مقاله کامل تاثیر اعتیاد والدین بر پرخاشگری کودکان

اعتیاد والدین ممکن است بر پرخاشگری کودکان تأثیرگذار باشد. برای برخی کودکان، والدینی که اعتیاد دارند ممکن است باعث احساس ناامنی و نااطمینان در زندگی خانوادگی شود. این نوع اضطراب ممکن است منجر به پرخاشگری در کودکان شود.

علاوه بر این، والدینی که به دلیل اعتیاد به مواد مخدر یا الکل از تأمین نیازهای اساسی خانواده بازمی‌مانند، ممکن است باعث شود کودکان به دنبال جستجوی راه حل‌های خودشان با شکل‌گیری الگوهای نامناسب و پرخاشگری شوند.

همچنین، کودکان اغلب به عنوان حامیان یا کمک کنندگان والدینی که به مواد مخدر یا الکل اعتیاد دارند انتخاب می‌شوند. به عبارت دیگر، آنها ممکن است وظیفه‌های خانگی را برعهده بگیرند یا نقش وظیفه کننده را برای خودشان پذیرفته و باعث شوند وضعیت پرخاشگرانه‌تری برای خود و خانواده‌شان ایجاد شود.

در نهایت، والدینی که به دلیل اعتیاد به مواد مخدر یا الکل مشکلات خود را در دید کودکان بیان می‌کنند، ممکن است باعث شوند که کودکان ناخودآگاه شوند و به شکل پرخاشگرانه‌تری با مسائل بپردازند. در نتیجه، این مسئله باید با جدیت مورد بررسی قرار گیرد و درمانی جهت بهبود مسئله اعتیاد و وضعیت خانواده ارائه گردد

تاثیر اعتیاد والدین بر پرخاشگری کودکان
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به بروز روز افزون پرخاشگری در کودکان و پیامدهای زیانبار آن، تعیین عوامل ایجاد کننده و مرتبط با آن ضروری به نظر می رسد. اعتیاد والدین از جمله عوامل بروز رفتارهای نابهنجار در کودکان می باشد. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر اعتیاد والدین بر پرخاشگری کودکان پرداخته است.
روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع مطالعات کاربردی و به لحاظ روش تحقیق از نوع مطالعات توصیفی-تحلیلی از نوع روش کتابخانه ای می باشد. در روش گردآوری اطلاعات با مطالعه کتب، مقالات و ژورنال های داخلی و خارجی مرتبط با موضوع تحقیق به بررسی اهداف پرداخته است.
نتیجه گیری: با تاثیری که اعضاء خانواده به عنوان یک سیستم بر یکدیگر می گذارند کودک رفتار و روابط اجتماعی را در آن می آموزد. براساس نظریه یادگیری اجتماعی، کودکان پرخاشگر، رفتارهای پرخاشگرانه را توسط مشاهده والدین پرخاشگر یاد می گیرند. به عبارتی فضای حاکم بر خانواده با مشکلات رفتاری کودکان رابطه دارد. لذا می توان گفت خانواده هایی که درگیر اعتیادند از نظر روانی مانند اضطراب و پرخاشگری و… از حالت طبیعی خارج هستند و این امر بر زندگی اجتماعی آن ها تأثیر گذاشته و روابط آن ها با دیگران و اجتماع دچار اختلال می کند.
واژگان کلیدی: اعتیاد، والدین، پرخاشگری، رفتار کودکان
1-مقدمه
امروزه با توجه به پیشرفت تمدن، تغییر تدریجی شیوه زندگی را در پیش داریم. همانگونه که بشر از رفاه بیشتری برخوردار می شود عوارض و معضلاتی نیز در این روند پیش می آید. بروز بیماری های روانی و سیر تدریجی آن منجر به
ایجاد رفتارها و عادت هایی در انسان می گردد که بعضاً کنترل و ترک آن بسیار مشکل و گاهی غیر ممکن است. اعتیاد انسان به مصرف داروها و مواد مخدر از جمله این عادت هاست. طبق گزارش آمارهای موجود در کشور 5 میلیون نفر از افراد حداقل یک بار مصرف مواد مخدر را تجربه کرده اند و 1500000 نفر معتاد هستند. این افراد علاوه بر این که به خود اسیب وارد کرده اند معضلات اجتماعی از جمله از هم گسیختگی خانواده، فرار از خانه فرزندان، سرقت و…را نیز موجب شده اند.
در واقع اعتیاد اعضای خانواده موقعیت و منزلت اجتماعی فرزندان را متزلزل کرده است. تا جایی که رفتارهای نابهنجار در آن ها بوجود آمده است.
1-1-بیان مسئله
از آنجا که یکی از مسائل و مشکلات اجتماعی در جوامع امروزی، ناهنجاری های رفتاری و روش های مقابله با آنهاست، تردیدی نیست که مسئله بهداشت روانی، پیشگیری و درمان ناهنجاری های رفتاری روز به روز اهمیت بیشتری یابد. طبق گزارش مطالعات یک مشکل جزئی که رفع آن مستلزم آگاهی های مقدماتی و کوشش های خانواده و جامعه است، بر اثر مرور زمان به یک مشکل حاد تبدیل می شود (احمدی و همکاران، 1396). پرخاشگری کودکان از شایعترین مشکلات کودکان و از دلایل مهم ارجاع آنها به مراکز مشاوره و روان درمانی است (مارتین استوری و همکاران، 2011).
پرخاشگری مفهوم بسیار پیچیده ای است و از یک سو تحت تأثیر عوامل موقعیتی و روانشناختی قرار دارد و از سوی دیگر عوامل ژنتیکی و زیست شناختی در استقرار آن نقش بسیار عمده ای بازی می کنند)سوتر و همکاران، 2014).
به عقیده بولاک، کودکان نیاز عمیقی دارند که دیگران را در دغدغه های شخصی خود شریک کنند و کودک با والدین معتاد، تنها کودکی است که نمی تواند حضور موثر والدین یا افراد مهم زندگی خویش را در دنیای اجتماعی خود به دست آورد که این مسئله در مراحل بعدی زندگی می تواند پیامدهایی را به دنبال داشته باشد (بولاک و همکاران، 1998 به نقل از احمدی و همکاران، 1396). اعتیاد به مواد مخدر یکی از انحرافات شایع عصر حاضر است که سالانه قربانیان بی شماری می گیرد و آسیبی جدی بر پیکر خانواده و جامعه وارد می کند.
خانواده اولین محیطی است که فرزندان را باباورها، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی جامعه آشنا می کند و به تدریج شخصیت فرزندان براساس اینعناصر شکل می گیرد. فرزندان با الگوبرداری از والدین، اغلب رفتارهای آنان و حتی رفتارهایی را که والدین توجهی به ان ندارند، نظیر شیوه و لهجه صحبت کردن، پرخاشگری، به کاربردن الفاظ ناپسند، فحاشی، کارهای خلاف و… تقلید می کنند.
طبق آمار گزارشات، مصرف مواد مخدر در بین ایرانیان روند رو به افزایشی داشته و در میان انواع ناهنجاری ها، آسیب زا ترین و گسترده ترین معضلات است. با توجه به معضل اعتیاد والدین و تاثیر بر رفتارهای اجتماعی کودکان، هدف این تحقیق، بررسی تاثیر اعتیاد بر رفتار پرخاشگرانه کودکان می باشد.
1-2-اهمیت و ضرورت
با توجه به اینکه رفتارهای ضد اجتماعی و پرخاشگری در زمره شایع ترین علل ارجاع کودکان و نوجوانان به کلینیک های بهداشت روانی می باشد و از سوی دیگر افزایش شدت و تکرار این نوع رفتار در سال های اولیه زندگی منجر به
بروز مشکلات فراوان از جمله خودپنداشت، طرد شدن از سوی همسالان، عملکرد تحصیلی ضعیف، برانگیختگی و فزون کنشی و.. می گردد. افزون بر این پرخاشگری در قربانیان آسیب هایی از جمله افسردگی، اضطراب، احساس تنهایی و حرمت خود پایین بر جای می گذارد.
از طرفی خانواده از مهمترین فاکتورهای تاثیر گذار در رفتار کودکان می باشد. طبق نظریه یادگیری اجتماعی پرخاشگری پاسخی آموخته شده است که از راه مشاهده یا تقلید آموخته می شود. والدین معتاد در خانه و خانواده، رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می دهند که کودک این رفتارها را یاد می گیرد. افزایش رفتارهای پرخاشگرانه در بین کودکان و نوجوانان منجر به نگرانی بسیاری از خانواده ها، اولیا، مربیان و مسئولان کشور شده است؛ از این رو شناسایی و تعیین متغیرهای موثر بر پرخاشگری ضروری می باشد .
2-مبانی نظری
همه روزه در بین کودکان به ویژه کودکان دبستانی شاهد تنبیه انضباطی به دلیل زدوخورد، دعوا و رفتارهای پرخاشگرانه هستیم. عاشوری و همکاران نشان دادند که دانش آموزان پرخاشگر قدرت مهار رفتار خود را ندارند، آداب و رسوم و اخلاق جامعه ای را که در ان زندگی می کنند زیرپا می گذارند، در اغلب موارد با والدین خود و مسئولین مدرسه درگیری پیدا می کنند (احمدی و همکاران، 1396).
با توجه به اینکه در اختلالات رفتاری و ناسازگاری اجتماعی کودکان و نوجوانان علل بسیاری مطرح می باشد ولی به طور کلی اگر انسان را محصول تعامل وراثت و محیط بدانیم بنابراین شخصیت و منش کودک از این دو عامل تشکیل گردیده است. روان شناسان اجتماعی نیز اختلالات رفتاری و ناسازگاری را نتیجه تعامل و تاثیر متقابل فرد و گروه می
دانند. همچنین آنها بر این باورند، حاصل شخصیت بزرگسالان متدثر از سال های اولیه زندگی است. لذا توجه به این دوره از زندگی افراد حائز اهمیت می باشد.
پژوهشگران معتقدند پرخاشگری مفهوم بسیار پیچیده ای است که اگر شدت یابد می تواند منجر به بروز مشکلات ارتباطی و اختلال هایشخصیت گردد (دیرکز و همکاران، 2013).
2-1-پرخاشگری
پرخاشگری یکی از رفتارهای ضد اجتماعی است که با هدف آزار رساندن به دیگران چه به طور مستقیم و یا غیرمستقیم انجام می گردد (سوتر و همکاران، 2014). بورک پرخاشگری را رفتاری که باعث صدمه زدن به دیگران می شود، تعریف کرده است (بورک و همکاران، 2012). تحقیقات نشان داده اند 50 تا 60 درصد کودکانی که رفتار پرخاشگرانه دارند رفتارهای قانون شکنانه نیز دارند. این ویژگی مانع از برقراری رابطه با همسالان می شود و کودک را در یادگیری ناتوان می سازد. در واقع کودکان پرخاشگر در ارتباط با همسالان رفتارهای جامعه پسند کمتری از خود نشان می دهند (هوبکیرک و همکاران، 2015).
پرخاشگری در دوران کودکی پیش بینی کننده رفتارهای پرخطر بعدی است. کودکان پرخاشگر به علت نداشتن روابط اجتماعی سالم و شیوه های تعارض فردی و گروهی دست به اعمال تند خشن می زنند. راه حل این کودکان برای موقعیت های تعارض آمیز ناپسند است (اوزوی و همکاران، 2016).
کودکان پرخاشگر از جامعه و اجتماع طرد می شوند و این عدم پذیرش و محرومیت اجتماعی منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه تر می گردد (روف و همکاران، 2016).
2-1-1-علل ایجاد کننده پرخاشگری
در رابطه با علل ایجاد کننده پرخاشگری نظریه های متفاوتی وجود دارد. براساس نظریه روان تحلیل گری، علت پرخاشگری معمولاًکام نایافتگی است. در نظریه یادگیری اجتماعی، پرخاشگری پاسخی آموخته شده محسوب می شود که از راه مشاهده یا تقلید آموخته می شود (آتینسون و همکاران، 2015).
2-1-2-انواع پرخاشگری
با توجه به مطالعات اغلب پژوهشگران روی شکل فیزیکی رفتار پرخاشگرانه (پرخاشگری آشکار) معطوف بوده اند. در پرخاشگری آشکار، رفتارهای خصمانه نظیر ناسزاگویی، تهدید کلامی و دادو فریاد که به طور مستقیم موجب ازاد و اذیت دیگران می شود.
ولی شکل دیگری از پرخاشگری وجود دارد که پرخاشگری رابطه ای (پرخاشگری ناآشکار) نام دارد. در این نوع از پرخاشگری رابطه ایدارای همان الگوی رفتاری پرخاشگری جسمانی است که به نوعی آسیب و آزار دیگران از راه روابط می انجامد. این نوع پرخاشگری به روابط دوستانه آسیب می رساند و کنار گذاشته شدن کودک از گروه همسالان را در پی دارد (احمدی و همکاران، 1396). کودک پرخاشگر با پخش شایعات و بدگویی یا وادار کردن سایرین به قطع رابطه دوستانه موجب حذف کودک از گروه می شود (روف و همکاران، 2016).
پرخاشگری همچنین می تواند به دو صورت واکنشی و فزون کنشی بروز یابد. در نوع واکنشی یا خصمانه، پاسخی تهاجمی به یک تهدید و یا تحریک مانند اقدامات تلافی جویانه درک شده است در حالی که پرخاشگری فزون کنشی به عنوان رفتاری که پیش بینی کننده پاداش و منافع فرد است تعریف شده است (بروتمن و همکاران، 2009).
2-2-اعتیاد
اعتیاد معضلی چند وجهی است و علل و عوامل متعددی نظیر علل فردی، خانوادگی و اجتماعی در بروز و اشاعه آن موثر است.
2-2-1-علل فردی
یکی از عوامل موثر در مصرف مواد مخدر علل فردی است. نتاج یک پژوهش در خصوص شناسایی عوامل اعتیاد، در بخش بررسی عوامل فردی، کاهش دردهای جسمانی را با 47درصد، کسب لذت 20 درصد، کنجکاوی 24درصد و کمبودهای عاطفی را با 9 درصد گزارش نموده است (حبیبی و همکاران، 1391).
فقدان شناخت
پایین بودن سطح شناخت نسبت به مشخصات مواد مخدر و پیامدهای ناگوار مصرف آن، از جمله عوامل اعتیاد است. بسیاری از افراد به جهت عدم اطلاعات کافی از عواقب مصرف مواد و زودباوری و ارضای حس کنجکاوی، به استعمال مواد مخدر روی می آورند، این مسأله در بین جوانان، خصوصاٌ جوانان باهوش، حادتر است (باریکانی و همکاران، 1387).
ضعف اراده
افراد سسترأی، سریع تحت تأثیر افراد معتاد قرار گرفته و ارزشها، هنجارها و اسلوب رفتاری آنان را میپذیرند. در
مجموع به نظر میرسد افرادی با روحیات ضعیف، زودباور، کمطاقت در برابر مشکلات، سرخورده، فاقد اعتماد به نفس، هیجانی و… بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند (حبیبی و همکاران، 1391).
پایین بودن سطح تحمل
تحملپذیری و بردباری افراد در برابر سختیها و ناملایمات، به خلق و خو، ساختار فیزیولوژیکی و قدرت اراده آنها بستگی دارد. هر چقدر سطح تحمل افراد کمتر باشد، بیشتر به دنبال لذتجوئیهای آنی و راحت طلبی میروند و کمتر اهداف متعالی و بزرگ را دنبال میکنند (محمدپور اصل و همکاران، 2007).
شخصیت ضد اجتماعی
شخصیتهای ضد اجتماعی، معمولاً رفتاری را مرتکب میشوند که مورد قبول افراد جامعه نیست، ولی خود، آن رفتار را ناپسند و زیانبخش نمیدانند. آنان با اتخاذ شیوههای نامناسب از قبیل دروغگویی، مکر و فریب، دزدی و… برای رسیدن به مقاصد نامشروع، حقوق دیگران را پایمال میکنند. از نشانههای شخصیتهای ضد اجتماعی خودمحوری، فقدان احساس گناه و پشیمانی، جلب اعتماد دیگران، بیتوجهی نسبت به مهربانی و اعتماد دیگران و داشتن ظاهری فریبنده و آرام است. آن ها به منظور تأمین این اهداف به اعتیاد رو می اورند، لذا بسیاری از معتادان، شخصیت ضداجتماعی دارند (آرتیجا و همکاران، 2016).
احساس تنهایی
یکی از عوامل عمدة ارتکاب رفتارهای انحرافی نظیر اعتیاد، احساس تنهایی است؛ به طوری که بعضی روانشناسان، اعتیاد را بیماری تنهایی میدانند.
دردهای جسمانی
برخی افراد، برای تسکین دردهای جسمی، از مواد مخدر و مشتقات آن استفاده میکنند. این تسکین موقتی برای فرد مصرف کننده، به منزلة پاداش تلقی میشود، لذا استعمال مواد را ادامه داده و در نتیجه معتاد می شود (حبیبی و همکاران، 1391).
2-1-2-علل خانوادگیدرگیری و نزاع بین والدین
درگیری و نزاع بین والدین در محیط خانواده موجب سلب آرامش و آسایش فرزندان در خانه میشود، لذا آن ها ترجیح میدهند که بیشتر اوقات خود را در خارج از منزل سپری نمایند و به جهت کمبود محبت از سوی والدین، جذب محبتهای ظاهری گروه های منحرف شوند.
از همگسیختگی خانواده
طلاق و جدایی به عنوان آسیبی اجتماعی، آثار روانی نامطلوبی بر روی زوجین و فرزندان آن ها میگذارد (بندورا، 1977).
2-1-3-علل اجتماعی
فقر و رفاه بیش از حد
عدم دسترسی به امکانات مالی و معیشتی، احساس محرومیت، ناکامی و افسردگی میتواند زمینة اعتیاد را ایجاد کند. بعلاوه افراد به واسطه برخورداری از مال و ثروت و امکانات رفاهی فراوان، فرصت بیشتری برای شرکت در کلوپها، پارتیها، کافیشاپها و یا انجام مسافرتهای تفریحی به داخل و خارج از کشور را دارند، به احتمال زیاد در معرض اعتیاد به مواد مخدر هستند (آرتیجا و همکاران، 2016).
دوستان ناباب
گروه دوستان بعد از خانواده، دومین عامل مهم و اساسی است که بیشترین تأثیر را در شکلگیری شخصیت افراد دارد، زیرا فرد زمانی جزء گروه دوستان محسوب میشود که ارزشها و هنجارهای مورد قبول آن ها را بپذیرد و بر اساس آن رفتار کند، در غیر این صورت از طرف آن گروه طرد میشود و در نهایت از گروه اخراج می شود (حبیبی و همکاران، 1391). طبق نظریه تداعی افتراقی سوترلند و همکاران به نقش گروه دوستان در فراهم کردن نگرش و اعتقاد مثبت و پذیرا نسبت به رفتار انحرافی، ایجاد توانمندی و مهارت در خصوص عملکرد رفتاری نابهنجار است (سوترلند و همکاران، 1992).نظریه های مشابهی نیز هست که بر نقش گروه همسالان در شکل گیری تعهد به انجام الگوهای رفتاری و سبک زندگی مخالف عرف جامعه تاکید می کند. از طرفی متزا، گروه های منحرف همسالان را به عنوان یک خرده فرهنگ قلمداد می کند که در مقابل انجام رفتارهای نامتعارف، حمایت اجتماعی لازم را از گروه دوستان دریافت می کند (متزا، 1968).
2-2-پیشینه تحقیق
در این رابطه مطالعاتی انجام شده است که به برخی از آنها در ادامه اشاره شده است:
احمدی و همکاران در سال 1396 در تحقیقی به تعیین رابطه پرخاشگری آشکار و رابطه ای با میزان امیدواری در کودکان دبستانی پرداختند.طرح پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. از بین دو مدرسه شهر شادمهر در ال تحصیلی 94-95 یک مدرسه به روش نمونه گیری سرشمری انتخاب گردید. برای جمع آوری داده ها از مقیاس امیدواری کودکان اسنایدر و همکاران (1996 (و پرسشنامه پرخاشگری کودکان دبستانی شهیم (1385 (استفاده شد. داده ها به روش آماری همبستگی

فایل : 18 صفحه

فرمت : Word