مقاله کامل در مورد دانه های روغنی

دانه‌های روغنی، به منظور استخراج روغن از دانه آن‌ها پرورش می‌یابند؛ ولی به‌عنوان منبع باارزش پروتئین نیز مطرح هستند و بقایای محصول بعد از روغن‌کشی بدین منظور بکار می‌رود. هم روغن و هم کنجاله به‌همان اندازه اهمیت داشته و احتیاج به‌تجزیه‌های ویژه دارند که دقت در خلوص دانه رقم (کولتیوار) اهمیت دارد. ناخالصی بسیار کمی با سایر مواد ژنتیکی ممکن است کیفیت روغن استحصالی را بشدت پایین آورده و یا کنجاله تولیدی از آنها حاوی مواد سمی باشد. بنابراین پرورش‌دهندگان بذر می‌بایست دقت ویژه‌ای برای جلوگیری از آمیزش یا آلودگی منابع نامناسب گرده داشته‌باشند.
/
گل آفتابگردان:Helianthus annuus
گیاهی است یکساله ودارای ساقه راست ،خشن وبه ارتفاع 2متر که به عنوان زینت وبا استفاده از دانه های روغنی آن،پیوسته در وسعت های پهناوری از کشورهای مختلف پرورش می یابد.
آفتابگردان ،برگهائی منفرد به شکل قلب وپوشیده ازکرک با کناره دندانه دار دارد.کاپیتولهای آن بسیار بزرگ وبه قطر 10 تا25 cmاست وبر روی نهنج آن 2نوع گل،یکی لوله ای ودیگری زبا نه ای،به رنگ زرد ومحصور در انولوکری مرکب از براکته های بزرگ،خشن ونوک تیز جای دارد.گلهایی لوله ای آن با آنکه به رنگ زرد روشن است معهذا چون در بین آنها، تارهای نازک جای دارد از این جهت مجموعاً به رنگ تیره جلوه می کند .کاپیتولهای گل آفتابگردان ،تدریجاً پس از ظاهر شدن کامل گلها،خمیدگی وحالت آویخته پیدا می نماید.
ریشه :
آفتابگردان دارای سه نوع ریشه است: اول ؛ ریشه اصلی که تا 4/2 متر در عمق زمین فرو می رود .این ریشه در حدود 70-50درصد بیوماس کل سیستم ریشه گیاه را شامل می شود. دوم ؛ ریشه های فرعی که تا 25سانتیمتری خاک پراکنده شده ومهمترین قسمت ریشه را تشکیل می دهد. سوم؛ ریشه های سطحی که نزدیک به سطح خاک پراکنده می شوند ودر شرایطی که سطح خاک خیلی خشک نباشد بوته آفتابگردان می تواند به وسیله این ریشه ها از کودهایی که بطورسرک به آفتابگردان داده می شود استفاده نماید . لازم به توضیح است که در صورت وجود لایه نفوذ ناپذیر، ریشه قادر به نفوذ به عمق بیشتری نخواهد بود. این امر سبب می شود گیاه نسبت به تنش کمبود آبی و ورس حساس شود و عملکرد آن کاهش یابد  . در کل آفتابگردان آب را از عمق 150 سانتیمتری خاک می تواند جذب کند و به همین علت این گیاه در مناطقی با شرایط آب و هوایی خشک بطور وسیع کشت می شود  .
برگ :
با سبز کردن گیاهچه ، کوتیلدون ها از هم باز شده و نخستین برگهای واقعی در انتهای ساقه قابل مشاهده می گردند . برگها به صورت یک در میان و متقابل ظاهر می گردند و معمولاً پس از 5 جفت برگ متقابل ، حالت مار پیچی از برگهای متناوب ایجاد می شود. برگها بزرگ به شکل قلب و اغلب سنگین هستند و دارای
دمبرگ بلندی می باشند . رنگ آنها معمولاً سبز تیره است . هر بوته در حدود 20 تا 40 برگ دارد و تعداد آنها یک ویژگی مربوط به واریته است. اندازه برگها در پای بوته بزرگتر و در بالا کوچکترند و بدین ترتیب آرایش برگ در آن به نحو خوبی تنظیم شده ، بطوریکه سایه افکنی برگهای بالای بوته به برگهای پایین کمتر است  . برگهای آفتابگردان دارای خاصیت خورشیدگرایی می باشند . بطوریکه ، همراه با تغییر زاویه تابش خورشید ، برگها نیز ، زاویه جذبی خود را تغییر می دهند و بدین ترتیب بیشترین مقدار نور خورشید را جذب می نمایند . خورشیدگرایی باعث افزایش عملکرد به میزان 9 درصد می شود.
اندامهای زایشی :
گل آذین کلاپرک و یا طبق مشخصه تیره آستراسه است . طبق در ارقام روغنی دارای 3000- 700 و گاهی در ارقام غیر روغنی بیش از 8000 گلچه است  . قطر طبق با اندازه گیری آن قسمت از طبق که مربوط به گلهای مرکزی است تعیین می شود  و ممکن است از 75-6 سانتیمتر تغییر کند . شکل طبق ممکن است از محدب تا مقعر تغییر نماید. در مرحله گلدهی و در داخل طبق دو نوع گل مشاهده می شود :
الف ) گلهای کناری یا زبانه ای : گلهای لبه خارجی طبق دارای 5 گلبرگ طویل و متصل به هم هستند که ساختمانی تسمه مانند ایجاد می کنند  و به آنها گلهای تسمه ای یا شعاعی گفته می شود .
این گلها معمولاً به رنگ زرد طلایی هستند و در جلب حشرات بویژه زنبورهای گرده افشان نقش خاصی دارند . به طول 10-7 سانتیمتر و عرض 4-2 سانتیمتر دیده می شوند . این گلها فاقد اندامهای زایشی هستند
ب) گلهای مرکزی یا میله ای : گلهای واقع در باقیمانده طبق ، گلهای مرکزی نامـیده می شـوند . این گلـها در نیـم دایره هایی که از مرکـز طبـق می گـذرد واقـع  شده اند . این گلها به گـلهای لوله ای نیز معروفـنـد . از تلفـیـق پنج گلـبرگ تـشکـیل شده اند  که تعداد پنج پرچم را پوشش می دهند . در قاعده گلبرگها ، غدد مولد شهد قرار دارد . بر حسب قطر طبق ، تعداد گلهای میله ای بین 2000-800 عدد تغییر می کند . گلهای میله ای به صورت حلزونی و یا در دوایر متحدالمرکز بر روی طبق قرار دارند.
در هر گل اول پرچم ها به هنگام صبح ظاهر شده و عصر آن روز و یا روز بعد کلاله رشد کرده و آماده پذیرش گرده می شود . هر گل در صورت تلقیح شدن دو روز و در صورت عدم تلقیح تا 15 روز باز می ماند  و اگر در این مدت توسط حشرات گرده افشانی شود ، دانه تولید خواهد کرد . بطور کلی عمر گل آفتابگردان 12-10 روز می باشد و روزانه 4-1 ردیف گل تازه  باز شده و به همان تـعـداد نیز پـژمرده می شوند
میوه   :
میوه آفتابگردان از نوع آکن شامل مغز و پوسته بوده و دانه ها بسته به نوع ژنوتیپ ها انواع گوناگونی دارند . برخی مسطح و گروهی بیضی شکل هستند .. طول و عرض آکن ها به ترتیب از 25-7 و 13-4  میلی متر و وزن آنها از 400-40 میلی گرم متغیر است . در ارقام روغنی طول دانه از هشت میلی متر تجاوز نمی کند  . رنگ آکن در آفتابگردان دارای تنوع وسیع بوده و به رنگ سیاه ، قهوه ای ، سفید و در مواقعی با خطوط سیاه و قهوه ای رنگ دیده می شود. رنگ دانه در آفتابگردان توسط حضور یا عدم حضور رنگدانه ها در هر یک از سه لایه پوششی دانه تعیین می شود . رنگ سفید نتیجه فقدان رنگدانه در هر سه لایه است و به رنگ قهوه ای تیره و سیاه در اپیدرم غالب است  .
ارقام روغنی آفتابگردان 48-40 درصد روغن دارند . روغن آفتابگردان در آشپزی ، تهیه سالاد و نیز در تهیه کره کاربرد دارد  . درصد روغن کل آکن به درصد روغن پوست و دانه بستگی دارد . درصد روغن پوست در میان ژنوتیپ ها از 60-10 درصد و درصد روغن دانه از 72-26 درصد تغییر می کند . در کوشش های اولیه اصلاحی افزایش درصد روغن از طریق کاهش درصد پوست صورت گرفته است.فیک  و گونداو  نشان دادند که دو سوم  افزایش درصد روغن مربوط به کاهش درصد پوست و یک سوم آن مربوط به افزایش درصد مغز دانه می باشد

فایل : 66 صفحه

فرمت : Word