مقاله فارسی نخود فرنگي

شرح گیاه
نخود فرنگی (Pisum satium) گیاهی است یکساله دارای ساقه نازک و رونده. برگ نخودفرنگی مرکب از سه برگچه است که برگچه انتهایی اغلب به یک پیچک منتهی می‌شود. علاوه بر این دمبرگ در این جنس اغلب نمو زیاد کرده و کاملا شبیه به یک برگچه می‌شود که دور ساقه می‌پیچید.
نخود فرنگی از قدیم توسط رومیان و یونانیان کشت می شده است و بعضی نویسندگان تاریخی بر این عقیده بوده اند که این گیاه متعلق به مصر است نخود سبز بنظر می رسد اولین بار در جنوب غربی آسیا کشت شده است و سپس از طریق دریای سیاه به روم منتقل شده است و از طریق تبت و هیمالیا هم به چین و هندوستان راه یافته است نخود فرنگی گیاهی است علفی، یکساله بالا رونده و به ارتفاع 30 تا 150 سانتی متر واریته های بلند قد آن با ساقه های نازک برای بالاخزیدن نیاز به قیم دارند. برگها دارای پری مرکب با یک تا سه جفت برگچه هستند. گلها معمولاً سفید صورتی و گاهی ارغوانی هستند غلافها فشرده و از نظر طول متفاوت بوده و دارای 4 تا 10 بذر هستند بذرهای آنها صاف یا چروکیده و به رنگ سبز، خاکستری یا متمایل به قهوه ای هستند. وزن یکصد دانه آنها 15 الی 25 گرم است.
ارقام نخود فرنگی
بر حسب وضعیت بذر دو تیپ نخود فرنگی تشخیص داده می شود بذر صاف و بذر چروکیده آن مهمترین واریته در تیپ بذر صاف است و اولین نخودی بود که جهت کنسرو مصرف شده است. در حال حاضر به علت کیفیت پائین واریته های دیگری جانشین آن شده اند.
کودیاک، آپستون، لینکلن، اسکات، اسپریت، مارو، باف و آنوارد از جمله ارقام خارجی آن هستند.
نیازهای اکولوژیکی
آب و هوا: نخود فرنگی نیاز به آب و هوایی سرد و نسبتاً مرطوب دارد ودر دمای 18 درجه سانتی گراد جوانه می زند و با افزایش درجه حرارت زمان مورد نیاز برای سبز شدن آن به سرعت کاهش می یابد. این گیاهان در مناطق گرمسیری بندرت در ارتفاعات کمتر از 1200 متر کاشته می شود.
خاک: نخود فرنگی در انواع زیادی از خاکها از لومی شنی سبک تا رسهای سنگین کاشته می شود. برای واریته های زودرس آن خاکهای سبک و برای عملکرد زیاد لوم رسی یا لوم سیلتی که بخوبی زهکشی شده اند ترجیح داده می شود PH مورد نیاز گیاه 5/5 الی 5/6 است.
نخود فرنگی قادر به تحمل ماندابی در خاک نیست در مناطقی که می توان آبیاری کرد بافت خاک اهمیت کمتری دارد. نخود فرنگی در آب وهوای گرم محصول خوبی نمی دهد مخصوصاً اگر این دوره گرما درطی گل دهی و تشکیل غلاف آن رخ دهد.
به همین دلیل در مناطقی که آن را در تابستان می کارند کشت هراکش آن مهم است.
کاشت
برای کاشت گیاهان زودرس شخم های پائیزه لازم است. زیرا کاشت اغلب تا آماده شدن زمین در پائیز به تعویق می افتد سطح خاک بایستی نرم و بدون کلوخه باشد تا به این ترتیب همه بذرها درعمق یکسان کاشته شوند. معمولاً نخودفرنگی را در ردیفهای با فاصله 60 الی 90 سانتی متر می کارند. عمق کاشت نیز 5/2 الی 5 سانتی متر و تقریباً حدود 120 الی 300 کیلوگرم بذر در هر هکتار مصرف می شود. محصول بیولوژیک آن 1250 تا 3750
کیلوگرم درهکتار بوده و محصول اقتصادی آن 2 تن در هکتار است در بعضی مناطق مهم پرورش نخود فرنگی به هنگام کاشت مقدار کمی کود نیزمصرف میکنند. روش استفاده از کود اهمیت زیادی دارد زیرا تماس کود با بذر باعث خسارت جدی در آنها می شود. بنابراین کود را به صورت نواری در 6 سانتی متر کنار بذرو 5/2 سانتی متر عمیق تر ازآن قرار می دهند. در صورت عدم وجود ماشین برای پخش کود به شکل گفته شده توصیه می شود که کود را قبل از کاشت با خاک مخلوط می کنند نخودفرنگی به آبیاری واکنش نشان می دهد اگر در مراحل گل دهی و متورم شدن غلافها آبیاری شود عملکرد آن افزایش می یابد. معمولاً آنرا پس از کاشت یکبار آبیاری کرده و سپس آبیاری آنرا با گردش 14 روز ادامه می دهند.
داشت
مبارزه با آفات و بیماریها و علفهای هرز:
آفات و بیماریها: از مهمترین آفات نخود فرنگی شته ها و سرخرطومی ها هستند. و بیماری های مهم آن نیز سفیدک دروغین Peronospora pisisyd و پوسیدگی قارچی Fusarium oxysporum و بیماری ویروسی مهم پیچیدگی برگ است. این بیماری درتمام مناطق حبوبات خیز کشور انتشار داشته و علاوه بر نخودفرنگی بر روی لوبیا سبز، باقلا، نخود لوبیا چشم بلبلی و عدس هم دیده می شود رشد گیاه متوقف می شود و قد گیاه کوتاه می ماند. برگهای جدید آن ممکنست پیچیده، ضخیم شده و فرم قاشقی بخود بگیرند. ویروس عامل این بیماری بوسیله شته منتقل می شود.
سوختگی قارچی، موزائیک، پژمردگی فوزایوم و آنتراکنوز از دیگر بیماریهای آن بشمار می روند.
علفهای هرز: برای مبارزه با علفهای هرز باید از روشهای کنترل شیمیایی استفاده شود. که برای کنترل علفهای پهن برگ یکساله و علفهای هرز برگ باریک یکساله از سموم شیمیایی خاص برای هرکدام باید استفاده نمود.
برداشت
در اکثر مناطق برای برداشت نخودفرنگی از دروگرهایی استفاده می شود که ضمن درو نخود را مستقیم به واگنهای حمل و نقل منتقل می کنند زمان برداشت با مشخصات ظاهری غلافها تعیین میشود. غلافها بایستی با بذرهای تازه و نرم پر شوند و رنگ غلافها از سبز تیره به سبز روشن گراییده باشد. کیفیت نخودفرنگی بوسیله عوامل مختلفی تعیین می شود اما صافی پوست و درصد قند زیاد از جمله عوامل مهم آن است.
در طی رسیدن قندکاهش می یابد و بسرعت بر مقدار نشاسته و دیگر پلی ساکاریدها، ترکیبات نامحلول ازت و پروتئین ها افزوده می شود.
با تأخیر در برداشت مقدار زیادی کلسیم به پوست بذر منتقل می شود و سختی بذر افزایش می یابد.
دامنه انتشار
دراکثر نقاط پرورش داده می شود.
گل و میوه نخود فرنگی
گل نخود فرنگی شبیه به گل لوبیا است یعنی نسبت به یک سطح متقارن است و از 5 گلبرگ که دو تای آنها بهم چسبیده‌اند تشکیل شده است. دستگاه تولید مثلی گل کامل است. یعنی نخود فرنگی دارای پرچم و مادگی هر دو می‌باشد. میوه این گیاه از نظر شکل شبیه به
میوه لوبیا می‌باشد با این تفاوت غلاف که همان میوه است در نخود فرنگی سفت و لیفی و بیشتر از انواع غیر قابل استفاده می‌باشد.
آب و هوایی که نخود فرنگی در آن بهتر رشد می‌کند
نخود فرنگی محصول آب و هوای خنک است و به سرما استقامت زیاد نشان می‌دهد. در نقاطی که دارای هوای مرطوب و گرم می‌باشند مقدار شاخ و برگ زیاد می‌شود و رشد رویش گیاه زیاد است ولی مقدار میوه کم می‌شود. از طرف دیگر خشکی زیاد در خاک نیز باعث کمی رشد و کم محصولی نخود فرنگی می‌گردد. بنابراین زمینی که این محصول در آن کاشته می‌شود بدون اینکه مرطوب باشد باید همیشه خاک اطراف ریشه نمدار و هوای مرطوب شاخ و برگ بوته خنک باشد تا حداکثر محصول بدست آید.
اصل و قدمت نخود فرنگی
اصل نخود فرنگی از اروپا و آسیای غربی می‌باشد. قدمت این گیاه به 1500 سال قبل از تولد مسیح می‌رسد. در اروپا این گیاه را قبل از قرون وسطی نیز می‌کاشته‌اند و در قرن یازدهم میلادی نخود فرنگی در انگلستان محصول نسبتا مهمی بوده است.
انواع نخود فرنگی
نخود فرنگی را به سه دسته بزرگ تقسیم می‌کنند که هر کدام در زبانهای خارجی نام خاص دارند. این سه گروه عبارتند از: نخود فرنگی که دانه‌های آن چروک است. نوعی که دانه آن صاف است و نخود فرنگی که دانه و غلاف یا پوست میوه هر دو قابل استفاده می‌باشد.
خاک مطلوب نخود فرنگی
نخود فرنگی را در هر نوع زمین به شرطی که مرطوب نباشد می‌توان کاشت. ولی بهترین و مناسب‌ترین خاک زمینهای لیمونی سبک یعنی رس و شن حاصلخیز می‌باشد. زمینهای کمی اسیدی تا کمی قلیایی یعنی خاکهایی که PH آنها بین 5/6 و 5/7 باشد برای کاشت نخود فرنگی مناسب است. زمینهایی که PH آنها معادل 5/5 باشد باید آنها را حتما بوسیله مقدار کافی آهک تا حد 5/6 یا 7 خنثی کرد.
کود مورد استفاده در نخود فرنگی
در کاشت نخود فرنگی برای تولید دانه خشک کود پتاسی و مخصوصا کودهای فسفردار مقدار محصول را زیاد می‌کند. ولی در پاره‌ای از اراضی ازت کاملا بی‌اثر است و در بعضی دیگر از خاکها به مقدار عملکرد می‌افزاید. بالاخره در برخی از زمینها برداشت محصول به مقدار کافی بدون کود ازت‌دار میسر نیست.
کاشت نخود فرنگی
نخود فرنگی محصول فصل سرد است بنابراین موقع کاشت نخود فرنگی از اوایل تا اواخر ماه دوم پاییز می‌باشد که محصول آن از اوایل بهار تا آخر ماه دوم یعنی اردیبهشت قابل مصرف می‌باشد. در نواحی کوهستانی که زمستان بسیار سرد و سخت است باید در اواخر زمستان و یا اوایل بهار به محض اینکه شرایط محیط از نظر گرما اجازه دهد اقدام به کاشت نخود فرنگی کرد.
آفات نخودفرنگی
پروانه ، مگسها ، سوسکها و شته‌ها. برای مبارزه با این آفات متنوع سموم مختلفی وجود دارد که از جمله آنها امولسیون و یا زیتون 60 درصد است که با استفاده از آن به نسبت یک در هزار نتیجه خوبی حاصل می‌شود.
بیماری برق زد گی نخود سفید chic-pea Ascochyta blight
این بیماری در بیشترنقاط ایران از روی نخود ایرانی و باقلا گزارش شده است که در باقلا به آن آسکوکیتای باقلا گویند. عامل بیماری در برق زدگی نخودAscochyta rabiei و در برق زدگی باقلا Ascochyta fabae میباشد. فرم جنسی قارچ Didymella rabieiiبا نام قدیمی Mycosphaerella rabie است. این قارچ یک آسکومیست است که در مرحله غیر جنسی تولید پیکنیدیوم و در فرم جنسی تولید آسکوکارپ از نوع پریتسیوم کاذب مینماید که البته فرم جنسی در شرایط ایران چندان مهم نیست. پیکنیدیوم وپیکنیدیوسپورهای دو سلولی شفاف آن در اپیدمیولوژی بیماری خیلی مهم هستند. این بیماری در مناطق نخودکاری ایران و از جمله استان فارس وجود دارد.
این بیماری در مناطق معتدل وگرمتر بیشتر دیده میشود. علایم بیماری خیلی واضح است. در مزرعه نخود قسمتی مثل این است که صاعقه زده باشد و زرد وخشک شده بنظرمی رسد. این بیماری در مزرعه بصورت لکه ای دیده می شود. بارندگی شدید سبب پخش اسپور قارچ و شیوع شدید آلودگی میشود. شرایط مساعد جهت گسترش بیماری بارندگی شدید همراه با باد میباشد.
روی برگچه وکپسول ها لکه های گرد و روی ساقه لکه های کشیده سفید رنگ که بعداً قهوه ای شده و درآنها نقاط ریز سیاهرنگی که پیکنید یوم ها هستند، تشکیل میشود. چون به کپسول میزند سبب آلودگی بذر می شود. بذرهای به شدت آلوده، لاغروچروکیده می شوند و روی آنها پیکنیدیوم تشکیل میشود. اگر بذر آلوده کشت شود و رطوبت هم بالا باشد اولین علایم آلودگی روی طوقه نباتات کوچک دیده میشود که در شرایط گرم ومرطوب قارچ از روی طوقه به قسمتهای بالایی رفته وبرگچه ها را آلوده میکند و آلودگی شیوع می یابد.

فایل : 8 صفحه

فرمت : Word