مقاله کامل اوتیسم

مقدمه
در بین کودکان استثنائی، کودکان مبتلا به «اتیسم» یا «درخودماندگی» جایگاه بسیار حساسی دارند. شناسایی و تشخیص سریع و دقیق و بالطبع درمانگری و توانبخشی این قبیل کودکان امری است فوق العاده مهم.
از دیرباز تا کنون بیماریهای متعددی که موجب رنج و عذاب یا مرگ و میر انسانها می گردیده، یکی از عمده ترین مشکلاتی بوده اند که بشر با آنها روبرو بوده است و به رغم پیشرفتهای گسترده، علم پزشکی برای درمان یا حتی شناخت برخی از بیماریها ناتوان بوده است که در این میان سهم بیماریهای روحی از بیماریهای جسمی بیشتر بوده است.
بیماری اتیسم یا در خودماندگی نیز یکی از این بیماریهاست که هنوز بشر برای درمان قطعی آن ناکام مانده است. و حتی در خیلی از موارد این بیماران تشخیص داده نمی شوند، به همین جهت اغلب تصور می شود که این بیماری از شیوع بالائی برخوردار نیست.
امروزه بیماری اتیسم در نزد متخصصان چندان ناشناخته نیست و غالباً همه آنها با مواردی از این بیماری برخورد کرده اند و همچنین این ناهنجاری توجه پژوهشگران زیادی را به خود جلب کرده است، تا جائی که اختلالات دیگری نظیر سندرم آسپرگر نیز از اتیسم مشتق شده اند. شیوع سندرم آسپرگر در تحقیق گیلبرگ یک در سیصد ذکر شده است!! و اگر این رقم را بپذیریم قطعاً باید گفت که همه افراد جامعه اعم از متخصص و غیر متخصص با افراد مبتلا به سندرم آسپرگر برخورد کرده اند.
تعریف:
اتیسم (درخودماندگی) از لغت یونانی «اتو» به معنی «خودآغاز» ، «معطوف به خود» ساخته شده است. اصطلاح اتیسم به معنی در خود فرو رفتن، تمایل به مجذوب خود بودن و عدم توجّه به جهان خارج است، این اصطلاح وضع کودکانی
را نشان می دهد که با داشتن حافظه خوب، توانایی عملی انجام کارها، قوّه دیداری و شنیداری سالم، رابطه ای بسیار محدود با دنیای بیرون برقرار می سازند.
واژه اتیسم برای اولین بار توسط «لئوکانر» به ادبیات مدرن پزشکی وارد شد به همین دلیل اغلب از این ناهنجاری به عنوان «سندرم کانر» و یا «درخود ماندگی کانر» نیز یاد می شودکانر این سندرم را حاصل ناتوانی مادر برای ایجاد محیط عاطفی گرم برای کودک دانست و ان را تحت عنوان »اوتیسم کودکی» این چنین تعریف کرد: اوتیسم کودکی اختلالی است با ناتوانی طفل برای برقراری رابطه عاطفی از بدو تولد، عدم رشد مهارتهای کلامی، میل شدید به دوام و یکنواختی محیط و تمایل به سرگرمی با اشیاء به جای انسانها مشخص می شود.
اتیسم عبارت است از ناتوانی کودک در براقراری ارتباط با مردم یا موقعیتها. این کودکان به والدین و اشخاص دیگر هیچگونه وابستگی نشان نمی دهند و با کودکان هم سن و سال خود بازی نمی کنند. درحالی که به اشیاء خاص و بی جان علاقه و وابستگی شدیدی پیدا می کنند. این کودکان تماس چهره ای و ارتباط چشمی با دیگران برقرار نمی کنند و کمترصحبت کرده و حتی در صورت صحبت، تکلم آنها غیرعادی است! مثلاً به جای ضمیر «من» از «شما» استفاده می کنند یا کلام دیگران را «پژواک گونه» و طوطی وار تکرار می کنند. کودکان اوتیستیک از تغییراتی که در نظم امور روزانه و محیط اطرافشان حاصل می گردد به شدت برآشفته می شوند. مثلا تغییر در محل خواب و یا ظروفی که در آن غذا می خورند. این کودکان در خوردن غذا مشکلات زیادی داشته و هر غذایی نمی خورند. چنین کودکانی برخلاف اغلب کودکان مادران خود را در آغوش نمی گیرند و میلی به تماس بدنی با دیگران ندارند. آنها دارای رفتارهای خودآسیب رساننده نیز بوده و ممکن است سرخود را به دیوار کوبیده یا دست خود را گاز گرفته و یا در آتش قرار دهند. آنها اغلب با حرکات تکراری خود را سرگرم می کنند و به هیچ چیز دیگر توجّه نمی کنند. مثلا به وسیله بهم کوبیدن دو شیء به یکدیگر صدایی را برای خود ایجاد کرده و به صداهای دیگر توجه نمی کنند، به همین جهت به نظر می رسد مشکلات حسی داشته باشند لذا اغلب به عنوان کودکان کر و لال تشخیص داده شده اند. کودک اوتیستیک از نظر فیزیک جسمانی عادی بوده و معمولا چهره ای جذاب دارند و در برخی موارد حافظه خوبی از خود نشان می دهند.
امروزه اختلالات اتیسم شامل مجموعه ای از اختلالات می شوند که با نام PDD یا اختلال های رشدی فراگیر شناخته می شوند.
طبق تعریف روان پزشکان آمریکا، این اختلالات با آسیب شدید و نافذ در چندین جنبه رشد از جمله مهارت های تعامل اجتماعی متقابل، مهارت های ارتباطی یا وجود رفتار، علایق و فعالیت های کلیشه ای مشخص می شوند. آسیب های کیفی که مشخصه این اختلال ها هستند به طور مشخص نسبت به سطح رشد و یا سن عقلی فرد انحراف دارد. این اختلال شامل: اختلال اتیسم، اختلال رت، اختلال از هم گسیختگی دوران کودکی، اختلال آسپرگر و اختلال رشدی فراگیر که به گونه ای دیگر مشخص نشده است می باشد.
تشخیص و طبقه بندی
«لئوکانر» در تحقیقات خود پیرامون ناهنجاری روانی کودکان با مطالعه بر روی یازده کودک که دارای اختلالات بالنسبه یکسانی بودند، دریافت که آنها نسبت به سایر کودکان نابهنجاری که او دیده بود رفتار عجیب تر و مشکلات دشوارتری دارند، او واژه اوتیسم را در سال 1943 برای این گونه کودکان به کار برد و خصوصیات اصلی و مشترک این یازده کودک را «اتیسم کودکی» نامید.
علائم کلی برای تشخیص اتیسم از نظر کانر عبارت است از:
کودکی که بدون علت بسیار نگران است.
کودکی که از وجود و هویت خود آگاه نیست.
کودکی که معمولاً با شیء بخصوصی سرگرم است.
کودکی که به دور خود می چرخد.
کودکی که به جلو و عقب و چپ و راست تکان می خورد.
کودکی که روی نوک پنجه پا راه می رود.
کودکی که در برابر تغییر مقاومت می کند
کودکی که مناسب سنش صحبت نمی کند.
کودکی که برای مدت طولانی سفت و سخت باقی می ماند.
10- کودکی که اصلا صحبت نمی کند.
11- کودکی که شدیدا عقب افتاده به نظر می آید اما گاهی پرتوی از هوش عادی یا فوق العاده از خود نشان می دهد.
در تقسیم بندی بعدی اتیسم علائم دیگری به شرح زیر به فهرست بالا افزوده شد:
سابقه طولانی در خودتکان دادن یا بر سر خود زدن.
علاقه شدید به اسباب بازیهای بخصوص.
بازی های تکراری
پافشاری در حال خود رها شدن .
خودداری از همکاری و انجام حرکات لازم در هنگامی که او را از زمین بلند می کنند.
«راتر و لاک یر» 1976 در یک برنامه تحقیقی راجع به نشانه های مرضی اتیسم گزارش دادند که سه گروه نشانه مرضی وسیع در تمتم (یا تقریبا تمام) کودکان مبتلا به اتیسم وجود دارد. علائمی که در بین کودکان مبتلا به سایر اختلالات روانپزشکی کمتر متداول است. این نشانه های مرضی که بعدها به «مثلث» معروف گشت عبارتند از:
عجز کلی و عمیق از توسعه روابط اجتماعی.
تاخیر در اکتساب زبان توام با ادراک آسیب دیده، تکرار بی معنی و طوطی وار کلمات و معکوس سازی ضمیر.
رفتار یکنواخت و تمایل به یکسانی محیط.
اختلالات اتیسم معمولا در اولین سالهای زندگی آشکار می شوند و اغلب با درجاتی از عقب ماندگی ذهنی همراه هستند و گاهی اوقات نیز با گروه مختلفی از حالات طبی عمومی(مثل نابهنجاری های عضوی کروموزمی، عفونت های مادر زادی، نابهنجاری های ساختاری سیستم عصبی مرکزی) ظاهر می شوند.
اطلاعات متفاوت و به طور کلی رو به افزایش در مورد میزان شیوع اتیسم وجود دارد. تا اوائل دهه 50 میلادی تعداد آنها یک در ده هزار تخمین زده می شد.راتر(1966) و شرایبمن در سال 1988 عدد 4،5 در10000 را گزارش نمودند و آخرین اطلاعات، طبق آماری که در کشور سوئد و ایالت تگزاس آمریکا ارائه شده، 5 تا 6 در 1000 گزارش شده است به عبارتی در هر 150 تا 170 تولد زنده، یک نفر. نسبت شیوع نیز در پسران، 3 تا 4 برابر دختران است اما در زمانی که بهره هوشی در حد باشد، تعداد دختران افزایش می یابد.
در مورد تعداد کودکان با اختلال اوتیسم در ایران، هیچ گونه اطلاعت موثقی در دست نیست و گرچه هم اکنون حدود 200 نفر از آنها را در تهران و سایر شهرها
تحت پوشش آموزشی ABA قرار دارند، نمی توان در مورد تعداد این کودکان نظر قاطعی را اعلام نمود.
تقسیم بندی اتیسم بر طبق معیارهای اجتماعی:
«وینگ و گولدز» با مطالعه وسیع بر روی کودک اتیستیک دریافتند که این کودکان گرچه توسط متخصصین مختلف اوتیسم تشخیص داده شده اند و علائم اتیستیک دارند ولی از لحاظ برقراری رابطه اجتماعی باهم فرق دارند. لذا «وینگ و گولدز» کودکان اوتیستیک را از لحاظ برقراری رابطه اجتماعی به سه دسته «منزوی» «منفعل» و «فعال ولی غیرعادی» تقسیم کردند و خصوصیات آنها را به ترتیب زیر برشمردند:
منزوی:
هیچگونه تمایلی به دیگران ندارند.
صحبت کردنش کم است یا اصلا صحبت نمی کند.
بی نهایت انزوا طلب است.
از تماس مستقیم با مردم برآشفته می شود.
رفتارهای خود تحریکانه دارد.
دارای ناتوانی عقلانی شدید می باشد.
منفعل
تلاشی برای تماس با دیگران انجام نمی دهد.
توانائی تقلید تعاملاتی را که به نیازهای اولیه جسمی مربوط می شود داراست.
ترجیح می دهد تنها باشد.
صحبت کردنش محدود است و ممکن است سخن دیگران را طوطی وار تکرار کند.
رفتارش شامل: بازی های تکراری و حرکات یکنواخت است.
اغلب اشیا خاصی را جمع آوری کرده و آنها را در یک خط قرار می دهد.
دارای ناتوانی عقلانی متوسطی می باشد.
فعال ولی غیر عادی
غالبا توانایی تقلید تعاملات را دارد.
صحبت کردنش غیرعادی و شامل سوالات تکراری و بیان تک سیلابی می باشد.
به بازیهای دسته جمعی علاقه ای نشان نمی دهد.
به موضوعات یا اشیا خاصی علاقه نشان نمی دهد.
دارای ناتوانی عقلانی متوسطی می باشد.
تاثیر اتیسم و اختلالات شبه اتیستیک بر روی خانواده
وجود خصوصیات اتیستیک شدید، بار سنگینی بر دوش کودک مبتلا و خواهر و برادران او می گذارد. فشار روی والدین می تواند خیلی زیاد باشد، خواهران و برادران اغلب احساس می کنند که برای صحبت با دیگران درباره بیماری برادر یا خواهر خود کلمه کم می آورند. در خانواده هایی که دارای یک کودک با خصوصیات اتیستیک ملایم هستند نیز مشکلات بزرگی دیده می شود. خصوصا چون اغلب تشخیص کافی وجود ندارد و خانواده ها، سالهایی را با عدم اطلاع کافی از بیماری کودکشان سپری می کنند، اقوام و غریبه ها معمولاً والدین را مقصر می دانند این خود موجب بروز مشکلاتی در خانواده کودکان مبتلا و احیاناً احساس گناه در نزد آنها می شود.
یکی دیگر از مشکلات گریبانگیر خانواده های کودکان اتیستیک این است که خواهران یا برادران در مواقعی ممکن است از رفتارهای نابهنجار خواهر یا برادر مبتلا به رفتار اتیستیک خود الگو گرفته و آن رفتارها را تقلید کنند، با توجه به مسائلی که گفته شد به نظر می رسد که درمانگران به مشاورات خانوادگی توجهی خاص داشته باشند.
اختلالهای مرتبط با اتیسم و اختلالات شبه اتیستیک
نارسائیهای ذهنی
بی تردید اوتیسم و سایر اختلالهای شبه اتیستیک همگی به نحوی با عقب ماندگی ذهنی مرتبط هستند. حتی در مواردی که بهره هوشی آنها در حد عادی بوده است، مشکلات ذهنی وجود داشته است.
بهره هوشی در اتیسم
در اختلال اوتیستیک میزان ناتوانی عقلانی( که به صورت بهره هوشی زیر 70 تعریف شده ) در 75 تا 90 درصد موارد دیده شده است.
صرع
صرع در افراد مبتلا به اتیسم خیلی شایعتر است تا در عموم جمعیت. برعکس به نظر می رسد که اتیسم و رفتار اتیستیک هم در افراد مبتلا به صرع شایع تر باشد تا افراد عادی.
نقایص شنوایی
اغلب کودکان اتیستیک به عنوان کودکان ناشنوا تشخیص داده شده اند، ولی نمی توان گفت که این کودکان ناشنوا هستند. در بررسیهای انجام شده توسط استیفنبرگ 1991 مشخص شد که نقایص شنوایی به طور مشخص در افراد مبتلا به اتیسم شایع تر است.
اختلالات گفتاری و زبانی
در گذشته تصور می شد که اکثر افراد مبتلا به اتیسم توانایی صحبت کردن را ندارند که تصوری غلط بوده و درست تر این است گفته شود آنها معانی کاربرد زبان را درک نمی کنند. به بیان دیگر توانایی آنها بیشتر در درک گفتار است تا در اجرای گفتار و زبان.
مشکلات چشمی
بسیاری از کودکان مبتلا به اتیسم دچار لوچی یا سایر اختلالات حرکتی چشم هستند.
اختلالات طبی مرتبط
اختلالات طبی که با اتیسم مرتبط دانسته شده نارساییهایی همچون اختلالات کروموزمی ، اختلالات عصبی-پوستی و بیماریهای سوخت و سازی و عفونی را شامل می شود.
سبب شناسی
عوامل اجتماعی
کانر اتیسم را حاصل ناتوانی مادر برای برقراری ارتباط با کودک می دانست. در دو دهه 1940 و 1950 اتیسم را حاصل بی عاطفگی پدر و مادر می دانستند و سردی مادر در برخورد با کودک در هنگام شیر دادن را به عنوان یکی از عوامل اتیسم برمی شمرند. به همین دلیل از مادران کودکان اتیسم به عنوان «مادران یخچالی» یاد می شد. در حال حاضر اتیسم یک اختلال رفتاری مربوط به رشد محسوب می شود و مختص خانواده یا طبقه اجتماعی خاصی نیست هرچند که در گذشته به عنوان یک اختلال با علت روانی-اجتماعی یا روان پریشی مورد توجّه قرار گرفته ولی امروز شواهد بیشتری برای حمایت از منشا زیست شناختی گرد آوری شده است.
ژنتیک
در حال حاضر در مورد اینکه چه درصدی از موارد اتیسم به طور اعم و چه درصدی از موارد اتیسم بدون اختلالات جسمانی مرتبط، دارای مبنای ژنتیکی هستند، اتفاق نظر خاصی وجود ندارد. طبق بررسیهای جمعیتی استیفنبرگ حدوداً از 6 تا 63 درصد همه موارد اتیسم می توانند یک ریشه ژنتیکی داشته باشند که مشخصاً با یک اختلال جسمانی معلوم ارتباط ندارند.
زیست شناسی عصبی
پیشگیری
گرچه روشهای درمانی خاصی برای اتیسم ذکر نشده ولی در برخی از موارد از بروز رفتارهای اتیستیک پیشگیری کرد. سرخچه اوایل بارداری، فنیل
کتونوریا(PKU) و کم کاری غده تیروئید مواردی از حالات طبی هستند که یا می توان به طور کامل از آنها پیشگیری کرد یا خیلی زود آنها را درمان کرد. در چنین مواردی خطر ابتلای به رفتار اتیستیک را می شود تقریباً به صفر رساند.
اهداف درمانی:
هدف درمان در بیماران مبتلا به اتیسم، مانند سایر اختلالات رفتاری، رساندن مشکلات به حداقل ایجاد توانایی و رساندن توانائیها به حداکثر می باشد. لذا اهداف درمانی را در بیماران اتیستیک با توجه به مشکلات عمومی آنها می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
1- اصلاحات رفتاری
الف- به حداقل رساندن رفتارهایی که موجب آسیب رساندن به خود، می شود.
ب- به حداقل رساندن حرکات در رفتارهای کلیشه ای.
ج- تقویت و ایجاد مهارتهای حرکتی ریز و درشت.
د- کنترل موارد بیش فعالی.
2- آموزش مهارتهای اجتماعی
الف- تقویت تماس چشمی و چهره به چهره و ایجاد توجّه .
ب- دادن الگوی رفتاری مناسب در ارتباط با محیط و تقویت حرف شنوی.
ج- ایجاد و تقویت مهارتهای فردی-اجتماعی.
د- پیشبرد آنها به طرف استقلال شخصی.
3- کمک به رشد کارکردهای ابتدایی و رشد نیافته
الف- تقویت تکلم.
ب- درک متقابل و رفتار مناسب با محیط اطراف و دیگران.
ج- آموزشهای پیش دبستانی و آماده سازی برای خواندن و نوشتن.
4- روان درمانی
الف- مشاوره خانوادگی برای آگاهی و پذیرش مشکل.
ب- کاهش احساس گناه در والدین.
ج- آموزش شیوه های برخورد صحیح با مشکل به افراد خانواده.
د- کاهش دادن استرس و پیشگیری از حملات احتمالی صرع.
درمان
مثل هر اختلال دیگر با سبب شناسی چندگانه، درمان منطقی را فقط می توان براساس درک مناسب مکانیزم های مسبب انجام داد. بنابرین یک بررسی تفضیلی طبی در هر موردی که در آن تشخیص اتیسم داده شده لازم است تا درمان مناسب به کار رود.
در مورد درمان این اختلال، هیچ روش منحصر به فردی وجود ندارد و تا کنون نیز هیچ داروی اختصاصی برای درمان قطعی آن معرفی نگردیده اما طبق تحقیقات انجام شده از میان روش های درمانی، روش ABA، کار درمانی، گفتار درمانی و یا ترکیبی از آنها توانسته بهبودی بیشتر در این کودکان بوجود آورد. روش ABA یا مداخله درمانی با استفاده از تحلیل رفتار کاربردی براساس ارزیابی دقیق کودک، تهیه برنامه آموزشی ویژه و کار فشرده نفر به نفر توسط مربیان آموزش دیده و با استفاده از روش شرطی سازی کنشی (اسکینری) با بیشترین ساعت کار ممکن در هفته (30 تا 40 ساعت) انجام می گیرد.

فایل : 12 صفحه

فرمت : Word