مقاله در مورد تاثیر سوئ تغذیه بر یادگیری

/
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اربیل
موضوع :
تاثیر سوئ تغذیه بر یادگیری
استاد مربوطه :
دکتر نظری
تهیه و تنظیم :
سیما فرزانه
بهار 92
f
مقدمه :
تغذیة سالم در هر سنی مهم است، اما برای کودکان در حال رشد، مخصوصاً آن‌هایی که در یادگیری دروس خود مشکل دارند، مهم‌تر است.دوران جنینی و سال اول زندگی مهم‌ترین دوران رشد یک کودک است و رسیدن مواد مغذی اعم از پروتئین، انرژی و ریزمغذی‌ها نقشی بسیار مهم و اساسی در رشد او تا پیش از مدرسه دارد. قسمت اعظم رشد مغز انسان، در دوران جنینی و پس از آن تا دو سالگی صورت می‌گیرد. به طور تقریبی 95 درصد سلول‌های مغزی تا دو سالگی شکل واقعی خود را می‌یابند. بنابراین، اگر انسانی در دوران
جنینی و پس از آن تا دو سالگی به اندازة کافی پروتئین و انرژی مصرف نکند، سلول‌های مغزی او نمی‌توانند به نحو مطلوب رشد کنند و هنگامی که فرد به سن بلوغ برسد، نمی‌تواند فعالیت‌های بدنی و فکری خود را به درستی انجام دهد .
غذاهای حاوی پروتئین میزان یادیگری را افزایش می دهند. هم‌چنین زمینة لازم برای ارتباط بین سلول‌های مغز را فراهم می‌کنند. از سوی دیگر کربوهیدرات‌ها، انرژی بخش‌اند، اما اگر به مقدار زیاد و بدون پروتئین کافی مصرف شوند، موجب خواب‌ آلودگی می‌شوند. کمبود اسیدهای چرب ضروری موجب آلرژی (حساسیت) و مشکلات یادیگری، شامل کم توجهی و اختلالات بیش فعالی می‌شود.
حافظة انسان در سنین 7 تا 10 سالگی به حد اعلای قدرت خود می‌رسد و می‌تواند بیش‌ترین مطالب را فراگیرد، برای همین است که از قدیم این سن را سن یادگیری نامیده‌اند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد، که ضریب هوشی کودک از زمان باداری مادر تا سن 2 یا حداکثر 3 سالگی کودک شکل می‌گیرد و در این میان تغذیة صحیح مادر قبل از بارداری و در طی آن، تغذیة کودک با شیر مادر و تغذیة صحیح کودک تا سن دو سالگی به ترتیب زیر در ضریب هوشی او مؤثر است.
1- کمبود آهن، 9 درجه ضریب هوشی را کاهش می‌دهد.
2- تولد با ورزن کم، 5 درجه ضریب هوشی را کاهش می‌دهد.
موارد فوق تلفیقی است از تغذیة صحیح مادر و کودک. اگر مادر در دوران بارداری تغذیة کافی و مناسب نداشته باشد، منجر به تولد کودک با وزن کم خواهد شد
کودکانی که در سنین مدرسه قرار می‌گیرند، از نظر وضعیت تغذیه‌ای یکی از مهم‌ترین دوران‌های زندگی خود را می‌گذرانند. تغذیة ناکافی می‌تواند در توانایی آنی یادگیری هر کودک در کلاس درس اثر بگذارد. بچه‌ای که صبحانه نخورده است، در ساعت 9 تا 10
صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می‌شود و استعداد یادیگری او، به ویژه در درس‌هایی که به تفکر و اندیشه نیاز دارند، کاهش می‌یابد. چنین دانش‌آموزی ممکن است دچار افت تحصیلی و بیزاری از مدرسه نیز بشود.
انگیزش ضعیف، توجه ناکافی و ضعف در انجام کار در دست اقدام، می‌تواند در اثر نیاز اولیه‌ای چون گرسنگی باشد. مغز انسان برای انجام فعالیت‌های فکری، به ویژه تمرکز فکر، به گلوکز (قند) فراوان احتیاج دارد و به همین دلیل، عوارض بعضی از کمبودهای تغذیه‌ای، در سنین مدرسه، غیر قابل جبران است. کودکان در سنین مدرسه، به خصوص در خانواده‌های فقیر، ممکن است به درجاتی از فقر آهن و کم‌خونی ناشی از آن مبتلا شوند. کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن نیز منجر به کاهش میزان موفقیت در یادیگری تحصیلی می‌شود. کودکانی که دچار کمبود آهن‌اند، از لحاظ چابکی، توجه و تمرکز، رغبت به درس و فعالیت‌های فکری و ذهنی عقب‌اند و از لحاظ روحی حساس، زودرنج، کم‌خلق و آسیب‌پذیر بوده، تمایل کم‌تری به فعالیت و تحرک دارند. تأثیر کم‌خونی ناشی از فقر آهن در کاهش میزان تمرکز ذهنی و کارکردهای ادراکی، شناختی و موفقیت‌های دبستانی کودکان به خوبی نشان داده است .
تحقیقات نشان داده است که با درمان کم‌خونی، میزان موفقیت در یادگیری نسبت به قبل افزایش می‌یابد، ولی به حد طبیعی نمی‌رسد. در مناطقی که آب آلوده است و وضعیت بهداشت محیط در سطح مطلوب نیست، ابتلا به بیماری های عفونی و انگلی موجب سوء تغذیة پروتئین – انرژی می‌شود که روی جذب آهن اثر دارد، حتی اگر دریافت آهن از طریق مواد غذایی کافی باشد.
بی‌تفاوتی، خستگی و بی‌حسی، کاهش قدرت یادگیری و تمایل نداشتن به شرکت در فعالیت‌های بدنی مانند ورزش، از جمله عوارض مهمی‌اند که مربیان مدارس می‌توانند به وسیلة آن به کمبود آهن در کودک مشکوک شوند. کودک پس از این مرحله از ذخایر آهن
بدن خود استفاده می‌کند و در صورتی که این ذخایر کاهش یابد، کم‌کم وارد مرحلة کم‌خونی فقر آهن می‌شود.
نارسایی‌های تغذیه‌ای در دوران رشد و تکامل می تواند توان یادیگری را در دوران بعدی زندگی نیز کاهش دهد.
به طور مثال در مطالعه‌ای که بر روی کودکان انجام گرفته است، دیده شده که میزان یادگیری در افرادی که دچار فقر آهن بوده‌اند، کم‌تر از گروه همسن خود که سابقة کم‌خونی در شیرخوارگی نداشته‌اند، بوده است.
کمبود ید نیز بر یادگیری و افزایش مهارت‌های فکری و ذهنی اثر غیر قابل تردید دارد. منابع ید عبارت‌اند از: غذاهای دریایی مثل ماهی و … و نمک یددار. کمبود ید باعث کند ذهنی، کاهش آموزش‌پذیری و ضعف قوة جسمی می‌شود. این کمبود هم‌چنین در جنبه‌های مختلف اقتصادی – اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر می‌گذارد که خوشبختانه این مشکل با مصرف نمک ید‌دار در کشور ما تا حدودی حل شده است.
مصرف کم‌ مواد غذایی فیبردار و یبوست مزمن نیز باعث بی‌حوصلگی، تأخیر و اختلال در یادگیری می‌شود. وجود محتویات دفع نشده در رودة بزرگ که فلور میکروبی گسترده و متنوعی دارد، سبب تجزیة بعضی مواد و ایجاد مواد سمی مختلف می‌شود که این مواد به طور مجدد جذب بدن می‌شوند و موجب مسمومیت بدن و اختلال در یادیگری می‌گردند.
سطح تغذیة کودکان بر یادگیری و شناخت آنان تأثیر مستقیم دارد. تغذیة مناسب یکی از پیش شرط‌های یادگیری مناسب است. عدم تغذیة مناسب کودک در حضور مؤثر وی در کلاس و یادگیری او در مدرسه و در فرایند تعلیم و تربیت تأثیر دارد. سوء تغذیه کودک او را از دریافت آموزش در بهترین شرایط، که حق اوست، محروم کرده‌، یا آن را به تأخیر می اندازد. به همین دلیل کودکانی که تغذیة مناسب ندارند، به رغم حضور در کلاس یا محیط
آموزشی، قدرت یادگیری کم‌تری نسبت به بقیة کودکان داشته، به دلیل کاهش قدرت تفکر نمی‌توانند از موقعیت‌ها به خوبی استفاده نمایند و با مشکل افت تحصیلی رو‌به‌رو می‌شوند. د انش آموزانی که از گرسنگی رنج می‌برند، معمولاً در درس ریاضیات نمرات کم‌تری کسب می‌کنند. گرسنگی موقت موجب اختلال در درک مطلب می‌شود و هنگامی که سوء تغذیه با نخوردن صبحانه توأم باشد، اثر آن بر فعالیت‌های ذهنی بسیار عمیق‌تر اززمانی می‌شود که فرد یکی از عارضه‌ها را به تنهایی دارد.
سوء تغذیة مزمن منجر به حواس‌پرتی، بی‌توجهی به محرک‌های طبیعی و رفتارهای کنش‌پذیری در کودک می‌شود. تحقیقات نشان داده است دانش‌آموزی که صبحانه نخورده باشد، پس از گذشت چند ساعت قند خونش پایین می‌آید و در نتیجه انرژی او برای یادگیری کم شده، قدرت حل مسائل فکری مثل ریاضی در او به شدت کاهش می‌یابد. چنین دانش‌آموزی در اواخر ساعات مدرسه کسل است و حوصلة نشستن در کلاس و گوش دادن به درس را ندارد .
عدم رشد فیزیکی مناسب، کودک را از امکان یادگیری در بهترین شرایط محروم می‌نماید .
سوء تغذیه به دلیل کاهش انرژی بدن، علاوه بر محروم نمودن کودکان از شرایط یادگیری طبیعی، آنان را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌کند و این امر نیز در فرآیند یادیگری تأثیر دارد. تأخیر در امر یادگیری ممکن است فقدان انگیزة تحصیلی را به دنبال داشته باشد و فقدان این انگیزه نیز باعث عدم تمرکز، اضطراب و افسردگی در کلاس خواهد شد.
راه‌کارهای پیش نهادی
به نظر می‌رسد که درفرایند یادگیری کودکان، قبل از هر چیز باشد شرایط و مقدمات اولیه برای تعلیم و تربیت فراهم باشد. یکی از این شرایط، تغذیة مناسب است. در کنوانسیون حقوق کودک، حق تغذیه به عنوان یکی از حقوق بنیادی کودکان به رسمیت شناخته شده است. بنابراین، باید در مدارس ابتدا مشکل سوء تغذیة بعضی کودکان نبازمند را برطرف کرد که به تبع آن بسیاری از مشکلات مربوط به سلامت آنان نیز پی‌گیری خواهد شد.
در ابتدا لازم است که مادران قبل از حاملگی و نیز حین حاملگی با انجام آزمایش‌های لازم از میزان آهن خون خود مطلع باشند و در صورت نیاز قبل از حاملگی، فقر آهن خود را درمان کنند. در مرحلة بعدی باید توجه شود که کودکان با شروع تغذیة تکمیلی، آهن کمکی را از طریق قطرة آهن یا شربت آهن دریافت کنند و توجه کنند که این امر در کاهش یا افزایش 9 درجه ضریب هوشی کودک مؤثر است. به طور کلی، تغذیة صحیح مادر قبل از بارداری و در طی آن، تغذیة کودک با شیر مادر و تغذیة صحیح کودک تا سن دو سالگی در ضریب هوشی او مؤثر است. حتی دیده شده است نوزادانی که شیر خشک می‌خورند، در صورتی که شیر خشک را از دست مادر خود بخورند، ضریب هوشی بهتری نسبت به کودکانی دارند که شیرشان را از دست افراد دیگری خورده‌اند .
در ارتباط با بهبود تغذیة دانش آموزان و سلامت آن‌ها، اصلاح رفتارهای غذایی دانش‌آموزان، اصلاح رفتارهای تغذیه‌ای نامطلوب، به کارگیری شیوه‌های مناسب برای بهبود شیوة تغذیه آن‌ها در برنامه‌های آموزشی الزامی است. باید دانش آموزان و والدین آن‌ها به نقش و اهمیت تغذیه در یادگیری، درک مطالب و شناخت گروه‌های مختلف غذایی و ارزش آن‌ها واقف شوند.
برای کودکی که آمادة رفتن به مهد کودک و مدرسه می‌شود، خوردن صبحانه بسیار اساسی است و والدین باید به این وعدة غذایی اهمیت ویژه‌ای دهند. مصرف صبحانه به کودکان
کمک می‌کند تا فراگیری بهتری داشته باشند. انرژی و مواد مغذی مصرف شده می‌تواند توجه، میزان انرژی و تحرک کودک را تحریک کرده، باعث افزایش تحرک و حرکات ورزشی و در نهایت نشاط در کودکان شود. در مورد کمبود ید در کودکان، مصرف نمک یددار در رژیم غذایی تا حدودی این مشکل را برطرف می‌کند.
در مورد کمبود فیبر و سبوس غلات و … در کودکان لازم است از سبزی‌ها و میوه‌ها در رژیم غذایی استفادة بیش‌تری شود و بچه‌ها به استفاده از غلات سبوس‌دار تشویق شوند. البته در مورد کودکان رژیم‌های غذایی صرفاً گیاهی توصیه نمی‌شود، زیرا حفظ توازن پروتئین در بدن، بدون مصرف گوشت، مشکل است. هم چنین کودکان به اسیدهای چرب اشباع نشدة موجود در ماهی نیزا دارند. این چربی‌های اشباع نشده (مخصوصاً ماهی‌هایی که در آب‌های سرد زندگی می‌کنند، مانند ماهی آزاد) فوراً به سلول‌های مغز و دیگر اعضای بدن می‌رسند.
آگاهی از وضعیت و عادات غذایی دانش‌آموزان مشکوک به فقر غذایی و آموزش‌های لازم به اولیای آنان در جهت اصلاح عادات غذایی و راهنمایی برای تأمین بعضی مواد غذایی مفید و ارزان از نظر اقتصادی توسط مربیان مدارس الزامی است. بدین منظور برای حوصل اطمینان از تأمین کلسیم مورد نیاز کودکان و نوجوانان و امکان رشد و بالندگی نسل آیندة ایرانع به نظر می‌رسد، که اجرای طرح توزیع رایگان شیر در تمامی مدارس کشور باید الزامی شود. تغذیة رایگان در مدارس کشور، به ویژه در مناطق محروم، از نظر اقتصادی یا فرهنگی، نقش بسزایی در افزایش یادیگری دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آن‌ها و در نتیجه توسعة کشور دارد.
یکی از راه‌حل‌های رفع سوء تغذیة کودکان، تدارک غذای بیش‌تر از طریق پروژه‌های ویژه‌ای چون پروژة آغاز مطلوب یا برنامه‌های ناهار در مدرسه است. نگرانی دربارة میزان و نوع تغذیة کودکان موجب افزایش توجه به مگا ویتامین‌ها و سایر جنبه‌های رژیم غذایی کودک شده است. در این موارد کمک‌های دولتی و مردمی کارساز خواهد بود. باید
توجه داشت که هر چه سن کودک کم‌تر باشد، حل مشکل سوء تغذیة او از اولویت بیش‌تری برخوردار خواهد شد، یکی از نکات مهم این است که در بسیاری از مارد در خانواده‌ها امکان برطرف کردن مشکل سوء تغذیه به دلیل فقر و مشکلات اقتصادی وجود ندارد. لذا تنها مرجع حل این مشکل مدرسه و مربیان مدارس‌اند که با پیگیری‌های خود باید راه‌کار مناسب را پیدا کنند. حضور مربی بهداشت یا فرد متخصص که بتواند کودکان دارای مشکل سوء تغذیه را شناسایی کند، الزامی است. این فرد می‌تواند سوء تغذیه‌های پنهان را نیز کشف و مشکلات کودکان درگیر را پی‌گیری کند.
غذاهاى حاوى پروتئین میزان یادگیرى را افزایش مى‌دهند. همچنین زمینه ی لازم براى ارتباط بین سلول هاى مغز را فراهم مى‌کنند. از سوى دیگر کربوهیدرات ها ، انرژى بخش هستند، اما اگر به مقدار زیاد و بدون پروتئین کافى مصرف شوند، موجب خواب آلودگى مى‌شوند.
کمبود اسیدهاى چرب ضرورى موجب آلرژى(حساسیت) و مشکلات یادگیرى شامل کم توجهى و اختلالات بیش فعالى مى‌شود.
تغذیه ی سالم در هر سنى مهم است، اما براى کودکان در حال رشد مهم تر است. مخصوصاً اگر در یادگیرى دروس خود مشکل داشته باشند.
غذاهاى گوشتى اغلب خوشمزه و تازه تر هستند. به علاوه در معرض آفت کش ها و مواد شیمیایى نیز نبوده‌اند. بچه‌هاى کوچکتر بیشتر به غذا و همینطور مواد شیمیایى هوازى حساسند. پس آنها بیش از همه از غذاهاى گوشتى استفاده مى‌کنند. آلرژى مانع رفتن کودک به مدرسه نمى‌شود، اما بر یادگیرى او تأثیر مى‌گذارد.
طبق تحقیقات ، آنچه نوجوانان مى‌خورند بر یادگیرى آنان تأثیر مى‌گذارد. به گفته دکتر بونى اسپرینگ از دانشگاه تگزاس ، صبحانه بیش از دیگر وعده‌هاى غذایى مؤثر است.
بچه هایی که همراه صبحانه مقدار زیادى پروتئین مصرف مى‌کنند، بیش از آنهایی که غذاى غنى از کربوهیدرات مصرف مى‌کنند، در یادگیرى دروس خود موفق هستند.
متأسفانه بیشتر کودکان پیش از رفتن به مدرسه به جاى مصرف پروتئین، بیشتر غذاهاى حاوى کربوهیدرات مصرف مى‌کنند. در عوض هنگام شام غذاى پُر پروتئین مى‌خورند که مانع خواب آنها نیز مى‌شود.
کودکان به چه غذاهایى نیاز دارند؟
پروتئین
کودکان دبستانی (11-7 ساله) به 5 وعده پروتئین در روز نیاز دارند که باید در صبحانه و ناهار مصرف شود. منابع غذایى پروتئینى شامل گوشت، مرغ ، تخم مرغ ، ماهى ، حبوبات (عدس، لوبیا، سویا و …)،
کربوهیدرات
کودکان دبستانی روزانه به 7 وعده کربوهیدرات و در هر وعده (نصف فنجان حبوبات ، ماکارونی یا برنج یا یک برش نان گندم) نیاز دارند.
به علاوه 5 وعده میوه و سبزیجات (هر وعده نصف فنجان میوه‌هاى ریز شده و رنگارنگ) نیاز دارند. ترکیب کربوهیدرات ها (گندم ، حبوبات ، ماکارونی و سبزیجات) با غذاهاى حاوى پروتئین موجب یک تغذیه متعادل‌تر شده و کودک شما را هوشیارتر مى‌کند.

فایل : 27 صفحه

فرمت : Word