مقاله فارسی همدان

فهرست مطالب
« بنـام‌خـدا »
مقـدمه :
«اَوَلَمْ‌‍‎يَسيروافيِ‌ا‎‏‎‎‎لْاَرضِ‌فَيَنْظُرواكَيفَ‌كانَ‌عاقِبَةُالَّذينَ‌مِنْ‌قَبْلِهِمْ‌ … »
(( آيا در زمين سير نمي كنيد تا عاقبت كار پيشينيان خود را بنگريد))
با تشكر فـراوان از مسئولين مدرسه‌ي غيرانتفاعي ارشاد كه زمينه‌ساز تحقيق در يكي از استانهاي ايران گرديده ، در اين جهت و اداي اين وظيفه بود كه علاوه بر نمايش تجلي قدرت و اراده‌ي پروردگار و آيات الهي در مظاهر و جلوه‌هاي طبيعت زيبا و تحسين برانگيز استان همدان كه براي معرفت بيشتر آيات آفاقي و انفسي مي باشد . اميد است كه با بزرگواري نواقص را بر ما ببخشائيد .
جغرافيايي طبـيعي
الف) موقعيت و مساحت : استان همدان با وسعتي در حدود 20 هزار كيلومتر مربع كه درحدود 2/1% مساحت كل كشور را تشكيل ميدهد ، در غرب ايران بين مدار 33 درجه و 59 دقيقه تا 25 درجه و 45 دقيقه عرض شمالي و 47 درجه‌و34دقيقه تا 49درجه‌و36 دقيقه طول شرقي‌از نصف‌النهار گرينويچ قرار گرفته است .اين استان از شمال به استان زنجان ، از جنوب به استان لرستان (بروجرد) و از شرق به استان اراك و از مغرب به استانهاي باختران و قسمتي از كردستان محدود ميباشد .
رزن
كبودرآهنگ
سيمينه رود
قراء وپيشخور
بهار
مهاوند
اسدآباد
تويسركان
فيروزآباد
خزل
ياس
مهمترين كوههاي استان عبارتند از :
– الـوند : رشته‌كوهي است تك در ابتدا و امتداد سلسله‌كوههاي زاگرس كه از كوههاي مياني فلات ايران محسوب و مربوط به دوران سوم زمين شناسي است . درجنوب شهرستان همدان واقـع و از شمال غـربي به كوه خدابنده‌لـوي سنـندج و كـوه مهم چهـل چشمة كردستان واز جنوب شرقي به ارتفاعات راسوند اراك و كوه وفس متصل است .خط‌الراس‌آن‌حد طبيعي‌بين شهرستان همدان وتويسركان مي باشد وبلندترين قلة آن موسوم به الـوند در 18 كيلومتري جنوب شهر واقع و ارتفاع آن 3574 متر مي باشد . – كوههاي كم ارنفاع چنگ الماس در شمال دهستان مهربان كه ارتفاع بلندترين قلة آن 2525 متر ميباشد . – كوههاي قره‌داغ با 2365 متر ارتفاع – كوههاي ارمني در شمال بخش كبوترآهنگ
– كوه وفس در مشرق با ارتفاع 2540 متر
– سلسله‌كوههاي‌خرقان‌ درشمال شرقي‌كه خط‌الراس‌ طبيعي بين همدان‌ وقزوين‌ محسوب‌ ميشوند
– گردنه مشهور آوج با ارتفاع 3013 متر و در مسيرسلسلةكوههاي خرقان قرار گرفته‌است .
ج)رودخـانه‌ها :
1- رودخانه قره‌چاي 2- رودخانةسيمينه 3- رودخانةخاكو 4- روخانةدرةمرادبيگ 5- رودخانة عباس آباد 6-رودخانة فرجين 7- روخانه گردنةاسدآباد 8- روخانةهمه‌كسي
رودخانه‌هاي ديگر همدان عبارتنداز : ابـوك ، ارزانفود و فرجين
سابقة تاريخي :
هـرودت مورخ يوناني بناي شهر همدان را كه به دياكس ، نخستين شهريار ماد نسبت ميدهد ميـنويسد پس از آنكه اين پادشـاه هگمـتانه را جهت پايتخت كشور خويش برگزيـد ، كاخـي عجيب ومستحكم بصورت هفت قلعه كه هريك درون ديگري قرارگرفته بود ساخت وبه تقليد از رنگ‌آميزي قصرهاي بابلي ، كنگره هاي هريك ازديوارهاي قصر مزبور را برنگي در آورد و كاخـي بس بلند مخصوص شاه و خزانة سلطنتي در آخرين قلعة دروني بر پا ساخت وسكنة شهر خارج از حصارها مسكن داشتند . محيط آخرين ديوار قلعه تقريباً به بزرگي شهر آتن بود. اين قصر داراي 300 تا 1000 اطاق و هر اطاق را 8 درب آهنين بوده‌است .(655 تا 708 ق‌ م ) اما آنچه‌كه در كتيبة تگلات‌پالسراول شهريارآشوري كه مربوط به قرن‌يازدهم پيش از ميلاد ميباشد در مورد همدان آمده ‌است«در اين كتيبه نام همدان همدانا نوشته شده است » مشخص مي سازد كه گفتةهرودت مبني بر بناي شهر توشط ديوكس محقق نبود و احتمالاً اين پادشاه با ايجاد هفت قلعه حيرت انگيز فوق بر آباداني وتوسعه آن افزوده است . بهرحال از آنچه كه سايرمورخين بيگانه در مورد همدان نگاشته‌اند مي توان پي‌برد كه اين شهردر دوران زمامداري ديوكس بعنوان پايتخت دولت ماد اهميت و رونق خاصي داشته‌است در اين زمينه پلي بيوس مورخ ديگر يوناني (204 تا 132 ق.م) همدان باستاني رابدينگونه توصيف مي نمايد.
در د امان كوه ارنتس (به زبان يوناني مقصود كوه الوند است) شهر هگمتانه با قلعه و ارگ مستحكم وعجيب حيرت آوري قرار گرفته ، قصر شاهي درون آخرين قلعة آن استوار گرديده و مساحت زمين زير كاخ شاهي در حدود 1300 متر است . وضع ساختمان و آرايشهاي عجيب وتزئيناتي كه در اين كاخ بكار رفته‌است بنحوي است كه توصيف آن مبالغه‌آميز بنظر مي رسد. چوبهايي كه در آن بمصرف رسيده پوشيده‌ از زر و سيم است ، درها و ستونها و رواقها با هزاران گونه كنده‌كاريها ونقش ونگارها آراسته‌شده ويك تير عاري از زيور و يك ديوار بي پيرايه در آن كاخ يافت نمي شود حتي كاشيهايي كه
زينت بخش ازارها و ديوارهاي دروني قصر است با پوششي از آب نقره سيم‌ اندود گشته همة چوبها از جنس سرو وكاج است .
بهرحال پس از شكست ديوكس بوسيلة سارگن پادشاه آشور وتحقق وحدت مادها كه‌ براي اولين بار توسط او مطرح شده بود توسط يكي ديگر از رؤساي ماد بنام فرورتيش يا فرااورتس شكل مي‌گيرد و هم او ناحيه وسيعي از همدان را به اشغال خود در مي آورد ودر زمامداري آخرين پادشاه ماد موسوم به ايختوويكو يا آستياك بدنبال درخواست مردم اكباتان « بزبان يوناني آن را اكباتان ميخواندند » ودر سال 550 ق . م و پس از 3 سال جنگ سلسلةمادها بوسيلة كوروش هخامنشي منقرض گرديد .
بعضي از مورخين اعتقاد دارند كه شهر همدان در دوره بخت‌النصر ويران شده‌ است ودر زمان داريوش اول از نو آباد گرديده و كشف آثار متعدد از اين دوره در همدان علاوه بر تائيد اين نظريه مشخص مي سازد كه همدان پايتخت تابستاني هخامنشي بوده است .
در دوران قدرت نمائي اسكندر همدان بعنوان ستاد فرماندهي سلوكيان برضد پارتي ها مورد استفاده قرارمي گيرد وساليان بعد پس از آنكه اشكانيان قدرت كافي يافتند وبر تمامي ايران تسلط پيدا كردند همدان را پس از تصرف براي پايتخت تابستاني خود انتخاب مي نمايند (250ق.م) وكشف آثار فراوان مربوط به دورة زمامداري ساسانيان در نقاط مختلف استان مؤيد اين نكته است كه در اين دوره نيز همدان مورد توجه قرار داشته است .
و بعد هنگام طلوع آفتاب درخشان اسلام مردم همدان از جملة اولين مردمي هستند كه در جهت مقابله و پشت پا زدن به اختلافات طبقاتي شديد و ظلم و ستم دوران ستمشاهي خانوادة ساساني بفرمان رسول اكرم (ص) بر تشرف بدين مبين اسلام پاسخ مثبت مي دهند .
و در سال 319 هجري و در زمان تسلط ديلميان همدان مركز كشمكشهاي فراوان بين حسنويه و ديلميان وكاكويه قرار مي گيرد تا اينكه عاقبت همدان در تقسيمات به ركن‌الدوله مي رسد وسپس شمس الدوله از طرف سيده‌خاتون زمامداري همدان را بدست مي آورد وهم اوست كه وزارت خود را به فيلسوف نامدار ايران «ابوعلي سينا » مي سپارد .
در حملة خانمانسوز مغول (617 ه .ق ) همدان نيز از اين آسيب بزرگ و وحشتناك بركنار نمي‌ماند ودر زمان هلاكو خان بمدت شش ماه مقر فرماندهي او مي شود وساليان بعد يكي از اعقاب ايلخانيان بنام بايدوخان‌مغول (695 ه.ق) در اين شهر تاج گذاري مي‌كند وتوسط همين شخص است كه جهت ترميم ويرانيهاي شهر كوششهايي مبذول مي گردد . در زمان غازان‌خان نيز اقداماتي در آباداني شهر از جمله ساختن خانقاهي انجام مي گيرد .
و پس از چنگيزيان در حملات يكي ديگراز خونخواران تاريخ يعني تيمور وتاسيس حكومت قره‌قويونلوها بر ويرانه‌هاي ايران توسط اشخاصي چون امير حسين بيك و بازماندگان او
چون اغورلو از تيموريان همدان نيزاز اين آشوب مصون نمي ماند . تا اينكه در دوران حكومت صفويان و به گاه حكومت شاه‌اسماعيل كه ظاهراً به آبادي ايران علاقه‌مند است در اين شهر اقداماتي چون ايجاد كارخانة چرم سازي صورت مي پذيرد و قلمرو علي شكر نامي كه دراين دوران به همدان اطلاق مي شود بعنوان يكي از بيگلربيگي‌ها و يكي از املاك معتبر شيخ عليخان رئيس‌الوزراي شاه سليمان اعتباري خاص مي يابد پس از انقراض صفويه و بروز هرج ومرج و در سال 1138 هجري شهر همدان بدنبال پايداريهاي مردانة مردم اما بعلت فقدان ادوات جنگي به‌تصرف احمد پاشا والي بغداد درمي آيد ولي مجدداً در زمان شاه طهماسب دوم تركان عثماني بر اين شهر تسلط مي يابند وبعد در سال 1145 بموجب پيماني كه ميان ايران وعثماني امضاء مي‌شود شهر همدان بطور قطع به ايران تعلق پيدا مي كند . تا اينكه درزمان حكومت قاجاريان بعنوان ستاد فرماندهي محمدعلي ميرزاي دولتشاه در جنگ با علي پاشا والي بغداد مجدداً در گير جنگ مي شود و عاقبت در زمان تسلط پهلويان براين منطقه از كشور همان شد كه بر ساير نقاط روا رفت . ويرانه‌هاي باقي مانده بر روي تپة تاريخي هگمتانه در مركز و قلب شهر بعنوان لاية روئين تاريخ چندين هزارسالة از ماد تا پهلوي و بعنوان تمدن پهلوي ويا دروازه‌هاي تمدن بزرگ به مثابة گواه زنده‌ايست كه بر تارك شهر همچون سايةاي نفرت انگيز خودنمائي مي كند .
نگاهي كوتاه وگذرا به بافت قديم شهر همدان
مجموعه بازار : مجموعه بازار شهر همدان كه از بافت زيبا و منظمي بر خوردار است ،قسمت عمده آن در حد فاصل خيابانهاي باباطاهر –اكباتان وشورين وچند راستاي آن درمحدوده خيابانهاي عباس آباد وباباطاهر قرار گرفته كه درمسير دو خيابان اكباتان وبابا طاهر (پس از احداث) قسمتهايي از آن صدمه ديده است .
راستا بازار زنگنه يامظفريه يا حكيم خانه . 2- راستا بازار زرگرها .
3- راستا بازار صندوقسازها . 4- راستا بازار مسجد جامع .
5-راستا بازار چلنگر ها . 6- راستا بازار قصابها .
7-راستا بازار مسگرها . 8-راستا بازار قنادها .
9-راستا بازار شيشه فروشها. 10- راستا بازار قبله .
11- راستا بازار پيامبر . 12-راستابازار نخود بريزها .
13-راستا بازار حلبي سازها. 14-راستا بازار صحافخانه .
15-راستا بازار علاقبندها. 16-راستا بازار كفشدوزها.
17-راستا بازاركفشدوزخانه بزرگ. 18-راستا بازار موتانخانه .
19-راستا بازار حسين خاني . 20-راستا بازاركليميها.
21-راستا بازار حاج فضل الله . 22-راستا بازار گلشن .
23-راستا بازار دباغخانه . 24- راستا بازار آهك فروشها.
جمعيت ،نژاد و پراكندگي :
جمعيت :
كل جمعيت اين استان مطابق سر شماري سال 1355 پيرامون 1088024 نفر است كه از اين تعداد 762848 نفر ، يعني معادل 70% آن ساكن در روستا و بقيه 325176 نفر در شهر هاي استان ساكن مي باشند .
نژاد،زبان و پراكندگي آن :
1-تـركها 2-لـرو لك. 3-كـردها. 4-فـارسها.
محـلات وكـوي هاي قديمي :
شهر همدان در قديم نزديك به سي كوي (محله ) داشته است .كه بعضي از آنها بزرگ وبرخي كوچك بوده اند . اين محلات دو شكل داشته ؛ گرد ودراز . كوي در هم كمتر ديده شده .
هر كوي گرد داراي ميدانچه‌اي بوده كه به آن چمن مي گفته اند(زيرا در وسط ،باغچه ، حوض و چاه آب وجود داشته است ) در اطراف هر چمن ، حمام وچند دكان بقالي ، عطاري ،قصابي،نانوايي و غيره وجود اشته . مانند چمن كلپا ، ورمزيار و محل حاجي . مردمي كه در خانه آب جاري يا چاه نداشته اند از قنات چمن استفاده مي كردند . هر محله دراز عبارت بود از يك راستا ،كه از كوچه هاي معمولي پهنتر بود و حمام ومسجد ودكانها در آن قرار داشتند و به آن كوي مي گفتند .كوچه ها از اطراف به كوي مي پيو ستند . چون محل كولانج و بختياريها .
كـوي بـزرگ داراي چند حمـام ومسجد بود مانند كـوي درود آباديـها كه داراي چهار حمام و بازارچه بود .
دربسياري موارد نام اين محلات به اسامي افراد سر شناس و خير ساكن درآن محله ناميده مي شدند .مانند محله جولاني وكبابيان.
محلات و كوي هاي بزرگ وكوچكي هنوز در همدان وجود دارد كه بعضي از آنها عبارتند از : محلات جولان ، ورمزيار ، كلپا، سر گذر ، جالگه ، آقاجاني بيك ، امامزاده يحيي ، كبابيان ، درود آباديها وپير گرگي .
ميدان امام خميني :
اين ميدان بزرگ است كه در وسط شهرهمدان قرار دارد . نقشه آن در سال 1307 توسط معمـاران شهر ساز آلماني داده شده است و بين سالهاي 1309 تا 1312 ساخته شده . شعاع
اين ميدان كه يك دايره كامل است ، هشتاد متر (مساحت بيش از دو هكتار ) است و از اطراف آن شش خيابان با فواصل مساوي (حول محيط) هر كدام به عرض سي متر به شش جهت
شهر كشيده شده است . اين خيابانها عبارتند از : بابا طاهر ، ابوعلي سينا ، شهدا (شورين ) تختي ( سنگ شير ) و اكباتان .
ساختمانهاي اطراف اين ميدان وسيع وزيبا به استثناي 6/1 آن كه در آتش سوزي سال 1325 سوخته و از بين رفته است و فعلاً عمارت بانك ملي به جاي آن ساخته شده است .در وسط اين ميدان باغچه هايي ايجادو حوض بزرگي ساخته شده و در وسط حوض بر فراز پايه اي كه قبلا مجسمه شاه بر روي آن قرار داشت طرح آرم جمهوري اسلامي ايران به مصداق آيه شريفة ((جاء الحق و زهق الباطل)) با شكوه خاصي نصب شده است .
آثار وابنيه هاي تاريخي ونقاط ديدني:
امامـزاده يحيي:
اين بقعه كه به شماره 128/3 به سال 28/3 /54 ثبت فهرست آثار تاريخي گرديده است درداخل شهر همدان و نسبت به ميدان امام خميني در جنوب آن قرار گرفته است . در زيارتنامه اولاد بافصل حضرت علي (ع ) معرفي شده است . ( اخيراً اين امامزاده با ايجاد كمر بندي بوعلي به سنگ شير در كنار خيابان قرار گرفته است)
بقعه در وسط محوطه اي وسيع قرار دارد و از چهار جانب محصور است . درورودي بنا از سمت مغرب ميباشد، ولي از سه جهت ديگر داراي درهايي است كه از در اصلي كوچكتر مي باشند و هر چهار در در وسط و در مقابل چهار مدخل بقعه قرار دارند.
امام زاده هادي بن علي (ع) :
در محدوده گلكاري وسط ميدان باباطاهر ودر دامنه تپه اي كه آرامگاه باباطاهر بر آن ساخته شده بناي آجري با گنبد شانزده ترك جلوه خاصي به ميدان بخشيده است . اين بنا كه مـرقـد امامزاده هادي فرزند امام زين العابدين (ع) مي باشد از ابنيه مربوط به اوايل قرن هفتم هجري و از معماري استادانه و شيوايي برخوردار است .
امامزاده حسين (شاهزاده حسين ) (ع) :
السلام عليك يا بن ائمه الهدي ـ السلام عليك ياين زمزم و صفا ـ السلام عليك يا بن امير المومنين علي المرتضي ـ السلام عليك يا حسين بن علي النقي . مدخل بقعه در سمت مشرق حياط دلبازي است .از آجرهاي متناسب و كوچكي كه بر ديوار آن چند بيت از اشعار محتشم كاشاني به خط نستعليق نوشته شده اند به رواقي وسيع وبا شكوه كه داراي چهارشاه‌نشين است و بر ديواره هاي آن سوره هايي از قرآن بخط نستعليق برجسته گچبري و برنگ تيره نقاشي شده است مي رسيم .
امامزاده اظهر بن علي (ع) :
ساختمان امامزاده اظهردرروستاي درجزين بخش رزن قرار دارد . اين بناي متناسب وموزون بصورت برج استوانه اي شكل 19 تركي است كه ارتفاع آن در حدود 20 متر مي با شد كه هشت متر آنرا ساختمان برج و بقعه را گنبد مخروطي شكل بنا مي دهد . اين بناي آجري متعلق به دوران مغول است كه بعدا به فرمان شاه عباس دوم صفوي در سال 1056 هجري قمري مرمت شده است .
امامـزاده هـود (ع) :
برج تاريخي امامزاده هود در آبادي ينگي قلعه در بخش رزن واقع شده است. از ابنيه متعلق به دوران مغول و قرن هشتم هجري قمري واز نمونه هاي شيواي اين دوران بشمارمي رود . از آجر ساخته شده وداراي 12 ضلع است و اندازه خازجي هر ضلع از وسط جرز تا وسط جرز ديگر 36/2 متر و دهانه طاق نماي هر ترك 60/1 متر و ابعاد داخلي هر ضلع از يك نبش تا نبش ديگر 68/1 متر و عرض دهانه وسط هر ضلع داخلي بالغ بر 86 سانتيمتر مي باشد .
امامـزاده قاسم:
در شمال شرقي همدان و نزديك روستاي قاسم آباد واقع است . صاحب بقعه قاسم بن احمد بن قاسم بن محمد ، معروف به بطحايي از اعقاب زيد بن حسن عليه السلام و در زيارتنامه ((السلام علي قاسم بن موسي و علي جيرانك)) نقل شده است .
بقـاع و اماكـن مذهبي :
گنبد علويان:
گنبد علويان يا مسجد علويان از ابنيه هاي قرن ششم هجري قمري ودوره سلجوقيان است كه در دوران مغول تزئين ومـرمت شده .
اين بنا مهم ترين اثر تاريخي اسلامي همدان محسوب و بشمار ه 94 در دي ماه سال 1310 ثبت آثار تاريخي گرديده است .درداخل محوطه مدرسه علويان قرار دارد . (اين مدرسه‌ دركمربندي نزديك ميدان عين القضاه است) . بنايي است چهارضلعي‌كه منـظرةخارجي‌آن مانند گنبدسرخ مراغه است (جزآنكه با آجر سفيد و با ابعادي كمي بزرگتر ساخته شده است). نماي خارجي‌در دو طرف‌داراي طاق نماهايي است ( درهرطرف دو طاق نما ) كه به اشكال منظم لوزيهاي بزرگ وكـوچك با آجر برجسته كاري شده اند و بقاياي كتيبه آجـري زيبايي بخط كوفي بر جسته‌
مشتمل بر چند آيه اول سوره دهر يا سوره انسان در بالاي ديواره وستونهاي خارجي جلو خان به چشم مي خورد .
بـرج قربـان :
به قـرار معلوم مدفن شيخ الاسلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء و جمعي از امـراء سلجوقي است كه چون مقابر ديگر مردم عارف مسلك قرن هفتم وهشتم هجري و به سبك مقابر معمول ومرسوم پس از حمله مغول ساده وبي پيرايه كه از قضاي زمان دربن كوچه تنگ وپيچ‌درپيچ در يك كوچه بن بست محصور شده بصورتي كه در بعضي از قسمتها فاصله آن با ديوارهاي خانه هاي مجاوربيش از يك ونيم مترنمي باشد واز اين بابت نماي خارجي اين بنا ي با ارزش وديدني تحت تاثير فضاي اطراف صدمه فراوان ديده است ..
مدارس و مساجد :
مسجد جامع :
مسجد جامع در محدوده بازارهاي شهر ودر ابتداي سمت چپ خيابان اكباتان واقع شده است . اين مسجد از ابنيه دوران قاجار يه وقديم ترين و معتبرترين مسجد همدان محسوب مي شود
و تاريخ سال شروع ساختمان آن بر اساس آنچه كه دروسط قطاربندي جلو ايوان بزرگ رقم رفته 1253 هجري قمري است .
از مساجد بزرگ ديگر همدان مي توان مسجد آقاجاني بيك ، مسجد حاج احمد ، مسجد آخوند ملا علي ، مسجد يحيي و…و ازمدارس آن مي توان به مدرسه آخوند ،مدرسه دامغاني ، مدرسه زنگنه اشاره كرد .
آثـار تاريخـي :
كتيبه گنج نامه يا جنگ نامه ، ترجمه فارسي كتيبه مربوط به خشايار ، مجسمه شير سنگي .
بنـاهاي ديـدني :
آرامگاه ابو علي سينا :
حجه الحق شيخ الرئيس الملك ابوعلي حسين بن عبد الله بن سينا فيلسوف ومتفكر بزرگ و طبيب و دانشمند عاليقدر از بزرگترين حكما اطباي اسلام و از دانشمندان بزرگ جهان است .
بنا بر آنچه خـود در شرح احوالش نگاشته پدرش عبدالله از اهـل بلخ و عمال دولت سامـاني بوده كه در زمان فرمانروايي نوح بن منصور 366-378 به بخارا منتقل و عامل قريه خورمثين و هم در بخاراست كه ابو علي سينا فراگرفتن قرآن وادب وفقه و علوم رياضي را مشغول مي شود تا اينكه چندي بعد فيلسوف ودانشمند مشهور ابو عبدالله ناتلي به بخارا مي آيد و بنا به خواهش عبداله پدر ابو علي در منزل آن سكـني مي گزيند. ابوعلي در نـزد او قسمتي از كتب
منطـق و اقليدس والمجسـطي و ديگر علوم را با مطالعه شخصي فرا مي گيرد . و سپس مطالعات خود را در علوم الهي و طب و رياضيات ادامه داده تادر همه اين علوم تبحر كافي يافت و پس از معالجه پادشاه ساماني چون اجازه ورود به كتابخانه او را مي يابد . چنانچه خود گويد اين كتابها را خواندم وبر فوايد آنها دست يافتم و مرتبه هر كس را درعلم شناختم و چون به 18 سال تمام رسيدم از همه اين علوم فارق شده بودم در 21 سالگي شروع به تاليف و تصنيف نموده ودر 22 سالگي به علت فوت پدر ناگزير چندي به اعمـال ديواني پرداخته و متقلد شغل پدر مي گردد.
و چون كار سامانيان آشفته مي شود از بخارا به گرگان پايتخت خوارزم به نزد خوارزم شاه علي بن مامون بن محمد رفته ودر خدمت ا و وزيرش احمد بن محمد السهلي كه خود از دانشمندان بزرگ بود گرد و منزلتي پيدا مي كند پس از چندي در آن سرزمين اقامت گزيده و برخي در آن سرزمين اقامت گزيده وبرخي از كتب خود را در آنجا مي نويسد .بعد به گرگان رفته چندي در آنجا مي ماند وبعضي از كتب خود را تاليف مي كند ودر سال 405 به ري عزيمت نموده ودر آنجا به خدمت مجدالدوله ابو طالب رستم بن فخرالدوله ديلمي و مادر او سيده مي رسد و مجدالدوله را كه بيمار است معالجه مي كند .وكتاب المعاد را مي نويسد .تا اينكه در اواخر سال 405 يا اوايل سال 406 از ري قصد قزوين كرده واز آنجا رهسپار همدان مي شود وظاهراً حدود 9 سال درهمدان مي ماند ووزارت شمس الدوله ابوطاهر شاه خسرو ديلمي پسر فخرالدوله كه از سال 387 تا 412 در همدان و جبال سلطنت مي كرد را مي پذيرد و اما به سبب شورش سپاهيان از وزارت معذول و 40 روز در خانه ابو سعيد خدوك پنهان مي شود وچون بيماري قولنج امير شمس الدوله عود مي نمايد به مجلس او رفته و پس از مداواي وي وزارت را به دست مي گيرد ودر همان ايام است كه ضمن تدريس كتاب شفا تاليف مي كند وپس ازدرگذشت شمس الدوله وزارت پسرش سماءالدوله را به عهده مي گيرد ووي در اثر سعايتهاي تاج الملك كه شيخ را متهم به مكاتبه با مخلفان سلطنت نموده است به حبس مي افتد و مدت 4 چهار در قاعه فرد جان واقع در ناحيه فراهان زنداني
مي شود ودر زندان است كه كتاب الهدايه ورساله حي بن يقطان والقولنج را تاليف مي كند .وپس از رهايي از حبس به اصفهان نز د علاءالدوله پاكويه رفته ومدتي با اكرام واعزار تمام در خدمت آن پادشاه مانده وبه تصنيف وتاليف وتدريس مي پردازد در سال 428 كه همراه علاءالدوله عازم همدان مي باشد بيمار شده وهم در بين راه دارفاني را ود اع مي گويد . جنازه اش را به همدان آورده ودفن مي كنند . آرامگاه ابوعلي سينا در خياباني به همين نام كه از ميدان بزرگ شهر (ميدان امام خميني منشعب مي شود ) ودر قسمت غربي ميدان بوعلي بابرج بلند زيبايش با ابهت سر به سمان مي سايد قرارگرفته . طرح ونقشه آرامگاه با توجه به سبك معماري قرني كه حكيم در آن مي زيسته واز روي قديم ترين بناي تاريخ دار عصر اسلام در ايران يعني بناي معظم گنبد قابوس كه يكي از شاهكارهاي معماري به شمار مي رود اقتباس گرديده است .
آرامگاه باباطاهر عريان همداني :
باباطاهر عريان همداني از عارفان و شاعران قرن پنجم هجري است كه ظاهرا در اواخـر قـرن چهارم ولادت يافته است . از خاندان ، تحصيلات وزندگاني او اطلاع صحيحي در دست نيست ، فقـط مي دانيم كـه در سال 447 ه.ق كه طغرل بيك سلجوقي در همدان به ديدن او رفته‌است‌ بابا طاهر عارفي كامل ومورد احترام بوده است . در باره ترانه ها ودو بيتي هاي باباطاهر كه در بحر هزج مسدس مخدوف و به لهجه لري سروده شده است و به نام فهلويات مشهور است
بسيار نوشته اند . اين اشعار بسيار لطيف وپر از عواطف لطيف و معاني دل انگيز است ليكن بر اثر كثرت اشتهار وتداول در ميان عامه فارسي زبانان در آنها تصرفاتي صورت گرفته است چنانكه غالبا از صورت اصلي گرويده است و به پارسي دري نزديك شده است .
از بابا قطعه و چند غزل نيز با همان لهجه باقيمانده و دو بيتي هاي او مكرردر ايران و برخي از كشورهاي ديگر چاپ و منتشر شده است .
بناي اصلي آرامگاه در مربعي به ابعاد 10×10 و از مجموعه منشورها تشكيل شده كه داراي مدخل هاي ورودي و منفذهاي نور مي باشد و كلافهاي بتوني داخلي استحكام و دوام آن كاملاً تامين گرديده است پي سازي آن از سنگ وآهك و داراي عايق كاري است واستخوانبندي آن از آجر وكلاف كشيهاي بتوني در گردشهاي منشور مي باشد .
غارهاي همدان :
1- غار علي صدر 2- غار قلعه جوق
3- غار هيزج 4- غار دره فراخ
5- غار آق قايا 6- غار بگليجه
صنايع دستي :
صنايع دستي به عنوان يكي از مظاهر هنري و فرهنگي ، تبلور ي از ذوق و استعداد ، اداب ورسوم و سنتهاي هر قوم وكشور است . واز صنايع دستي اين استان عبارتند از قالي بافي گيره دوزي وسفالگري .
نتيجه گيري :
بحث مادر پيرامون مختصري در باره آثار مذهبي تاريخي و نقاط ديدني استان همدان خاتمه مي يابد .هرچند كه مي دانيم حاصل كار از نقايص اجتناب ناپذيري بر خوردار مي باشد .زيرا كه پيشرفت تمدن در روزگار ما و ماشيني شدن اغلب كارها موجب گرديده كه خصوصيات اجتماعي ،فرهنگي ،سياسي باآن چنان شتابي دگرگون شوند كه محقق بخواهد مشاهدات خود را تنظيم واوضاع واحوال آن شهر را توضيح دهد لذا از دبير محترم انتظار داريم كه با امعان نظر وعنايت بيشتري به حاصل كار نظر كنند .
والسلام

فایل : 18 صفحه

فرمت : Word