌‌ می‌دهند و اين پيري جسميرا كه در افراد‌‌ می‌توان ديد، در تمام عناصر و موجودات جهان نيز مشاهده‌‌ می‌شود. يعني بايد چنين گفت: «پيري جسم مادي مربوط به گذشت زمان است و هر چه زمان بيشتر بر آن ماده بگذرد، معيار پيري نيز در آن بيشتر خواهد شد».
2- آثار و نشانه‌های پیری
تفاوت اساسي دوران پيري با ساير مراحل زندگي مانند كودكي، نوجواني، جواني،‌‌‌…دراين است كه پايان هر كدام از اين مراحل آغازي است بر مرحله بعدي زندگي ولي
سالمندي آخرين مرحله‌‌ای است كه شخص‌‌ می‌گذراند و پس از آن مرگ است.
سالمند در اين مرحله متوجه‌‌ می‌شود كه بايد بسياري از هدفهاي طولاني مدت زندگي را رها كند وآماده رفتن شود. به طور كلي سالخوردگي داراي برخي ويژگيهاي فردي، جسمي، اجتماعي و رواني است كه در زير به طور مشروح به اين ويژگيها‌‌ می‌پردازيم.
1-2اثرات فردی
انزوا، تنهايي، احساس هرز رفتن، نااميدي، احساس ناامني، اضطراب، احساس بيكسي و احساس سربار بودن، اثرات ناشي از پيري بر سالمند است، كه در نتيجه آن، خودكشي در اين گروه سني افزايش يافته، استفاده از انواع مسكن‌ها و آرامبخش‌ها را در بين افراد متداول ساخته و بيماريهاي رواني از جمله افسردگي از جمله اثرات سوئي است كه براي سالمند به ارمغان آورده است. ويليام جيمز‌‌ می‌گويد: فرد، در حاليكه ديگران در كنار او حضور دارند‌‌ می‌تواند تنها باشد. البته كسي كه تنها زندگي‌‌ می‌كند، احتمال تنهايي او بيشتر است.
2-2 اثرات و نشانه‌های فیزیکی پیری
بارزترين علايم فيزيكي پيري به شرح زير است :
پوست لطافت خود را از دست داده خشك و چروكيده‌‌ می‌شود لكه‌هاي قهوه‌‌ای روي آن ظاهر‌‌ می‌شود.
مو ماده رنگي خود را از دست داده خاكستري رنگ‌‌ می‌شود همچنين با از دست دادن چربي طبيعي خود نازک و خشك ميشود.
خراب شدن استخوانها و ماهيچه‌ها باعث‌‌ می‌شود شخص سالمند كماني يا تا شده قد او تا 5 سانتيمتر كوتاهتر شود.
حواس دچار اختلال‌‌ می‌شوند.
توجه به اين نكته مهم است كه علايم پيري ياد شده ممكن است باعث اختلالات مزمن در سلامتي بشوند، يعني ضعف استخوان‌ها و مفاصل‌‌ می‌تواند منجر به التهاب مفاصل (آرتروز) و از بين رفتن حس لمس باعث كاهش حرارت طبيعي بدن بشود.
كساني كه از سالمندان مراقبت‌‌ می‌كنند و خود افراد سالمند، بايد از تفاوت بين آنچه جزء پذيرفتني پيري است و آنچه يك بيماري مضر يا ناتواني بالقوه است آگاه باشند.
/
شكل 1 –محدوديت‌هاي فيزيكي دوران سالمندي
3-2نشانه‌های روانشناختی پیری
اختلافات رواني سالمندان از تعامل پيچيده‌‌‌ي عوامل عضوي، روانشناسي و اجتماعي ناشي ميشود. طبق آمار انيستيتو مليبهداشت رواني، از شايعترين اختلافات سالمندان ميتوان به افسردگي، اختلال شناختي، فوبي و الكليسم اشاره كرد. امروزهافسردگي از شايعترين اختلالات رواني و معضل قوي زندگي بشر است. در ايران، افسردگي25 الي 45 درصد از بيماريهايرواني را به خود اختصاص ميدهد كه متأسفانه اين رقم رو به افزايش است. (منظوري،1388)

فایل : 16 صفحه

فرمت : Word