مقاله فارسی اقليم شناسي تبريز

تبریز
تبريز شهري است كه نامش از ديرباز آشناي اهل سياحت و تجارت در اقصي نقاط جهان بوده و هست و در طول جاده ابريشم غرب را به شرق پيوند داد و دروازه مشرق زمين خوانده شد. تبريز مركز استان آذربايجان شرقي در 46 درجه و 25 دقيقه طول شرقي و 38 درجه و 2 دقيقه عرض شمالي از نصف النهار گرينويچ واقع شده است و در قلمرو مياني خطه آذربايجان قرار گرفته و جمعيت آن بيش از يك و نيم ميليون نفر ميباشد.
توسعة صنايع در اين خطه در سال 1970 ميلادي پايه گذاري گرديده و از آن پس در حال پيشرفت ميباشد در اين بخش مشاركتهاي عظيمي با كشورهاي ديگر مانند چك و اسلواكي ، روماني ، شوروي سابق و آلمان به انجام رسيده اند توليدات عمده صنعتي در اين منطقه عبارتند از : مواد غذايي ، مواد شيميايي ، كاني غيرفلزي ، فلزات اساسي ماشين آلات نساجي و فرش اين محصولات هم براي مصارف داخلي و هم براي صادرات بسيار مهم هستند. استان آذربايجان شرقي با اختصاص 38/5% از كل كارخانه هاي بزرگ صنعتي كشور و احراز رتبه چهارم در بين استانهاي كشور از مناطق مهم صنعتي كشور بشمار مي آيد. به ويژه با ايجاد و تمركز صنايع سنگين توليد ماشين آلات و تجهيزات تبريز را يكي از قطبهاي صنعتي كشور نموده است.
واحدهاي صنعتي استان كه بطور عمده در تبريز مستقر مي باشند در سه محور تبريز ـ ميانه ، تبريز ـ مرند و تبريز ـ مراغه مستقر شده اند و بدليل اينكه در سر راه جاده ايران ـ اروپا قرار دارند از اهميت مضاعفي برخوردارند.
صنايع سنگين با 13 واحد عظيم و حدود 3600 واحد بزرگ و كوچك اين استان را از مزيت نسبي در اين زمينه ها برخوردار نموده است.
در ساير زمينه ها كارخانجات و واحدهاي توليدي منحصر بفردي چون پتروشيمي و پالايشگاه و توليد برخي ماشين آلات مورد نياز صنايع كشور از جمله توليد ماشين آلات نساجي را ميتوان نام برد.
زبان و مذهب مردم تبريز
مردم تبريز چون ديگر مردم آذربايجان به زبان آذري سخن ميگفتند اما مقارن با تشكيل سلسله صفوي زبان تركي جانشين زبان آذري شد. اين زبان در اثر گذشت زمان به علت تداخل فرهنگي و سير تاريخي تحت تأثير زبان فارسي ، عربي ، ارمني و گرجي قرار گرفته و در حقيقت زبان تركي كنوني مردم تبريز زبان آذري جديد يا تركي آذري
ميباشد.اكثريت قريب به اتفاق مردم تبريز مسلمان و پيرو مذهب شيعه اثني عشري هستند و اقليتي از مسيحيان كه اكثراً ارمني و گريگوري مذهبند در تبريز زندگي ميكنند.
 مشخصات اقلیمی تبریز
 ◄  جمعيت تبريز
بر اساس نتايج عمومي آمارگيري جاري جمعيت تبريز در سال 1357 به ميزان 1486509 نفر بوده است. ولي امروزه مهاجرين زيادي را به خود جذب كرده و هر ساله حدوداً 04/2 درصد رشد جمعيت داشته است. 
◄ صنعت
صنايع توليدي پايه هاي اقتصادي اين بخش هستند. توسعه صنايع در اين خطه در سال 1350 پايه گذاري گرديده و از آن پس در حال پيشرفت ميباشد. در اين بخش مشاركتهاي عظيمي با كشورهاي ديگر مانند چك واسلواكي ، روماني ، شوروي سابق و آلمان به انجام رسيده اند. توليدات عمده صنعتي در اين منطقه عبارتند از : مواد غذايي ، مواد شيميايي ، كاني غير فلزي ، فلزات اساسي ، ماشين آلات نساجي و فرش اين محصولات هم براي مصارف داخلي و هم براي صادرات بسيار مهم هستند.برنامه هاي توسعه
اقتصادي جمهوري اسلامي ايران تسهيلات مناسبي را براي سرمايه گذاري در اين منطقه بوجود آورده است و سرمايه گذاري بخش خصوصي در حال توسعه ميباشد و در طي سالهاي 70 ـ 1368 به ميزان 440 ميليون دلار بوده است.
استان آذربايجان شرقي كه با جمهوري هاي آذربايجان ، نخجوان و ارمنستان مرز مشترك دارد و از طريق مرز بازرگان با كشور تركيه نيز مرتبط است ، موقعيت استراتژيكي بسيار بالايي براي بوجود آمدن يك مركز عمده تجاري بين المللي را حائز ميباشد.
◄ آثار تاريخي تبريز
تبريز با سابقه اي كهن ، داراي آثار و بناهاي تاريخي فراواني بوده كه متأسفانه در اثر مرور زمان ، حملات مكرر بيگانگان ، عدم توجه  حكومتهاي سابق و سوانح طبيعي چون سيل و زلزله به تدريج روبه ويراني رفته اند.
آنچه امروز در تبريز باقي مانده بيشتر به حكومت ايلخانان مغول  صفوي تا قاجاريه منسوبند و بعضاً از شاهكارهاي هنر و معماري بشمار مي آيند. مهمترين اين بناها عبارتند از :
مسجدکبود
مسجد كبود كه به فيروزه اسلام شهرت دارد در خيابان امام خميني واقع شده و از نظر كاشيكاري ، آميزش رنگها و داشتن انواع خطوط عالي و طرحهاي بديع ، از تنوع و ظرافت خاصي برخوردار است. اين مسجد از آثار جهانشاه قره قويونلو و متعلق به سال 870 هجري است كه بوسيله جهان بيگم همسر جهانشاه بنا شده و توسط دخترش صالحه خاتون مرمت شده است. اين بنا داراي سردربلند با كاشيكاري مزين به كتيبه معرق عالي ، دومناره رواق گنبد دار و شبستان است.
ارک یا مسجد علیشاه
بناي ارك عليشاه يكي از ابنيه كهن و عظيم تبريز است كه از زمره شاهكارهاي معماري اسلامي بشمار ميرود. اين بنا در خيابان امام خميني واقع شده و از آثار تاج الدين عليشاه جيلاني وزير سلطان ابوسعيد ايلخاني است كه در سال 716 عمليات ساختمان آن آغاز شد . در سال 724 بوسيله بازماندگانش به پايان رسيده. از اين بنا در دوره قاجاريه و در انقلاب مشروطيت و درگيري هاي تبريز بعنوان انبار مهمات استفاده ميشده به همين جهت به آن ارگ نيز گفته ميشود.
بناي كنوني با سه ديوار بلند به صورت ايواني به عرض 15/30 متر به چشم ميخورد كه بلندي ديوارهاي سه گانه بنا 26 متر و عرض هر ديوار 40/10 متر ميباشد. در محوطه اين بنا نماز جمعه اقامه ميشود و بنام مصلاي امام خميني ( ره ) ناميده شده است.
مسجد جامع تبريز
يكي از قديمي ترين آثار تاريخي تبريز است كه در دوره ايلخانه مورد توجه بوده و محراب رفيع باقيمانده يادگار آن دوره است. در دوره حكومت آق قويونلو گنبدي بزرگ آراسته به انواع كاشيكاري معرق بوسيله سلجوق شاه بيگم زن اوزن حسن بر فراز آن احداث شد. اين بنا در زلزله سال 1193 صدمه كلي ديد ليكن در دوره حسينقلي خان دينبلي حاكم وقت بازسازي گرديد. در جنب اين مسجد ، مساجد خاله اوغلي و حجت الاسلام قرار دارند.
بازار تبريز
شهر بزرگ تبريز بنا به مقتضيات جغرافيايي ، وسعت ، قدمت و اهميتي كه دارد داراي يكي از زيباترين و بزرگترين مجموعه بازارهاي ايران ميباشد سبك معماري ، كثرت سراها و تيمچه ها و وجود تعدادي مدرسه و مسجد نيز به اين مجموعه اهميت و امتيازي خاص داده است. از تاريخ ساخت مجموعه بازار تبريز اطلاعي در دست نيست وليكن اكثر
مورخين و جهانگردان اسلامي و خارجي كه از قرن چهارم تا عهد قاجار از تبريز ديدن كرده اند ، مدارك ارزنده اي را درباره بازار و وضع بازرگاني تبريز ارائه داده اند. بازار كنوني تبريز مربوط به اواخر حكومت زنديه و عصر قاجار ميباشد. در زمان عباس ميرزا كه تبريز مقر وليعهد حكومت قاجار بود سراها و تيمچه ها ساخته شد. بازار تبريز با طاقها و گنبدهاي بلند آجري كه شامل بازار امير ، بازار كفاشان ، راسته بازار ، بازار يميني دوز ، بازار حلاجان ، بازار سراجان راسته كهنه ، بازار حاج محمد حسين ، بازار مشير ، بازارچه صنفي و بازارچه ميرابوالحسن ميباشد. سراها و تيمچه هاي معروف عبارتند از : سراي حاج رسول ، سراي حاج ميرزا علي نقي ، تيمچه و سراي شيخ كاظم ، تيمچه حاج صفر علي ، تيمچه و دالان ميرزا شفيع ، تيمچه ملك و تيمچه ميرزا رحيم سه تيمچه حاج شيخ …
آرامگاه دو كمال
بناي زيبا و ساده كه مدفن دو تن از بزرگان ادب و هنر ، كمال الدين مسعود خجندي از شعراي معروف قرن هشتم و نهم و كمال الدين بهزاد معروفترين نقاش مينياتوريست قرن دهم هجري در ميان باغي مشجر واقع در محله بيلانكوه تبريز قرار دارد.
كليساهاي تبريز
در تبريز شش كليسا وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از : كليساي سركيس مقدس كه در سال 1845 ميلادي تجديد بنا شده و در محله بارون آواك قرار دارد.
كليساي مريم مقدس در نبش خيابان شريعتي شمالي و جمهوري اسلامي واقع شده است و ساختمان آن در سال 1785 ميلادي پايان يافته و بزرگترين و قديميترين كليساي تبريز است. كليساي عذراي توانا در محله ميارميار قرار دارد و در سال 1910 ميلادي احداث شد.
پیشینه قدیمی تبریز
تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی است . در 46درجه و 25 دقیقه طول شرقی و 38درجه و دو دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا 1340 متر می باشد. با وسعتی حدود 11800 کیلومتر در قلمرو میانی خطه آذربایجان و در قسمت شرقی شمال دریاچه ارومیه و 619 کیلو متری غرب تهران قرار دارد . در150 کیلو متری جنوب جلفا ، مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. جمعیت تبریز بیش از یک و نیم میلیون نفر می باشد.
تبریز از سمت جنوب به رشته کوه منفرد همیشه پر برف سهند و از شمال شرقی به کوه سرخ فام عون علی (عینالی) محدود می شود. رودخانه آجی چای (تلخه رود) از قسمت شمال و شمال غرب تبریز می گذرد و بعد از طی مسافتی قابل توجه در دشت تبریز به دریاچه ارومیه می ریزد و مهرانرود از میانه تبریز می گذرد که اکثرا در فصول مختلف سال بی آب است.
تبریز زمانی دارای باغات و مزارع فرح انگیز و پر آوازه ای بود به همراه قنات ها و چشمه های متعدد که امروز تمامی آن همه باغات و مزارع از میان رفته یا درحکم از میان رفتن است و گستره شهر پیرامون خود را به مناطق مسکونی، تجاری ، اداری ، و صنعتیو خدماتی مبد ل ساخته است.
شرح تبریز از گذشته ها ی دور تا به امروز هرگز د ر قاموس سطر ها و نوشته ها نگنجیده است.
پیشینه تبریز همواره درهاله ای از ابهام مستور بوده و امروز نیز حکایتگر غرایب است . تاریخ تبریز در پیش ا زظهور اسلام اسیر ظن ها وگمان ها و گاهی اغراض هاست و بعد از ظهور اسلام سیمای پرشکوهش نظر جهانیان را معطوف می سازد و
در گستره وسیع حکومت اسلامی به ” قبه السلام ” مشهور می شود . سپس در شاه راه ابریشم ، شرق را با غرب پیوند می دهد و رونق اقتصادیش به بنیان بازارها و کاروانسرا هایی می انجامد که عظیم ترین مکان مسقف پهنه گیتی می گردد واز این رو – رشک انگیز – دارای شکوهمند ترین ابنیه اعصار و مترقی ترین دانشگاه آنزمان ها – ربع رشیدی – می شود.
بنیاد شهر تبریز و وجه تسمیه نامش افسانه ای را می ماند ، گاهی بوی اغراض می دهدو برخی موارد نیز از ظن ها و گمان ها نشات می گیرد.   
زنده یاد عبدالعلی کارنگ درآثار باستانی آذربایجان (آثار و ابنیه تاریخی شهرستان تبریز) در باب وجه تسمیه تبریز می نویسد: کلمه تبریز را جغرافی نویسان عرب چون سمعانی ویاقوت حموی به ” کسرتاء ” و جغرافی نویسان ایرانی وترک چون حمدالله مستوفی و کاتب چلپی به ” فتح تاء ” و مورخان رومی و روسی چون فاوست ، آسولیک، ورطان و خانیکف به” فتح تاء ” ، قلب ” باء” ، به ” واو” یعنی به صورت “تورز”Tavrez    و ” تورژTaverz ” ، ” تورشTavres” و ” دورژ Davrez ” ذکر کرده اند.
    درباره بنا و وجه تسمیه شهر تبریز حمدالله مستوفی و یاقوت حموی می نویسند :      بنای تبریز از زبیده زن هارون الرسید است . وی به بیماری تب نوبه مبتلا بوده،    روزی    چند در آن حوالی اقامت کرده ، در    اثر هوای لطیف و دل انگیز آنجا بیماری زبیده زایل     شده، فرموده شهری در آن محل بنا کنند و نام آن  را ” تب ریز ” بگذارند
اولیا چلبی کلمه ” تبریز را به معنی ستمه دوکوجو” (ریزنده تف و تاب) و این نام را باآتشفشانی دیرین کوه سهند مربوط دانسته است.
زنده یاد کارنگ درادامه می افزید: مورخان ا رمنی هم اسم تبریز را ” تورژ یا دورژ” محرف عبارت ” د، ای ، ورژ ” به معنی انتقام گاه دانسته و نوشته اند : بانی تبریز خسرو ارشاکی (233-217م) حکمران ارمنستان است که آن شهر را به یاد گرفتن انتقام ” ارتبانوس” یا ” اردوان” آخرین پادشاه پارتی ا زاردشیربابکان بنیاد نهاده ونام آن راDa-i-vrez) ) گذاشته است.
مولف آثار باستانی آذربایجان با افسانه شمردن موارد ذکر شده می نویسد : قدیمی ترین ذکر نام تبریز را درکتیبه سارگن دوم پادشاه آشور خواهیم یافت. شرقشناس
شهر فقید ولادیمیر مینورسکی می نویسد : ” سارگن دوم د رسال 714 قبل از میلاد به قصد تصرف ممالک اورارتو سفری به شمال غربی ایران کرد. از ناحیه سلیمانیه کنونی (واقع د رکردستان عراق) داخل کردستان مکری شد، از پارسوا parsua (پسه کنونی ) و ساحل جنوبی دریاچه ارومیه گذشت ، از سوی شرقی دریاچه به راه خود ادامه داد و پس ازپشت سر گذاشتن ” اوشکایا” (اسکوی کنونی)  قلعه “تارومی” یا “تاروئی ” و “ترماکیس” را گشود . بعید نیست یکی از این دو کلمه نام قدیمی تبریز کنونی باشد.
چنانچه درابتدا اشاره شد پیشینه تبریز همواره در هاله ای از ابهام مستتر بوده است و بنیاد و وجه تسمیه نامش گاهی افسانه ای ، گاهی مغرضانه و گاهی نشات گرفته ازظن ها . گمان ها می گردد. این که تبریز قبل از اسلام مکانی آباد ویا غیر آباد بوده است هنوز سند محکمه پسندی  در میان نیست حتی در اوایل ظهور اسلام نیز در حمله اعراب به آذربایجان نامی ا زتبریز دیده نمی شود، تنها اشاره دقیق و مستند مربوط به زمان سلسله روادیان است که در زمان خلافت متوکل عباسی ، رواد ازدی و فرزندانش تبریز رو به آبادی نهاد و دور شهر رابارو کشیدند .از آن زمان به بعد
تبریز با سپری ساختن وقایع تلخ و شیرین اوازه ای جهانی یافت . اوصافی که درطول تاریخ از تبریز شده است به اجمال چنین است:
در قرن چهارم هجری یاقوت حموی تبریز را مشهورترین شهر آذربایجان می خواند.
ابو حوقل در367 و ابن مسکوبه در421 و ناصر خسرو در 438 تبریز را بزرگترین و آبادترین شهر آذربایجان می خوانند.
در سال 618 لشگر مغول به پشت دروازه های تبریز می رسند ، اما تدابیر شایان تقدیر بزرگان شهر تبریز را از حمله مغولان مصون نگه می دارد و مردم تبریز با بذل مال شهر را ازکشتار و ویرانی رها می سازند. البته این اتفاق سه بار تکرار می شود ودر هر سه بار مردم متمول تبریز همان تدبیر را به کار می بندند تا این که د رسال 638 ه. ق مغول ها به سراسر آذربایجان مسلط می شوند و تبریز را پایتخت خود قرار می دهند که در زمان غازان خان تبریز شکوه ویژه ای می یابد . شنب غازان خان با ابهت تاریخی اش چشم ها را خیره می سازد ، خواجه رشیدالدین فضل الله وزیر اندیشمند ایلخانیان ربع رشیدی را بنیاد می نهد که در زمان خود عظیم ترین
مرکز علمی – فرهنگی به شمار می رود و از آن همه مجد و عظمت اینک ویرانه های از برج های ربع رشیدی در میان محله ای باقی مانده است.
این شهر در طول تاریخ دوره های طلایی متعددی را سپری ساخته است. دوران پایتختی، دوران  ولیعهدنشینی، دوران شکوفای تجاری ، اقتصادی، هنری و… زمانی مکتب تبریز در عرصه هنر تحول شگرفی را موجب می گردد که امروز آثار کم نظیر آن دوره زینت بخش موزه های جهان است.
مردان و زنان نامداری ا زاین شهر برخاسته اند. کعبه ملای روم ، میعادگاه عرفا، شعرا، اندیشمندان و بزرگان بوده است .به همین خاطر تبریز یگانه شهری است که صاحب مقبره الشعرا است . مقبره ای که خاقانی ها ، همام ها، قطران ها، و… سرانجام واپسین مقتدر آسمان شعر و ادب شهریار شیرین سخن درآن مکان مقد س آرمیده است . اگر چه از بلایای زمینی وآسمانی درامان نمانده است ، زلزله ها ، سیل ها، بیماریهای واگیر ، جنگ ها و … همه تبریز را آشفته ، اما باز این شهر همیشه سرافراز به قول آقای یحیی ذکاء ، هر بار از زیر ویرانه ها و خاکستر های شهرپیشین همچون
سمندری ، زنده تر و سرافرازنه تر قد برافراشته ، زندگی از سرگرفته و هیچگاه زبون پیشامد ها و بازی های روزگار نگردیده است.
میر علی تبریزی واضع خط نستعلیق ، پیر سید احمد تبریزی استاد کمال الدین بهزاد و… از جمله هنرمندانی بودند که تحولی در عرصه دنیای هنر ان روزگار پدید آوردند. در زمان صفویه این اقتدار هنری در تبریز به اوج خود رسیده اما جنگ صفویان با دولت عثمانی آنچه را که بافته شده بود پنبه ساخت و از آن همه مجد و عظمتش جز کشتزارهایی سوخته و کوشک هایی ویران چیزی بر جای نماند و پایتخت به اصفهان منتقل شد و هر چه استاد و هنرمند و اندیشمند بود به اصفهان کوچید و بناهای عظیم اصفهان مه امروز مایه مباهات کشورمان است به دست کوچندگان تبریز و هنرمندان این خطه بنیاد شد و پادشاهان صفوی که پادشاهانی فرهنگ دوست و هنرپرور بودند اصفهان را نگین ایران ساختند و همای سعادت ا زفراز آذربایجان بویژه تبریز پرکشید و بر سر اصفهان سایه افکند.
تبریز گذشته ا زآنچه ذکرش رفت، در امور بنیادی نیز هموارهپیشگام بوده است که شاهد آن بوده ایم و هستیم.
نقش بنیادی تبریزدرنهضت تنباکو به استناد مدارک موجود حقانیت مبدا نهضت تنباکو ازتبریز را به اثبات می رساند که در پی آن میرزای شیرازی فتوای معروف خود را صادر می کند و شرح واقعه به قلم پژوهشگر ارجمند آقای صمد سرداری نیا  تحت عنوان “تبریز درنهضت تنباکو ” به انجام رسیده است.
قیام عظیم مشروطیت و نقش تبریز در اعطای مشروطه به مردم آن زمان امر مبرهنی است که حکایتگر دلیری مردان پولادین اراده ای چون زنده یادان ستارخان سردار ملی ، باقر خان یالار ملی ، ثقه الاسلام ، شیخ محمد خیابانی، علی مسیو، حسین خان باغبان و…است.
بعد از قیام مشروطه و وقایع مختلف ،تبریز پس از سپری ساختن سالهای بحرانی 20الی 25 درسال 1332 در نهضت ملی ساختن نفت یکی از ارکان حرکت های  آن زمان در سراسر کشور به شمار می رفت و گواه این ادعا ، صفحه های حاکی شور و حال انقلابی مطبوعات تبریز در آن سال هاست و ملاقات های شادروان سید اسماعیل پیمان با آیت ا.. کاشانی و دکتر مصدق می باشد.
درنهضت 15 خرداد سال 1342 نیز بازاریان تبریز با بستن بازار و خطبای تبریز باایراد سخنرانی های مهم و پخش شب نامه ها و حرکت های اصیل انقلابی دین خود را ادا کردند و سرانجام در29 بهمن سال 56 با حرکتی توفنده بنیاد شاهنشاهی 2500 ساله را به لرزه درآوردند و عظمت واقعه به قدری غیر منتظره و خارق العاده بود که رژیم شاهی را دچار سردرگمی ساخت و ساواک با تمامی ادعاهای پر طمطراق خود عاجزانه به تقلا برخاست.
آنچه رفت مختصری بود از تبریز و وقایع تاریخی فرهنگی آن . اینک به شرح مختصر یکایک موارد شایان توجه اکتفا می شود . با این امید که این سطور درشناساندن سیمای تبریز برای هر صاحب اشتیاقی سودمند واقع شود.توسعه شهر تبريز از طريق ايجاد بازارچه هايي در امتداد دروازه هاي هشت گانه قديمي صورت گرفته است . با پوشش فواصل بازارچه ها توسط واحدها ي مسکوني ، سيماي شهر فعلي در قرن گذشته شکل گرفته است و اکنون نيز اين سيما را مي توان در محلات قديمي شهر کاملا مشاهده نمود هر چند خيابان کشي هاي جديد آن بافت قديمي و سنتي را ازبين برده بااين همه در بين کوچه پس کوچه ها ي قديمي شهر و برخيابانهاي
قديمي مي توان به وضوح معماري قديمي شهر را که از آنها آثاري هر چند غير معمور برجا مانده است مشاهده نمود . اين قسمت از شهر از شمال به محله دوه چي (خيابان شمس تبريزي)، از جنوب به محله ليلاوا و چرنداب ا زشرق به خيابان ثقه الاسلام و خاقاني و از غرب به راسته کوچه و شريعتي محدود مي گردد. د ردوران اين هسته مرکزي بازار تبريز قرار گرفته است که با وسعتي معادل يک کيلومتر مربع از تيمچه هاو سراها و دالان و مساجد و حمام ها و حجرات تشکيل يافته است. اين بازار بعد از مشروطيت و مخصوصا بعد ازسالهاي 1300 شمسي د راثر عدم توجه رو به خرابي گذارده است . هجوم معماري جديد و استفاده از مصالح جديد به جاي مصالح سنتي قديم ، اين بازار را مورد تهديد جدي قرار داده است . رکود اقتصادي منطقه بعد از سال هاي 1320 که مسايل سياسي وقت موجد آن بوده است و فرا ر سرمايه هاي بومي ، در انهدام بازار تبريز نقش مهمي داشته است به طوري که دردهه هاي 30و 40 بي توجهي به اوج خود رسيده و بيشتر انهدام بازار و بافت سنتي آن در اين سال ها صورت گرفته است. با تمام اينهااگر يک جهانگرد اروپايي بخواهد به شرق مسافرت نمايد از اروپا تا تهران بازار سرپوشيده اي به بزرگي و عظمت بازار تبريز مشاهده نخواهد نمود.
ا زجهانگردان بنامي که بازار تبريز را در اعصار و قرون مختلف ديده و توصيف نموده  اند مي توان مقدسي در قرن چهارم ، ياقوت حموي قرن هشتم را نام برد که هر يک به فراخور حال از بازار و وفور کالا و اين که درآمد بيشتر مردم از طريق داد وستد به دست ميآيد سخن رانده اند ولي مفصل ترين آنها را شاردن داشته است . او بازار را داراي 15000 باب مغازه و تبريز را داراي بزرگترين بازار آسيا به حساب مي آورد.بازار تبريز يکي از شاهکاريهاي جالب معماري ايراني است . طاق ها و گنبدها  بي نظير يا کم نظير دارد.بزرگترين گنبد بازار ،گنبد تيمچه امير است . مهم ترين تيمچه هاي فعلي بازار تبريز عبارتند از:تيمچه امير ، تيمچه مظفريه ، تيمچه شيخ کاظم ، تيمچه گرجيلر، تيمچه حاج صفر علي ،تيمچه ميرزا شفيع، تيمچه حاج رحيم ، تيمچه حاج مير ابوالحسن.
باني تيمچه امير ميرزا محمد خان امير نظام زنگنه است که در1260 ه .ق در گذشته است . معمار معروف آنصمد معمار بوده است که داستان زندگي او دربين معمارين تبريز زبانزد است . وي د راواخر عمر با فقر روزگار گذرانيده وبا فقر نيز زندگي را بدورد گفته است. يکي از زيباترين قسمت هاي بازار تبريز تيمچه مظفريه است. ساختمان اين بنا در سال 1305 ه.ق پايان پذيرفته است و نامگذاري آن به سبب حضور مظفرالدين ميرزا و افتتاح آن به دست وي بوده است. باني آن
حاج شيخ معروف (جعفر قزويني) بوده است که درعين حال باني تيمچه ها و دالان حاج شيخ نيز مي باشد.معروف ترين راسته ها ي بازارتبريز در حال حاضر عبارتنداز :
بازار امير، بازار کفاشان ، بازار حرمخانه، راسته بازار ، يمن دوز بازار ، بازار حلاجان ، قيزبستي بازار (قيز بسط بازار) بازار سراجان، راسته کهنه ، بازار کلاهدوزان، دلاله زن بازار، بازار صادقيه، بازار مسگران ، بازار حاج محمد حسين ، بازار مشير، بازار صفي، بازار ميرابوالحسن، رنگلي بازار ، بازارچه دوه چي، (شتران)، بازارچه خيابان و…
مجمو عه بازار قديمي تبريز به سبب ويژگي هاي معماري آن و ضرورت حفظ و نگهداري از آن درسال 1354 تحت شماره1097 د رفهرست آثار ملي کشور ثبت شده و اينک مطابق قانون تحت حفاظت سازمان ميرا ث فرهنگي قرار دارد و هر گونه تعميرات و مرمت آن با اطلاع و مجوز آن سازمان صورت مي گيرد . سازمان ميراث فرهنگي کشورهمه ساله از محل بودجه عمومي دولت و کمک هاي مالي کسبه مبالغ قابل توجهي درمرمت و احيا اين مجموعه زيباي قديمي هزينه مي نمايد.
آب و هواي تبريز
تبريز داراي هوايي اقليمي و كم رطوبت است و حد متوسط بارندگي آن در سال 285 ميلي متر است. اين جلگه در اثر ارتفاعي كه از سطح دريا دارد ، داراي زمستانهاي طولاني و سرد و تابستانهاي متعدل است.
◄ پستی و بلندیهای تبریزتبريز در 50 كيلومتري قله سهند واقع شده است. در شمال كوههاي سرخ فام عون بن علي ( عينالي ) يا سرخاب به ارتفاع 1800 متر از سطح دريا قرار دارد. اين بلنديها كه شمال و شمال شرقي تبريز را محصور نموده و به طرف شرق تا گردنه پايان ادامه مي يابد. يكي از كوههاي منشعب از رشته كوههاي سهند كوه بهلول است كه ارتفاع آن به 2200 متر ميرسد. كوه باباداغي بين كوه بهلول و سرخاب واقع شده است و ارتفاع آن از 2300 متر تجاوز ميكند. از ديگر كوههاي اطراف تبريز كوه مورد در شمال غربي شهر تبريز با 2250 متر و كوه پكه چين با ارتفاع 2500 متر را ميتوان نام برد.
رودهاي شهرستان تبريز
تبريز داراي هوايي اقليمي و كم رطوبت است و حد متوسط بارندگي آن در سال 285 ميلي متر است. اين جلگه در اثر ارتفاعي كه از سطح دريا دارد ، داراي زمستانهاي طولاني و سرد و تابستانهاي متعدل است.
  ◄  راههاي تبريز
تبريز بر حسب موقعيت جغرافيايي ، سياسي و صنعتي داراي راههاي متعدد است. اين شهر بوسيله يك شاهراه وسيع به طول 619 كيلومتر به تهران مرتبط ميشود كه تا جلفا مرز جمهوري آذربايجان ادامه مي يابد و از سوي ديگر به مرز تركيه متصل ميشود. راههاي متعدد ديگر تبريز را به مركز و شهرهاي استانهاي همجوار ، اردبيل ، كردستان و آذربايجانغربي مربوط ميكند. راه آهن تهران ـ آنكارا و تهران ـ مسكو نيز از تبريز ميگذرد. اين خط آهن از شهرهاي قزوين ، زنجان ، ميانه ، مراغه و تبريز گذشته و در صوفيان به دو شعبه تقسيم ميشود. يكي به جلفا و از آنجا به مسكو و ديگري به تركيه و از آن طريق به اروپا مي پيوندند.

فایل : 23 صفحه

فرمت : Word