مقاله در مورد بررسی رابطه سکونت در خوابگاه با افسردگی دانش آموزان دختر و پسر مدارس شبانه روزی شهرستان خوی

مقدمه:
این مسئله بر کسی پوشیده نیست که مهمترین هدف در هر جامعه ای تعلیم و تربیت صحیح فرزندانی است که آینده کشور در دستان آنها می باشد و جامعه ای موفق خواهد شد که سیستم تعلیم و تربیت پیشرفته و منظمی داشته باشد، در سالهای اخیر متولیان و آموزش و پرورش پی برده اند که داشتن نیروهای کارآمد نیازمند توجه به سلامت روانی دانش آموزان در کنار آموزش است زیرا در صورتی که بهداشت روانی افراد تامین نشود و فقط تاکید بر حفظ مطالب و بازدهی بالا باشد نیرویی که پرورش می یابد در آینده به شکل های گوناگون برای جامعه مشکل ساز خواهد بود.
امروزه بیشتر روان شناسان تربیتی معتقدند کارکنان مدرسه در سلامت روانی دانش آموزان دارای نقش های حرفه ای هستند. مسئولیت اولیای مدرسه فقط در پرورش نیروی عقلی و آشنا کردن دانش آموزان به مسائل اجتماعی و اخلاقی خلاصه نمی شود. مدرسه مسئول تغییر و اصلاح رفتارهای ناسازگارانه و تامین نیازهای بلوغ عاطفی و سلامت روانی دانش آموزان نیز است. (گلاسر ، 1925 ، مدارس بدون شکست)
معلمی که به مقام انسانی کودکان و نوجوانا ارج می نهد و نیاز به جلب توجه و محبت آنان را در مسیر صحیح هدایت می کند. نه تنها نیازهای روانی آنان را ارضا می کند بلکه برقراری روابط صحیح عاطفی، سازگاری با دیگران ، مسئولیت پذیری را نیز به ایشان می آموزد. در چنین فضای تربیتی افراد به بلوغ عاطفی می رسند و از لحاظ روانی سالم بار می آیند، سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی را درون مفهوم بهداشت تعریف می کند و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش های اجتماعی ، روانی و جسمی، بهداشت تنها نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست.
بهداشت روانی همان سلامت فکر و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است. همچنان که از جسم خود مراقبت می کنیم روح خود را نیز باید مقاوم کنیم تا زندگی بهتری داشته
باشیم . در زندگی «چگونه بودن» خیلی مهمتر از «بودن یا نبودن» است. ایجاد فرصت برای شکوفایی استعداد، توانایی ها و کنار آمدن با خود و دیگران یکی از اهداف مهم و اساسی بهداشت روانی است جوامع مختلف سعی می کنند تا سیاسست های مربوط به بهداشت روانی را سازماندهی کنند. اصل کلی در این تلاش سالم سازی محیط فردی و اجتماعی است که افراد جامعه را در بر می گیرد. این نگرش حکم می کند که خانواده ها بیش از پیش با بهداشت روانی خانواده و چگونگی پیشرفت و درمان بیماری های روحی آشنا شوند.
بلوغ را می توان یکی از مهمترین دوره های زندگی و یک روند منحصر به فرد دانست. این دوره یک زمان بحرانی رشد و نمو است که از نظر فیزیولوژیکی، فیزیکی و روانی تحولات بسیار عمیقی در فرد ایجاد می کند و باعث می گردد وضع جسمانی و روانی نوجوان به هم بخورد. نوجوان در این دوره از نظر جسمانی در حال رشد ، از نظر عاطفی نارس، از لحاظ تجربه محدود و از نظر فرهنگ اجتماعی بسیار شکننده و تحت تاثیر است، این دوران زمان شکل گیری شخصیت فرد می باشد، تمام افرادی که در ارتباط با نوجوان می باشند باید به این مهم توجه کنند و محیط مناسبی برای تحصیل و گذران اوقات وی فراهم سازند. عدم آگاهی به تغییرات روانی در این دوره ممکن است منجر به بروز اختلافات خانوادگی و اجتماعی و منشاء بسیاری از انحرافات اخلاقی در نوجوان شود.
بیان مسئله:
افسردگی از جمله اختلالی است که ممکن است بیشتر مردم در طول دوره عمر آن را تجربه کنند و از طرفی هم افسردگی روی بیشتر کارکردهای فرد اثر می گذارد. یعنی انرژی فرد کاهش می یابد، اختلال در خواب پیدا می کند ، از اجتماع می گریزد. مشغولیات ذهنی افزایش می یابد، سطح عملکرد کاهش می یابد و بالاخره احساس بی کفایتی و حتی
سرانجام هم تفکر خودکشی یا اقدام به خودکشی از جمله اثراتی است که افسردگی روی فرد افسرده می گذارد. (پور افگاری ، 1936)
پدیده افسردگی از مسائل پیچیده روانی دنیای امروز می باشد و بسیاری از خودکشی ها در جهان مخصوصا در کشورهای پیش رفته ناشی از افسردگی است. اگر این بیماری با دوره بحران نوجوانی همراه شود عواقب وخیمی دارد . افسردگی میزان کارایی فرد را هم کاهش می دهد . و احتمالا افت تحصیلی هم در افراد مبتلا به افسردگی زیاد است.
افسردگی از عوامل زیادی ناشی می گردد. وراثت، تجارب خانوادگی بخصوص داشتن پدر و مادر افسرده، از دست دادن یکی از والدین مخصوصا مادر در اوایل زندگی، محرومیت از علاقه و محبت والدین، حوادث ناراحت کننده و منفی در زندگی ، نداشتن روابط اججتماعی نزدیک با افراد قابل اعتماد و بالاخره نداشت یا از دست دادن حس احترام و اعتماد به خود از مهمترین عوامل ایجاد افسردگی است و عواملی مانند روابط بین افراد و عدم امکانات تحصیل می تواند در ایجاد افسردگی موثر باشد.
چون تعدادی از دانش آموزان روستاهای دور افتاده جهت ادامه مقطع راهنمایی مجبورند از محل سکونت اصلی خود و بدور از خانه و کاشانه خویش در مراکز شبانه روزی ادامه تحصیل دهند، با مشکلات جدیدی روبرو می شوند.
انتقال از یک محیط اجتماعی باز و آزاد روستاها به محیط محدود و بسته شبانه روزی، جدا شدن از کانون گرم و صمیم خانواده، زندگی در یک محیط قانونی و رسمی ، گذراندن اوقات فراغت بصورت منفعل در محیط شبانه روزی و تغییر مقطع ابتدایی با راهنمایی که خود یک نوع عامل استرس می باشد و مسائل دیگری که می تواند مشکلات روحی و روانی برای نوجوانان دختر و پسر این مراکز شبانه روزی ایجاد نماید.
با توجه به این مشکلات تلاش می شود عمل افسردگی دانش آموزان دختر و پسر مراکز شبانه روزی شهرستان خوی با استفاده از پرسشنامه مشخص گردد و گامی موثر در این زمینه برداشته شود.
تحقیق انجام شده در صدد است به این سوالات جواب دهد که ک
چه عواملی موجب بروز افسردگی در دانش آموزان مراکز شبانه روزی می شود.
محیط خوابگاه چگونه طراحی شود تا دانش آموز احساس افسردگی نکند.
اهداف پژوهش :
هدف کلی و رابطه سکونت در خوابگاه و افسردگی دانش آموزان
اهداف جزئی :
بررسی رابطه
دوری از خانواده و افسردگی دانش آموزان
میزان امکانات رفاهی محیط خوابگاه و افسردگی دانش آموزان
نحوه برخورد مدیران و کارکنان مدرسه و افسردگی دانش آموزان
ارتباط متقابل سرپرستان و دانش آموزان و افسردگی دانش آموزان
ارتباط دانش آموزان با هم دیگر و افسردگی دانش آموزان
دختر یا پسر بودن و افسردگی دانش آموزان
فرضیه های پژوهش :
دوری از خانواده با افسردگی دانش آموزان رابطه دارد
امکانات رفاهی محیط خوابگاه با افسردگی دانش آموزان رابطه دارد
نحوه برخورد مدیر و کارکنان مدرسه با افسردگی دانش آموزان رابطه دارد
ارتباط سرپرستان با دانش آموزان با افسردگی دانش آموزان رابطه دارد
ارتباط دانش آموزان با هم دیگر با افسردگی دانش آموزان رابطه دارد
دختر یا پسر بودن با افسردگی دانش آموزان رابطه دارد
متغیرهای پژوهش
در این پژوهش دانش آموزان دختر و پسری که در خوابگاه ساکنن و به دلیل عدم امکانات در محل زندگیشان از خانواده شان دور شده اند مورد بررسی قرار گرفته اند که متغیرهای این پژوهش به شرح زیر می باشد :
متغیر ملاک : سکونت در خوابگاه شبانه روزی
متغیر پیش بین : افسردگی دانش آموزان ساکن در خوابگاه
تعریف عملیاتی واژه ها
دانش آموزان ساکن در خوابگاه : دانش آموزی که به دلیل نبود امکانات مدرسه جهت تحصیل در محل زندگیشان به شهر یا روستایدیگر رفته و از امکانات مدارس شبانه روزی استفاده می کنند.
افسردگی : گوشه گیری و انزوا ، عدم تمایل به گروه ، بی حوصلگی ، تمارض ، زود رنج بودن
تعریف لغوی واژه ها :
دانش آموز :
افسردگی
پیشینه تحقیق نظری
بررسی مشکلات مدارس شبانه روزی روستایی در مقایسه با مدارس شبانه روزی مرکز شهر
بدون شک یکی از طرح های موفق جمهوری اسلامی ایران در راستای خدمت رسانی به مناطق محروم کشور ایجاد مدارس شبانه روزی است، اما اصلاح ساختار و محل قرار گرفتن این مدارس یکی از دغدغه های اینجانب بوده که با عنایت به سابقه و تجربه مدیریتی در این مدارس بر خود .اجب و لازم دانسته مطالبی را به عنوان پیشنهاداتی ساده و سازنده در اختیار دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت شهرستان دلفان قرار دهم چرا که شتاب تحولات اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و به تبع آن تهولات فرهنگی در دهد های اخیر نیازمند تحقیق و پژوهش و بررسی راهکارهای مطلوب و مفید است . در حالی که تربیت کاری پیچیده و چند لایه است، ولی ما اغلب آن را اندی ساده و دم دست فرض می کنیم فارغ از این که سیاستهای کلی وزارت آموزش و پرورش بر مبنای کلید واژه ی تحقیق و پژوهش در راستای سیاست ها و خط مشی های نوین استوار است. امروزه در همه جوامع، مدرسه در حکم مهمترین نهاد تعلیم وتربیت ، جایگاه ویژه ای دارد و در کنار خانواده، وظیفه تعلیم و تربیت دانش آموزان را به دوش می کشد. یادگیری مستلزم کنش و واکنش های بین دانش آموزان و محیط است. در صورتی که این رابطه به درستی صورت نگیرد سبب بی علاقه شدن دانش آموزان به آکوزش و افت و ترک تحصیل خواهد شد. عوامل موثر بر بی علاقه شدن دانش آموزان به آموزش به دو دسته ی عوامل درون مدرسه ای و عوامل برون مدرسه ای تقسیم می شوند. عوامل درون مدرسه ای شامل عوامل فرهنگی، عوامل رفاهی و عوامل آموزشی درون مدرسه ای است اما عوامل برون مدرسه بسیار متعدد بوده که هدف اینجانب در این مقاله پرداختن به عوامل درون مدرسه ای و مهمتر از آن عوامل برون مدرسه ای است که گریبانگیر مدارس شبانه روزی واقع در روستاهای شرستان دلفان گردیده است. با توجه به این مقدمه اینجانب مشکلات فراروی مدارس شبانه روزی را در چند بند به شکل ذیل مطرح نموده که امید است مورد بررسی قرار داده است.
چکیده و اصل و هدف این مقاله این است که مدارس شبانه روزی مقطع راهنمایی را از سطح روستاها برچیده و یک مدرسه ی شبانه روزی پسرانه و یک مدرسه شبانه روزی دخترانه در مرکز شهرستان احداث گردد. برای اثبات و تائید این پیشنهاد دلایل متعددی قابل طرح و نقد و بررسی است اما جهت اجمال حاجت به تفصیل کلام نیست و اهم دلایل مفید و موثر را بنا به اولویت به شرح ذیل ارائه می نماییم.
یکی از دلایل مبحث فوق این است که وزارت آموزش و پرورش برای تحصیل هر دانش آموز در این مدارس رقمی حدود سیصد هزار تومان صرف هزینه خورد و خوراک و رقم گزافی را جهت حمل و نقل و حفظ و نگهداری ساختمان و ماشین دستمزد کادر پرداخت می نماید با این وجود انتظار این است که برای بهبود وضعیت آموزشی این مدارس که صادق ترین و با استعدادترین دانش آموزان محروم روستایی در آنها تحصیل می نمایند. از کادر و دبیرانی مجرب استفاده گردداما متاسفانه این امر بدلیل بعد مسافت و دهها دلیل دیگر محقق نمی شود. به همین دلیل در اکثر این مدارس برای تدریس دروس پایه از دبیران غیر تخصصی، پاره وقت، سرباز معلم و حق التدریس استفاده می شود. آیا خروجی این مبالغ هنگفت و این همه کادر و دبیر این است که این دانش آموزان با درایت و با ذکاوت اینگونه تحصیل نمایند؟ آیا این همه هزینه نمی طلبد که از زبده ترین و مجرب ترین دبیران برای تدریس در این مدارس استفاده شود.
بدلیل مصرف اب روستایی اهداف کشاورزی اب برای آشامیدن و پخت و پز و نظافت و استحمام دانش آموزان به ندرت یافت می شود و نیز بدلیل غیر استاندارد بودن سیستم برق رسانی به روستاها به ویژه در فصل زمستان با هر رعد و برق یک هفته برق روستا قطع میگردد ضمن اینکه پخت نان نانوایی ها عملا تعطیل می گردد گاهی شاهد فاسد شدن گوشت و مواد لبنی و خوراکی در این مدارس بوده، هستیم و خواهیم شد.
معمولا به علت بعد مسافت و اینکه هیچ آشپز حرفه ای حاضر به آشپزی و استخدام روز مزد در این اماکن نیست به ناچار مدیران از افراد غیر حرفه ای روستا برای آشپزی و رفت و روب استفاده می کنند در حالی که نه آموزشهای لازم را دیده و نه با مقررات اداری آشنایی کامل و کافی را دارند بنابراین کیفیت غذای مصرفی این مدارس بسیار پایین بوده و موجب هدر رفتن اموال مدرسه می شوند ضمنا چون اغلب آشپزها در ایام تعطیل و تابستان مسئولیت حفظ و نگهداری اموال مدرسه را بعهده می گیرند بنابراین استخدام آشپز حرفه ای خارج از روستا عملا غیر ممکن می گردد.
چون این مدارس صرفا با کاربری آموزشی احداث گردیده اند اکثر فاقد فضای کافی جهت نمازخانه سلف سرویس و خوابگاه و حمام و دستشوئی لازم برای مدارس شبانه روزی می باشند و فضای اختصاص یافته به موارد فوق در خور شان مدارس شبانه روزی نمی باشد در حالی که تحصیل این دانش آموزان باید در اماکنی باشد که صرفا برای این امر ساخته شده باشند.
باز به دلیل بعد مسافت این مدارس کمتر مورد بازدید مسئولان قرار می گیرند و عدم نظارت کافی باعث افت تحصیلی، عدم رعایت بهداشت مناسب، عدم برنامه ریزی دقیق آموزشی و پرورشی و عدم کیفیت پخت و پز می گردد و اگر درصد قبولی نسبی را در آمارها مشاهده می کنیم. هزاران دلیل غیر معقول پشت این قضیه نهفته است در حالی که اگر این مدارس در مرکز شهر دایر گردند بیشتر موارد فوق رعایت گردیده و از دبیران مجرب تری استفاده می شود.
به دلیل عدم دسترسی به مراکز بهداشتی و درمانی مناسب بیماریهای واگیر به سرعت در بین دانش آموزان شیوع پیدا می کند در صورتی که بعلت پایین بودن سن این دانش آموزان و زندگی شبانه روزی لازم است که این مراکز ماهانه از سوی مراکز بهداشتی مورد بازدید قرار گرفته و معاینات لازم از آنها به عمل آید.
به دلیل اینکه دختران روستایی نمی توانند از امکانات مدارس شبانه روزی استفاده کنند با دست خود این فرصت را از آنها سلب نموده در حالی که به علت پراکندگی روستاها در مناطق محروم اکثر پسران هم نمی توانند در این مراکز تحصیل نمایند و این مراکز تنها قادر به جذب دانش آموزان روستاهای اطراف خود هستند در صورتی که اگر این مدارس به مرکز شهر انتقال یابند همه ی روستاها می توانند به راحتی از آن استفاده کنند.
چون روز چهارشنبه بعد از ظهر این مدارس رسما تعطیل می شوند هیچ کدام از کادر در مدرسه باقی نمی مانند و دانش آموزان مناطق دور افتاده مجبورند بدون استثنا و با وجود برف و طوفان و کولاک مدرسه را ترک نمایند در صورتی که اگر این مدارس در مرکز شهر باشند دانش آموزانی که مشکل رفت و آمد دارند می توانند ایام تعطیل را در خوابگاه مانده و از امکانات موجود استفاده کنند.
چون دانش آموزان این مراکز از سرویس حمل و نقل استفاده نمی کنند می بایست تمام مسافت پر خوف خطر بین روستاها را پیاده طی طریق کنند در صورتی که اگر این مراکز در مرکز شهر باشند می توانند به راحتی از وسیله نقلیه خود استفاده کنند روز شنبه به شهر آمده و چهارشنبه بعد از ظهر با همان وسیله نقلیه به موطن خود باز گردند.
برای یک مدرسه شبانه روزی به مدیر ، معاون، سرپرست، راننده، کارپرداز مسئول خرید و انبار دارد و آشپز و غیره نیاز هست گاهی ممکن است تعداد دانش آموزان یک شبانه روزی بین پنجاه تا هفتاد نفر باشند مانند روستای وروشت. در حالی که اگر یک مدرسه شبانه روزی در مرکز شهر احداث گردد و همه مدارس روستایی را در هم ادغام کنند بسیاری از مشکلات حل و با کمبود نیرو مواجه نمی شویم.
باز به دلیل دوری این مراکز از چشم ناظران و اینکه کمتر مورد نظارت و ارزیابی قرار می گیرند. اول مهر به موقع فعالیت خود را شروع نمی کنند گاهی پانزده یا بیست اسفند تعطیل کرده و روزهای بین تعطیلی را خود سرانه تعطیل می کنند در واقع محل امنی برای بعضی از افراد تنبل فراهم می آید که گاهی هفته ها گذرشان به این مراکز نمی افتد و ابلاغیه هایی تحت عناوین مختلف می گیرند وجوابی به هیچ مرجعی پس نمی دهند و از زیر کار فرار می کنند.
نتیجه اینکه با وجود این مشکلات و دهها مشکل ناگفته که مجال پرداختن به آنها در این مقوله کوتاه امکان پذیر و میسر نبوده امیدوارم دست اندرکاران محترم تعلیم و تربیت شهرستان دلفان با مطالعه و تحقیق بیشتر این مراکز را به مراکز شهرستان انتقال داده و با مکاتبات خود سایر شهرستان ها را نیز وادار به انجام این مهم نمایند.
پیشینه تحقیق نظری
بررسی میزان افسردگی دانش آموزان دختر و پسر مدارس راهنمایی شبانه روزی
در صورتی که متوجه شدید حداقل سه مورد یا بیشتر از موارد ذیل بمدت دو هفته یا بیشتر ادامه دارد احتمال ابتلا به افسردگی نوجوانی وجود دارد :
گریه کردن، غمگینی یا بد اخلاقی
گوشه گیری (احتراز از دوستان، فعالیت ها و وقایع اجتماعی)
مشکلات خواب
مشکلات تغذیه
افت عملکرد مدرسه ای
فعالیت های زیادی یا فقدان فعالیت انرژی
احساس گناه یا خود کم بینی

فایل : 23 صفحه

فرمت : Word