مقاله در مورد عالم ذر

فهرست مطالب
چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………….3
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4
بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………………6
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….6
اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………….7
سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………..7
فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………7
ادبیات و سوابق پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….8
تعریف واژه ها………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
جنبه جدید و نوآوری تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..10
فصل اول: شناخت عالم ذر
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………12
1-1-معنای لغوی و اصطلاحی “عهد”………………………………………………………………………………………………..12
1-2- معنای لغوی و اصطلاحی “ألست”…………………………………………………………………………………………….13
1-3- تعریف عالم ذر……………………………………………………………………………………………………………………….13
1-4- وجه تسمیه و نام گذاری عالم ذر ………………………………………………………………………………………………14
1-5- زمان عالم ذر…………………………………………………………………………………………………………………………..14
1-6- مکان عالم ذر…………………………………………………………………………………………………………………………..17
1-7- ضرورت پیمان…………………………………………..
…………………………………………………………………………….18
1-8- ویژگیهای جسمانی انسان در عالم ذر………………………………………………………………………………………….19
1-9- فلسفه عالم ذر…………………………………………………………………………………………………………………………21
1-10- فلسفه فراموشی عالم ذر………………………………………………………………………………………………………….22
فصل دوم: عالم ذر از دیدگاه آیات
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………27
2-1- ضمیمه(جدول مربوط به آیات عالم ذر)………………………………………………………………………………………27
2-2- آیات مربوط به عالم ذر…………………………………………………………………………………………………………….27
2-3-نتایج حاصل از آیات………………………………………………………………………………………………………………..60
فصل سوم: عالم ذر از دیدگاه روایات
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………62
3-1- ضمائم(جداول مربوط به روایات عالم ذر)…………………………………………………………………………………..62
3-2- جمع بندی روایات………………………………………………………………………………………………………………….94
3-2-1- مرحله اول عالم ذر……………………………………………………………………………………………………………..94
3-2-2- مرحله دوم عالم ذر……………………………………………………………………………………………………….95
3-2-3- مرحله سوم عالم ذر…………………………………………………………………………………………………..97
3-3-آراء صاحب نظران درباره جایگاه میثاق………………………………………………………………………………………100
3-4- دلایل استفاده از آیات و روایات………………………………………………………………………………………………105
3-5- نتایج حاصل از روایات………………………………………………………………………………………………………….105
3-6- نتیجه گیری پایانی………………………………………….
……………………………………………………………………..107
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………110
چکیده
موضوع عالم ذرّ، همواره یکی از بحث برانگیزترین مباحث قرآنی و اسلامی بوده است و مفسران، متکلمان، فیلسوفان و عارفان مسلمان درباره آن بسیار سخن گفتهاند.
آن چه از ظاهر آیات و روایات اسلامی بر میآید، این است که هر انسانی قبل از تولد از مادر، عالم یا عوالمی را طی کرده است:( در مرحلهای انسانها فقط دارای روح بودهاند(عالم ارواح یا اظله یا روح العقل)در مرحلهای دیگر، روح آدمی دارای قالب و جسدی خاص گردیده است(عالم طین) که مربوط به ذرات مادی بدن ما است. در روایات مربوط به این مرحله از خلقت، سخن از آب، خاک، مالش، اصحاب یمین واصحاب شمال، ذرات همانند مورچه، آتش و آزمون عبور از آن وجسدآدم(ع) که هنوز روح در آن دمیده نشده است، میباشد.
ومرحلهای که بعد از خلقت آدم است(عالم روح الحیوان یا روح الحیات) که خداوند نفخ روح در جسم آدم(ع) نمود و او را کامل کرد، وجودِ فردی حقیقی داشته و در هر مرحله متحمّل معارف و حقایقی گردیده است، که همه آنها نقش اساسی در زندگی دنیوی و اخروی او دارد.
در همین عوالم است که همه انسانها در یک فضای مقدّس و نورانی، مورد تفضّل و عنایت حضرت حق قرار میگیرند و پس از اعطای اختیار و ارائه معرفت خداوندی، مورد سؤال قرار گرفتهاند: ” ألست بربکم” ؟ وهمگی در پاسخ گفتند:”بلی”.
در روایات آمده است که: در همین عوالم بوده که خداوند بر ربوبیت خودش، نبوت پیامبر(ص) و ولایت علی(ع) از
انسانها پیمان گرفت و خود و پیامبرانش را به انسانها شناسانده است.
علامه طباطبائی در کتاب ارزشمند المیزان فی تفسیر القرآن ذیل آیه 172سوره اعراف نتیجه گیری میکند که منظور از عالم ذر، عالم ارواح است. یعنی خداوند در آغاز، ارواح انسانها را آفرید و مخاطب ساخت و از آنان اقرار به توحید گرفت.
در بررسیتفسیر نمونه در ذیل آیه172سوره اعراف این گونه بیان شده است که: منظور از عالم ذر،”عالم استعدادها”و منظور از پیمان،”پیمان فطرت”است.
هدف اصلی آفرینش انسان، رسیدن به کمال، سعادت واقعی، دست یافتن به مقام شامخ انسانی و راه یابی به عالم ملکوت است که این همه در پرتو شناخت، معرفت و بندگی آگاهانه به پیشگاه حضرت احدیت ممکن خواهد بود.
کلید واژه: ذر، ازل، ألست، عهد، میثاق.
مقدمه
بازگشت به حيات قبل از دنيا و شناخت چگونگي، چرايي، نوع نسبت آن با حيات اين جهان و پيوند آن با حيات اخروی از يك‌ سو امري دلنشين و عقلاني است و از سوي ديگر بسيار دشوار به نظر میرسد؛ يعني یاد آوری شناخت و شهود «ربوبيت خدا» و «عبوديت انسان در برابر خدا» و بازشناسي «عهد اول» به هم سرشته‌اند و اين خود، از «سهل و ممتنع» بودن موضوع «عالم ميثاق و نشئه ذر» و تعامل آن با سرشت و سرنوشت انسان حكايت خواهد داشت و انگيزه آدمي را براي بازشناسي و بازيابي ماهيت خود قبل از این دنيا و در آخرت و در کل شناخت هویت انسان از آغاز تا انجام را بيشتر مي‌كند.
میدانیم که قرآن کتاب هدایت انسان است و به همه وقایع مهم او که نقشی اساسی در سعادت و شقاوت انسان دارند اشاره دارد و طبیعی است که به مسئله مهمی چون”عالم ذرّ” که دارای جایگاه بسیار مهمی در حیات فکری و رفتاری او است اشاره میکند.
بیش از 10آیه در سورههای مختلف قرآن آمده است که به این عالم اسرار آمیز مربوط میشوند.
بحث” عالم ذرّ” سابقهای طولانی در میان اندیشمندان مسلمان دارد.گروهی را به انکار ویا تردید درآن و گروهی را به اعتقاد به آن سوق داده است. شاید بتوان گفت که تعداد منکران بیش از معتقدان بوده است.
برخی از متکلمان، مفسران و محدثان با استناد به بعضی از آیات و روایات، معتقدند که قبل از آن که بدن دنیایی هر فرد از افراد انسان تکوین یابد و از رحم مادر متولد شود، در عالمی که به معنای عام آن، به نام” عالم ذرّ” نامیده میشود، وجود داشته است.
اثبات وجود عالم ذرّ آثاری را به همراه دارد که به بعضی از آنها اشاره می کنیم: افزایش معرفت و ایمان و گرایش وکشش به عبودیت در برابر خدای سبحان، گرایش به معنویت و یاد خدا وخلوص و عمل صالح، بازگشت به ایمان و وصل به اصل خویش پس از دوری و فراق از خود حقیقی و رحمانی.
آن چه از مجموع آیات و روایات به روشنی بر می آید، این است که عالم ذرّ به عالم یا مرتبه ای از هستی انسان گفته میشود که در آن ، روح هر انسان، مقدم بر تولد بدن طبیعی او، وجود داشته و مراتب خاصی از معرفت را سپری کرده است که در رأس آن ، معرفت شهودی پروردگار متعال قرار دارد.
بر اساس روایات معصومین(ع)، هر انسانی در مرحلهای از وجود خود، هویتی روحانی محض داشته است، یعنی دارای روحی مجردو بدون هیچگونه بدنی بوده است. گاهی در احادیث اسلامی، از این مرحله به”عالم اظلّه واشباح” تعبیر شده است. اما روح انسان در مرحلهای دیگر از وجود خود، دارای بدنی خاص بوده که از آن به”بدن ذرّی”، بدنی بسیار ریز و کوچک است که خداوند آن را از خاک آفریده است و مراحلی را که در قرآن با عناوین: تراب، طین، صلصال و…آمده است، در خلقت خود، سپری کرده است.گاه در سخنان
معصومین(ع)، این بدن ذرّی،”طینت” نامیده شده است.
بُکَیربن اَعیُن قالَ: کانَ اَبُو جَعفَر(ع) یَقُول: اِنَّ الله اَخَذَ میثاقَ شیعَتنا بِالوِلایَة لَنا وَ هُم بِالذَر، یَوُمَ اَخَذَ المیثاق علی الذَر، بالاِقرار لَه بالربوبیة وَ لِمُحَّمد(ص) بالنُبُوة وَ عَرش الله جَلَّ وَ عَزۀَّ عَلی بِمحمد اُمته فی الطین وَ هُم اظلة وَ خَلَقَهُم مِن الطینتة الَّتی خَلَقَ منها آدَم وَ خلق الله ارواح شیعتنا….
«بکیر بن اعین گفت امام صادق(ع) میگوید: همانا خداوند از شیعیان ما میثاق گرفت برای ولایت ما در عالم ذر، روزی که در عالم ذر بودند. برای اقرار به ربوبیت پروردگاری خود و برای نبوت محمد(ص)و عرش خدا جلَّ و عزّة و به محمد(ص) در طین و در عالم ارواح و خلق کردن آن را از سرشت خودش همانطور که خلق کرد آدم را، وخلق کرد خداوند ارواح شیعیان ما را…
از احادیث مختلف استفاده می شود که همین دوران (روح همراه با بدن ذرّی) هم به مراحل فرعی تری تقسیم می شود. تعابیری هم که در روایات اسلامی به صورت”عالم ذرّ اول”آمده
است ،حاکی از_دست کم_”عالم ذرّ دوم” است و نشانگر همین نکته دقیق است که عالم ذرّ منحصر به یک مرحله نیست و خودش به مراحل مختلفی تقسیم می شود.
در واقع ، اصطلاح” عالم ذرّ”، در احادیث معصومین(ع)، گاهی به معنای خاص اطلاق میشود که همان “بدن های ذرّی” است ، و گاهی به معنای عام اطلاق شده که(اعم از عالم اظلّه و اشباح و عالم ارواح بدون بدن و عالم ارواح همراه با بدن های ذرّی)به کار رفته است.
این پژوهش با عنوان «عالم ذر در آیات و روایات» در سه فصل تدوین گردیده است که عبارتند از:
فصل اول به بیان شناخت عالم ذر میپردازد.
در فصل دوم عالم ذر از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار میگیرد.
و در فصل سوم عالم ذر از دیدگاه روایات و در نهایت نتایج حاصل از پژوهش بیان شده است.
امید است که در درجه اول مورد رضای خداوند و در درجه دوم مورد استفاده خوانندگان قرار گیرد. انشاءالله
بيان مسأله:
قرآن مجید که خود را کتاب هدایت و نور میداند، اساس هدایت و راهیابی انسانها را معرفت و شناخت خدا دانسته، معرفت الهی را موهبتی میداند که در عالم ذر و میثاق به وی عطا شده است.
آیات فراوانی در قرآن به چشم میخورد که اشاره به عالم ذر و میثاق دارد، مانند آیه 172سوره اعراف که خداوند میفرماید:
وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِي آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ
هنگامی که پروردگارت از پشتهای فرزندان آدم، فرزندانشان را بر گرفت و آنان را بر خودشان گواه گردانید که آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند:آری، تو پروردگار ما هستی، گواهی میدهیم. که مبادا روز رستاخیز بگویید: مااز این غفلت داشته و آگاه نبودیم.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه میفرماید: موجودات دارای دو نوع وجودند. یک وجود جمعی در نزد خداوند هست که زمان در آن راه ندارد و در قرآن به عنوان ملکوت از آن یاد شده است که همان عالم ذر هست و دیگری وجودات پراکنده که با گذشت زمان، به تدریج ظاهر میشوند که همین دنیای ظاهر است. پس منظور از عالم ذر را عالم ارواح میداند یعنی خداوند در آغاز، ارواح انسانها را آفرید و مخاطب قرار سا خت و از آنان اقرار بر توحید گرفت.
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:
عدم شناخت روان و عوالم خلقت انسان چه بسا ضعف ایمان به مبداء ومعاد و بی بند و باری در جامعه را به ارمغان میآورد، چرا که روح آدمی در شرایط عادی نیز تحت تأثیر ممکنات و غیر ممکنات محیط و جامعه است و در برابر هجوم امراض گوناگون روحی از قبیل: شک و تردید، پوچی و بی هویتی، پژمردگی، استرس و …… قرارمیگیرد و مسلما جسم را نیز ضعیف و بیمار میکند. پس هر چه انسان به شناخت خلقت و عوالم به وجود آورنده خویش تحقیق کند، به ناتوانی و ضعف جسمی خود در برابر قدرت لایزال الهی بیشتر اعتراف میکند و به جرأت میتوان گفت: بیشترین و مؤثرترین عوامل تربیتی یک جامعه متعالی و رو به رشد، شناساندن مبدأ، معاد و سرنوشت انسان است.
اشاره قرآن به عالم ذر و وجود بیش از 200 روایت در متون شیعه و افزون تر از آن در منابع اهل سنت موجب شده است که دین پژوهان با رهیافت های تفسیری، کلامی، فلسفی، روان شناختی و عرفانی به این موضوع بپردازند، زیرا اثبات وجود عالم ذر، آثاری را به همراه دارد که بعضی از آن ها عبارتند از:
افزایش معرفت و ایمان و گرایش و کشش به عبودیت در برابر خدای سبحان، گرایش به معنویت ویاد خدا و خلوص و عمل صالح، بازگشت به ایمان و وصل به اصل خویش پس از دوری و فراق از خود حقیقی و رحمانی.
اهداف مشخص تحقيق:
یکی از مباحثی که ذهن های جستجوگر، آن را دنبال می کنند هدف و فلسفه “عالم ذر” است. آفرینش انسان در دنیا برای آزمایش و نیل به مراتب کمال است که با کسب معرفت،
عبادت و اطاعت خداوند به دست میآید و این ها در فلسفه آفرینش او در “عالم ذر”هم مطرح است. زیرا “عالم ذر” و عالم کنونی دو مقطع از دنیا هستند که هر کدام بخشی از تاریخ زندگی انسان را تشکیل میدهند. البته “عالم ذر” فلسفه ویژه و بارزتری هم دارد و آن اتمام حجت و تجلی ربوبیت پروردگار، نبوت انبیاء و ولایت جانشینان آنها به ویژه علی(ع) و هم چنین آزمایش انسان و کسب مراتب کمال انسان است.
سؤالات تحقیق:
1. چرا عالم ذر را “عالم ذر” نامیده اند؟
2. مکان “عالم ذر” کجاست؟”عالم ذر”ان دارد؟
3.”عالم ذر” در چه زمانی اتفاق افتاده است؟
4. فلسفه فراموشی ماجراهای “عالم ذر” چیست؟
فرضيه‏های تحقیق:
1.”ذر” به هر چیز ریز و هم چنین به مورچه های بسیار ریز نیز “ذر”گفته میشود و از آنجا که جثه انسان در عالم میثاق ریز بوده است آن عالم را “عالم ذر”نامیده اند.
2. مکان عالم ذر میان مکه و طائف است.
3. عالم ذر با آفرینش آدم (ع) قرین بوده است.
4. اکثر انسانها در آزمونهای عالم ذر نتیجه منفی به بار آوردند و اگر این نتایج را به یاد آورند میتواند به عنوان یک سابقه ذهنی منفی هدایت آنها را در دنیا ضعیف کند و آنچه در عالم ذر اتفاق افتاد شهود عینی حقایقی مثل: ربوبیت، نبوت و ولایت بود و اگر این شهود همواره در خاطرهها میماند میتوانست از ارزش هدایت انسان و تلاش او در راه خدا در این مقطع از دنیا بکاهد.
ادبیات و سوابق و پیشینه تحقیق
با توجه به اسرار آمیز بودن ”عالم ذر” اذهان جستجوگر بسیاری در این مورد تلاش و کار کرده اند و آثار ارزشمندی در مورد این موضوع به جای گذاشته اند که هر کدام در جای خود جای سپاس فراوان دارند.به عنوان مثال می توان از: مبانی خداشناسی در فلسفه یونان و ادیان الهی و عالم

فایل : 126 صفحه

فرمت : Word