مقاله در مورد مدیریت تولید و عملیات در سازمان‌‌های تولیدي و خدماتي (جلد دوم)

باسمه تعالي
مدیریت تولید و عملیاتدر سازمان‌‌های تولیدي و خدماتي(جلد دوم)
تالیف وترجمه: دکتر سید محمد سید حسیني-محمد سعید صفاکیش
/
(فصل‌‌های 13- 15 – 16- 17 – 18 – 19)
تهیه کننده: فرانك نصیري
دانشجوي کارشناسي ارشد مدیریت MBA
بهار 97
بخش چهارم: مدیریت مواد
مديريت مواد به دليل افق زماني كوتاه و حمايت اهداف استراتژيك به عنوان تصميمات تاكتيكي شناخته می‌شود.
عمليات کارآمد يک فرآيند توليدي به مديريت صحيح مواد ازخريد تا مونتاژ نهايی بستگی دارد.
توليد ناب: نگرش ساده کردن عمليات به منظور دستيابی به سطوح بی نظيري از بهره وري، کيفيت و خدمات مشتريان. ساختهمزمان و JIT دو مورد از تاکتيک‌‌های کاهش موجودي و پايه و اساس توليد ناب هستند.
هزينه‌‌های اجرايی سازمان هزينه‌‌های مرتبط با مسائل مالی و نگهداري موجودي است.
فصل 13: مدیریت مواد و موجودي
مديريت مواد وموجودي يكي از مهم ترين وظايف مديران توليد و عمليات مي‌باشد.
مديريت مواد شامل برنامه‌ريزی، هماهنگی و کنترل خريد، دريافت مواد، ذخيره سازي، جابجايی، حرکت مواد اوليه وقطعات خريداري شده، کالاهای نيمه تمام، ابزار و ديگر مواد مورد نياز در فرايند توليد مي‌باشد.
موجودي: هرگونه کالا يا مواد بيکاري که براي استفاده آنی نگهداري‌ می‌شود.
چالش‌‌های دوگانه‌ی مديران مواد وموجودي: نگهداري مقدارکافی از موجودي جهت تامين تقاضا و کاهش هزينه تا حد امکاندر عمليات توليدي موجودي از جنبه‌‌های مهم عمليات توليد است و شامل مواد اوليه – کار در جريان و کالاهاي تکميل شده است. موجودي يک شاخص اقتصادي در خريد و توليد‌ می‌باشد.موجودي بايد اهداف استراتژيک ورضايت مشتريان و عملکردعملياتی را حمايت کند.
اهمیت استراتژیك موجودي
موجودي يك شاخص اقتصادي در خريد و توليد است.
موجودي دسته‌ای:خريد حجم زياد از مواد و قطعات حتی اگر لازم نباشد. باعث صرفه جويی‌‌هايی شامل تخفيف مقداري وکاهش نرخ حمل و نقل شده و موجب پخش هزينه‌‌های ثابت تنظيم ماشين آلات بر روي اقلام بيشتري می‌شود و هزينه‌‌های تنظيم را با سرمایه‌گذاری در موجودي موازنه می‌کند.
موجودي کار در جریان (WIP):به طور سنتي موجب افزايش كارايي توليد می‌شود. اين موجودي به شكل بافر بين مراكز كاريسيستم توليد را قادر می‌کند در زمان از كار افتادن ماشينها، تاخير در محموله‌‌های عرضه كننده، معيوب شدن حجم زيادي ازتوليد، همچنان به عمليات خود ادامه دهد.
موجودي کالاي نهایي:تاثير تقاضا براي کالاي نهايی را حداقل کرده و خدمات مشتريان بهتري فراهم‌ می‌کند.
ذخيره ايمنی:چون سطح واقعی فروش را نمی‌توان پيش بينی کرد، براي از دست ندادن مشتري مقداري موجودي نگهداريمی‌شود.
موجودي انتظار یا موجودي قبل از موعد مقرر: به منظور تامين تقاضاي آتی در خالل فصل کسادي ساخته‌ می‌شود.
سازمان نبايد غيرقابل اطمينان بودن ماشين آلات، تاخير در محموله‌‌های عرضه کنندگان و قطعات معيوب را فراموشكند. نگهداري حجم زياد موجودي در جريان چنين مشكالتي را پنهان می‌کند.
وقتي هزينه‌‌های حمل و نقل، انبارداري و سرمايه‌ای را در نظر بگيريم، موجودي‌‌ها نشان دهنده سرمایه‌گذاری مالی مهمبراي سازمان‌‌ها هستند و تاثير مهمي بر روي ترازنامه و صورت سود و زيان خواهند داشت. کنترل موجودي باعث کاهشهزينه‌‌های عملياتی‌ می‌شود.
موجودي از ديدگاه بخش‌‌های مختلف سازمان:
بازاريابی: مايل به نگهداري حجم زيادي از موجودي
خريد: تخفيف مقداري و کاهش نرخ حمل و نقل-تمايل به خريد در حجم زياد دارد.
مديرت توليد: به منظور جلوگيري از تاخير در توليدتمايل به حجم زيادي موجودي دارد.
واحد مالی: حداقل کردن سرمایه‌گذاری در موجودي و هزينه‌‌های انبار داري
تعارض هنگامي بين واحدهاي سازمانی زمانی رخ ميدهد که مديران هدف واقعی موجودي را درك نمی‌کنند. TQM کمک‌ می‌کند تا نگرش‌‌های مختلف در يک چهارچوب قرار گيرد.
فعالیت‌‌های اساسي مدیریت مواد در یك سیستم تولید:
مواد اوليه بزرگترين منابع و سرمايه نقدي در سازمان‌‌های توليدي است. هدف اصلی خريد حمايت از مشتري داخلی يعنی واحدساخت است.
خرید
واحد خريد مسئوليت تهيه مواد اوليه، اجزا و قطعات، ابزار و ساير اقلام مورد نياز از عرضه كنندگان خارجي را بر عهده داردو واسطه عرضه كنندگان و بخش توليد است. چون مواد اوليه از بزرگترين سرمایه‌گذاری‌‌های نقدي سازمان توليدي است بايدمديريت دقيق شود. بايد ازعملکرد تحويل و پشتيبانی‌‌های فنی اقلام خريداري شده اطمينان حاصل کند.
هدف اصلي خريد مواد اوليه حمايت از مشتري داخلي واحد توليدي يعني واحد ساخت است.
مسئولیت‌‌های واحد خرید:
آگاهی نسبت به مواد اولیه مورد نیاز سازمان
انتخاب عرضه کنندگان و مذاکره با آنها در مورد قیمت
اطمینان ازتحویل به موقع و نشان دادن هزینه
کیفیت و عملکرد تحویل
ارتباطات واحد خرید:
با حسابداري و امور مالي بخاطر بودجه
با طراحی و مهندسی به خاطرمشخصات محصول
با واحد تولید به خاطر تحویل به موقع کالا براي تهیه محصول و با واحد حقوقی به خاطر بازنگري قراردادها
فعالیت‌‌های اساسي واحد خرید:
1. دريافت درخواست خريد: اسنادي هستند که واحد توليد يا کنترل موجودي تهيه‌ می‌کند واجازه خريد مواد را‌ می‌دهد.
2.بازنگري و ارزيابی درخواستها:‌ می‌توان اقلام کم هزينه تر را جايگزين کرد، يا يک قلم را حذف کرد -اين فعاليتتحليل ارزش نام دارد.
3.انتخاب عرضه کنندگان واجد شرايط
4.يکپارچه کردن سفارشات:‌ می‌تواند به استفاده از تخفيف‌‌های مقداري کاهش نرخ حمل و نقل منجر بشود.
5.پيگيري و تسريع امور: آگاهی واحد خريد از تحويل و زمان توليد
6.تصويب پرداختها: هماهنگی با واحد مالی و حسابداري که قبل از تصويب پرداخت کالاي خريداري شده تحويل شدهباشد.
7.ثبت گزارشها: وجود يک سيستم ‌‌اطلاعاتی و دقيق ضروري است.
درفرآيند خريد سه دسته قلام خريداري می‌شود:
اقلامی که داراي هزینه‌‌های سرمایه‌ای زیادي‌ می‌باشند. نیازمند پیشنهادات رقابتی بر مبناي خصوصیات فنی تخصصیوقراردادهاي حقوقی‌ می‌باشند.
اقلام کوچک که‌ می‌توان به واسطه سفارش بخش‌‌ها و از طریق کاتالوگ یاخرید‌‌های یکجا بدون فرآیند رسمیخریداري کرد , ازطریق تنخواه حساب هزینه پرداخت‌ می‌شود.
خرید با حجم بالا از طریق قراردادهاي پوششی.
قراردادهاي پوششی:مقدار زيادي کالا براي تحويل در طول يک دوره زمانی بلند مدت که تاريخ تحويل آن مشخصنيست. هروقت مواد اوليه مورد نياز بود سفارش ترخيص براي تحويل کالا ارسال‌ می‌گردد.
مزيت قراردادهاي پوششي:خريداراز عرضه کالا مطمئن‌ می‌باشد. از تخفيف مقداري استفاده‌ می‌شود.
فعاليت‌‌های مديريت مواد
/
دریافت، بسته بندي، حمل و انبار کردن
وظيفه دريافت عبارت است از تخليه کالاهاي وارده از وسيله‌ی نقليه به منظور رسيدگی مقدار صحيح و کيفيت مناسب کالا وآماده کردن آن براي ذخيره سازي يا توليد.
واحد‌‌های بسته بندي و حمل مسئوليت اطمينان از بسته بندي صحيح، برچسب‌‌های درست، بارگيري بر روي وسيله حمل ونقل مناسب را دارد.
انبار داري با واحد‌‌های دريافت همکاري نموده، موجودي کالا را نگهداري‌ می‌کند و يک فعاليت کاربر است.
توزیع فیزیکي: وظيفه اساسی در رضايت مشتري دارد ومسئول انتخاب و سايل حمل و نقل، کنترل حرکت موادوکالا در داخلکارخانه واداره ناوگان ترابري سازمان را دارد.
يک سيستم توزيع کارآمد سازمان را قادر‌ می‌سازد با سطح کمتري از موجودي، عمليات خود را انجام دهد. که اين امر سببکاهش هزينه‌ می‌شود.
وظیفه تردد: ارائه خدمات حمل و نقل به واحد خريد –انتخابروشمناسبحملونقل–مذاکرهقراردادهاي حمل و نقل ونرخ آن –پيگيريمحموله‌‌ها–تهيهپروندهمطالباتبرايکالاهايخسارتديده–مميزيبارنامه
عوامل اساسی در تصميمات مربوط به حمل و نقل: سرعت –قابليتدسترسی–هزينه–ظرفيت
خطوط لوله براي نفت و گاز
حمل دريايي براي مقادير بزرگ مواد اوليه يا زغال سنگ
راه آهن براي اقلام كم ارزش (كند و با تاخير و قابليت اطمينان كمتر)
حمل هوايي گرانتر اما به دليل كاهش نياز به بسته بندي ممكن است در حالت كلي ارزانتر از حمل جاده‌ای شود.
مدیریت عرضه کنندگان و مشارکت
در صورتي كه كيفيت عرضه كنندگان بهبود يابد شركت‌‌ها قادرند موجودي‌‌ها و به تبع آن بازرسي و آزمايشات را كاهش دهند.
مشاركت با عرضه كنندگان سبب ايجاد روابط دوستانه و كاهش تعداد كل عرضه كنندگان می‌شود. تجربه قديمي پيشنهادهاي تعدادزيادي از عرضه كنندگان براي هر سفارش و پذيرفتن قيمت كمتر بجز در مورد اقلام استاندارد مطلوبيت خود را از دست دادهاست. بسياري از شركت‌‌ها به دنبال عرضه كنندگاني هستند كه نمودارهاي كنترل و نتيجه آزمايشات داشته باشند.
به واسطه قراردادهاي بزرگ عرضه کنندگان از طريق صرفه جويی مقياسی تمايل به سرمایه‌گذاری روي فرآيند و بهبودسيستم زياد خواهد بود.
مشتريان از طريق تخفيف مقداري متنفع‌ می‌شوند.
تکنولوژي ‌‌اطلاعات در مدیریت مواد
بخشی از نياز‌‌های مهم در مديرت مواد:
داشتن ‌‌اطلاعات دقیق در مورد زمان تحویل
کاهش زمان تحویل صرف شده در مراحل مختلف
تعیین دقیق محموله‌‌های دریافت شده
انتخاب محل ذخیره سازي
به هنگام کردن گزارشات مربوط به موجودي
تهیه صورت حسابهاي مربوط به بارگیري
تهیه گزارشات مدیریتی مختلف
استفاده از کد‌‌های ميله‌ای:‌‌اطلاعات توسط كامپيوتر پردازش شده و وقتي سطح موجودي به آستانه بحراني ميرسدخود به خودصدور سفارش خريد می‌کند و باعث می‌شود به طور متناوب محموله‌‌های كوچك سفارش داده شود.
مزايا:
∙ انطباق تولید با تقاضا.
نیاز به انبارهاي ذخیره سازي هزینه زا را کاهش داده.
باعث واکنش سریع تر تولیدکنندگان شده.
پردازش‌‌های نوشتنی را حذف کرده.
در زمان مدیران صرفه جویی کرده.
خطاهاي انسانی را کاهش داده.
يک سيستم هوشمند انبار داري از طريق بررسی کد‌‌های ميله‌ای ميتواند:
خطاي ‌‌اطلاعات را به صفر برساند.
ازطریق ارتباطات الکتریکی به واکنش‌‌های سریع نائل شود
بهره وري کارگران را افزایش دهد.
از طریق دقت در محل ذخیره سازي استفاده از فضا را بهبود بخشد.
طبقه بندي مسائل موجودي
يكي از قدم‌‌های اوليه در تحليل مسايل موجودي توصيف مشخصه‌‌های اصلي محيط و سيستم موجودي است.
تعداد اقلام: اقلام در قالب گروه‌‌هايي با مشخصات مشابه يكپارچه ميشوند. براي اقلام چندگانه مدوديت‌‌های مختلفي نظير انبارهايا محدوديت‌‌های بودجه‌ای كه روي خط مشي موجودي اثر ميگذارد وجود دارد.
ماهيت تقاضا:مستقل يا وابسته- قطعي يا احتمالي –پوياياوابسته
مستقل: تقاضا توسط عمليات تحت تاثير قرار نمی‌گيرد. بلکه توسط بازار، موجودي کالاهاي نهايی داراي مشخصه تقاضايمستقل هستند
وابسته:اگر تقاضاي اقلام وابسته به ديگر اقلام باشد –لوسترمستقلوسرپيچآنوابسته
قطعی:تقاضا ثابت است، تقاضا با اطمينان قابل شناسايی است
احتمالی:تقاضا متغير بوده و از طريق يک توزيع احتمال مشخص‌ می‌شوددراين وضعيت پيش بينی دقيق مشکل است.نان وشير نسبتاً ثابت –کدووکيکميوه‌ای شديداًمتغير
تقاضاي يکنواخت به نام تقاضاي ثابت و تقاضاي که در طول سال تغيير‌ می‌کند تقاضاي پويا است.
تعداد دوره‌‌های زماني:بعضي اقلام يك دوره‌ای هستند و قابل نگهداري نيستند. مثل درخت كريسمس يا مدهاي فصلي ونگهداري آن‌‌ها امكان پذير يا اقتصادي نيست.
زمان تحويل:مقدار زمان بين صدور يک سفارش و دريافت آن، ممکن است ثابت يا احتمالی باشد. زمان تحويل شامل: زمانمورد نياز عرضه کننده براي پردازش سفارش و زمان مورد نياز عرضه کننده براي توليد آن سفارش
كسرموجودي:زمانی که براي تامين تقاضاي مورد نياز با موجودي در دسترش نباشدكه با دو حالت مواجه ميشويم:
1.سفارش عقب افتاده: مشتري مايل است براي محصول منتظر بماند (هزينه اضافی براي حمل و نقل، تسريع يا احتماال خريد ازعرضه کننده ديگر يا قيمت بالاتر منجر شود)
2.فروش از دست رفته: مشتري مايل نيست منتظر بماند و از جاي ديگر خريد‌ می‌کند. (هزينه فرصت ازدست رفته) كه شاملزيان ناشي از خوش قولي (اعتبار) و درآمدهاي بالقوه آتي می‌گردد.
از ديدگاه مشتريان سازمان‌‌ها هرگز حاضر به وقوع کسر موجودي نيستند.
دلایل عقب افتادن سفارش:عدم پيش بينی دقيق زمان تحويل يا مصرف، عدم اطمينان در تحويل عرضه کننده، خطاهاي اداري ، مشکلات کيفی، ذخيره ايمنی نا کافی و حوادث حمل و نقل

فایل : 81 صفحه

فرمت : Word