تحقیق در مورد اصلاح و تهيه نهال و بذر

عنوان :

تحقيقات جهت دسترسي به محصولات سبزي و صيفي سالم و بدون ميكروب

(سيب زميني و پياز …)

تاريخچه :

همزمان با تاسيس موسسة اصلاح و تهيه نهال و بذر در سال 1338، تحقيقات مربوط به محصولات سبزي و صيفي نيز با مبناي يك برنامه مدرن ابتدا براي شناخت ارقام بومي و محلي و سلكسيون و خالصسازي آنها شروع شد و سپس با ورود ژرم پلاسمهاي جديد سيبزميني و پياز و ساير محصولات سبزي و صيفي برنامه شناخت ارقام مناسب جديد و سازگار خارجي از طريق روشهاي علمي و آزمايشات مقايسه ارقام و تعيين نيازهاي زراعي ارقام توليد بذر مادري و توزيع بذر گواهي شده پيريزي گرديد. از سال 1358 بخش تحقيقات سبزي و صيفي به طور مستقل فعاليت›هاي خود را تحت مديريت مؤسسة اصلاح و تهيه نهال و بذر ادامه دارد و در سال 1376 تحقيقات صيفي و سبزي به ورامين منتقل گرديد و فعاليتهاي محصولات سيب زميني و پياز و حبوبات آبي تحت بخش تحقيقات سيب زميني و پياز در كرج فعاليتهاي خود را شروع نمود و در حال حاضر تحقيق اين بخش در 20 مركز تحقيقاتي كشاورزي به اجراي طرحهاي تحقيقاتي در زمينة محصولات ذير بط اشتغال دارند.

از نظر كادر فني اين بخش شامل دو نفر دكتر و 24 نفر كارشناس ارشد به عنوان پژوهنده و 24 نفر كارشناس و 39 نفر افراد ديگر كادر ميباشد.

در حال حاضر دكتر سپهوند در سال 1383 رياست بخش را بر عهده دارند كه خود ايشان هم در زمينة پياز تحقيقاتي را انجام داده اند.

اين بخش علاوه بر انجام فعاليتهاي تحقيقاتي در زمينة پياز و سيبزميني و حبوبات آبي فعاليتهاي جنبي ديگري را نيز انجام ميدهند كه به قرار زير است:

1 ـ مشاركت در برگزاري و تدريس كلاسهاي از آموزي كارشناسان و تكنسينهاي تحقيقاتي.

2 ـ برنامه ريزي در خصوص كارآموزي تابستانه دانشجويان مقاطع كارشناسي و كارداني.

3 ـ برگزاري گروههايي ساليانه محصولي جهت بررسي طرحهاي تحقيقاتي مورد نظر موسسات تحقيقاتي و دستگاههاي اجرائي.

4 ـ مشاركت در آموزش فني بازرسين مزارع توليد كننده سيبزميني بذري با سازمان حفظ نباتات در جهت ارتقاء كيفي غدد بذري توليدي.

5 ـ آموزش دانشجويان دورههاي كارشناسي دانشگاههاي كشور در قالب دورههاي كارآموزي.

مقدمه

سيب زميني بيش از چهار صد سال پيش در اواخر قرن شانزدهم (1567) وارد اروپا شد و اندكي بعد در سطوح گسترده كشت و كار آن شروع و به عنوان يك محصول زراعي مطرح گرديد طي صد الي صد و پنجاه سال گذشته به خصوص با تهيه ارقام S.tubersum سطح زير كشت سيبزميني در نقاط مختلف جهان روبه افزايش گذاشت  به طوري كه امروز از 50 درجه جنوبي از مجموعه 167 كشور جهان در 132 كشور سيبزميني كاشته ميشود.

تحقيق در مورد امكان استفاده از بذر حقيقي با هدف توليد محصول سالم (فاقد عوامل، بيماريها و آفات) عدم نيازمندي به انبار فني، حمل و نقل آسان. اولين واريته T.P.S جهت توليد محصول در سال 1982 از طرف مركز بينالمللي سيبزميني CIP به كشاورزان تحويل داده شد. اكنون در بيش از چهل كشور استفاده از بذر حقيقي در سطوح ازديادي مرسوم مي باشد كه بيشترين سطح كشت را در كشورهاي گرم و مرطوب خاور دور و آمريكاي جنوبي به علت كاهش سطح ابتلاء بيماريهاي ويروسي و قارچي و باكتريايي را دارد.

وضعيت عملكرد محصول در هكتار بر اساس گزارش سال 87-1986 مركز CIP به شرح زير ميباشد:

1 ـ فيليپين 20 الي 40 تن در هكتار

2 ـ ويتنام شمالي توليد 20 تن در هكتار

3 ـ رواندا 3/16 الي 5/22 تن در هكتار

4 ـ مصر 20 الي 35 تن در هكتار

5 ـ هندوستان 20 الي 35 تن در هكتار

بر اساس آخرين گزارش واصله ازCIP مركز بينالمللي سيبزميني در ليما ـ پرو (1994) وضعيت استفاده از بذر حقيقي سيبزميني به شرح زير است.

سيبزميني Potato

سيبزميني از نظر تغذيهاي و توليد جايگاه ويژهاي در بين محصولات كشاورزي دارد و در زمرة نباتات استراتژيك است. امروزه در بيش از 4/3 جهان كشت ميشود و با سطح زير كشت حدود (18 ميليون) هكتار و توليدي برابر 300 ميليون تن پس از گندم و برنج و ذرت در مقام چهارم و از لحاظ توليد انرژي در هكتار (216 مگاژول در روز) مقام اول را به خود اختصاص داده است. (FAO 1996)

در ايران سطح زير كشت آن 163 هزار هكتار با توليد 4/3 ميليون تن در كل ميباشد (طبق آمارنامة كشاورزي 1377-1376). نرخ خود كفايي سيب زميني خوراكي 6/102% است اما از لحاظ سيبزميني بذري وابستگي وجود دارد كه در سال 77 حدود 500 تن غده بذري مادري به قيمت 500 هزار دلار كه حدود 6/1 نياز داخلي كشور است از خارج وارد شد كه در صورت توليد آن در كشور با توجه به تواناييهايي مثل كشت بافت و سلكسون كلوني ميتوان مقدار قابل توجهي صرفه جوئي ارزي كرد.

سطح زير كشت و ميزان توليد سيب زميني در ايران(آمارسالنامه FAO 1992)

طبق آمار نامة كشاورزي ايران سال 77-1376 از 163 هزار هكتار 7/96% اراضي آبي و بقيه به صورت ديم ميباشد. در بين استانها اردبيل با 7/15% سطح زير كشت در مقام اول و اصفهان با 5/12% در جايگاه بعدي قرار دارد.

ـ 5/98% از توليد سيبزميني مربوط به اراضي آبي ميباشد استان اردبيل و اصفهان به ترتيب با 6/16 و 2/16 درصد از كل توليد كشور را به عهده دارند.

متوسط توليد سيبزميني آبي كشور در يك هكتار 5/21 تن و متوسط ديم 3/9 تن ميباشد. بالاترين عملكرد ـ سيبزميني آبي 7/27 تن مربوط به استان آذربايجان غربي و كمترين مربوط به استان گيلان با 5/6 تن ميباشد بيشترين عملكرد كشت ديم 6/11 تن در استان گلستان و كمترين با 8/5 تن به استان گيلان متعلق است.

ـ از نظر توزيع ميزان توليد سيبزميني استانها نسبت به كل كشور در سال زراعي 77/76 عبارتست از: اردبيل 19%، اصفهان16%، همدان10%، آذربايجان شرقي 8%، خراسان7%، فارس 6%، سمنان4%

ـ از نظر توزيع سطح زير كشت سيبزمين استانها نسبت به كل كشور در سال زراعي 77-76 عبارتست از:

اردبيل 16%، اصفهان 12%، همدان 8% ، آذربايجان شرقي 7%، فارس و خراسان هر يك 6%، سمنان 5%، گلستان و جيرفت و كهنوج و زنجان هر يك 4% و ساير استانها 26% مبدا پيدايش سيبزميني در مناطق كوهستاني آمريكاي لاتين (پرو يا بوليوي) ذكر شده است كه در زمان فتحعلي شاه قاجار توسط جان ملكم انگليسي وارد ايران شد و احتمالاً اولين بار در پشند (اطراف كرج)، دماوند و فريدون اصفهان كشت شده است. سيبزميني از معرض جغرافياي 50 شمالي تا 50 جنوبي پراكندگي دارد و 350 گونه غالب مورد كشت كه پراكندگي جهاني دارد با نام علمي Solanum tuberosum گياهي است تتراپلوئيد كه N=12*4كرومزوم است.

كليات: همانطور كه گفته شد سيبزميني يك گياه غير بومي در ايران است. در ايران در 2 فصل كامل كشت ميشود چرا كه نياز رطوبتي و حرارتي آن مشخص است.

سيبزميني يك گياه C3 و محصول فصل خنك است. سيب زميني نياز به حرارتي بين 25-15 درجه سانتيگراد دارد كه دماي ايده آن22-15 است. رشد غدهها در خاكهاي گرمتر از c20 كند ميشود و در دماي c30 كه نقطة جبراني گياه است، متوقف ميگردد. بهترين دما c20 در روز و c14 در شب ميباشد.

غدهزايي از c17 شروع مي شود نمودار روند رشد سيبزميني باتوجه به دما به شكل زير است:

خاكهاي عميق و بارور با بافت متوسط و ساختمان خوب و اسيديتة خنثي و كمي اسيدي (5/6-5/5) است. به شوري خاك حساس بوده و جزء گياهان نيمه مقام است. آستانه شوري 8/1=EC شروع در 10=EC محصول به ميزان 95-90 درصد كاهش مييابد كه اين كاهش با افت كيفيت نيز همراه است. و تا ارتفاع 1400 متر و بالاتر هم كاشته ميشود. در منطقهاي در گرگان در 12 متر پايينتر از سطح دريا نيز كاشته ميشود. سيبزميني براساس زمان رسيدن به 2 گروه عمده تقسيم مي شود:

1 ـ زودرسها كه شامل زودرسها (105-85 روز)، نيمه زودرسها (120-105 روز) است.

2 ـ ديررسها شامل خيلي ديررس (210-150 روز)، ديررس (150-135 روز)، نيمه ديررس (135-120 روز) مي باشد.

اغلباً گونههاي وحشي ديررس هستند. محصولات زودرس نياز به روز كوتاه و دماي پايين، شدت نور زياد غدههاي مسنتر از نظر سن فيزيولوژيكي، تراكم بوته بيشتر بمصرف درست و آب كمتر دارند.

محصولات ديررس نياز به دماي بالاتر روز بلند و شدت نور كم، غدههاي بذري جوان، تراكم بوته پايين و مصرف ازت زياد بالطبع مصرف آب مطلوب، در اين محصولات شاخ و برگ بيشتري توليد مي شود.

طول روز كوتاه و دماي پايين حدود 25-17 غده زايي را افزايش مي دهد. در دماهاي معتدل، طول روز اثر بهتري دارد بويژه در زودرس ها در شرايط روز بلند تشكيل غده