مقاله فارسی اثر ازت بر خاك

پيشگفتار :
تاريخچه علم خاك با استفاده از آب و آبياري براي بهره برداري از خاك آغاز مي گردد . در ابتداي قرن 17 ميلادي يك پزشك و شيميدان اهل فنلاند بنام وان هلمونت آزمايشي انجام داد كه بعنوان سرآغاز تاريخچه جديدي بحساب مي آيد .
چغندر قند بعنوان يك محصول مهم زراعي نقش بسزايي در اقتصاد برخي از كشورها دارد و توليد هرچه بيشتر اين محصول در واحد سطح يا هكتار نيازمند مطالعات دقيق و همه جانبه از سوي محققان مي باشد كه در اين نقش عناصر غذايي و تاثير آن بر عملكرد اين محصول مهم زراعي حائز اهميت مي باشد .
در اين مقاله سعي شده تا حد امكان به بررسي نقش و ميزان اين عناصر در خاك و همچنين اثرات آن بر روي عملكرد چغندر قند مورد بررسي قرار گيرد . اميد است كه توانسته باشم رضايت خاطر استاد عزيزم را فراهم آورم .
با تشكر
آرزو قلي فلاح
جذب ازت و غلظت آن :
به نظر مي رسد گياهان مورد تناوب براي رسيدن به ماكزيمم توليد محصول به 200 الي 250 كيلوگرم ازت خالص در هكتار نيازمند باشد . مقدار كودي كه قبلاً به گياهان مورد تناوب داده شده تأثير زيادي بر روي مقدار ازت موجود در گياه در زمان برداشت دارد . بدون هيچگونه كودي، گياه ممكن است در زمين هاي فقير و بدون ذخيره ازت، به مقدار 25 كيلو در هكتار و در زمين هاي حاصلخيز مقدار 100 كيلو ازت در خود نگه دارد . در بهار بوته هاي جوان مقدار 5% ازت در ماده خشك برگ و 3% در ماده خشك ريشه نگه مي دارند . اين غلظت با ادامه رشد گياه بسرعت كاهش مي‌يابد و در زمان برداشت و در يك زراعت با حداكثر محصول شكر مقدا ازت در ماده خشك برگ 3% و در ماده خشك ريشه 8/% است.
كمبود ازت و علائم تشخيص آن :
بر خلاف علائم كمبود ساير عناصر، علائم كمبود ازت تقريباً در تمام مراحل رشد گياهان مورد تناوب مشاهده مي شود. بذور گياهان مورد تناوب داراي مقدار كافي ازت براي ظهور كوتيلدون ها است. ليكن براي جلوگيري از بروز كمبود بايستي فوراً گياه شروع به جذب ازت از خاك نمايد. در خاكهاي فقير با مقدار كم ازت، علائم كمبود از زمان ظهور اولين برگ هاي حقيقي و متعاقب آن سلير برگ ها شروع مي گردد. علائم كمبود ممكن است با افزايش سن گياه، توسعه يابد. در مقايسه با آنچه كه در كمبود منگنز ، بر و منيزيوم ديده مي شود ، علامات خاصي كه مشخصه كامل كمبود ازت باشد وجود ندارد.برگهاي گياه در اثر كمبود پيچيده مي شود و نخست به رنگ سبز روشن و بعد به زردي مي گرايند. كمبود ازت باعث كاهش غلظت كلروفيل و مقدار فتوسنتز در برگهاي مسن تر مي گردد، اين برگها اغلب پژمرده شده و قبل از رسيدن مي ميرند و برگهاي جوان تر معمولاً داراي پهنك باريك و دمبرگهاي طولاني مي باشند. برگهاي داراي كمبود معمولاً محتوي 9/1 الي 3/2% ازت در ماده خشك خود مي باشند. بوته هايي كه علامت كمبود دارند مقدار 70 تا200 واحد در ميليون ازت به صورت نيترات در خود دارند در حاليكه در بوته هاي بدون علامت كمبود اين مقدار 350 تا 35000 واحد در ميليون است.
اثر ازت بر روي رشد گياهان مورد تناوب و كارآيي برگها:
علاوه بر بهبود رنگ برگها، ازت باعث افزايش اندازه و تعداد برگها مي گردد. در اوائل فصل بهار، ازت باعث افزايش ماده خشك در واحد سطح مي شود كه اين عمل بيشتر در برگ و دمبرگ سبب افزايش توليد ماده خشك در ريشه شده و توليد بيشتر شكر را در واحد سطح بهمراه خواهد داشت. (آرمسترانگ و همكاران ) نشان دادند كه اثر كود ازته تنها تبديل اشعه دريافت شده به ماده خشك نيست ، بلكه به مقدار زياد باعث افزايش مقدار اشعه جذب شده مي گردد.
اثر ازت بر روي قوه ناميه، ظهور جوانه ها و تثبيت گياه:
هنگامي كه از بذور تك جوانه به عنوان كشت درجا استفاده مي گردد، حتي مقادير محدود ازت باعث از بين بردن گياهچه ها، كند كردن رشد بقيه بوته ها و كاهش تعداد بوته ها پس از تنك مي گردد. در حقيقت گياه نمي تواند كل مصرف ازتي را كه براي مقدار محصول متناسب لازم است درست قبل يا بعد از بذوركاري و به صورت پخش سراسري تحمل نمايد. در حاليكه پخش مقدار كم كود بصورت پخش سراسري سبب تثبيت كامل گياه و رشد اوليه مناسب آن مي گردد. هنگاميكه گياه تثبيت گرديد، كود ازته متعادل مورد نياز را مي توان بدون خسارت در مرحله اي كه گياه بصورت4 برگي مي باشد بكار برد. اثرات اوليه كود ازته توليد ماده خشك ريشه و برگ بوده كه بيشتر بصورت شكر در ريشه متراكم مي گردد. مطابق نمودارهاي زيركه واكنش عملكرد شكر را به وضوح نشان مي دهد ،در خاكهاي حاوي باقيمانده ازت كم، نقطه برگشت منحني معمولاً براي مقدار 100 تا 150 كيلوگرم كود ازته در هكتار است. در حاليكه در خاكهايي با مقدار زيادي ازت مثل خاكهاي حاوي مواد آلي و يا بقاياي گياهي از محصول قبلي نقطه برگشت منحني بيشتر به طرف چپ متمايل است.
اثر كودهاي آلي :
كودهاي آلي كه معمولاً قبل از زراعت گياهان مورد تناوب به زمين افزوده مي شوند مي توانند از چند جهت براي گياه مؤثر واقع شوند. بيشتر تأثير كود آلي، ناشي از ازتي است كه به صورت نيترات در اول فصل و همچنين به آرامي در طول دوره رشد در اختيار گياه قرار مي گيرد. اوره، تركيبات آمونياكي و پروتئيني از فساد بقاياي گياهي و حيواني حاصل و تبديل به نيترات مي شود و در دسترس گياه قرار مي گيرد. كودهاي آلي باعث كاهش درصد قند و افزايش غلطت اسيدهاي آمينه مي گردند. مقدار زياد كودهاي دامي و مرغي تأثير بسيار بدي در كيفيت محصول به جا خواهد گذاشت. مزارع گياهان مورد تناوبي كه به آنها كود حيواني داده شده است بندرت به بيش از 40 كيلوگرم در هكتار كود ازته، در هنگام كاشت نياز خواهند داشت. با تأكيد بر هواي پاكيزه و ممنوعيت سوزاندن كاه، امروزه مقدار زيادي كاه قبل از كشت گياهان مورد تناوب شخم خورده و به زمين بر مي گردد و اين گرايش ادامه خواهد داشت. آزمايشهاي كمي درباره تعيين اثر مخلوط كردن كاه با خاك بر روي نياز ازتي انجام شده و اثر آن بر روي محصول گياهان مورد تناوب مشخص گرديده است.(آليسون1989) اخيراً گزارشي از اثر كاه ر روي نياز ازتي ارائه نموده و پيشنهاد كرد كه در يك مزرعه معمولي كه كاه را خرد كرده و با خاك شخم زده شده است اثر محسوسي در نياز كودي مناسب گياهان مورد تناوب نداشته است.
فسفر و گوگرد ،دو آنيون اصلي يا پر مصرف:
در خاكهاي زراعي معمولاً با اضافه كردن كودهاي فسفره، كودهاي آلي و باقيمانده محصولات در خاك، مي توان در زمان برداشت مقدار فسفر برداشت شده از زمين را تأمين نمود. تنها تعداد كمي از خاكهاي معدني محتوي فسفر هستند لذا بر عكس ساير عناصر غذايي نظير پتاسيم، كلسيم و منيزيوم مقدار كمي فسفر در تغيير شكل آزاد مي گردد. اخيراً غلظت فسفر در خاكهاي زراعي همه ساله رو به افزايش است و علت آن عدم شسته شدن و همچنين افزودن بيش از حد اين كود به خاك و بيش از آنچه كه حتي زراعتهاي پربازده نظير غلات، گياهان مورد تناوب و سيب زميني از خاك جذب مي‌نمايند مي باشد. مقدار كافي گوگرد براي توليد محصول مناسب از طريق آب باران تأمين مي گردد. منبع اصلي اين گوگرد احتراق سوخت هاي فسيلي (زغال سنگ، نفت و گاز) مي باشد كه داراي مقادير متغيري از اين عنصر مي باشند. اين موقعيت با افزايش علاقه براي هواي پاكيزه رو به فزوني است. شعله گازهاي خروجي به منظور كاهش آلودگي جوي به طور روز افزون تصفيه مي شود و در نتيجه مقدار كمتري سولفور به زمين خواهد رسيد و همچنين كودهاي شيميايي جديد نظير اوره، نيترات، آمونيوم و سوپر فسفات تريپل بر خلاف كودهايي نظير سولفات آمونيوم و سوپرفسفات ساده كه داراي مقدار كمي گوگرد مي باشند و كمتر مصرف مي گردند فاقد گوگرد هستند.
ميزان جذب و غلطت فسفر:
در زراعت گياهان مورد تناوب، حدود نصف مقدار فسفر در ريشه و نصف ديگر در برگها است. در زراعتهايي كه براي مدت طولاني فسفر مصرف نشده باشد، مقدار جذب اين عنصر ناچيز خواهد بود . بعنوان مثال در منطقه روتامستد انگلستان ، مقدار جذب P2O5 حدود 5 كيلوگرم در هكتار و مقدار محصول نيز كم مي باشد. بر عكس در مزارع فعلي با كود كافي كه محصول بيشتري توليد مي نمايد ، مقدا جذب مي تواند تا 100 كيلوگرم P2O5 در هكتار افزايش يابد كه رقم مناسب آن بين 50 تا 90 كيلوگرم در هكتار (معادل 22 تا 39 كيلوگرم فسفر خالص) مي باشد . غلطت فسفر در تمام قسمت هاي گياه درست بعد از سبز شدن شروع به كاهش مي نمايد و اين روند تا زمان برداشت نيز ادامه مي يابد. غلطت مناسب براي گياهچه ها در ماه آوريل (فروردين) برابر7% در ماده خشك برگ و 4/0% در ماده خشك ريشه است. در ماه آگوست (مرداد) به ترتيب به 4/0% و 3/0%، در ماه نوامبر(آبان) و در زمان برداشت به ترتيب غلظت فسفر به 35/0% و 2/0% كاهش مي يابد.
علائم كمبود فسفر:
علائم كمبود فسفر بندرت در گياه بالغ گياهان مورد تناوب مشاهده مي گردد و تنها هنگامي اين علائم بروز مي كند كه غلظت فسفر قابل جذب به شدت كاهش يابد. علائم كمبود در گياهچه ها و مخصوصاً هنگامي كه ساير عوامل نظير اسيديته خاك، آفات ، بيماريها يا علف كش ها به سيستم ريشه آسيب رسانده و جذب مواد غذايي را مختل نموده باشند بيشتر مشهود خواهد بود. بدون توجه به سن گياه علامت مشخصه كمبود فسفر عبارت از سبز تيره شدن رنگ برگها و پوسيده شدن گل گياه مي‌باشد. برگها به رنگ قرمز – بنفش درآمده و ممكن است در حالت كمبود شديد، برگها قهوه
اي شوند و بميرند . رشد قسمت بالايي ريشه نيز ممكن است به علت كمبود فسفر به تأخير افتد و توده اي از ريشه هاي خشبي ثانويه توليد گردد.
غلظت و مقدار جذب گوگرد :
نسبت ازت به گوگرد در پروتئين، حدود 12 به 1 است. بنابراين بايستي توجه داشت كه گياه به اين دو عنصر به نسبت تعادل نياز دارد . اندازه گيري مستقيم مقدار گوگرد جذب شده بوسيله گياهان مورد تناوب در مزرعه تاكنون منتشر نشده است ليكن (وايت هد 1963)دريافت زراعتي كه 35 تن در هكتار محصول ريشه توليد نمايد به مقدار 30كيلوگرم در هكتار گوگرد جذب مي نمايد. ماده خشك پهنك برگهاي سالم گياهان مورد تناوب محتوي 5/0 تا 4/1% گوگرد مي باشد. جائيكه مقدار گوگرد كم باشد غلظت آن در ماده خشك به 50 تا 200 واحد در ميليون خواهد رسيد در اين موقع است كه علائم كمبود توسعه مي يابد.
علائم كمبود گوگرد :
در مزرعه، برگهاي جوان و پير گياهاني كه دچار كمبود شده اند ابتدا شروع به زرد شدن مي كنند(در كمبود ازت برگهاي مركزي سبز باقي مي ماند). اگر كمبود خيلي شديد باشد ممكن است كه لكه هاي قهوه اي نامنظم در روي برگ و دمبرگ ظاهر گردد. به نظر مي رسد كه ريشه ها كمتر از كمبود گوگرد متأثر مي شوند. و اما در خصوص واكنش گياهان مورد تناوب به گوگرد در مزرعه لازم به ذكر است كه بيشترين اثر عنصر گوگرد كه در آخر تابستان بر روي مزرعه پاشيده شده است همان اثر قارچ كشي آن بر روي سفيدك حقيقي مي باشد و در جائيكه سفيدك نبوده گوگرد بي تاثير شده است
پتاسيم وسديم :
از مدتها قبل مشخص شده است اين دو عنصر ميتوانند جاگزين يكديگر شوند .درآزمايشات مزرعه اي كلاسيك ،افزايش مقدار هر يك در حضورو غياب عنصر ديگري ،اثر متقابل منفيمعني داري در عملكرد ريشه مشاهده ميگردد. مطلالعات دقيقتري كه به دنبال ميايد نشان ميدهد كه تاكيد بيش از اندازهاي روي قدرت جايگزيني متقابل كودهاي پتاسيم وسديم شده است .بهترين نتيجه از كاشت گياهان مورد تناوب در خاكهايي كه هر دو عنصر تأمين شود حاصل خواهد شد.
مقدار پتاسيم و جذب آن :
پتاسيم به سرعت توسط گياهان مورد تناوب از ماه خرداد تا مرداد جذب مي گردد. مقدار موجود در ريشه و برگ در طول سال و براي زراعتي با محصول ريشه 50 تن در هكتار و 16 درصد قند كه در شكل زير آمده است مقدار موجود ريشه در زمان برداشت به حداكثر خود مي رسد. حدود 100 كيلو گرم K2O در هكتار برابر است با 83 كيلوگرم ازK در هكتار براي عملكرد 50 تن در
هكتار . مقدار موجود در برگ در مهرماه به حداكثر خود مي رسد سپس با از بين رفتن برگها و ريختن آنها كاهش مي يابد.
نمودار1 : جذب پتاسيم توسط گياه گياهان مورد تناوب براي توليد 50 تن ريشه در هكتار هنگام برداشت
اندازه گيري در طول دوره رشد زراعت نشان مي دهد كه غلطت پتاسيم در ماده خشك برگ و ريشه معمولاً به ترتيب حدود 7% و 6% در ماه فروردين مي باشد كه در ماه مرداد به شدت كاهش يافته و به ترتيب به 3% و 1% مي رسد . متوسط غلظت پتاسيم در ماده خشك برگ در زمان برداشت حدود 3% است در حاليكه غلظت اين عنصر در هنگام برداشت ريشه به حدود 8/0% خواهد رسيد. گرچه غلظت اين دوعنصر به ترتيب در برگ بين 2 تا 5/3 و در ريشه بين 6/0 تا 1/0 متغيير است .
اثر پتاسيم بر روي رشد گياهان مورد تناوب و عملكرد ريشه :
پتاسيم در بافتهاي گياهي بسيار متحرك و در تمامي گياه ديده مي شود. براي عمل فتوسنتز مهم و قند توليد شده براي انتقال و ذخيره شدن در ريشه به پتاسيم متكي است . در زمان برداشت كه پتاسيم(سديم) دريافت كرده اند درصد قند بيشتر است. درصد قند بيشتر و معني داري نسبت به آنهايي كه اين عنصر را دريافت نكرده اند دارند . اين موضوع اثرات اقتصادي مهمي را در بر دارد زيرا
به ازاء وزن مساوي محصول مبلغ پرداخت شده به زارعين بر اساس مقدار شكر توليد شده و درصد قند بيشتر است.
جدول1 – مقدار پتاسيم دريافت شده بويله گياهان مورد تناوب در زمان برداشت با مقدار معمولي كود داده شده به زمين
ضمناً هزينه ها نيز كاهش مي يابد و به ازاء مقدار شكر تحويل شده مقدار كمتري ريشه برداشت و حمل مي گردد.پتاسيم همچنين با افزايش سطح برگ در ماه مرداد باعث بهبود سبزي گياه مي گردد اين عمل سبب مي گردد تا گياه مقدار بيشتري اشعه دريافت نمايد مخصوصا در بهار كه مقدار بيشتري اشعه به خاك بدون پوشش مي تابد و به نسبت باعث افزايش محصول شكر مي گردد . بطور متوسط محصول گياهان مورد تناوب در مقابل افزايش مقدار پتاسيم بدون سديم شديداً واكنش نشان مي دهد اين واكنش با حضور سديم كمتر مي شود. ليكن هر دو عنصر براي حداكثر محصول، مورد نياز است .ازمايشات دراز مدت نشان مي دهد بشرط اينكه غلطت پتاسيم خاك از حد كمبود و مقدار كم افزايش داده شود عملكرد بسيار بالاتري حاصل مي شود . در بهترين حالت باقيمانده غلظت پتاسيم خاك بايستي حداقل 120 ميلي گرم در ليتر و مصرف كود بايستي معادل ميزان برداشت آن از خاك باشد . اين امر حداكثر عملكرد را در رابطه با پتاسيم در تمام حالات تضمين مي نمايد . در حقيقت در بهار خشك يا در شرايط خاك ضعيف، مصرف كود پتاسه جديد از پتاس موجود در خاك تاثير كمتري دارد در چنين شرايطي اثر سديم بيشتر از پتاسيم خواهد بود . زيرا اين عنصر بيشتر در محلول متحرك است و قابليت جذب بيشتري دارد . خاكها و جائيكه تمام لايه خشم شده خاك قبل از كشت گياهان مورد تناوب محتوي 120 ميلي گرم در ليتر پتاس ، باشد رسيدن به آستانه مطلوب مشكل نمي باشد. مشخص شده كه گياه در چنين خاكي شديداً به كودهاي آلي واكنش نشان مي دهد كه بخشي از آن بدليل آزاد سازي پتاسيم توسط اين كود است. اين كودها همچنين قدرت استفاده از پتاسيم ، كودهاي شيميايي داده شده به خاك را فراهم مي سازد و اجازه مي دهد حداقل غلظت پتاسيم 120 ميلي گرم در ليتر حفظ گردد.
جدول 2- مقدار كود پتاسه مورد نياز فوري براي يك دوره يكساله زراعت گياهان مورد تناوب
علائم كمبود پتاسيم :
با وجود غلظت پائين پتاسيم در بسياري از خاكهاي مزارع گياهان مورد تناوب، علائم كمبود بر روي برگ به ندرت ديده مي شود. وقتي كه علائم ظاهر شوند ابتدا حاشيه برگها به رنگ سبز زيتوني كمرنگ در مي آيند و متعاقب آن رگبرگها بي رنگ مي شوند سپس تمام برگها تيره و برنگ قهوه اي مي شوند و در روي آنها لكه هاي نخودي رنگ بصورت خوشه هاي كوچك ظاهر مي شوند . معمولاً بر روي دمبرگ زخمهاي قهوه اي راه راه ديده مي شود. غلظت پتاسيم در ماده خشك برگها دچار كمبود كمتر از 6/0% مي باشد.
جدول3- مقدار كود مورد نياز براي مديريت طولاني پتاسيم در يك تناوب غلات- گياهان مورد تناوب با محصول بالا
جذب سديم و غلظت آن :
گياهان مورد تناوب از تيپ گياهان مورد تناوب وحشي كه در حاشيه مديترانه مي روئيده اصلاح شده است لذا جاي تعجب نيست اگر در تكميل رژيم غذايي آن به سديم نياز باشد . از آنجا كه اين گياه مقدار زيادي سديم جذب و استفاده مي نمايد در بين محصولات شاخص نگرديده است . براي توليد 10 تن شكر در هكتار ، گياه مجموعاً در حدود 100 كيلوگرم سديم Na در هكتار جذب مي كند (حدود 12 كيلوگرم در هكتار در ريشه ها و 85 كيلوگرم در هكتار در برگها در هنگام برداشت). با مصرف معمولي كود، غلظت سديم در ماده خشك ريشه بين 04/0 % تا 11/0% و در برگها بين 9% تا 7/1 % مي باشد. مقدار متوسط اين عنصر در ماده خشك ريشه 8/0 و در برگ 4/1% مي باشد.
اثر سديم در رشد گياه و توليد محصول :
اثر كودهاي سديم همانند پتاسيم بر روي رشد گياه و محصول ريشه مشابه است. سديم باعث توسعه برگ در اوائل دوره رشد، افزايش نسبت ماده خشك ريشه به برگ و همچنين باعث بهبود درصد قند ريشه در زمان برداشت مي گردد. سديم علاوه بر افزايش سطح برگ باعث ضخامت و شادابي برگها شده و كلرور سديم باعث افزايش ظرفيت نگهداري آب در تمام گياه مي گردد. ظرفيت بيشتر نگهداري آب ، موجب تحمل گياه به شرايط استرس خشكي مي گردد.
غلظت سديم خاك و محصول گياهان مورد تناوب :
در مناطق خشك و نيمه خشك ، غلظت سديم در خاك اغلب براي رشد مناسب گياه زياد است بر عكس در خاكهايي نظير مزارع شمال اروپا كه در بيشتر زمستانها كاملاً مرطوب مي باشند مواد غذايي متحرك نظير NO3 و Na شسته شده و از دسترس گياه خارج مي گردند . اين خاكها بطور معمول داراي مقدار كمي سديم طبيعي مي باشند و در نتيجه اين مزارع جهت توليد حداكثر محصول نياز به كودهاي محتوي سديم دارند.
سديمي كه به آساني در دسترس گياه قرار مي گيرد ، به صورت تك يوني ساده در روي كلوئيدهاي خاك ذخيره شده و قابل حل در آب مي باشد. 150 كيلوگرم سديم در هكتار مناسب ترين مقدار در خاكهاي معدني است ، در خاكهاي آلي (با بيشتر از 10% ماده آلي) تعداد ناچيزي از گياهان واكنش نشان مي دهند . جدول زير مقدار مناسب سديم را در رابطه با نوع خاك و غلظت سديم نشان مي دهد . در خاكهاي شني كه محتوي مقدار كمي سديم قابل جذب مي باشند ، مناسبترين مقدار مصرف حدود 200 كيلو گرم سديم در هكتار مي باشد.
جدول 4- مناسبترين مقدار مصرف كود سديم بر پايه نوع خاك و غلظت سديم خاك
با توجه به عدم تراكم و افزايش ميزان سديم در خاك ، مصرف كامل كود قبل از هر زراعت گياهان مورد تناوب لازم است و واكنش محصولي در هر موقعيتي مشابه باقي مي ماند . مطالعات انجام شده بر روي بافت فيزيكي خاك كه به همين نحو رفتار شده است نشان مي دهد كه هيچ گونه تاثير سوئي بر روي بافت خاك يا قدرت كاربري خاك نخواهد گذاشت.
اثرات اسمزي سديم بر روي قوه ناميه بذور:
كودهايي كه محتوي سديم مي باشند اگر دفعتاً قبل از كاشت بذور مصرف گردند باعث كاهش تعداد جوانه هاي بذور شده و ممكن است رشد گياهچه هاي سبز شده را در مقايسه با گياهچه هاي معمولي به تاخير اندازد . معذلك رشد گياهان كود خورده به زودي از گياهان كود نخورده جلوتر خواهد افتاد. محلول مولار كلرور سديم باعث كشته شدن بعضي از بذورها شده و از جوانه زدن ساير بذورها تا رقيق شدن محلول جلوگيري نموده و بعد از جوانه زدن رشد هيپوكوتيل را نيز كاهش مي دهد. كودهاي محتوي سديم اغلب بايستي چند هفته قبل از كاشت به زمين داده شود تا غلظت سديم در اثر عمليات زراعي و بارندگي رقيق گردد.
علائم كمبود سديم:
با وجوديكه برگهاي سالم گياهان مورد تناوب محتوي مقدار زيادي سديم هستند، ليكن گياهان بدون اين عنصر نيز هيچگونه علائم كمبودي نشان نمي دهند. وجود و يا كمبود سديم همان تاثيري در روي برگهاي گياهان مورد تناوب مي گذارد كه كمبود پتاسيم خواهد گذاشت. علائم كمبود پتاسيم معمولاً هنگامي كه سديم مصرف گردد كاهش خواهد يافت بنابراين به جاي لكه هاي بين رگبرگي شدن، معمولاً علائم رنگ به لبه برگها مربوط مي گردد.
كلسيم و واكنش خاك(PH):
كلسيم در توليد موفقيت آميز گياهان مورد تناوب دو نقش اساسي دارد . اولاً يك ماده مغذي اصلي گياه بوده و جذب آن بيشتر از فسفر و منيزيوم و كمتر از ازت و پتاسيم مي باشد ثانياً حضور آن به مقدار زياد در خاك ضروري است زيرا تنظيم كننده اصلي PH خاك مي باشد. منيزيوم به طور اتفاقي چنين نقشي را در خاكها كه منشأ معدني داشته و محتوي مقدار زيادي منيزيوم مي باشند ايفا مي كند . گياهان مورد تناوب مانند تعداد زيادي از گياهان زراعي تنها در خاكهايي با موفقيت رشد مي كند كه PH آنها نزديك به 7 باشد PHكمتر (خاك اسيدي) باعث كاهش قابليت جذب بعضي از عناصر مورد نياز گياه بعنوان مثال فسفر مي گردد و قدرت جذب بعضي از عناصر ديگر را در حد غلظت هاي سوزنده افزايش مي دهد (آلومينيم و منگنز) و ممكن است باعث خسارتهاي مستقيم در اثر سوزندگي يون ئيدروژن گردد. مقدارPHخاك مشكلات كمتري را فراهم مي كند ليكن ممكن است سبب كاهش قدرت جذب بعضي از عناصر مانند منيزيوم ، بر و منگنز گردد .
اصلاح اسيديته خاك:
بذور گياهان مورد تناوب در برگهاي اسيدي به خوبي جوانه مي زند ليكن خسارت به محصول معمولاً در مرحله گياهچه اي اتفاق مي افتد . گياهچه ها به كندي رشد مي كنند. كوتيلدون ها معمولاً حالتي ايستاده دارند و حاشيه آنها به برگهاي حقيقي به قرمزي مي گرايد . در منطقه ريشه
ها معمولاً وقتي كه PH كمتر از5 باشد بعضي از ريشه چه ها از بين مي روند ليكن ساير بوته هايي كه زنده مي مانند بر اثر سميت منگنز بعضي اوقات داراي برگهايي به رنگ زرد روشن خواهند بود. ريشه ها قهوه اي و سياه مي شوند و ممكن است از بين بروند و ريشه هاي جديد توليد شده نيز اغلب ريشك دار خواهند بود . مصرف كلسيم در فرم اكسيد ، كربنات ، هيدروكسيد يا سولفات ، اسيديته خاك را خنثي مي كند . در نزديكي كارخانجات گياهان مورد تناوب آهك بجاي مانده از مراحل استحصال شكر يك منبع ارزان و موثر كلسيم مي باشد.
زمان و مقدار مصرف آهك : تاثير كامل آهك بر روي PH خاك احتمالاً بدليل شخم و عمليات زراعي و مخلوط شدن كامل آهك با خاك تنها بعد از 2 تا 3 سال بطور وضوح معلوم مي شود . بهترين زمان مصرف آهك حداقل 18 ماه قبل و دوبار شخم زدن زمين قبل از كشت گياهان مورد تناوب مي باشد و در صورت نياز به مقدار بيشتر آهك اين عمل بايد شش ماه قبل از كاشت انجام شود در اين طريق تمامي لايه عمق شخم در زمان كاشت گياهان مورد تناوب به نزديك حالت خنثي مي رسد.
علائم كمبود منيزيوم: اولين علامت كمبود منيزيوم ، ظهور لكه هاي زردرنگ به قطر 1 تا 2 سانتيمتري در لبه بالايي برگهاي با سن متوسط مي باشد. اين حالت معمولاً در ماههاي تير يا مرداد متعاقب يك دوره خشك اتفاق خواهد افتاد . بافت برگ در منطقه آسيب ديده، رشد غير طبيعي دارد و لبه برك راه راه مي شود. قسمت زرد شده وسيع تر مي شود و به پائين و بين رگبرگ ها سرايت مي كند و در چند هفته لبه برگها به صورت نكروزه درخواهد آمد. بافت نكروزه قهوه اي تيره يا سياه شده و ترد و شكننده مي گردد و در صورت تماس دست شكسته و به زمين مي ريزد . بعضي اوقات قسمت انتهايي برگ قطع و برگ بطور مشخص سرچيده مي شود.
غلظت منيزيوم در گياه: غلظت منيزيوم در ماده خشك برگ سالم معمولاً از 6/0% در بهار تا 2/0% در تابستان متغير است. برگهايي كه كمبود منيزيوم را نشان مي دهند داراي 1/0 تا 2/0% منيزيوم در ماده خشك خود هستند.
منيزيوم در خاك: خاكهايي كه كمبود منيزيوم را نشان مي دهند معمولاص شني ، لومي ، لومي شني، يا شني و لومي مي باشند . در چنين خاكهايي مقدار كمتري منيزيوم نسبت به خاكهاي سنگين تر ذخيره مي گردد . منيزيوم معمولاً در مواد آلي گياهي و مواد معدني رسي وجود دارد و هنگاميكه اين مواد تجزيه گردند منيزيوم بصورت محلول در آب و يا فرم كامل تبادل در مي آيد. اين موقع است كه امكان تجزيه خاك براي تعيين مقدار منيزيوم ميسر مي گردد. بدين وسيله مي توان مشخص نمود كه آيا براي زراعت گياهان مورد تناوب نياز به كود منيزيوم وجود دارد يا نه .
اثرات آنتاگونيستي ساير يونها در خاك : گياهان مورد تناوب همانند ساير گياهان از كاهش جذب منيزيوم در مقابل مصرف بيش از حد ساير كاتيونها نظير سديم و پتاسيم متاثر خواهد شد. جذب منيزيوم موقعي بهبود خواهد يافت كه مقدار منيزيوم قابل تبادل با ساير كاتيونها در توازن باشد. درغلظت هاي بسيار پائين ساير كاتيونها در خاك كه معمولاً در مزارع گياهان مورد تناوب مشاهده شده ، شواهدي مبني بر ضرورت اين تبادل وجود دارد. اندازه گيري منيزيوم خاك راهنماي مناسبي براي تعيين نياز به اين عنصر مي باشد.

فایل : 12 صفحه

فرمت : Word