مقاله کامل پسماندها، قواعد و حقوق زيست محيطي

چكیده

امروزه تولید زباله در شهرهای بزرگ مسئله آفرین شده است. با توجه به توسعه بی رویه و غیر اصولی شهرها، عدم وجود الگوی صحیح مصرف و رشد روز افزون تولید پسماندها و همچنین مشكلات ونارسایی های سیستم مدیریت پسماند، در حال حاضر منطقی ترین و كم هزینه ترین روش برای دفع پسماندهای شهری، دفن بهداشتی می باشد، پسماندها باتوجه به كمیت وكیفیت یكی اثرگذارترین مواد مخرب محیط زیست تلقی می شوند. اما درصورت داشتن برنامه و حقوقی قانونمند می توان ازآنها به عنوان یك فرصت طلایی استفاده كرد. آنچه موجب مشاركت فعال آحادملت دررفع معضلات محیط زیست و تغییر رفتارها و عادات غیر زیست محیطی می شود، تنها ارتقاءسطح فرهنگ وایجادحقوقی قانونمند می باشد. حل مشكلات “پسماند” یك مسئله چند بعدی و پیچیده ای را مطرح می كند كه نیاز به همكاری و همیاری و تجمیع همه امكانات جامعه (دولت، موسسات خصوصی و عمومی) و به ویژه شهروندان دارد. علاوه بر این نیاز به استفاده از ابزارهای غیرحقوقی نظیر مشوق های اقتصادی ابزارهای فرهنگی، آموزشی و ترویجی در كنار ضمانت های حقوقی هدفمند، جامع و دقیق اهمیت ویژه ای دارد چنانكه بدون آنها چندان نمی توان به ابزارهای حقوقی در حل مشكلات از جمله مسائل و مشكلات زیست محیطی به ویژه مسائل و مشكلات ناشی از پسماند دل بست و امیدوار بود با این حال از نقش ویژه ابزارها و سیاست های حقوقی نیز نباید غافل ماند، این ابزارها می توانند با اجبار حقوقی اهداف مدیریت پسماند را تامین نماید. دراین مقاله به بررسی انواع پسماند وقواعدحقوقی آنها پرداخته خواهدشد.

كلمات كلیدی: پسماند، ابزارحقوقی، محیط زیست.

مقدمه

مشكلات ناشی از دفن غیر بهداشتی پسماندها به ویژه در مورد پسماندهای صنعتی و بیمارستانی باعث شد، به تدریج، روش های علمی و صحیح دفن بهداشتی در جوامع بشری، جایگزین روش های سنتی شود. با توجه به توسعه بی رویه و غیر اصولی شهرها، عدم وجود الگوی صحیح مصرف و رشد روز افزون تولید پسماندها و همچنین مشكلات ونارسایی های سیستم مدیریت پسماندها، در حال حاضر منطق یترین و كم هزینه ترین روش برای دفع پسماندهای شهری، دفن بهداشتی می باشد.

علاوه بر این، اصول و معیارهای مهندسی وزیست محیطی در رابطه با دفن پسماندها در بسیاری از محل های دفن رعایت نمیشود و روش دفن، اغلب به صورت غیر اصولی وغیر بهداشتی استاز این رو ایجاد مخاطرات زیست محیطی غیر قابل انتظار نیست. توسعه شهرنشینی، رواج فرهنگ مصرف گرایی، افزایش جمعیت، تاثیر فناوری های نوین و به دنبال آن پیچیده تر شدن زندگی جوامع شهری، در قرون جدید محیط زیست انسانی و طبیعی را با مخاطرات جدی مواجه ساخته است. مدیریت پسماند از مهمترین مباحث مطرح در زمینه محیط زیست می باشد كه در سال های اخیر بیش از پیش مورد توجه متخصصین امر قرار گرفته است امروزه اهمیت نقش قانون گذاری و برقراری استاندارد در خصوص مدیریت پسماند بركسی پوشیده نبوده و مهمترین قدم در پایه گذاری مدیریت صحیح این مواد محسوب می شود. یكی از بارزترین این مشكلات در جوامع بشری افزایش تولید موادی بود كه می رفت، بهداشت، سلامتی و امنیت ساكنین آن را به خطر اندازد به همین جهت از همان آغاز با محسوس شدن مشكل و فشار افكار عمومی قانون گذاران در سرتاسر جهان و در جهت حل این مشكل به وضع قاعده پرداختند و مسائل مربوط به تولید، جمع آوری و بازیافت آن را قانون مند نمودند. برخی حتی با شكل دهی جنبش “فقدان پسماند” (zero waste) به ویژه در زمینه زباله های هسته ای تاكید بر استفاده حتمی از احكام قانونی در این زمینه نمودند. این جنبش معتقد است كه مدیریت پسماندها باید به حكم قانون اجرا شود به دلیل اینكه تولیدكنندگان تن به این كار نمی دهند مگر اینكه وادار به این كار شوند. بعداً این مسئله از سطح ملی نیز فراتر رفته و در حیطه یكی از موضوعات اساسی حقوق بین الملل محیط زیست در زمینه مسائل مربوط به كنترل، دفع، صادرات و واردات پسماندهای خطرناك مطرح گردید.

پسماند یا زباله چیست؟

پسماند یا زباله به مواد جامد، مایع و گاز ( غیر از فاضلاب) گفته میشود كه بطور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولید كننده زاید تلقی میگردد. پسماندها به پنج گروه تقسیم می شوند:

الف )پسماندهای عادی: به پسماندهایی گفته می شود كه به صورت معمول از فعالیت های روزمره انسان ها در شهرها، روستاها و خارج از آْنها تولید می شود. از قبیل زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی.

ب) پسماندهای پزشكی : به كلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از عملكرد بیمارستانها، مراكز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاههای تخصصی طبی و سایر مراكز مشابه گفته می شود.

ج) پسماندهای ویژه: به كلیه پسماندهایی گفته می شود كه به دلیل بالا بودن حداقل یكی از خواص خطرناك از قبیل سمی بودن، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد.

د)پسماندهای كشاورزی: به پسماندهای ناشی از فعالیت های تولیدی در بخش كشاورزی گفته می شود از قبیل فضولات، لاشه حیوانات، محصولات كشاورزی فاسد یا غیر قابل مصرف.

ح)پسماندهای صنعتی: به كلیه پسماندهای ناشی از فعالیت های صنعتی و معدنی، پسماندهای پالایشگاهی، صنایع گاز، نفت و پتروشیمی و نیروگاهی و امثال آن گفته می شود از قبیل براده ها، سرریزها و لجن های صنعتی.

با مروری بر انواع پسماندها مشخص می گردد كه پسماندهای عادی و در راس آنها زباله خانگی مهم ترین بخش مورد نظر و مرتبط با شهروندان است كه در صورت مدیریت بهینه و فرهنگ سازی در جهت ارتقا نقش شهروندان در تولید و دفع زباله اهداف ذیل محقق می گردد:

• كاهش تولید و هزینه های جمع آوری زباله
• بازیافت و استفاده مجدد از پسماندها
• دفع اصولی و همگن با محیط زیست
• ایجاد اشتغال و ایجاد توسعه پایدار آمار و ارقام:

میزان تولید زباله شهری در ایران تا سال 87 حدودأ روزانه 40 هزار تن برآورد گردید كه از این مقدار سهم كلان شهر تهران بیش از 7 هزار تن در روز بوده است. شاید آمار جالب تر این باشد كه تهرانی ها سالانه 30 میلیون و 350 هزار دلار پلاستیك، 55 میلیون دلار پسماند غذایی آشپزخانه، 35 میلیون دلار كاغذ و مقوا و فقط 50 میلیون دلار نان در مركز دفن كهریزك زیر خروارها خاك دفن می كنند كه بازیافت آن سالانه بیش از 200 میلیون دلار صرفه جویی ارزی به دنبال خواهد داشت، به عبارت دیگر این رقم معادل 12 میلیون و 850 هزار بشكه نفت خام است. جدیدترین آمار بیانگر آن است كه در روزهای پایانی سال 87، روزانه بیش از 10 هزار تن زباله در تهران تولید شده است و این در حالی است كه این آمار به نسبت قبل افزایش 3 هزار تنی تولید زباله روزانه در تهران را نشان می دهد. شایان ذكر است كه آمریكایی ها به ازاء هر نفر روزانه 4/4 پوند ( حدود 2 كیلو گرم) زباله تولید می كنند كه این مقدار دو برابر مقدار آن در یك نسل پیش است. در شهر 12 -14 میلیون نفری تهران علاوه بر تولید روزانه 7 تا 10 هزار تن زباله خانگی، 20 هزار تن پسماند مصالح ساختمانی حاصل مصرف و زندگی تهرانی ها نیز تولید می گردد. این به معنای تولید 50 هزار تن انواع زباله در سراسر كشور به طور سالانه است و بعد، دنیای خاكستری و ناامیدانه آلودگی ها، بیماری ها، كاهش امید به زندگی و. . . . چرا كه 16 میلیون تن یعنی به اندازه 20 درصد كل محصولات كشاورزی كه سالانه

فایل : 16 صفحه

فرمت : Word