مقاله کامل نقش والدين در كاهش افت تحصيلي فرزندان دانشجو

نقش والدین در كاهش افت تحصیلی فرزندان دانشجو
مقدمه
آموزش و پرورش زیر بنای توسعه اجتماعیسیاسی و فرهنگی هر جامعه است. بررسی عوامل موثر بر پیشرفت و ترقی جوامع پیشرفته نشان می دهد كه همه این كشورها از آموزش و پرورش و به تبع آن از آموزش عالی توانمند و كارآمد برخوردار بوده اند. به تعبیر دیگر این دو نهاد رسمی آموزش به افراد جامعه را می توان از نهادهای تعیین كننده بنیادهای فرهنگی و اخلاقییك جامعه دانست. این دو نهاد مذكور با توجه به نقش خود از یك سو با كودكان و نوجوانان و جوانان خلاقمبتكر و مستعد و از سوی دیگر با طیف گسترده ای از مردم به عنوان خانواده ها در ارتباط هستند و آموزش های خود را چه مثبت و چه منفی به پیكره جامعه تزریق می كنند. بنابراین توجه بیشتر به تعلیم و تربیت مهم ترین عامل پیشرفت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه است كه آثار آن متوجه جامعه و خانواده خواهد شد. یكی از آفت های بزرگ آموزش و پرورش، آموزش عالی و خانواده ها كه همه ساله به میزان زیادی امكانات، منابع و استعدادهای بالقوه انسانی و اقتصادی را تلف می كند و تاثیرات غیر قابل جبرانی در ابعاد فردی و اجتماعی به جای می گذارد، پدیده افت تحصیلی است.
افت تحصیلی چیست؟
وقتی صحبت از افت تحصیلی می شود منظور تكرار پایه تحصیلی در یك دوره و ترك تحصیل پیش ازپایان دوره است كه البته این تعریف در آموزش عالی با توجه به ویژگی خاص آن مربوط به نگذراندن واحدهای درسی ارائه شده، مشروط شدن دانشجو و یا ترك تحصیل است. همچنین كیفیت پایین تحصیلات دانشجویان در مقایسه با آنچه باید باشد و كسب محفوظات به جای معلومات در فضای آموزش عالی افت تحصیلی تلقی می
گردد. (نریمانی، 1371) بدون تردید هیچ نظام آموزشی ای نمی تواند صد در صد به اهداف آموزشی خود برسد، ولی موفق بودن هر نظام آموزشی به نزدیك تر شدن هرچه بیشتر به اهداف تعیین شده بستگی دارد. برای نزدیك تر شدن به اهداف نظام آموزشی حتماًمًی بایست عوامل موثر بر افت تحصیلی را شناخت و اثرهای آن را كاهش داد. یكی از مهم ترین آن عوامل ویزگی های خانوادگی است كه سبب بروز و ظهور افت تحصیلی می شود زیرا خانواده یك نهاد اجتماعی كوچك است كه اولین كانون تربیتی به حساب می آید و فرد مقدار قابل توجهی از وقت خود را در آن می گذراند.
محیط خانواده
صاحب نظران روان شناسی و علوم تربیتییكی از مهم ترین نهادهای موثر در تربیت آدمی را سازمان خانواده می دانند. زیرا محیط خانواده اولین و با دوام ترین عامل در تكوین شخصیت فرزند و زمینه ساز رشد جسمانی، اخلاقی، عقلانی و عاطفی او است. علاوه بر آن اهمیت خانواده و نقش ان در تربیت فرد تقریباً در تمامی كتب روان شناسی، تعلیم و تربیت و غیره به طور مستقیم و غیر مستقیم مورد بحث و بررسی قرارگرفته و طبعًاً در هر نوشته ای این موضوع از بعد یا ابعاد خاصی مطرح شده است. برای مثال در كتاب روان شناسی تربیتی دكتر شریعتمداری آمده است: اگر انتظارات والدین از كودكانمعقول و با واقع بینی همراه باشد اختلالی در رفتار آن ها ایجاد نمی شود. اما در برابر انتظارات ناروافرزند خودسر و بی پروا می شود و قوانین و مقررات را زیر پا می گذارد. فرزندان از مشاهده رفتاروالدین به تدریج آن ها را می شناسند و راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از اعمال آن ها فرا می گیرند و آن چه در باره پدر و مادر درك می كنند به دیگران تعمیم می دهند. شفیع آبادی( 1371 ) معتقد است كه فرزند برای حل
مشكلات از والدین كمك می طلبد و برای انجام و تداوم كارها از والدین اطمینان و تسلی می خواهد. والدین اولین الگوهای اخلاقی فرزندانشان هستند. شعاری نژاد( 1366) تاثیر خانواده در رشد و تكامل اجتماعی فرزند را چنین توصیف می كند: فرزند آداب معاشرت را از مشاهده رفتار افراد خانواده در موارد و مواقع گوناگون یاد می گیرد. بهرام زاده( 1372) به نقل از شاروك( 1976) می گوید محیط خانوادگی بیش از بهره هوشی فرزندان در موفقیت تحصیلی آنان موثر است. بنا براین می توان ادعا كرد كه خانواده مهم ترین نقش را در شكل گیری شخصیت فرد داراست.این شكل گیری ممكن است مختل یا سالم باشد. پس والدین باید بدانند محیطی كه برای فرزندان خود مهیا می كنند باید غنی و آكنده از صفا و صمیمیت، مهر و محبت همراه با نظم و ترتیب و فراهم كردن تفریحات مناسب و درست و متناسب با خصوصیات آنان باشد. محیط غم آلود، اختلاف، بگو مگو حتی سكوت ناشی از قهر برای نوجوان و جوان دردآور و خرد كننده است و نتایج اسف باری به دنبال دارد كه در بیش تر موافع سبب افت تحصیلی فرزندان می شود. پس مهم ترین نقش خانواده ایجاد محیط آرام و مساعد برای مطالعه و انجام تكالیف درسی است. (بیابان گرد، 1378) صاحبنظران علاقه مند به امور تحصیلی دانشجویان در مطالعات خود در زمینه اثر محیط خانوادگی بر سازگاری تحصیلی و اجتماعی دانشجویان به این نتیجه دست یافته اند كه 70% رشد تحصیلی دانشجویان تحت تاثیر واقعیت های زندگی خانوادگی (رفتار، نگرش ها، خصوصیات شخصیتی، تواناییهای ذهنی، مقام و موقعیت اجتماعی و محیط زندگی والدین) قرار دارد. (بازرگان، 1379)
جو عاطفی و روانیخانواده
منظور از جو عاطفی خانواده، نحوه ارتباط و طرز برخورد افراد خانواده با یكدیگر است. هر خانواده ای بر خوردار از شكل خاصی از فضای روانی– عاطفی است كه تعیین كننده نوع رفتارها و روابط بین اعضای آن است به سه صورت ظاهر می گردد: 1. فضای پذیرنده و احترام متقابل به یكدیگر: از خصوصیات افراد این خانواده می توان احترام نسبت به یكدیگر، همكاری با هم، و داشتن قدرت اظهار نظر را نام برد.2. عدم دخالت در كار یكدیگر و آزادی مطلق: از خصوصیات این خانواده می توان آزادی مطلق افراد در خانه، عدم دخالت در كارهاییكدیگر، هرج و مرج در روابط خانوادگی را نام برد.3. دیكتاتورییا حاكمیت یك نفر بر اعمال و رفتار دیگران: در چنین محیطی ترس و وحشت بر افراد غلبه دارد.
تمایلات و احتیاجات فرزندان به هیچ وجه مورد توجه قرار نمی گیرد. بچه هایی كه در چنین خانواده هایی رشد می كنند احساس امنیت نمی كنند. جرات اظهار نظر ندارند و در نتیجه استعداد و مهارت آنها فرصت بروز پیدا نمی كند.
فقر اقتصادی خانواده
فقر اقتصادی خانواده توان اولیاء را در تامین هزینه های ضروری فرزند دانشجو به صفر می رساند و دانشجو گاهی در تامین هزینه هایی از قبیل شهریه یا تهیه كتاب و و سایل كمك آموزشی خود ناتوان است. در نتیجه دانشجوی مورد نظر آمادگی لازم براییادگیری و فعالیت كلاسی را نخواهد داشت و دچار افت تحصیلی می گردد.
حمایت والدین تا چه مقطع تحصیلی می تواند موثر باشد؟
در نگاه اولیه این عنوان مطرح می گردد كه به طور كلی اكثر پدران و مادران به فعالیت های آموزشیفرزندان خود علاقه مند بوده و در فراهم ساختن امكانات و تسهیلات لازم
برای تحصیلات موفقیت آمیزفرزندان خود از هیچ كوششی فرو گذار نمی كنند. در واقع هر پدر و مادری خواهان موفقیت فرزندانخویش است. بر مبناییك احساس و سنت دیرین مشخص ترین مسوءلیت خانواده در قبال زیست و رفاه فرزند خویش در تامین غذا، پوشاك، مسكن، بهداشت و تربیت خلاصه شده است. اما در شرایط خاص امروزی كه متغیر های اثر گذار متنوعی از قبیل: همسالان، رسانه های ارتباطی و غیره بیش از پیش فرصت ظهور و بروز پیدا كرده اند نقش والدین از جنبه صرفاً تامین كننده نیاز های مادی خارج شده وجنبه تربیتی را با حساسیت بیشتری شامل می شود.
آیا مراقبت والدین آگاه با انگیزه تحصیلی فرزندان دانشجو رابطه دارد؟
از آنجا كه انگیزش از مجموعه باورها و نگرش های خانواده و جامعه نسبت به تحصیل و پیشرفت در علم بوجود می آید و مهم ترین عامل انگیزش می باشد، لذا پیشرفت تحصیلی دانشجویان در خانواده های دارای فرهنگ غنی و داراینگرش های مثبت بیش تر خواهد بود. یكی از مسائلی كه تا كنون مورد غفلت قرار گرفت رابطه بین انگیزش والدین و انگیزش دانشجویان است. والدین با انگیزه دانشجو را با انگیزه می كنند و دانشجویان با انگیزه می توانند انگیزه والدین را افزایش دهند و از حالت خسته و بی روح اجباری خارج می كند و راه های متعددی براییادگیری گشوده می شود. به این ترتیب دانشجویان محور فعالیت هاییاد گیری قرار گرفته و یادگیری از حالت ایستا به حالت فعال و پویا تبدیل می شود. والدین برای ایجاد و حفظ انگیزش در فرزندان باید به دو مورد ذیل توجه كنند:
1.كشف و برطرف كردن عوامل بی انگیزشی2.به كار بردن همزمان راه كارهای افزایش انگیزه درونی و بیرونی.
چه عاملی باعث می گردد تا والدین احساس كنند فرزندانشان در تحصیل مستقل شده اند؟
در این مسئله كه استقلال فرزند در زمینه تحصیل چه زمان صورت می گردد به عوامل گوناگون بستگی دارد از آن جمله:1) چگونگی زمینه سازی تحصیل فرزند 2) چگونگی ایجاد انگیزه تحصیلی فرزند 3) چگونگی حمایت والدین از فرزند و عوامل گوناگون دیگری كه به نوعی تاثیر گذار بر این مسئله می باشند تا پدر و مادر احساس كنند دیگر فرزندشان به والدین در تحصیل نیاز دارد یا نه و یا اگر دارد به میزان خیلی محدود می باشد. فرزند درس های اصلی و اساسی خود را از خانواده می گیرد.
هر سازندگییا اشتباهی كه در آن واقع گردد، مستقیماً در فرزند اثر می گذارد لذا، خانواده در جهت دادن افراد به سوی انسانیت و پرورش و تكوین شخصیت آنان می تواند نقش فوق العاده ای ایفا كند و زمانی كه والدین ببینند فرزندشان قادر به اداره خویش از حیث خصوصیات مربوط به خود است از نظارت مستقیم خود كاسته و در حد محدودی غیر مستقیم فرزند خویش را كنرل می كنند.
چه گروه از دانشجویان افت تحصیلی دارند؟
بر اساس تحقیقات بعمل آمده در این خصوص می توان گفت كه، دانشجویان پسر نسبت به دانشجویان دختر دارای افت تحصیلی بیش تری می باشند. میزان مشروطی بین دانشجویان متاهل بیشتر از دانشجویان مجرد است. هم چنین افراد شاغل بیش تر از كسانی كه فاقد شغل هستند دچار افت تحصیلی می شوند.
مراقبت هوشمندانه از طرف والدین
والدین بسیاری با نگرانی از خود می پرسند كه چرا فرزند جوان داشجوی آنها جذب افراد ناباب شده است؟ در پاسخ باید گفت هر پدر ومادری باید دنیای فرزند دانشجوی خود
را بشناسد و ان را درك كند.دوران جوانی از قدیم الایام دورانیدشوارتر از دوران كودكی است. به گونه ای كه به دوره طوفان تواناییهای فردی نامیده می شود. در این دوره جوان دانشجو به لحاظ جسمی و عقلی تغییرات اساسینمودهاست كه در افكار و نحوه برخورد او نمایان است از این رو درجه حساسیت مراقبت والدین ازشدت بیش تری برخوردار می باشد. لذا از فرزندان خود در حد توان آنها انتظار دارند و مشكلات زندگیخانوادگی را به گردن فرزند دانشجوی خود نمی اندازند.
روحیه تحصیلی چیست؟
بدون شك یكی از مشكلاتی كه امروزه ذهن آحاد مختلف افراد جامعه بخصوص جوانان دانشجو را مشغول كرده است بحث اشتغال بعد از پایان تحصیلات دانشگاهی است.اما با توجه به این كه ما جامعه ای جوان هستیم این طبیعی است كه همه ساله عده ای از این جویندگان كار فرصت دستیابی به شغل مناسب را نداشته باشند كه این مسئله اگر درست مدیریت نشود از سوی مسولین ذی ربط و همچنین خود داشجو می تواند عاملی بازدارنده بوده ودانشجو را نسبت به تلاش و كوشش بی میل و بی رغبت كند و این سبب می گردد تا جوان دانشجو از روحیه تحصیلی ضعیفی برخوردار گردند.
منابع:
راهنمای سنجش روانی برای روانشناسان بالینی، مشاوران و روانپزشكان نوشته گری گراث-مارنت (ترجمه دكتر حسن پاشاشریفی و دكتر محمد رضا نیكخو)
بررسی عوامل موثر بر افت تحصیلی دانشجویان پرستاری سالهای1380 تا 1383 دانشگاه علوم پزشكی ارتش نویسندگان شیرین علیجانی، دكتر نادر مركزی مقدم، سهیلا برومند، میترازندپلگه.
_روان شناسی نوجوان و جوان، انتشارات ترمه، تهران 1371 احمدی، احمد
افت تحصیلییا اتلاف در آموزش و پرورش ، فصل نامه تعلیم و تربیت، سال دوم، پاییز و زمستان65، شماره 7و8، تهران 1365 امین فر مرتضی
نگاهی دیگر به مسئله افت تحصیلی و شیوه های موثر مقابله با آن، نشریه پیوند، دی ماه 1379، بازرگان، زهرا
_روش های پیش گیری از افت تحصیلی، انتشارات انجمن اولیاو مربیان، تهران 1378، بیابان گرد، اسماعیل
رابطه خانواده و افت تحصیلی در كازرون، پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1372، بهرام زاده، هیبت اﷲ
مبانی روان شناختی تربیت، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران 1366، شعاری نژاد، علی اكبر
مروری بر عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان، نشریه پیوند، بهمن 1351، نریمانی، محمد

فایل : 9 صفحه

فرمت : Word