مقاله در مورد ضرورت رعايت شرايط محيطي در ساخت و سازها

 ·         ضرورت رعايت شرايط محيطي در ساخت و سازها ·         تعريف اقليم : ·         تقسيمات اقليمي ايران : ·         اقليم سرد : ·         اقليم گرم و خشك : ·         ويژگيهاي معماري در مناطق گرم و خشك ·         ويژگي معماري در مناطق سرد و كوهستاني : ·         بادگير ·         حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه ·         معرفي استان يزد ·         پوشش گياهي استان يزد ·         اثرات اقلیم در زندگی مردم یزد ·         آب و هوا ·         معرفي استان خراسان رضوي ·         آب و هوای مشهد ·         معماری و شهرسازی ·         ساختمان نمونه اقلیمی در مشهد ·         نتيجه گيري                     ضرورت روعايت شرايط محيطي در ساخت و سازها : 1-   شرايط محيطي هر منطقه نسبت به مكان ديگر متفاوت است لذا در ساخت و ساز رعايت يك فرمول خاص در همه جا امكان پذير نيست . 2-   در ساخت و ساز هاي هر منطقه بخش عمده اي از مصالح از منابعه طبيعي و غير طبيعي منطقه بدست مي آيد آشنايي با شرايط محيط به اين عمل كمك مي كند 3-   نماي معماري و بخصوص پوشش سطحي ساخت و سازهاي هر منطقه بيشتر از هر عامل ديگري بستگي به شرايط محيطي و بخصوص اقليم منطقه دارد . 4-   چون دوام و مقامت مصالح ساختماني بستگي زيادي به شرايط محيطي دارد لذا انتخاب نوع مصالح نيز بستگي كامل به شرايط محيطي هر منطقه خواهد داشت . 5-   از جهتي ساخت و سازها نيز مستقيما در شرايط محيطي اثر گذاشته از اين ديدگاه نيز بررسي شرايط محيطي ضروريست . تعريف اقليم : ·         عبارت است از هواي غالب در يك مدت در دراز مدت تقسيمات اقليمي ايران : در بسياري از مناطق جهان اقليم بوسيله عرض جغرافيايي و ارتفاع از سطح دريا مشخص مي شود ايران با قرار گرفتن بين 25 و 40 درجه عرض جغرافياي شمالي در منطقه گرم قرار دارد و از نظر ارتفاع نيز فلات مرتفعي است كه مجموع سطوحي كه ارتفاع شان از سطح دريا كمتر از 475 متر است درصد بسيار كمي از سطح كل كشور را  تشكيل مي دهند با وجود اينكه ايران داراي 2 حوزه بزرگ آب است وجود رشته كئوهاي البرز و زاگرس و نحوه قرار گيري آنها اثرات اين دو حوزه محمدود به نواحي بسيار نزديك به آنها است دانشمندان ايراني تقسيمات اقليمي ايراتن را به روش كوپن ا
نجام  داده اند بنابر اين تقسيمات چهارگانه  اقليم ايران به شرح زير مي باشد : 1-   معتدل و مرطوب (سواحل جنوبي درياي خزر ) 2-   اقليم سرد( كوهستانهاي غربي ) 3-   گرم و خشك (فلات مركزي ) 4-   گرم و مرطوب (سواحل جنوبي ) ·         اقليم سرد : كوهستان هاي غربي كه دامنه هاي غربي رشته كوههاي مركزي ايران را شامل مي شوند با توجه به اينكه ميانگين دماي هوا در گرم ترين ماه سال بيش از 10 درجه و ميانگين حداقل دما در سرد ترين ماه ها كمتر از 3- درجه است از جمله مناطق سرد سير محسوب مي شوند از ويژگي هاي اين اقليم گرماي شديد دره ها در فصل تابستان و اعتدال آنها در فصل زمستان است و تابش آفتاب در فصل تابستان زياد و در فصل زمستان كم است ، زمستانهاي طولاني و سرد و سخت و زمين پوشيده از يخ سراسر اين منطقه از آذر بايجان تا فارس را در بر مي گيرد ، شهر هاي تبريز اروميه ، سسندج و همدان در اين اقليم قرار دارند . ويژگيهاي عمومي اقليم : زمستانهاي خيلي سرد ، طولاني ، باشدت بسيار كم تابش /افتاب و بارش زياد بصورت برف در حاليكه تابستانهاي ان نيم گرم و خشك و بعضا معتدل مي باشد . توصيه هاي طراحي : 1-   فرم ساختمان : بمنظور كاهش تاثير هواي سرد بايد نسبت سطح خارجي ساختمان در برابر حجم آن به حداقل برسد بنابراين فرم هاي ساختمان فشرده و متراكم با پلان مربع و حجم نزديك به مكعب توصيه مي شود همچنين فرمهاي كالبد هاي كه اثر باربر ساختمان را كاهش مي دهند مناسب تر اند . 2-   تهويه : براي جلوگيري از افت ناگهاني دماي داخلي بنا و نيز جلوگيري از ورود باد تعبيه ورودي هاي كنترل شده در ساختمان توصيه مي شود . 3-   در پوشش سطوح خارجي ساختمان از بافت خشن و رنگهاي تيره (براي جذب هرچه بيشتر انر‍ژي خورشيدي ) استفاده گردد . 4-   مساحت سطوح بازشو به حداقل ممكن كاهش يافته و پنجره ها ، شيشه هاي چند جداره توصيه مي گردد . ·         اقليم گرم و خشك : در اين اقليم كه بيشتر مناطق نيمه استئايي را شامل مي شود به دليل وزش بادهاي مهاجر كه از جنوب غربي و شمال غربي به طرف استوا در حركتند هوا به سيار خشك است تابش مستقيم آفتاب در اين مناطق شديد است آسمان اين مناطق در بيشتر مواقع صاف بدون ابر ولي بعد از ظهر ها در اثر گرم شدن و حركت
لايه هاي هوا نزديك به زمين مه و طوفان و كرد و غبار پديد مي آيد . رطوبت كم نبودن ابر در آسمان باعث مي شود دامنه تغييرات دما در اين منطق بسيار زياد شود دماي هوا در روزهاي گرم تابستان به 40 تا 50 درجه سانتيگراد و در شبها به 15 تا 25 درجه مي رسد از جمله مشخصه هاي آن زمستانهاي سخت و سرد ، تابستانهاي گرم و خشك با توجه به وضعيت پراكندگي ناهمواريهاي جغرافيايي مي توان 2 منطقه آب و هوايي متمايز يعني نيمه بياباني و بياباني را تشكيل مي دهند شهرهاي تهران مشهد ، اصفهان و شيراز جز مناطق نيمه بياباني و يزد و زاهدان بياباني هستند . ويژگيهاي عمومي اقليم : تابستانهاي گرم با شدت تابش زياد آفتاب كمي باران و هواي خشك زمستان هاي سرد با نوسان زياد درجه حرارت در روز و شب وجود مه و طوفان و گرد و خاك در فصول مختلف توصيه هاي طراحي : 1-   فرم ساختمان : انتخاب شكل هاي كالبدي براي كاتهش سطوح خارجي مشرف به شرق و غرب ( گسترش پلان در جهت محور شرقي و غربي ) توصيه مي شود 2-   محصور نممودن ساختمان با ديوار يكپارچه و نسبتا بلند و پيش بيني فرم هايي با حياط مركزي و گشودن فضاي داخلي به اين حياط توصيه مي گردد . 3-   احداث زير زمين استفاده از عناصر محوطه و آب نماهاي واقع در سايه و در مسير حركت هوا براي خنك سازي يشنهاد مي شود تهويه : 1-   استفاده از باد گير به منظور خنك كردن هواي داخل بنا و افزايش رطوبت توصيه مي شود 2-   سطوح و تعدا بازشوها به حداقل ممكن كاهش يافته و در قسمتهاي فوقاني ديوار نسب گردد          اثر تابش خورشيد : 1-   در پوشش خارجي ساختمان از رنگ روشن استفاده شود . 2-   اجتناب از ايجاد پنجره هاي شرقي و غربي و كوچك كردن پنجره ها. ويژگيهاي معماري در مناطق گرم و خشك : 1-   استفاده از خشت و گل 2-   بافت متراكم و فشرده 3-   بادگير 4-   حداقل مساحت پنجره ها 5-   استافده از حوض و گياه در حياط مركزي 6-   استافده از مصالح با ضرفيت حرارتي بالا 7-   استفاده از تابش بر و آفتابگير 8-   استفاده از شيشه رنگي 9-   استفاده از ايوان در فضاي تابستان نشين 10-      استفاده از زير زمين 11-      استفاده از فرورفتگي و برامدگي در ديوار 12-
       استفاده از معابر سرپوشيده 13-      استفاده از سقف گنبدي 14-      استفاده از رنگ روشن ويژگي معماري در مناطق سرد و كوهستاني : 1-   استفاده از پلان متراكم و فشرده 2-   حداقل مساحت جانبي ديوارها 3-   استفاده از مصالح با ظرفيت حرارتي بالا 4-   استفاده از رنگ تيره 5-   بام مسطح 6-   استقرار روي سطح زمين 7-   استفاده از حياط مركزي 8-   ساختمانهاي 2 طبقه 9-   بحداقل رساند جابجايي هوا با استفاده از ديوار و بادشكن 10-  بادگير بادگیرمشخص‌ترین وجهه شهر معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره‌هاو گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک‌کردن فضای ساختمان به کار می‌رفته‌است.بافت و ساخت معماری ویژهٔ منطقهٔ یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند. تا کنون فکر کرده اید پنکه چگونه هوا را مطبوع میکند؟ هنگامی که پره های پنکه می چرخد , هوای پشت با فشار به جلو حرکت میکند و جریان مصنوعی هوا ایجاد می شود. این جریان هوا با عبود از مجاورت پوست بدن روند انتقال حرارت بدن انسان را سرعت می بخشد و ما احساس خنکی می کنیم. بادگیر هم وسیله ای است که هوا را جریان می بخشد. با این تفاوت که در پنکه , جریان برق موتور الکتریکی را و چرخش پره های متصل به موتور هوا را به حرکت در می آورد , در حالی که بادگیر, بادی را که در فضای بیرون می وزد, مهار و به داخل خانه هدایت می کند. میکند و جریان مصنوعی هوا ایجاد می شود. این جریان هوا با عبود از مجاورت پوست بدن روند انتقال حرارت بدن انسان را سرعت می بخشد و ما احساس خنکی می کنیم. §بادگیر هم وسیله ای است که هوا را جریان می بخشد. با این تفاوت که در پنکه , جریان برق موتور الکتریکی را و چرخش پره های متصل به موتور هوا را به حرکت در می آورد , در حالی که بادگیر, بادی را که در فضای بیرون می وزد, مهار و به
داخل خانه هدایت می کند. §بادگیرها را معمولا متناسب با مصرف و نیاز خانوار می سازند و مسلما هر چه ابعاد ورودی بیشتر باشد , حجم هوای ورودی هم بیشتر خواهد بود.ارتفاع بالاتر هم در کارکرد بهتر بادگیر موثر است. §دلیل آن هم اختلاف سرعت باد در ارتفاع های مختلف است. در مجاورت زمین , سرعت هوا صفر است و هر چه بالاتر میرویم , سرعت باد بیشتر می شود تا به مقدار ثابت خود می رسد. §از سوی دیگر در مجاورت زمین گرد و غباد زیادی وجود دارد که با افزایش ارتفاع کاهش میابد. به این ترتیب با افزایش ارتفاع, به هوایی با سرعت بالاتر و گرد و غبار کمتر خواهیم رسید. §ورودی بادگیر را معمولا درزیر زمین قرار می دهند تا از خنکی زیر زمین هم استفاده شود و فضای مطبوع و شرایط مناسب فراهم شود. §باد گیر سنتی را میتوان یک نمونه عالی هنر مهندسی به شمار آورد که در حالی که هوای بیرون بسیار گرم است و از آسمان آتش می بارد, بدون صرف هیچ گونه انرژی و صرفا با طراحی مناسب سیستم هدایت هوا, شرایط خنک با تفاوت دمای حدود 30 درجه با بیرون را فراهم کند. §بادگیر از مظاهر و سمبلهای تمدن ایرانی است دقیقا معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده ولی سفرنامه نویسان قرون وسطی بیشتر از بادگیرهای شهرهای کویری و گرم و خشک مانند یزد و گناباد و طبس نام برده‌اند. با ورود معماری مدرن و به ویژه استفاده از تاسیسات مكانیكی به تدریج نقش اقلیم در ساختمان‌ها كم‌رنگ شد اما از نیمه دوم قرن گذشته كه اقلیم و حفظ محیط زیست پیوسته مورد توجه قرار گرفت استفاده از فناوری همگون با محیط طبیعی، بازیافت ضایعات صنعتی و استفاده از انرژی‌های پاك مانند انرژی خورشید، باد و آب اهمیت بسیاری یافتند. در زمینه معماری نیز از این زمان توجه به محیط زیست و تلاش برای طراحی ساختمان‌های اقلیمی و معماری همساز با اقلیم آغاز شد. §امروزه می‌توان از بادگیر به عنوان مكمل سیستم تهویه و برودت ساختمان استفاده كرد. به وسیله بادگیر می‌توان در مواقعی از سال شرایط آسایش را با تهویه طبیعی تامین كرد و تنها زمانی كه باد دیگر نتواند پاسخگوی نیاز ساكنان باشد باید از تاسیسات مكانیكی بهره گرفت. حسن فتحی معمار مصری كه تلاش فوق‌العاده‌ای برای تلفیق معماری سنتی و تكنولوژی روز خود انجام داده است، از
یك پمپ آب در داخل كانال بادگیر ساختمان‌هایش استفاده می‌كرد كه با ایجاد فواره‌ای در روزهایی كه هوا گرم و پرگرد و غبار بود، هم از میزان گرما و هم از میزان گرد و غبار می‌كاست §علاوه بر موارد گفته شده، طرح‌های دیگری در سایر كشورها كه با تكیه به تهویه طبیعی طراحی شده به عنوان مثال در مركز فروش بلوواتر انگلیس هوای تازه از طریق دنباله‌ای از بادگیرهای مخروطی با ارتفاع دو متر تامین می‌شود این بادگیرها روی بام سوار شده‌اند تا هوای خنك‌تری را به پایین فرستاده و آن را در فضای داخی پخش كنند. آنها در فاصله 15 متری نسبت به هم و روی محور مركزی مجتمع قرار گرفته‌اند و پس از دریافت جریان هوای خارجی، هوای تازه را به داخل ساختمان می‌فرستند. نمونه قابل ذكر دیگر لیستر انگلستان است میزان مصرف انرژی در ساختمان كوئینز دانشگاه مونت فورت، نصف انرژی مصرفی در یك ساختمان معمولی مشابه این بنا است كه در آن سیستم تهویه مطبوع استفاده شده است. بادگیرهای مرتفع جلو اغتشاش هوایی را گرفته و برای انتقال هوای داخل به خارج از بنا طراحی شده است. گاهی مستطیل است با چپیره کردن آنرا تبدیل به دایره می کنند بعد گنبد روی آن سوار می شود . به همین دلیل مرحله چپیره شدن در گنبدسازی شایان توجه است زیرا امکان داشتن زمینه گرد است که اجرای نهایی پوشش گنبد را میسر می سازد §اگر هنگام عبور از بازار قدیمی یا شبستان یک مسجد به بالاسر خود نگاهی بیندازید, میتوانید گنبدهای کوچکی را مشاهده کنید که بعضا سوراخی در بالای سقف خود دارند. §هنگامی که باد از روی یک سطح منحنی عبور کند, در بالاترین نقطه منحنی به حداکثر سرعت خود می رسد و در مقابل , فشارش به شدت افت می کند. این افت فشار نسبت هوایی که در زیر وجود دارد, موجب می شود نیرویی به طرف بالا ایجاد شود. در بال هواپیما, این نیرو تعادل هواپیما و حرکت به سمت بالا را تامین می کند. ولی در سقف گنبدی این نیرو موجب می شود هوا از سوراخ درون سقف به بیرون جریان پیدا کند و هوای محیط تهویه شود. §البته خود سقف گنبدی هم در کاهش انتقال حرارت از بیرون به داخل ساختمان نقش مهمی دارد – حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه §در خانه های سنتی ایران, حیاط نقش بسیار مهمی از نطر ایمنی و راحتی اعضای منزل به عهده
داشته است. خانه به صورتی ساخته می شد که اتاقها دور حیاط قرار گیرند و دیوارها روی حیاط سایه بیندازند. §بررسی ها نشان می دهد ,در تابستان , وجود حیاط, انرژی مورد نیاز برای خنک سازی ساختمان را کاهش می دهد. زیرا وجود حوض و گل وگیاه باغچه , هوای ورودی به اتاق را خنک تر می کند §زمین خاصیت جالبی دارد. در تابستان اگر چند متر پایین تر ازسطح زمین را بررسی کنیم, متوجه می شویم دما کمتر از سطح زمین است و در زمستانها دما بیشتر از سطح زمین است. §خنک شدن در زیرزمین به 2 صورت انجام می گیرد:1- انتقال حرارت از طریق جابجایی با هوای خنک 2- انتقال حرارت از طریق تشعشع با دیوارهای خنک زیرزمین. حیاط مرکزی اصلی‌ترین فضای خانهٔ یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته‌است و باغچه‌ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تامین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز می‌کاهد. در مکتب معماری یزد(حرمت) و ( حجاب) یک اصل تلقی می‌شود. حریم خانواده از تجاوز سمعی و بصری به دور است. هیچ خانه اصیل یزدی را نمی‌توان یافت که دید نامحرم به درون آن ممکن باشد. هشتی، کریاس، دالان و دیوارهای بلند، نحوه آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دورادور حیاط به گونه‌ای است که مفهوم ( حجاب) را به کاملترین وجه نشان می‌دهد، به نحوی که ساکنان خانه به دور از چشم اغیار در آرامش ، آسایش، امنیت و ایمنی زندگی می‌کنند. این شیوه طراحی، در عین حال، در تابستانهای گرم حداکثر سایه را در خانه فراهم می‌کند. اتخاذ روشهای ساختمانی مناسب، انتخاب مواد و مصالح سازگار با اقلیم، همچون نما سازی با ( سیم گل) و دم گیری گچی، زیبایی، آسایش، دوام و… به ارمغان می‌آورد. اتاق مهمانخانه در معماری مسکونی یزد سمبل احترام و بزرگداشت میهمان بوده‌است. در خانواده‌هایی که از تمکن مالی برخوردار بوده‌اند و یا به اقتضای شغل صاحبخانه، حیاط ویژه و مستقلی برای میهمان در نظر می‌گرفتند، این حیاطهای اختصاصی به ( بیرونی) معروفند که در مقایسه با ( اندرونی) به معنای فضای کاملا خصوصی اهل خانه تفکیک و تمی‌زند. خانه‌های تجاری و روحانیون رده بالا به لحاظ ضرورتهای شغلی دارای بیرونی و اندرونی بوده‌است.
خانه ملک التجار، خانه شفیع پور ( میرزا شفیع)، خانه لاریها، خانه ایت الله صدوقی، خانه آسید هاشم آقا ( نجفی یزدی)، خانه مرتاض ( علی آقا شیرازی)از این نمونه‌است. از جمله نمونه‌های بارز معماری قرنهای گذشته محلهٔ فهادان یا یوزداران است که در گویش محلی جنگل یا محل یوزاران نامیده می‌شود. قدمگاه منسوب به امام رضا نیز در این گذر واقع شده‌است. اقلیت‌های دینی نظیر یهودیان بیشتر در محله یهودی‌ها در سمت جنوب مسجد جامع ساکن هستند و کنیسه‌ای دارند. زرتشتیان نیز از جمله در محلّهٔ عیش آباد، محلّهٔ نعیم آباد، کوچهٔ بیوک، محلّه نرسی آباد، محلّهٔ اَهَرستان ساکن هستند حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه §در خانه های سنتی ایران, حیاط نقش بسیار مهمی از نطر ایمنی و راحتی اعضای منزل به عهده داشته است. خانه به صورتی ساخته می شد که اتاقها دور حیاط قرار گیرند و دیوارها روی حیاط سایه بیندازند. §بررسی ها نشان می دهد ,در تابستان , وجود حیاط, انرژی مورد نیاز برای خنک سازی ساختمان را کاهش می دهد. زیرا وجود حوض و گل وگیاه باغچه , هوای ورودی به اتاق را خنک تر می کند §زمین خاصیت جالبی دارد. در تابستان اگر چند متر پایین تر ازسطح زمین را بررسی کنیم, متوجه می شویم دما کمتر از سطح زمین است و در زمستانها دما بیشتر از سطح زمین است. §خنک شدن در زیرزمین به 2 صورت انجام می گیرد:1- انتقال حرارت از طریق جابجایی با هوای خنک 2- انتقال حرارت از طریق تشعشع با دیوارهای خنک زیرزمین. یزد اولین شهر خشت‌خام و دومین شهر تاریخی جهان است.. استان یزد در قسمت مرکزی فلات ایران دارای 9 شهرستان،19 شهر،17 بخش و43 دهستان می باشد.این استان با استانهای اصفهان، فارس، خراسان و کرمان همجوار می باشد. محدوده ی استان یزد جزیی از فلات مرکزی ایران است که کویرهای ایران نیز عمد تا در این فلات جای دارند. بخش بزرگی از مساحت محدوده ی استان را قسمتهایی از کویر های مختلف پوشانده است. پیشینه ی تاریخی استان نشان می دهد که منطقه ی یزد از سرزمینهای باستانی اقوام ایرانی و دارای میراث درخشانی از فرهنگ و تمدن که و ادوار مختلف تاریخی با قدمت 3 هزار سال است. به طوری که در عهد پیشدادیان طایفه های در حال کوچ ازبلخ به پارس این سرزمین را یزدان نامیدند و
از آن به بعد یزد خداوند سرزمین مقدس است. دانست. قسمت قدی می شهر یزد که تحت حفاظت قرار گرفته است ، ساختاری چنان منسجم دارد که در هیچ جای دیگری مشابه آن را نمی توان یافت . ساختار منسجمی ازکوچه های باریک و دیوارهای بلند که عابران ورهگذران را از تابش مستقیم نورخورشی طبیعت با حکمت و هنر شرقی رابطه ی تنگاتنگ وپایداری دارد . این ارتباط و ححضور طبیعت از جمله درمعماری و شهرسازی به وضوح دیده می شود. معماری وشهرسازی یزد نیز ارتباط با طبیعت دارد. اولین خصوصیت شهر که در اولین نگاه آنرا از سایر شهرهای ایران متمایز می سازد یکنواختی و تناسب بافت شهرسازی ومعماری در کل شهر و حفظ بافت تاریخی آن ، علیرغم همه ی مسایل و محدودیت های آن و از طرفی تغییر و تحولات سالهای اخیر در حوزه ی شهرسازی ومعماری و حاکمیت روز افزون الگو های غریب المنظر و غولهای آهنی خصوصادر شهر های بزرگ می باشد که می توان آن را نمونه ای از اصل هویت شهری و شناسه فرهنگی و تاریخی د در فصل تابستان و وزش بادهای سرددر زمستان در امان نگه می دارد. جغرافیای طبیعی یزد استان یزد با وسعتی حدود 131551 کیلو متر مربع در مرکزایران و در کناره ی کویر نمک واقع شده که مرکز آن شهر یزد است و دارای آب و هوای اقلیمی و گرم و خشک بیابانی است. اما شرایط محلی پاره ای دگر گو نیهای محدود درآن را پدید آورده است. در این استان نوسان دما در تابستان و زمستان و حتی در شب و روز زیاد است و این از خصو صیات آب و هوایی منطقه به شمار میرود. از این نگاه می توان گفت : یزد دارای دو فصل است فصل بلند گرما (از اسفند تا مهر) و فصل کوتاه سرما (از آبان تا اواخر بهمن). .. تنها در این شهر است که هنوز خانه های دوران ایلخانی قابل سکونت هستند. تمام خانه ها از مصالحی چون کاهگل و خشت خام ساخته شده است. و مشتمل است بر دیوارهای بسیار بلند و سر پوشیده که مانع تابش مستقیم اشعه ی خورشید در تابستانند. هم چنین اتاقی بزرگ به نام تالار ، که یک سوی آن باز و کاملا به فضای بیرونی است و غالبا به هنگام عصر مورد استفاده قرار می گیرد. چرا که تالار همیشه در آن بخش از منزل که مستقیما در جهت غروب آفتاب (مغرب) است جای دارد و اتاق ها همگی در سمت دیگری از خانه ساخته
می شوند . استخر آب که به آن “حوض” می گویند درست در وسط حیاط جای دارد و به راحتی از تمام اتاق ها و یا تالار خانه ، قابل مشاهده است. همچنین اتاقی در جلوی تالار قرار دارد که به راحتی در معرض تابش نور خورشید قرار داشته و در زمستان محل گرمی است که مورد استفاده بسیار قرار می گیرد. و اما کلاه فرنگی ، که آن نیز بخشی دیگر از خانه های یزد است و غالبا برای صرف ناهار ، عصرانه و یا خواب سبک بعداظهر های تابستانی مورد استفاده قرار می گیرد. نوعی خاص از کلاه فرنگی (بنایی شبیه به کلاه کابویی) درست در وسط سقف منزل تعبیه می شود که سبب هدایت باد از هر شش جهت به درون خانه می گردد. این نوع کلاه فرنگی ها کاملا از باد گیر ها متفاوتند ، اگر چه آنها نیز از ناحیه کف منزل چیزی شبیه به “کلاه کابوها” به نظر میرسد. زیر زمین در تمامی خانه های قدیمی ، مورد استفاده بسیار بوده و هست . چرا که از نظر دما ف حدود 20 درجه خنک تر از بخشهای فوقانی منزل بوده و هم از این روست که بیشتر مردم ، حتی در حال حاضر نیز برای فرار از شدت گرما به زیر زمینها روی می آورند ، چرا که زیر زمین ها نوعی یخچال طبیعی در عمق خاک هستند که قدری گودتر از زمین حفر و ساخته شده و به منظور ذخیره سازی و نگاهداری میوه جات و غذاهای فاسد شدنی که نگهداری انها مستلزم درجه حرارت بسیار پایین است مورد استفاده قرار داشته و هنوز در میان بسیاری از مردمی که در بخشهای قدیمی شهر مسکن دارندمورداستفاده است. قدیمی ترین خانه ثبتی در یزد خانه توانا متعلق به دوران ایلخانی است. در ادامه تعدادی از این خانه ها معرفی می شوند: خانه رسولیان: این خانه در محله “سهل بن علی ” در مرکز بافت قدیم شهر یزد قرار دارد.این بنا در سال 1283 خورشیدی به همت مرحوم “حاج میرزا کاظم رسولیان” و به د ست استاد” محمد حسن محمد رحیم” ساخته شد.این خانه که تا چند سال قبل مسکونی بود هم اکنون دانشکده ی معماری یزد در آن مستقر است. خانه کلاه دوزها: این خانه در شمال میدان امیر چقماق شهر یزد واقع شده است. این بنا متعلق به یکی از تجار یزد به نام ” کلاهدوز” و تاریخ اتمام ساخت آن سال 1312 ققمری است. این خانه اکنون به ” موزه ی آب” تبدیل شده است. خانه نواب رضوی: خانه نواب رضوی بین کوچه های “حظیره” و “دارالشفاء”

فایل : 30 صفحه

فرمت : Word