مقاله درباره کودکان عقب مانده ذهنی

دانشگاه پیام نور واحد آستارا
موضوع :
کودکان عقب مانده ذهنی و اختلالات یادگیری
استاد: جناب آقای انصاری
تهیه و تدوین: اعظم رضایی
نام درس: آموزش و پرورش کودکان استثنایی
رشته تحصیلی: کارشناسی علوم تربیتی (مدیریت و برنامه ریزی آموزشی)
سال تحصیلی: 138
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
تعریف عقب ماندگی ذهنی 2
اهداف و برنامه های آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی 3
اهداف و برنامه آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی سنین ابتدایی 4
اهداف و برنامه های آموزشی دانش آموزان عقب مانده ذهنی سنین دبستانی 6
هدفها و برنامه های آموزشی برای دانش آموزان عقب مانده سنین متوسطه 9
نظارت و راهنمایی مستمر افراد عقب مانده 13
روشهای ترمیمی و آموزشی کودکان با اختلالات یادگیری 13
روش ادراکی- حسی 14روش تغییر رفتار 15
نتیجه گیری 17
منابع 18
مقدمه
تاریخ تمدن، سابقه تلاش انسان است در غلبه بر تقاضاهای محیطی که در آن زندگی می کند. در فرهنگ های مختلف افرادی که نمی توانند بنحوی مطلوب خود را با نمودها و تقاضاهای محیطی و فرهنگی خود سازگار نمایند، از نظر دیگران با تعاریف و ویژگی های خاصی به عنوان، درمانده،
ضعیف، ناتوان، عقب افتاده و … شناخته می شوند. در طول تاریخ سیر نگرش عموم نسبت به عقب ماندگی ذهنی و افراد عقب مانده همواره در جهت مثبت و سازنده تر در تغییر بوده است. گروهی از مردم استنباط نادرستی از عقب ماندگی ذهنی همانند یک مرض یا بیماری مسری بوده و می تواند از فردی به فرد دیگر سرایت نماید و یا مانند سل و آبله و سرخجه در میان کودکان قابل انتقال می باشد با این فرق که بیماری ذهنی طولانی تر و سخت تر است.
در حقیقت باید توجه داشت که عقب ماندگی ذهنی همانند مرض یا بیماری روانی نبوده و یا مانند یک ویروس یا یک باکتری از طریق تماس یا لمس کردن و بوسیدن فرد عقب مانده ای قابل انتقال نمی باشد و کودکان و بزرگسالان هرگز به واسطه مجاورت و همنشینی با افراد عقب مانده ذهنی دچار عقب ماندگی ذهنی نمی شوند.
تعریف عقب ماندگی ذهنی:
تاکنون صدها تعریف مختلف از عقب ماندگی ذهنی توسط دست اندرکاران و متخصصان مختلف ارائه گردیده است، اما بنابر آنچه که مختصراً بدان اشاره گردید، باید اذعان نمود که تعریف دقیق و
روشن عقب ماندگی ذهنی با یک شرایط یکسان و به یک میزان و با علل مشابه و آثار همانند در همه افراد عقب مانده ذهنی مشاهده نمی شود. عقب ماندگی ذهنی یک پدیده تک بعدی و یا بسیط نمی باشد، بلکه یک شرایط مرکب و پیچیده ذهنی است، به همین جهت بسیاری از متخصصین امور تربیتی، روانشناسی، روانپزشکی، و پزشکی علاقه مند به بررسی ابعاد مختلف عقب ماندگی ذهنی می باشند. و به همین دلیل هر یک سعی دارند که براساس تمامی دانسته ها و یافته های خود تعریف خاصی از دیدگاه تخصصی خود پیرامون عقب ماندگی ذهنی ارائه دهند.
بدیهی است که در این میان، پزشکان در تعریف عقب ماندگی ذهنی عمدتاً توجه خاصی به «ضایعات مغزی» معطوف داشته و روانشناسان بیشتر به چگونگی «رفتار» در افراد عقب مانده ذهنی توجه می نمایند. در هر حال آنچه که مورد نظر غالب دست اندرکاران شناخت و تعلیم و تربیت و هدایت کودکان عقب مانده ذهنی می باشد. ارائه یک تعریف جامع از عقب ماندگی ذهنی و نمایان نمودن تمامی ویژگی های مربوط به تأخیر در رشد ذهنی و روانی و عاطفی و اجتماعی افراد عقب مانده است. در این رابطه تعریفی که از جامعیت نسبتاً خوبی برخوردار بوده و مورد قبول اکثر مجامع علمی و
متخصصین فن بوده است، تعریفی است از سوی انجمن عقب ماندگی ذهنی آمریکا (AAMD) توسط «هبر» ابتدا در سال 1959 و سپس با تجدید نظری در سال 1961 به شرح زیر ارائه گردید، «عقب ماندگی ذهنی مربوط می شود به کنش (عملکرد) پایین تر از حد متوسط عمومی هوش که در دوران رشد ظاهر شده و همراه با اختلالاتی در رفتار سازشی است.»
اهداف و برنامه های آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی در سنین مختلف
کودکانی، از زمانی که به دنیا می آیند تا سنین بزرگسالی مراحل مختلف، اما متوالی و به هم پیوستۀ رشد ذهنی و روانی را پشت سر می گذارنند. هر کدام از مراتب و مراحل رشد، ویژگی های خاص خود را دارد. تعلیم و تربیت کودکان نیز باید براساس و مطابق این ویژگی ها انجام پذیرد.
اهداف و برنامه های اموزشی کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی (قبل از دبستان)
کودکان عقب مانده آموزش پذیر سنین قبل از دبستان از نظر سن تقویمی 4 تا 6 سال داشته و از نظر ذهنی در حدود 2 تا 5/4 ساله می باشند. این کودکان نیازهای مختلف بدنی، عاطفی و اجتماعی دارند که از جمله به شرح زیر می باشد:
کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر در سنین قبل از دبستان نیاز دارند که بتوانند خودشان لباس بپوشند و یا لباس خود را در بیاورند.
این کودکان باید یاد بگیرند که چگونه خودشان را کنترل نموده و از توالت استفاده نمایند.
کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی نیاز دارند که بتوانند خودشان به نحوی مناسب غذا بخورند.
این کودکان نیاز دارند که بتوانند با دیگران با حداقل مهارت کلامی ارتباط برقرار نمایند. نیاز دارند که بتوانند با اسباب بازیهای متناسب باری نموده و یا در بازیهای دسته جمعی کودکان همسن خود شرکت نمایند.
کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی نیاز دارند که در معرض تجارب مختلف محیطی قرار گرفته و در زمینه های حسی و حرکتی فعالیت داشته باشند.
کودکان عقب مانده ذهنی کودکستانی باید از ارتباط و نزدیکی، محبت و مصاحبت و تجارب زندگی با پدر و مادر برخوردار باشند.
هدفها و برنامه آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی سنین ابتدایی (دبستانی)
این کودکان معمولاً در سطوح سنی 6 تا 11 سال بوده و از نظر ذهنی (سن عقلی) در حدود 3 تا 7 ساله می باشند. تعلیم و تربیت این کودکان در زمینه سازگاری محیطی و اجتماعی، مقدم بر آموزش خواندن و نوشتن می باشد. بدیهی است که در طول برنامه های آموزش اجتماعی و سازگاری محیطیف دانش آموز آمادگی لازم را برای یادگیری تحصیلی نیز بدست می آورد.
خصوصیاتی که قبلاً به طور کلی در مورد کودکان عقب مانده ذهنی ذکر گردیده، در مورد این گروه کودکان عقب مانده سنین دبستانی نیز صدق می کند.
در مجموع توجه به نکات زیر در بررسی وضعیت خاص یک کودک عقب مانده ذهنی دبستانی کاملاً لازم و ضروری است.
دقت و آگاهی به اینکه آیا کودک از بدو تولد عقب مانده ذهنی بوده یا اینکه عقب ماندگی او به خاطر فقر محیطی بوده است.
میزان عقب ماندگی ذهنی کودک در چه حد است؟
آیا کودک رفتارهای غیرعادی و یا دیگر نارسایی های حسی و حرکتی نیز دارد؟ این رفتارها و نارسایی ها چگونه اند؟
محیط تربیتی کودک چگونه بوده است؟ آیا کودک در یک خانواده و محیط فرهنگی مطلوب رشد کرده است یا خیر؟
آیا کودک عنداللزوم از امکانات بهداشتی و پزشکی برخوردار بوده است.
آیا کودک قبل از شروع دبستان، قبلا از امکانات و تسهیلات اموزش و پرورش مهد کودک و کودکستان بهره مند شده است؟
باید توجه داشت آندسته از کودکان عقب مانده ای که در محیط های بسته و با فقر فرهنگی بزرگ شده و دچار نارسایی های حسی و حرکتی نیز هستند، نسبت به کودکان عقب مانده ای که در محیط های مناسب تربیتی رشد کرده اند، دارای مشکلات اموزشی بیشتری خواهند بود.
اهداف و برنامه های اموزشی دانش آموزان عقب مانده ذهنی سنین دبستان
باید توجه داشت که عمده برنامه های دانش آموزان عقب مانده ذهنی در اوائل سال اوّل مدرسه مربوط به فعالیت های مختلف آمادگی بوده و به تدریج برنامه های رسمی تحصیلی چون خواند،
نوشتن و غیره ارائه می گردد. به عنوان نمونه برنامه اموزشی کلاس درس این کودکان به شرح زیر خواهد بود.
1- تعلیم عادات مناسب و تقویت خودکفایی همانند خودیاری کامل در نظافت و پاکیزگی، استفاده از توالت و طهارت نمودن، حفظ و نگهداری لوازم شخصی و … .
2- تعلیم و تربیت و توسعه مهارت تشخیص سمعی و بصری اشیاء، تشخیص رنگها، شکل و اندازه های مختلف، با دیدن تصویر آنها و یا با شنیدن توصیف آنها.
3- تقویت حافظه ی بصری و سمعی کودک به این ترتیب که ابتدا اشیاء مختلف و ساده که کودک قبلا با آنها مأنوس بوده است به او نشان داده و کنار گذاشته می شود. (از دیدگان او پنهان می شود) و سپس از او خواسته می شود که انچه را که دیده است نام ببرد. این یکی از ساده ترین روشهای سنجش حافظه بصری و ایجاد انگیزه توجه و دقت در کودک می باشد.
تعریف وقایع و حوادث مختلف که کودک مشاهده نموده است و همچنین شرح دیدار او از موزه ها و باغ وحش و جاهای گوناگون از جمله فعالیتهای جالب در این زمینه می باشد. در مورد تقویت
حافظه سمعی نیز معلم می تواند با جلب توجه کودک (یا کودکان) چندین شیء (یا صفت) مختلف را برای کودکان نام ببرد و سپس از آنها بخواهند که آنچه را که شنیده اند بازگو نمایند. این روش نیز یکی از ساده ترین راههای جلب توجه و دقت کودک در سنجش حافظه سمعی اوست.
بازگو کردن قصه ها و وقایع و حوادثی که کودک شنیده است از جمله فعالیتهای مختلف در این زمینه است.
4- توانایی تشخیص و تفکیک اشکال مختلف در زمینه گوناگون.
5- توانایی تشخیص و جور کردن اشیاء یا اشکال مشابه، جور کردن رنگها، اندازه ها، تکمیل تصاویر ناقص، حل معماهای ساده.
6- آموزش و تقویت مهارتهای مختلف در زمینه های حرکات ظریف حسی و حرکتی مثل: با قیچی بریدن، جدا کردن و تفکیک کردن اشیاء مختلف برحسب اندازه یا رنگ و یا هر دو و غیره، گره زدن، دگمه بستن، کپی کردن از روی اشکال مختلف، کوبیدن میخ به چوب، پیچیدن سیم به دور میخ یا پیچ.

فایل : 22 صفحه

فرمت : Word