مقاله فارسی مگس زيتون

وزارت جهاد كشاورزي
سازمان حفظ نباتات
 
مگس زيتون Olive fly
Bactrocera oleae Gmelin
Diptera: Tephritidae
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
تهيه و تنظيم:
ولي الله رضايي
كارشناس قرنطينه خارجي
 
 
 
مگس زيتون Olive fly
Bactrocera oleae Gmelin
Diptera:Tephritidae
 
اهميت اقتصادي:
لارو مگس زيتون  با تغذيه از گوشت ميوه، باعث ريزش ميوه ها قبل از برداشت، كاهش كيفيت روغن زيتون و ورود قارچهاي پاتوژن از محل سوراخ ورودي لاروها شده كه اسيديته داخل ميوه ها به ميزان دو تا چهار برابر افزايش مي يابد. نوع خسارت بستگي به نوع واريته ميوه دارد. اگر ميوه ها از واريته هاي كنسروي باشد تمام ميوه آسيب مي بيند و بازار پسندي محصول به واسطه خسارت مستقيم لاروها از بين   مي رود. يك لارو 150-50  ميلي گرم از گوشت ميوه را بسته به رقم ميوه مورد مصرف قرار مي دهد.
 ريزش ميوه ها با افزايش وزن و ميزان روغن در ميوه هاي  باقي مانده تا حد زيادي جبران مي شود. همچنين اگر لاروها در اوايل دوره زندگي بميرند با وجود علائم سوراخ شدگي، ميوه مي تواند به رشد طبيعي خود ادامه دهد.
كاهش محصول توسط مگس زيتون در ايتاليا حدود 38 درصد توليد در بين سالهاي 55-1953 و حدود 19 درصد در طي سالهاي 76-1974 تخمين زده مي شود. همچنين در يوگسلاوي كاهش محصول 30 درصد و در سوريه 25 درصد بوده است. در يونان اگر مبارزه شيميايي صورت نگيرد، خسارت گاهي به 40-30 درصد نيز مي رسد ولي اقدامات شيميايي خسارت را در حدود 5 درصد نگهداشته است.
يكي ديگر از مهمترين مواردي كه در مورد اين مگس وجود دارد انتقال باكتري مولد گال زيتون Pseudomonas savastanoi است.
 
اهميت قرنطينه اي:
اين گونه به ميوه هاي ساير جنسها به جز Olea حمله نمي كند و  بنابراين تنها به ميوه زيتون به صورت اقتصادي خسارت مي زند. به خاطر اينكه اين گونه درتمام كشورهاي زيتون خيز اروپا ديده مي شود بنابراين نمي تواند داراي اهميت قرنطينه اي در اين مناطق باشد. البته احتمال رشد آفت در ساير ميوه ها وجود دارد.  اين گونه با  توجه به افزايش سطح زير كشت زيتون در ايران و آلودگي تقريبا تمام كشورهاي زيتون خيز همسايه به اين مگس از اهميت دوچندان برخوردار است.
 
ميزبانها:
در شرايط آزمايشگاهي مگس زيتون  روي كليه گياهان خانواده Oleaceae تخمگذاري و رشد مي نمايد. در طبيعت فعاليت تخمگذاري و تغذيه لارو آفت تنها محدود به ميوه هاي جنس Olea spp. ،  وحشي و زراعي است ولي مراحل ديگر زندگي شامل تغذيه بالغين و جفتگيري ممكن است روي ساير گياهان اتفاق افتد.
 
مناطق انتشار:
اين گونه در تمام كشورهاي زيتون خيز حاشيه درياي مديترانه وجود دارد و در سمت شرق تا هندوستان و در سمت غرب تا جزاير قناري مشاهده مي شود. اين آفت در مناطقي كه ميوه زيتون بومي نيست و زيتون  به  عنوان  يگ گياه جديد معرفي مي شود (آمريكاي جنوبي و مركزي، كاليفرنيا، آريزونا، مكزيك، السالوادور و امريكاي جنوبي،آرژانتين، شيلي، پرو، اروگوئه، آسياي مركزي(چين) و استراليا) هنوز گزارش نشده است.
اروپا: كرواسي، شوروي سابق، روسيه، يونان، ايتاليا، مالت، پرتغال، اسپانيا، سوئيس، فرانسه و يوگسلاوي
آسيا: قبرس، گرجستان، آذربايجان، ارمنستان، هند، اسرائيل، اردن ، لبنان، پاكستان سوريه و تركيه
آفريقا: الجزاير، آنگولا، مصر، اريتره، اتيوپي،  كنيا، ليبي ، مراكش، آفريقاي جنوبي، سودان و تونس
 
 
 
 
 
 
مناطق انتشار B. oleae
 علائم خسارت:
علائم سوراخ  شدگي و سوراخهاي خروجي آفت ممكن است روي ميوه وجود داشته باشد. تخمها به  صورت منفرد داخل محفظه كوچكي زير سوراخ تخمريزي گذاشته مي شوند. روي ميوه ها، تغذيه داخلي لاروها،  زخمهاي سياه تا قهوه اي و ريزش ميوه قبل از رسيدن از علائم آلودگي است.
 
 
 
 
 
 
 
 
علائم خسارت مگس زيتون
 
 
 
 
 
 
علائم خسارت و مگس بالغ
شكل شناسي:
تخم: سفيد رنگ، كشيده با ميكروپيل برآمده در قسمت انتهاي عقبي، 0/7 ميلي متر طول و 0/2 ميلي متر عرض
 
 
 
 
 
 
تخم مگس زيتون
لارو:
در حداكثر رشد به طول 7-6/5 ميلي متر و عرض 1/2-1/7 ميلي متر مي رسد. لاروها اگر از زيتون  سبز تغذيه كنند به رنگ سفيد روشن و اگر از زيتون سياه تغذيه كنند به رنگ ارغواني كثيف ديده مي شوند. سر لارو  ذوزنقه اي داراي دو شاخك سه بندي و قطعات دهاني همانند ساير مگس ها ست. پل هاي oral  به صورت 12-10 رديف كوچك و كم عمق، غلابهاي دهاني به شدت اسكلروتيزه شده است كه هر كدام داراي دندانه هاي خميده، استوانه اي و كوتاه نوكي مي باشد. لارو سن اول بدون سوراخ  تنفسي در بند اول سينه بوده ولي سنين دوم و سوم داراي آن مي باشند. تمايز لاروهاي سنين دوم و سوم با توجه به فرم سوراخ هاي تنفسي بند اول قفسه سينه صورت مي گيرد. قسمت جلويي  بندهاي اول تا سوم سينه و  بند هاي اول و دوم  شكم  داراي 5-3 رديف از خارهاي كوچك است كه هر بند را فرا مي گيرد. بندهاي سوم تا پنجم شكم داراي تعداد خار كمي در قسمت پشتي و در تراكم بالا در قسمت شكمي است.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
سوراخ تنفسي  انتهايي لارو
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
سوراخ تنفسي پيش قفسه سينه اي لارو
 
بندهاي  سوم تا پنجم شكم در سطح شكمي داراي خارهاي ريز است ولي در سطح پشتي و جانبي خاري ديده نمي شوند. سوراخ تنفسي جلويي داراي 12-8  لوله كوتاه است. طول شيار سوراخ تنفسي عقبي 4-3/3 برابر عرض آن است و داراي يك rima ضخيم است. طول موهاي spiracular نصف طول شيار سوراخ تنفسي و اغلب منشعب  است
كه شامل دسته هاي هفت تايي از موهاي  پشتي و شكمي و دسته هاي 4-2 تايي مو مي باشد. ناحيه مخرجي داراي لب هاي كوچك كمي متورم مي باشد كه توسط چندين رديف نا پيوسته خارهاي ريز احاطه مي شود.
 
 
 
.
 
 
 
 
لارو مگس زيتون
شفيره:
    تخم مرغي، زرد تا قهوه اي رنگ، حدودا چهار تا چهار و نيم ميلي متر طول و بندهاي لارو سن آخر مشخص است.
 
 
 
 
 
 
شفيره مگس زيتون
شره بالغ:
   چهار تا پنج ميلي متر طول، سر به رنگ زرد مايل به قرمزكه در قسمت صورت كمرنگ تر است. در قسمت بالاي شاخك دو لكه سياه
رنگ ديده مي شود. سينه به رنگ زرد مايل به قرمز با پشت سياه رنگ است كه توسط چهار نوار خاكستري احاطه مي شوند. موهاي سطح بدن زرد رنگ است. سپرچه و Humeral callus زرد رنگ پريده، پاها زرد مايل به قرمز و بال ها شفاف با رگبال هاي مشخص و يك لكه سياهرنگ در انتهاي آن، شكم به رنگ قهوه اي بلوند كه در حاشيه جانبي بندهاي يك تا چهار آن دو لكه سياه رنگ با   اندازه هاي متفاوت ديده مي شود.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
مگس زيتون بالغ
تشخيص از ساير مگسهاي ميوه:
  صورت داراي نقاط سياه در شيارهاي شاخك است.  سپر بدون نقش مياني و بدون نقش هاي Pstsutural  جانبي و بدون موي Anterior Supra-alar است. سپرچه نيز بدون موي قاعده اي  مي  باشد. طرح هاي روي بال كم ، نوار Costal به صورت يك نقطه نوكي نمايان  است. سلول bc (قسمت باريك) بدون ميكرو تريشيا متراكم ا ست. قسمت پشتي بند سوم و چهارم شكم داراي نقش هاي جانبي سياه بوده و در نرها اين قسمت داراي مو شانه (شانه هاي مويي) در هر طرف است.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
زيست شناسي:
مگس ماده هنگامي كه زيتون مناسب تخمگذاري است به اين گياه جلب مي شود و ميوه هاي تازه تشكيل شده نمي توانند جلب كننده حشرات ماده براي تخمگذاري باشند. ميزان مطلوبيت ميوه زيتون جهت تخمگذاري به رقم زيتون و سطح اقدامات زراعي بستگي دارد بنابراين زيتون هاي تحت آبياري و يا ارقام ميوه بزرگ مانند ميوه هاي كنسروي زودتر از زيتون هاي بدون آب يا ارقام با ميوه كوچكتر آلوده   مي شوند. در باغاتي كه تركيبي از ارقام مختلف كاشته شده اند درختان با ميوه بزركتر به عنوان محل تجمع آفت محسوب مي شوند كه قبل از سايرين آلوده مي شوند. داخل سايبان درخت هم شكل و هم رنگ  سبز-زرد يا سياه ميوه تحريك بينايي براي ماده هاي جستجوگر ميزبان محسوب مي شوند با اين وجود تحريكات بينايي، بويايي و چشايي نيز براي جلب ماده ها جهت تخمگذاري مهم هستند. تخمگذاري تحت تاثير جلب كننده ها، تحريك هاي مربوط به تخمگذاري و تركيبات بخار شونده دور كننده اي كه توسط ميوه زيتون طي مراحل خاص رشد خود ايجاد مي كند مي باشد. تخمگذاري تحت تاثير تركيبات مشتق شده از oleoeuropeine (يك فنوليك گلوكوزايد درخت زيتون) است. تركيبات مومي روي زيتون محرك تخمگذاري نيستند ولي تركيبات بخار شونده عصاره شاخ و برگ محرك تخمگذاري هستند. مگس هاي ماده روي درختي كه زودتر ميوه هايش رسيده و يا آبياري     مي شود و در نتيجه رشديافته تر است جمع مي شوند.
تخم هاي مگس زيتون زير پوست ميوه هايي كه هنوز مورد تخمگذاري قرار نگرفته اند، گذاشته مي شود. بعد از ايجاد سوراخ تخمريزي حشره ماده تخمش را داخل آن گذاشته و با استفاده از تخمريز خود آب ميوه را تا حدي به اطراف پخش مي
ند كه اين امر به عنوان جلوگيري كننده از تخمگذاري مجدد روي يك ميوه موثر است و بدينوسيله انتشار تخم ها تنظيم مي شود ولي ممكن است زيتون هاي حاوي بيش از يك تخم هم ديده شود. تركيب دور كننده  B-3,4-dihydroxy-phenylethyl alcohol كه از هيدروليز oleoeuropeine  بدست مي آيد به خوبي شناخته شده است. ساير تركيبات فنلي موجود در آب ميوه مانند pyrocatechol نيز خصوصيات دور كننده دارند. به علاوه بخش روغني آب ميوه تازه نيز دور كننده است. مرگ و مير تخم به خصوص در اوايل تابستان زياد است زيرا واكنش هاي ناشناخته بيوشيميايي درون گوشت ميوه آلوده كه باعث رشد سريع ميوه مي شود تخم ها را له مي كند.
اين تخم ها از20 روز در دماي10 درجه تا 3 روز در دماي 32/5 درجه سانتيگراد تفريخ شده و لاروهاي خارج شده به مدت 37 روز در دماي 12/5 درجه تا 9 روز در دماي 30 درجه سانتيگراد  تغذيه مي كنند. در مراحل آخر نيز با اضافه شدن درصد روغن لاروهاي رشد يافته ممكن است خفه شوند. 
 شفيره در خاك در زير درخت ميزبان ايجاد شده و حشرات بالغ در تمام طول سال ظاهر مي شوند. قبلا  فكر مي شد كه مگس زيتون مي تواند در تمام طول سال با دسترسي به ميوه هاي مناسب به رشد خود ادامه دهد ولي در غياب ميوه مناسب و شرايط نامناسب، ماده ها به دياپوز مي روند. حشرات بالغ تا هفت ماه زندگي كرده و آنهايي كه در پاييز خارج مي شوند داراي حداكثر طول عمر هستند. در حرارتهاي زير صفر درجه مگس هاي بالغ ممكن است تا مدتي زنده بمانند ولي اگر حشره چند روزي در اين شرايط بماند از بين مي رود. اين مگس در مناطق شمالي درياي مديترانه سه نسل و در يونان تا چهار نسل مي تواند داشته باشد.    
 
 فنولوژي:
شرايط آب و هوايي، نوع رقم زيتون و فيزيولوژي حشره روي فنولوژي مگس زيتون تاثير گذار است. طي زمستان، دماي پايين، شرايط سخت آب و هوايي و قابل دسترس بودن ميوه عوامل مهم محدود كننده جمعيت اين آفت هستند. مگس هاي بالغ- كه اگر شرايط زياد سخت نباشد تا بهار زنده مي مانند- روي ميوه هاي باقي مانده روي درخت و يا شفيره هاي درون خاك زمستان را مي گذرانند. در اواخر بهار و اوايل تابستان و عدم وجود شرايط مناسب يك مرحله فيزيولوژيكي مقاوم از نظر جنسي نارس در اين آفت ظاهر مي شود كه با تشكيل ميوه هاي تازه زيتون كه براي تخمگذاري نامناسب هستند همزمان مي شود. پايان اين مرحله فيزيولوژيكي با ظهور ميوه هاي مناسب مصادف مي شود. طي اين زمان افراد زمستانگذران و شايد نتاج نسل اول بهار ممكن است مشاهده شوند. 
طي تابستان دماي بالاي حدود 33 درجه سانتيگرادو بالاتر باعث ايجاد مرگ و مير بالاي تخم ها، لاروها و شفيره ها مي شود. اين مرگ و مير زماني كه دماي بالا با رطوبت نسبي پايين همراه شود
مشخص تر مي گردد و ظاهرا افزايش رطوبت نسبي اثر مرگ آور دماي بالا را تعديل مي كند.
در نواحي جنوبي آلودگي آفت مانند Crete و شمال آفريقا و سواحل لبنان و سوريه آلودگي در اواخر مي شروع مي شود. در تابستان كه زمان گرمي هوا و رطوبت پايين طولاني تر است و جمعيت آفت را كنترل مي كند. به خصوص در تونس جمعيت آفت تا قبل از پاييز افزايش نمي يابد.
 
تغذيه:
تغذيه مگس زيتون بالغ از شيره خارج شده از ميوه، زخم هاي برگ و ساقه گياهان مختلف، عسلك حشرات و نكتار مي باشد. در آزمايشگاه حشرات ماده تغذيه شده روي ساكارز با مصرف ذخاير چربي خود تعداد محدودي تخم مي گذارند. براي توليد تعداد تخم به ميزان طبيعي وجود پروتئين ها به خصوص اسيدهاي آمينه آزاد لازم است. استفاده از هيدروليزات مخمر تنها براي يك روز ماده هاي از ساكارز تغذيه نموده را قادر به توليد تعداد تخم طبيعي طي 12 تا 14 روز مي كند. در طبيعت ماده ها با استفاده از گرده به عنوان منبع پروتئين قادر به بقا و توليد مثل هستند ولي ويتامين ها و مواد معدني نيز مورد نياز است. فعاليت تغذيه اي حشرات بالغ كنترل آنها را با استفاده از طعمه مسموم امكان پذير مي سازد.
در طبيعت لارو مگس زيتون مونوفاژ بوده و تنها از گوشت ميوه زيتون تغذيه مي كند. وجود باكتري هاي همزيست براي رشد لاروهاي جوان در بافت مزوفيل زيتون لازم است. اين باكتري ها با انجام هيدروليز آنزيمي پروتئين زيتون،  اسيدآمينه هاي لازم را براي لارو كه خود به تنهايي قادر به تهيه آنها نمي باشد فراهم مي سازند. باكتري هاي همزيست در لوله هاي كور لوله گوارش لارو و حشرات بالغ وجود داشته و در حشرات بالغ اين باكتري ها در كيسه هاي سري تكثير مي شوند. اين باكتري ها در  انشعابات مري فراوان بوده و از آنجا به روده مياني مهاجرت مي كنند. اين باكتري ها سطح تخم ها را حين تخمگذاري آغشته نموده و از اين رو به لاروهاي جوان منتقل مي شوند و انتقال باكتري مولد گال زيتون Pseudomonas savastanoi نيز به همين ترتيب صورت       مي گيرد. استفاده از آنتي بيوتيك ها در جلوگيري از انتقال اين باكتري ها روش نويني در كنترل مگس زيتون محسوب مي شود.
توليد مثل:
توليد اسپرماتوزوئيد در مگس هاي نر از مرحله پيش شفيره شروع و طي مرحله شفيرگي بدون آن كه كامل شود ادامه مي يابد. بيضه ها چهار روز بعد از ظهور حشرات بالغ كامل مي شوند و توليد اسپرم طي سيكل هاي هفت تا ده روزه در مراحل قبل از بلوغ نرها انجام مي شود. 
شروع و خاتمه توليد اوول همزمان با خروج حشرات ماده از پوپاريوم انجام مي شود. طول زمان قبل از توليد زرده با زمان توليد زرده و ايجاد پوسته تخم يكسان است. در شرايط آزمايشگاهي اولين تخم ها شش تا هشت روز بعد از ظهور بالغين توليد مي شوند. در طبيعت زمان رسيدن تخمدان ها در اوايل تابستان با ايجاد شرايط محيطي مناسب و وجود ميوه هاي قابل دسترس براي جفتگيري مصادف مي شود. در بقيه سال شرايط محيطي و دسترسي به غذا ( از تمام منابع) فاكتور مهم تنظيم كننده دامنه بلوغ ماده ها است.
در طبيعت مراحل پيدا نمودن جفت و جفتگيري در پايان روز اتفاق مي افتد. زمان جفتگيري با ريتم دروني تنظيم مي شود. صداي فراخواني نيز توسط نرها توليد مي شود. بلوغ جنسي در هر دو جنس با افزايش فعاليت هاي حركتي، خود آرايي، مالش پاها به شكم، بال ها، سر و شاخك و ماليدن آنها به همديگر و زنش بال ها در نرها مشخص مي شود.
حشرات ماده يك يا دو روز قبل از وجود تخم هاي كامل درون تخمدان ها جفتگيري مي كنند. اين زمان  با اتمام مرحله زرده سازي در تخمدان ها مطابقت دارد. بلوغ نرها يك يا دو روز قبل از بلوغ ماده ها صورت مي گيرد. متوسط زمان جفتگيري حدود 2/5 ساعت است. نرها پلي گاموس بوده و يك بار در هر روز جفتگيري مي كند. ماده ها اليگوگاموس بوده و بندرت بيش از يك يا دو بار در طول زندگي خود جفتگيري خواهند كرد.
حشرات ماده تا 15 تا 20 روز پس از جفتگيري قادر به جفتگيري مجدد نيستند و اين اكراه ماده ها در جفتگيري مجدد كه در بقيه مگس ها هم ديده مي شود به خاطر تركيبات مني توليد شده در  غدد ضميمه در نرها است كه اين خصوصيت تكنيك نر عقيمي را در مگس ها يك روش كنترل محسوب مي كند.
اهميت تركيبات جلب كننده بويايي جنسي در اين مگس در آزمايشگاه و مزرعه نشان داده شده است. قطرات تركيبي زرد رنگ روغني با بوي مشخص كننده توسط سلول هاي ترشحي راست روده هر دو جنس  در مرحله بلوغ جنسي ايجاد مي شود. ماده هاي بالغ همچنين فرموني ترشح مي كنند كه نرهاي بالغ را جلب مي كند. تركيب اصلي اين فرمون (spiroacetal 1,7-dioxaspiro(5,5)undecane) مشخص و ساخته شده است. تركيب كامل شامل سه جزء ديگر(pinene,n-nonanal & ethyl dodecanoate) نيز مي باشد داراي توانايي جلب كنندگي بيش از تركيب spiroacetal به تنهايي است. شروع ترشح فرمون توسط ماده ها از روز سوم بعد از ظهور است كه توليد فرمون در سيكل هاي ده روزه نوسان پيدا   مي كندو در هر سيكل يك پيك دو تا سه روزه دارد. نرها از روز سوم بعد از ظهور به اين فرمون پاسخ داده اما معمولا آنها بين روزهاي هفتم يا يازدهم به فرمون عكس العمل نشان مي دهند.
 فرمون اصلي ماده ها (1,7-dioxaspiro(5,5)undecane)  از ترشحات غدد راست روده اي جدا سازي شده است. مقدار زيادي از مواد spiroacetal توسط نرها توليد شده در آزمايش هاي مزرعه اي
استفاده شده ولي پاسخ نرها به آن كم بوده است. فرمون رها شده از نرها بيشتر براي تجمع حشرات به غذا استفاده مي شود.
روش هاي مختلفي از بكار گيري فرمون در كنترل مگس زيتون وجود دارد بنابراين تركيبات فرموني براي جلب حشرات به تله در رديابي يا بدام اندازي انبوه و همچنين اخلال در جفت يابي در باغات مورد استفاده قرار مي گيرند.
كيفيت غذا و شدت نور در ميزان توليد تخم تاثير گذار است. جفتگيري نيز توليد تخم بالا را تحريك مي كند اگرچه انتقال واقعي اسپرماتوزوآ يك فاكتور كليدي نيست. در آزمايشگاه باروري كامل ماده هاي پرورش يافته روي غذاي مصنوعي يا زيتون به طور متوسط 470 تخم در هر حشره ماده هنگام يك بار جفتگيري و 1225 تخم هنگام دو بار جفتگيري است.
در طبيعت باروري مگس زيتون تحت تاثير شرايط محيطي، دسترسي به زيتون و اداپته شدن ماده ها به غذا است. دماي بين 20 تا 30 درجه سانتيگراد براي تخمگذاري مناسب بوده و در دماي زير 15 درجه و بالاي 35 درجه سانتيگراد تخمگذاري متوقف مي شود. در نواحي مياني و جنوبي حاشيه درياي مديترانه باروري در آخر تابستان پايين است زيرا دماي هوا بالا مي باشد. ميزان تخمگذاري از سپتامبر تا آخر سال افزايش مي يابد و در اكتبر- نوامبر داراي اوج است.
 
توسعه قبل از بلوغ:
توسعه قبل از بلوغ مگس زيتون شامل مراحل تخم، سه مرحله لاروي و شفيره است. در طبيعت تخم ها داخل ميوه زيتون گذاشته   مي شود. بعد از تفريخ، لاروها به عنوان معدنچي ميوه درون مزوكارپ عمل مي كنند كه به صورت سيگموئيدي زير پوست ايجاد تونل مي نمايند كه اين تونل ها با رشد لارو وسيع ترمي شود. شفيرگي هم درون ميوه و هم در خاك اتفاق مي افتد.
تخم: زمان توسعه قبل از بلوغ در تمام مراحل تحت تاثيرحرارت است. تحت دماي ثابت، انكوباسيون تخم از 20 روز در دماي 10 درجه سانتيگراد تا سه روز در دماي 32/5 درجه سانتيگراد متفاوت است.  سريع ترين زمان رشد(2/5 روز) بين دماي 27/5 تا 30 درجه سانتيگراد اتفاق مي افتد. آستانه پايين دمايي بين شش تا ده روز بوده در حالي كه محدوده بالايي حرارت بين 30 و 35 درجه سانتيگراد است. دماي مناسب رشد تخم 27/5 درجه سانتيگراد بوده و انكوباسيون تخم به 47 تا 68 درجه روز نياز دارد. در طبيعت زمان   انكوباسيون تخم بين دو تا چهار روز در تابستان تا 10-4 روز در پاييز و 19-12 روز در آخر پاييز و زمستان است.
لارو: تحت دماي ثابت در آزمايشگاه زمان رشد لارو بين 37 روز در دماي 12/5 درجه و نه روز در دماي 30 درجه سانتيگراد متفاوت
است. در دماي بين 25 تا 27/5 درجه سانتيگراد رشد بالاترين دامنه را دارد. آستانه حرارتي پايين براي رشد لارو 11-6 درجه سانتيگراد است. رشد لارو در دماي بالاي 10 تا 11 درجه سانتيگراد به 130 درجه روز و 186 درجه روز در دماي بالاي 7/6 درجه سانتيگراد نياز دارد.
در مزرعه رشد لارو به رقم زيتون و رسيدگي آن و حرارت بستگي دارد. در آزمايشگاه رشد لارو در زيتون هاي سياه يك روز از رشد آن در زيتون هاي سبز كمتر است. در مورد لاروهاي درون ميوه خارج از آزمايشگاه در پاييز رشد لارو 18 تا 47 روز، در زمستان 63 روز يا بيشتر و در بهار 20 روز طول  مي كشد. تحت اين شرايط رشد لارو به 209 درجه روز در دماي بالاتر از هشت درجه سانتيگراد نياز دارد. براي رشد لارو در دماي بالاي 10 درجه سانتيگراد درجات روز در اكتبر 146 و در آوريل 90 روز است. افزايش سرعت رشد بين پاييز و بهار به واسطه رسيدگي تصاعدي ميوه است كه غذاي بهتري را در اختيار لارو قرار مي دهد.
شفيره: تحت دماي ثابت در آزمايشگاه زمان رشد شفيره بين 48/6 روز در دماي 12/5 درجه و 9/3 روز در دماي 30 درجه سانتيگراد متفاوت است. در دماي بين 22/5 تا 25 درجه سانتيگراد رشد بالاترين دامنه را دارد. آستانه حرارتي پايين براي رشد شفيره 10-6 درجه سانتيگراد است. آستانه بالاي حرارتي بين 31 درجه و 36 درجه سانتيگراد است اگرچه در دماي 32/2 درجه سانتيگراد اثرات مخرب ديده مي شود.  رشد شفيره در دماي بالاي 9 تا 10 درجه سانتيگراد 200 و 7/ 186درجه روز (دو تحقيق) محاسبه شده است. دوره شفيرگي در خاك يا درون ميوه در خارج ازآزمايشگاه در تابستان طي 16 روز، طي پاييز 12 تا 88 روز، طي زمستان 41 تا 92 روز و طي بهار 17 تا 21 روز است. تحت اين شرايط آزاد، درجات روز مورد نياز رشد شفيره به طور متوسط 204/5 درجه روز در دماي بالاي 8 درجه سانتيگراد است.
عموما به علت وجود تاثير نامطلوب دماي بالا به خصوص در مورد رشد لاروي، توسعه قبل از بلوغ مگس زيتون در دماي بالا به صورت نمودار سيگموئيدي است.
 
دياپوز:
مدت ها  فكر مي شد كه مگس زيتون يك حشره هوموديناميك است كه مي تواند در تمام طول سال با دسترسي به ميوه هاي مناسب به رشد خود ادامه دهد ولي زمان منظمي(آخر بهار-اول تابستان) در مرحله نابالغي مگس زيتون وجود دارد كه حتي با وجود حرارت مناسب ركود ديده مي شود. در آزمايشگاه زماني كه سنين قبل از بلوغ تحت دماي پايين (18 تا 20 درجه سانتيگراد) رشد نموده و سپس حشرات بالغ آنهادر دماي بالا(26-22 درجه سانتيگراد و تحت روز بلندي (16 ساعت روز) پرورش يافته اند نابالغي توليد مثلي در درصد بالايي از ماده ها القا مي شود بنابراين ديگر اين
آفت هوموديناميك نمي باشد. از آخر مي تا اول ژولاي درصد    ماده هاي بالغ از 50 درصد به 10 درصد كاهش مي يابند و دوباره در آخر ژولاي به 50 درصد مرسد.
 زمان نابالغي توليد مثلي در ماده ها به عدم وجود ميوه مناسب براي تخمگذاري طي اواخر بهار و اوايل تابستان و وجود شرايط نامناسب بستگي دارد. با اين وجود در پاييز و بهار فعاليت تخمدان هاي حشرات ماده حتي بدون وجود ميوه مناسب ادامه مي يابد و منبع پروتئيني مناسب را فراهم مي كند. تاثيرات ترشحي داخلي وابسته به تحريكات بينايي، بويايي و چشايي كه در پايان نارسي تخمداني ظاهر شده هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است.
در آزمايشگاه ماده هاي در حال دياپوز حتي اگر با افراد بدون دياپوز جفت شوند جفتگيري نخواهد كرد. در مزرعه حشرات نربين اواخر بهار تا اواسط تابستان به فرمون پاسخ نمي دهند. بين ماه هاي ژوئن- ژولاي بيشترين مقدار فرمون اصلي در غدد راست روده اي نرهاي بدام افتاده در مزرعه مشاهده مي شود با اين وجود ارتباطي بين اين عدم پاسخ نرها حين دياپوز و اين خصوصيت فيزيولوژيكي خاص غدد راست روده اي هنوز ثابت نشده است.
ساخت فرمون در ماده ها اگرچه تحت تاثير رسيدگي تخمدان ها است ولي مستقيما تحت كنترل آن   نمي باشد. فاكتورهاي humeral توليد شده در تخمدان رشد را در ساير حشرات تنظيم مي كنند. رابطه اي بين رهاسازي فرمون و فعاليت corpora allata يا مغز هنوز گزارش نشده است.
شروع و خاتمه دياپوز در مبارزه با مگس زيتون بايد مد نظر قرار گيرد. براي مثال واكنش اين حشره به غذا طي دياپوز تغيير مي كند بنابراين عكس العمل در برابر طعمه هاي خاص در مبارزه شيميايي و يا در    استفاده از تله ها ممكن است تاثير گذارد. پاسخ به تله هاي بينايي نيز ممكن است تغيير يافته و همچنين همانطور كه گفته شد نرها در اين زمان به تله هاي فرموني عكس العمل نشان نمي دهند
داده هاي مربوط به تله هاي فرموني حين دياپوز بايد تفسير شود. علاوه بر فرمون ها بايد از ساير جلب كننده ها براي كسب اطلاعات در مورد فعاليت هاي جفتگيري آفت استفاده شود تا اولين مرحله مبارزه در زمان مناسب صورت گيرد. دياپوز در فعاليت هايي از جمله  ايجاد مدل هاي فنولوژيكي براي پيش آگاهي تغييرات جمعيت، جلوگيري از القاء دياپوز در حشرات پرورشي و رهاسازي نرهاي عقيم در كنترل آفت، زمان مناسب شروع رهاسازي مگس هاي عقيم و تعيين تعداد نر عقيم مورد نياز بايد مد نظر قرار گيرد.
 
شرايط زمستانگذراني و رشد:
 اين حشره بيشتر به صورت شفيره داخل خاك و در اعماق 9-3 سانتي متري بسته به ميزان چسبندگي ذرات خاك زمستانگذراني مي كند ولي حشرات بالغ در محل هاي ايمن و يا حتي به صورت لارو در ميوه هاي جمع آوري نشده در شرايط آب و هوايي معتدل طي زمستان مي تواند باقي بماند. حشرات بالغ براي زمان محدودي در دماي زير صفر درجه مي توانند زنده بمانند. دماهاي زير بسته به فعاليت هاي تيپيك حشره به شرح زير است:
 
 
عموما مرگ مگس ها به دما، طول مدت دماي كم و رطوبت نسبي محيط بستگي دارد.
 
طول عمر:
حشرات بالغ مگس زيتون قادر به زنده ماندن تا چند ماه مي باشند. بيشترين طول عمر در بين حشرات بالغي كه در پاييز ظاهر مي شوند از سپتامبر تا نوامبر افزايش مي يابد. در يك آزمايش روي يك درخت در قفس هاي بزرگ در مزرعه بعضي از حشرات بالغ كه در سپتامبر، اكتبرو نوامبر ظاهر شده بودند و طي زمستان زنده مانده اند و در فصل بعدي توليد مثل كرده اند، بيش از 11 ماه زنده مانده اند. بعضي از    مگس هاي بالغ علامتدار رها سازي شده در اكتبر، نوامبر و دسامبر بين ماه هاي آوريل و ژوئن سال بعد بدام افتاده اند.
مگس هاي زيتون بالغ ممكن است در دماي زير صفر درجه سانتيگراد براي مدت كمي زنده بماند اما اگر آنها چند روز تحت اين شرايط بمانند خواهند مرد. دماي بين صفر و پنج درجه سانتيگراد توسط بعضي از مگس ها قابل تحمل است اما دامنه مرگ و ميرعموما بالا است. در شرايط آزمايشگاهي افراد جفتگيري نكرده بيش از افراد جفتگيري نموده زنده مانده و طول عمر نيز تحت تاثير كيفيت غذا خواهد بود.
 
انتشار:
روي درخت زيتون، بيشتر مگس هاي بالغ درون سايبان گياه ديده مي شوند كه ميوه زيتون آنجا بيشتر ممكن است پيدا شود. اطراف درخت زيتون، مگس هاي بالغ در جستجوي غذا روي ساير درختان ديده    مي شوند. در تابستان در شروع مرحله بعد از دياپوز، تعداد نرهاي پيدا شده روي درخت زيتون در ابتدا بيش از تعداد ماده ها است ولي تعداد ماده ها روي ساير درختان از نرها بيشتر است. در پايان پرواز اين موقعيت برعكس است و بيشتر ماده ها روي زيتون و بيشتر نرها روي ساير درختان ديده مي شوند.
مگس زيتون داراي قدرت انتشار در مسافت هاي طولاني را دارد. جابجايي چهار تا 10 كيلومتري در مزرعه ديده شده كه بستگي به شرايط آب و هوايي، پستي و بلندي ها و قابليت دسترسي به ميوه دارد. تحت شرايط محيطي طبيعي حركت مگس زيتون در دامنه كمتري صورت مي گيرد. ولي بايد توجه داشت كه مگس هاي بالغ توسط باد مي توانند تا مسافت هاي طولاني منتقل شوند.
در آزمايشگاه زماني كه بالغين توسط پنكه هايي مجبور به پرواز شده اند ماده ها به طور متوسط 12/2 كيلومتر در هر روز و نرها 7/9 كيلومتر در هر روز پرواز نموده اند. در مزرعه رهاسازي مگس ها در محيطي بدون ميوه به طور متوسط 400 متر در هر هفته پرواز نموده اند. زماني كه اين رهاسازي در محيطي كه 30 درصد درختان ميوه  دارند انجام شود دامنه پرواز 180 متر در هر هفته    مي شود.  حشرات بالغ مگس زيتون مي توانند از باغات زيتون واقع در دشت به باغات واقع در كوهستان و بالعكس مهاجرت كنند.
 
 
 
بلوغ جنسي در حشرات بالغ:
حشرات ماده اين مگس پس از طي زمان قبل از تخمگذاري (يعني زمان بين ظهور تا رسيدن تخمدان ها) قادر  به تخمگذاري است. اين زمان به تغذيه و شرايط محيطي بستگي دارد. در بهار و تا شروع تابستان اين زمان 3-2 ماه و در اگوست و سپتامبر تنها 6-4 روز طول مي كشد. توليد اسپرم چهار روز پس از ظهور حشرات بالغ آغاز مي شود.
 
جداسازي نسل ها:
در توليد زيتون و كنترل پيشگيرانه مگس زيتون يك مسئله مهم جداسازي نسل ها مي باشد. معمولا حشرات بالغ مسن تر نسل اول با افراد جوان نسل بعدي مخلوط مي شوند. تعداد افزايش يافته مگس هاي بدام افتاده نمي تواند دليلي بر ظهور نسل جديد باشد. معيار ويژه جداسازي نسل ها تعيين درصد ماده هاي حاوي تخمدان هاي از نظر جنسي رسيده است. اين روش بر اين اصل كه ماده هاي نسل جديد داراي تخمدان هاي نارس جنسي و ماده هاي نسل قبل داراي تخمدان هاي رسيده جنسي هستند استوار است كه در درصد بالا تا 98 درصد مي رسند. بنابراين در صورت ظهور نسل جديد افزايش قابل محسوسي در تعداد ماده هاي داراي تخمدان رسيده مشاهده مي شود. 
 
مبارزه:
براي كنترل مگس زيتون دو نوع مبارزه شيميايي مورد استفاده قرار مي گيرد كه يكي پيش گيري كننده از فعاليت بالغين و ديگري به صورت درماني عليه لاروها درون ميوه ها مي باشد. مبارزه پيشگيري كننده براساس بهره برداري از فعاليت تغذيه اي حشرات بالغ است كه به تركيبات صاتع كننده امونياك مانند محلول يك درصد پروتئين هيدروليزات جلب مي شوند و اين مواد در تركيب با سموم فسفره آلي يا پيرتروئيدها به عنوان طعمه بكار مي روند. هنگام انجام اين نوع سمپاشي تنها بخشي از درخت و يا  رديف هاي متناوبي از باغ به خصوص ميوه دارها بايد سمپاشي شوند. با استفاده از طعمه مسموم به اين طريق، ميزان سموم منتشر شده در مزرعه كه مي تواند به حشرات مفيد خسارت وارد كند كاهش خواهد يافت. در حقيقت طعمه پروتئين هيدروليزات زنبوران پارازيتوئيد را جلب نمي كند. با اين وجود بدلايل اقتصادي و عملي معمولا طعمه پاشي توسط هواپيما و در سطح وسيع صورت مي گيرد.
در يونان، بيشتر باغات زيتون به اين طريق سمپاشي مي شوند، در تونس، اسپانيا و ساير كشورها نوارهايي از باغ زيتون با 25 متر عرض و فاصله  75 متر از هم سمپاشي مي شوند. در عمل طعمه پاشي هوايي پوششي محسوب مي شود و به خاطر باقي مانده اين نوع سمپاشي ها، بايد زمان مناسب آن تعيين شود تا بيشترين فايده را داشته باشد. بررسي تله هاي  Mc Phail هر پنج روز،  براي رديابي مناسب است و سمپاشي براساس داده هاي رديابي (آستانه: 5-3 حشره در هر تله Mc Phail در هر پنج روز)  و يا وجود آلودگي در ميوه هاي نمونه برداري شده (آستانه: دو درصد) انجام خواهد شد.
سمپاشي درماني عليه لاروها با استفاده از لارو كش ها انجام مي شود. حشره كش هاي سيستميك مانند دايمتوات به صورت پوششي به صورت هوايي يا زميني پاشيده مي شوند. از اين روش براساس تعداد لاروهاي زنده درون نمونه هاي ميوه (آستانه 15-5 درصد) استفاده مي شود. اين روش در گذشته در سطح وسيع مورد استفاده قرار مي گرفت اما امروزه كمتر بكار مي رود كه بيشتر به خاطر وجود بقاياي سم در ميوه زيتون و تاثيرات منفي آن روي حشرات مفيد و محيط زيست است.
در فرانسه بكار گيري طعمه مسموم جانشين سمپاشي درماني شده است و سمپاشي براساس داده هاي تله هاي Mc Phail است. در يونان پاشيدن طعمه همراه سموم فسفره آلي هم به صورت زميني و هم هوايي انجام مي شود. رديابي آفت نيز توسط تله هاي Mc Phail، نمونه برداري از ميوه و زمان حساسيت ميوه صورت مي گيرد.  در ايتاليا در آلودگي محدود آفت، اولين پخش طعمه مسموم براساس تله هاي chromotropic  انجام مي شود كه آستانه 6-5 حشره بالغ در هر تله در هر هفته است. بسته به طعمه و قدرت باقي ماندن سم و بارندگي، اين عمليات ممكن است تجديد شود. در مناطقي كه طي سپتامبر بارندگي شديد است سمپاشي پوششي درماني اضافي زماني كه 15-10 درصد ميوه هاي نمونه برداري شده آلوده باشند انجام مي شود. در اسپانيا طعمه پاشي پيشگيري كننده در رديف

فایل : 21 صفحه

فرمت : Word