مقاله نقش فرشبافي در توسعه صادرات و كسب درآمد ارزي

نقش فرشبافي در توسعه صادرات و كسب درآمد ارزي
تقريباً قريب به اتفاق كشورهاي توسعه يافته صنعتي و فراصنعتي فعلي موقعيت ممتاز و شاخص اقتصادي ، اجتماعي و حتي سياسي حال حاضر خود را در نتيجه توجه به بازارهاي خارجي و اتخاذ سياست‌هاي مناسب در جهت تشويق صادرات بدست آورده‌اند.
در مراحل اوليه رشد و توسعه اقتصادي، توسعه صادرات نه تنها براي مردم اين كشورها موجد شغل و درآمد بوده است، بلكه درآمدهاي كلان ارزي حاصل از فروش توليدات داخلي در بازارهاي خارج از كشور، سرمايه مورد نياز براي اجراي پروژه‌هاي عظيم اقتصادي و دستيابي به فناوري پيشرفته را فراهم كرده است.
كشورهاي در حال توسعه فعلي نيز كه در چند دهة اخير كم و بيش شرايط كشورهاي توسعه يافته در مراحل اوليه رشد و توسعه را تجربه كرده‌اند با ملاحظه دستاوردهاي فعلي آنان راه گريز از شرايط فعلي و تحقق اهداف خود را در توجه به بازارهاي خارجي و تشويق و توسعه صادرات مي‌دانند. پاره‌اي از صاحب نظران اقتصادي نيز با اشاره به محدوديت‌هاي موجود در بازارهاي داخلي اين قبيل كشورها بر ضرورت توسعه صادرات تاكيد دارند.
اقتصاد ايران در سالهاي 1311 تا 1357 از صادرات قالي و قاليچه درآمد ارزي داشته است. اما به نظر مي‌رسد كه در گمرك ايران ارزش صادرتي قاليها مطابق با واقع اظهار و ثبت نشده است.
پس از آن در سالهاي 58 تا 75 نيز بخش عمده و مهمي از درآمدهاي ارزي از محل صادرات قالي تامين مي‌شده است.
ايران در سال 1376 معادل 595 و در سال 1377 معادل 576 و در سال 1378 معادل 691 ميليون دلار از اين راه درآمد ارزي کسب کرده است.
عليرغم كاهش ارزش صادرات قالي دستباف، عوايد ارزي حاصل از صادرات اين كالا در سالهاي مذكور به ترتيب معادل 22/20، 56/20 درصد از درآمد ارزي حاصل از صادرات كالاهاي غير نفتي كشور بوده است.(جداول بعد را ببينيد).
نتايج طرح آمارگيري از خانوارهاي داراي فعاليت صنعتي نشان مي‌دهد كه اكثريت قريب به اتفاق خانواده‌ها در فعاليت توليد منسوجات به كار اشتغال داشته‌اند به ‌طوري كه سهم قابل توجه آن مربوط به صنعت توليد قالي و قاليچه، گليم و زيلو بوده است.
اين خانوارها بطور متوسط روزانه 167 روز در سال به كار اشتغال داشته‌اند و بطور متوسط روزانه 5 ساعت كار كرده‌اند. (جدول شماره 2)
بعضي از صاحبنظران و دست‌اندركاران توليد فرش آمارگيريها را مطابق با واقع نمي‌دانند به گفته اين صاحبنظران مركز آمار ايران به دلايل فني موفق به شناسايي و آمارگيري از كليه خانوارهاي فرشباف نشده است. ازنظر آنان نتايج آمارگيري تنها بخشي از واقعيتهاي موجود را معكس مي‌كند. معهذا براساس همين آمار نيز مي‌توان اهميت ويژه فرشبافي را در ايجاد اشتغال براي بخشي از جمعيت كشور بررسي كرد.
نكته قابل توجه اينكه بخشي از تفاوت در ارقام صادرات سالهاي مختلف ناشي از تغيير در مبناي قيمت گذاري صادراتي (و ثبت آمار فرشهاي صادرتي) مي‌باشد.همچنين تغيير در سياست‌هاي ارزي و مشوق‌هاي صادراتي تاثير عمده بر كاهش يا افزايش صادرات فرش در
سالهاي مختلف داشته است. اما بهرحال و بويژه در ارتباط با فرش و ساير اقلام صنايع دستي عملكرد واقعي صادرت و ميزان ارزآوري ناشي از فروش فرش دستباف در بازارهاي خارج از كشور با ارقام و آمار ثبت شده در گمركات كشور در سالهاي مذكور تفاوت زيادي دارد. صاحبنظران دست‌اندركار توليد و صادرات فرش بر اين نكته تاكيد زیادی دارند.
در مقايسه با سهم ديگر كالاها در جمع ارزش صادرات غير نفتي كشور، فرشبافي در اين زمينه نقش بسيار با اهميتي دارد.

تعداد و جمعيت خانوارههاي داراي فعاليت صنعتي برحسب فعاليت عمده:1375