مقاله فارسی تک لپه ایها و دو لپه ای

تک لپه ایها
از اختصاصات کلی گیاهان تک لپه ها آن است که دارای لپه منفردی هستند که بر اثر عدم رشد در یکی از جوانب رأس جنین بوجود می آید. در تشکیل جنین تک لپه ایها ابتدا در رأس جنین اولیه برجستگی گردی بوجود می آید. سپس شکافی که ناشی از توقف رشد جنین در همان جهت است بوجود آمده، در دنبال آن سلولهای نهادی محور زیر لپه ای در پائین شکاف ظاهر شده سریع شروع به رشد می کنند و روی آن نیز محور جنین اولیه دراز میشود و لپه را بوجود می آورد و از این پس محور ساقه چه بتدریج از محور جنین مقدماتی که دارای یک لپه است متمایز می گردد. در موقع رویش دانه انتهای فوقانی لپه معمولاً در پوشش دانه باقی مانده، انتهای پائینی آن دراز شده، با فرورفتن محور زیر لپه ای به درون خاک آنرا به زیر خاک فرو می برد.
رشد ریشه اصلی حاصل از رشد ریشه چه در تک لپه ایها محدود بوده ، بزودی جای آنرا ریشه های فرعی می گیرند. این ریشه ها نیز زد از بین رفته جای خود را به ریشه های نابجا واگذار می کند ریشه های نابجای تک لپه ایها فاقد انشعاب یا دارای انشعاب کم هستند به علت نداشتن ساختمان پسین قطر آنها همیشه ثابت باقی می مانند. دوران فعالیت ریشه های نابجا محدود بوده بزودی تجدید می شوند ساقه در تک لپه ایها از جوانه جانبی رأس جنین بوجود می آید و محور زیر لپه ای در جریان رویش دانه هیچگاه رشد نکرده تقریباً
ثابت باقی می ماند این نحوه رشد که حالت منو سمپودیک (Monosympodique) را نشان می دهد عامل اصلی تشکیل ساقه ریزومی یا سا قه های غده ای سفت و یا ساقه های کپه ای شکل پوشیده از فلسها در تک لپه ای ها است.
گیاهان تک لپه ای عموماً علفی و غالباً پایا هستند ساقه هوایی آنها معمولاً بدون انشعاب و برگی است و به جز در بخش تولید مثل (گل آذین) که ممکن است انشعاباتی داشته باشد در تمام طول بی انشعاب باقی می مانند برگهای تک لپه ای ها دمبرگ ندارند و غالباً به وسیله نیامی طویل ساقه را احاطه می کنند اشکال کلی برگها تقریباً دراز و کشیده بوده، دارای رگبرگهای موازی و مویرگهای بسیار ظریف ارتباط دهنده آنها هستند گلها در تک لپه ایها سه پر (تری مر) و هر حلقه پوششی یا زایای آن از سه قطعه تشکیل می شود.
ساقه گیاهان تک لپه ای:
ساقه گیاهان تک لپه ای: ذرت-جو-گندم-مارچوبه-نخل

گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه می‌باشد. گیاه ذرت ، تنها غله‌ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصول‌ترین غله دنیا به حساب می‌آید و از لحاظ مقدار تولید ، پس از گندم و برنج قرار می‌گیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.

دو لپه ایها
از اختصاصات عمومی گیاهان دو لپه ای آن است که دانه در این گروه گیاهی از دانه گیاهان تک لپه ای در وضع رشد رأس جنین که بسرعت متوقف شده دو نقطه جانبی آن بر اثر رشد ایجاد دو لپه متورم را می کند متفاوت بوده، همچنین ریشه اصلی در دو لپه ایها (برخلاف تک لپه هایها که وجود ندارد) از رشد ریشه چه جنین ایجاد میشود. فقط در دولپه ایهای دارای
ریزوم ریشه های نابجا (که کار ریشه اصلی را انجام می دهند) مانند تک لپه ایها دیده میشود.
ساقه و ریشه در دو لپه ایها (بر خلاف تک لپه ایها) دارای ساختار پسین و رشد قطری است تعداد قطعات گل در این گروه در هر حلقه چهارتایی یا پنج تایی بوده، در بعضی از خانواده ها استثنائا ممکن است 3 تا 6 قطعه باشد.
رده بندی گیاهان دو لپه
سلسله گیاهان (Metaphyta) در ۴ شاخه قرار می‌گیرند. شاخه تالوفیتها یا ریسه داران که شامل جلبکها و قارچها هستند.

سلسله گیاهان (Metaphyta) در ۴ شاخه قرار می‌گیرند. شاخه تالوفیتها یا ریسه داران که شامل جلبکها و قارچها هستند. شاخه خزه‌ایها ، شاخه نهانزادان آوندی و شاخه گیاهان دانه‌دار. سه شاخه اخیر تحت عنوان کروموفیتها یا گیاهان تنه‌دار ، نامیده می‌شوند. شاخه گیاهان دانه‌دار به دو زیر شاخه
بازدانگان و نهاندانگان تقسیم می‌شود. زیر شاخه نهاندانگان شامل دو رده تک لپه‌ایها و دو لپه‌ایها می‌باشد. دو لپه‌ایها خود شامل دو لپه‌ایهای بی‌گلبرگ ، دو لپه‌ایهای جدا گلبرگ و دو لپه‌ایهای پیوسته گلبرگ می‌باشد که تعداد زیادی از گیاهان دانه‌دار را در خود جای داده‌اند.
● دو لپه‌ایهای جدا گلبرگ Dialypetalae
گیاهانی هستند با گلهای کامل و دو جنسه که پوشش گل آنها به صورت کاسبرگ و گلبرگ تمایز یافته و اجزای گل در چرخه‌های متوالی و به صورت متناوب باهم قرار دارند و گرده افشانی در آنها بوسیله حشرات صورت می‌گیرد. جدا گلبرگها بالغ بر ۷۰ هزار گونه گیاهی هستند و براساس ساختمان نهنج و نحوه قرار گرفتن اجزای گل در سه گروه فرعی قرار می‌گیرند.
▪ تالامیفلورها
که در آنها نهنج گل برآمده یا گنبدی شکل است و اجزای گل مستقیما بر روی نهنج استقرار یافته‌اند و شامل ۵ راسته است.
ـ راسته آلاله‌گان (Ranales):
که برچه‌ها جدا از هم و اجزای گل غالبا در روی یک خط مارپیچی در سطح نهنج قرار دارند.
ـ راسته پاریتال (parietals): که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها جانبی است.
ـ راسته گوتیفرال (Gutti ferales):
که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها محوری و کاسبرگها در داخل غنچه گل ، همپوشان هستند.
ـ راسته ختمی (Malvales):
که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها محوری و کاسبرگها در داخل گل به صورت کفه‌ای قرار دارند.
ـ راسته فرفیون (Euphorbiales):
که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها محوری ، گلها یک جنسه و غالبا فاقد گلبرگ هستند.
▪ دیسیفلورها
که در آنها نهنج گل برآمده یا گنبدی شکل است و اجزای گل در سطح دستگاه مولد شهد و یا به حالت فررفته در آن قرار دارند.
ـ راسته شمعدانی (Geraniales):
نافه شامل دو ردیف پرچم و دستگاه ترشحی به صورت غده‌هایی در پای پرچمها قرار دارد.
ـ راسته افرا (Sapindales):
نافه شامل دو ردیف پرچم و دستگاه مولد شهد به صورت یک صفحه در محوطه خارجی پرچمها قرار دارند.
ـ راسته شمشاد (Celastrales):
نافه شامل یک ردیف پرچم و دستگاه مولد شهد در داخل پرچمها و خارج پرچمها قرار دارد.
▪ کالسیفلورها
سه جزء خارجی اجزای گل یعنی کاسبرگها ، گلبرگها و پرچمها از قسمت زیرین خود بهم پیوسته‌اند و نهنج پیاله مانند یا کوزه‌ای شکل را در انتهای دمگل بوجود آورده‌اند. این گروه شامل ۵ راسته است.
ـ راسته گل سرخ (Rosales)
ـ راسته چتریان (Umbellales)
ـ راسته مورد (Myrtales)
ـ راسته گل ساعتی (Passiflorales)
ـ راسته کاکتوسها (Cactales)
● دو لپه‌ایهای پیوسته گلبرگ Sympetalae
این گیاهان بالغ بر ۵۰ هزار گونه هستند. گلبرگها در این گیاهان بهم پیوسته هستند. در اغلب پیوسته گلبرگها پرچمها به قسمت داخلی جام گل پیوستهاند. این گروه از گیاهان شامل ۱۱ راسته هستند که در سه گروه قرار می‌گیرند.
▪ پیوسته گلبرگهای ۵ پیرامونی ، با تخمدان فوقانی و ۵ برچه.
ـ راسته اریکال (Ericales):
ابتدایی‌ترین راسته هستند، جام گل گاهی ناپیوسته ، نافه ۱۰ پرچمی و پرچمها غیر متصل به گلبرگها.
ـ راسته پامچال (Primulales):
جام گل پیوسته ، پرچمها به قسمت داخلی جام گل پیوسته‌اند.
ـ راسته خرمالو (Ebenales)
ـ راسته (Plumbaginales)
▪ پیوسته گلبرگهای ۴ پیرامونی ، با تخمدان فوقانی و ۲ برچه.
ـ راسته Gentianales:
که از این راسته می‌توان به زیتون ، زبان گنجشک و یاسمن اشاره کرد.
ـ راسته Polemoniales:
که از این راسته می‌توان به گاو زبان ، سیب زمینی و گوجه فرنگی اشاره کرد.
ـ راسته Personales: که از این راسته می‌توان به گل میمون ، گل جالیز و کنجد اشاره کرد.
ـ راسته Lamiales:
که از این راسته می‌توان به نعنا، بارهنگ و شاه پسند اشاره کرد.
▪ پیوسته گلبرگهای ۴ پیرامونی ، با تخمدان تحتانی و ۲ برچه.
ـ راسته گل استکانی (Campanulales):
که شامل گل استکانی و کدو است.
ـ راسته روناس (Rubiales):
که شامل تیره روناس و بداغ است.
ـ راسته گل مینا (Asterales):
که شامل تیره گل مینا ، تیره سنبل‌الطیب و تیره خواجه باشی می‌باشد.
● دو لپه‌ایهای بی‌گلبرگ Monochlamideae
ـ راسته کازوآرینال (Casuarinales):
گیاهانی هستند درختی با ظاهری شبیه دم اسبیان و گلها یک جنسه می‌باشد.
ـ راسته آمنتال (Amentales):
در این راسته تیره‌های بید ، راش ، فندق و گردو قرار دارد.
ـ راسته گزنه (Urticales):
در این راسته تیره‌های گزنه ، توت ، نارون و شاهدانه قرار دارد.
ـ راسته دانه مرکزیان (Centrospermales):
در این راسته تیره‌های اسفناج ، گل میخک ، چغندر و لاله عباسی قرار دارد.
ـ راسته علف هفت بند (Polygonales):
در این راسته تیره‌های ترشک ، علف هفت بند و ریواس قرار دارد.
ـ راسته Santalales:
که در این راسته تیره معروف دارواش قرار دارد.
نهاندانگان تك لپه و دو لپه
نهاندانگان به دو گروه تك لپه اي و دو لپه اي تقسيم مي شوند.
نهاندانگان تك لپه:
ـ گياهك دانه تنها يك لپه دارد.
ـ غالبا ريشه افشان و ساقه زير زميني يا پياز دارند.
ـ ساقه هوايي آنها اغلب فاقد انشعاب است، مگر در بخش تشكيل گل، كه ممكن است انشعاباتي داشته باشد.
ـ اغلب برگهاي گياهان تك لپه اي دمبرگ ندارند، در عوض به وسيله نيام، دور ساقه را احاطه مي كنند.پهنك برگ تقريبا در اغلب تك لپه ايها كشيده و رگبرگها موازي هستند و رگبرگهاي موازي به وسيله رگبرگهاي مويين به هم مربوط مي شوند.
ـ تعداد قطعات گل اغلب سه يا مضربي از اين عدد است.
ـ دستجات آوندي بصورت پراكنده هستند .
مثالها:
گندم ، برنج، ذرت و خرما….وانيل و زعفران
زنبق، گل اختر، لاله، سنبل و ثعلب
نهاندانگان دو لپه:
ـ گياهك دانه داراي دو لپه است.
ـ اغلب آنها ريشه راست دارند.
ـ ساقه هوايي آنها اغلب منشعب است.
ـ برگها داراي گوناگوني فراوان بوده، رگبرگهاي آنها اغلب منشعب و غير موازي است.
ـ تعداد قطعات گل در آنها ۲ يا ۵ يا مضربي از اين اعداد است.
ـ دستجات آوندي در يك حلقه قرار دارند.
مثالها:
به سه گروه بي گلبرگ، جدا گلبرگ و پيوسته گلبرگ تقسيم مي شوند.
بي گلبرگ:بيد،فندق، بلوط و گردو
جدا گلبرگ:تيره هاي شب بو، خشخاش، مركبات، گل سرخ و باقلا
پيوسته گلبرگ:تيره هاي گل ميمون، نعناع، گاو زبان، و سيب زميني
ریشه تک‌لپه‌اى‌ها
ريشه تک‌لپه‌اى‌ها (گراس‌ها) ظريف بوده و فاقد کامبيوم براى رشد ثانويه مى‌باشند. به‌طورکلى اين گياهان به داشتن ريشه‌هاى افشان مشهور هستند. سيستم ريشه در تک‌لپه‌اى‌ها داراى ۲ مرحله است (شکل دو نوع سيستم ريشه گياهان تک‌لپه‌اي).

دو نوع سيستم ريشه گياهان تک‌لپه‌اي، (a) کولئوپتيل، (b) ريشه‌هاى نابه‌جا و ثانوي، (c) مزوکوتيل، (d) ريشه‌هاى جنيني، (e) دانه.
۱. ريشه‌هاى جنينى (ريشه‌هاى بذري) همراه با ريشه‌چه از محل اولين گره لپه‌اى در محل محور جنين دانه ظاهر مى‌شوند. از آنجائى که لپه و گره مربوط به آن در داخل دانه باقى مى‌ماند پس اين ريشه‌ها، ريشه
بذرى ناميده مى‌شوند. در گندم علاوه بر گره لپه‌اي، گره دوم يا گره کلئوپتيلى نيز داخل دانه باقى مى‌ماند. از آنجا که خروج از خاک حاصل طويل شدن ميانگره دوم است. بنابراين، اين گره نيز در تعداد ريشه‌هاى بذرى دخالت دارد. ريشه‌هاى بذرى گندم شامل ريشه‌‌چه و يک تا ۷ ريشه خارج شده از اين دو گره مى‌باشند. تعداد اين ريشه‌ها تا حد زيادى متأثر از ژنوتيپ بوده و به‌نظر مى‌رسد که تعداد ريشه‌هاى بذرى در سازگارى و قدرت رقابت گونه‌ها، به‌خصوص در محيط‌هاى مشخص، دخالت دارند.
۲. ريشه‌هاى نابه‌جا، که به‌نام‌هاى ريشه‌هاى گره‌اى و تاجى و يا ريشه‌هاى يقه‌اى نيز شناخته مى‌شوند. اين ريشه‌ها دقيقاً در زير سطح خاک و از محل گره‌هاى تحتانى ساقه گندميان خارج مى‌شوند. در گندميان تعداد ۳ تا ۶ گره بدون رشد ميانگره وجود دارند که يقه يا طوق را تشکيل داده و سبب ايجاد حلقه‌هاى پياپى ريشه‌‌هاى نابه‌جا مى‌شوند و به‌همين دليل ريشه‌هاى طوقى نام دارند. از آنجا که گندميان پس از رشد اولين ميانگره يا مزوکوتيل (شکل ذرت در عمق‌هاى ۲۰-۱۵-۱۰-۵ cm کاشته شده است ولى يقه‌ها تقريباً در يک عمق بدون توجه به عمق بذر تشکيل شده‌اند)، (در گندم اولين ميانگره) در سطح خاک ظاهر مى‌شوند لذا يقه بدون توجه به عمق کاشت درست در زير سطح خاک قرار مى‌گيرد. طويل شدن مزوکوتيل درست در نزديک سطح خاک به‌علت تأثير نور قرمز بر فيتوکروم موجود در کلئوپتيل خارج شده از خاک، متوقف مى‌شود. در ذرت نيز ريشه‌هاى نابجاى هوائى از محل چهارمين گره يا
بيشتر (از روى سطح خاک) خارج مى‌شوند. اين ريشه‌ها معمولاً به‌عنوان ريشه‌هاى مستحکم‌کننده (Prop roots)، و يا هوائى (Brace roots)، شناخته مى‌شوند.

ذرت در عمق‌هاى ۲۰-۱۵-۱۰-۵ cm کاشته شده است ولى يقه‌ها تقريباً در يک عمق بدون توجه به عمق بذر تشکيل شده‌اند.
در ظاهر اولين ريشه‌هاى طوقى در گندميان بسيار نازک بوده و اندکى زمين‌گرائى مثبت دارند و در زاويه‌اى حدود ۲۵ درجه سانتى‌گراد با افق به‌طرف پائين رشد کرده و به‌طور متراکم منشعب مى‌شوند. ريشه‌هاى طوقي، که بعداً ظاهر مى‌شوند ضخيم‌تر مى‌باشند. اين ريشه‌ها داراى زمين‌گرائى مثبت‌ترى بوده و به‌طور کلى با زاويه ۴۵ درجه از افق رشد مى‌کنند. آخرين ريشه‌هاى گره‌اى که تشکيل مى‌شوند خشن‌تر بوده و به‌طور عمودى رشد مى‌کنند. اين ريشه‌هاى خشن ممکن است هنگام نفوذ در خاک ريشه‌هاى فرعى ظريف‌ترى ايجاد کنند و علاوه بر فعاليت‌ در امر جذب به‌عنوان تکيه‌گاه نيز عمل نمايند. مشاهدات ديگر معلوم کرده است که در ذرت جهت رشد ريشه‌ها به مقدار خيلى زياد با دماى اطراف بذر رابطه دارد. رشد ريشه‌چه در حرارت ۱۸ درجه
سانتى‌گراد در جهت حدود ۳۰ درجه بوده و در حرارت ۳۶ درجه داراى زاويه ۶۱ درجه مى‌باشند.
ظرافت ريشه‌هاى گندميان بستگى به ترتيب ميانگره از منشاء و در مورد ريشه‌هاى فرعى به ترتيب انشعابات بستگى دارد. ريشه‌هاى بذرى بسيار ظريف، از محل گره لپه‌اى ظاهر مى‌شوند. حلقه‌هاى حاصل از گره‌هاى متوالى به‌طور فزاينده‌اى ضخيم مى‌شوند و قطر ريشه‌هاى هوائى شايد ۱۰ برابر بزرگ‌تر از قطر ريشه‌هاى بذرى باشند. از طرف ديگر ريشه‌هاى جانبى روى ريشه‌هاى بذري، به‌تدريج باريک‌تر شده و به‌طور فزاينده‌اى ظريف‌تر مى‌شوند. اگر ريشه‌هاى جنينى اصلى کوتاه باشد ريشه‌هاى فرعى ممکن است بلند باشند و برعکس.
ساقه گیاهان دو لپه‌ای علفی: لوبیا ، نخود ، آفتابگردان ، شمدانی:
نخود:
نام دیگر نخود، لوبیای گاربانزو( garbanzo bean ) می باشد. نخودفرنگی، عدس و نخود بصورت یکسال در میان و چرخشی با گندم و جو در یک زمین زراعتی- کشت می شوند. این حالت چرخشی باعث تقویت و تجدید نیتروژن در خاک می شود و دیگر نیازی به استفاده از کود نخواهد بود.
معمولاً نخود در زمین های حاشیه بین النهرین و مدیترانه شرقی کشت می شد و از آنجا به هند و سایر نقاط آسیای شرقی گسترش یافت.
لوبیا:
بقولات Leguminosa :تیره
Phasaeolus vulgaris L. :نام لاتین
Kidney bean :نام انگلیسی
لوبیا :نام فارسی
لوبیا – فصولیه :نام عربی
گیاهی است یکساله ، دارای یک ریشه اصلی راست و ریشه های فرعی فراوان، در روی ریشه های کوچک لوبیا غده های قهوه ای رنگ نامنظم ، تثبیت کننده ازت قرار گرفته است برگهای مرکب که از سه جفت برگچه تشکیل شده اند بادمبرگ طولانی به طور متناوب روی ساقه آن قرار گرفته اند. ممکن است برگچه ها از کرکهای ریز پوشیده شده باشند.
ریشه گیاهان دو لپه ای
برش عرضی ریشه گیاه تک لپه ای

برش عرضی ریشه گیاه دو لپه ای
برش عرضی ساقه تک لپه ای

فایل : 20 صفحه

فرمت : Word