مقاله عامل سالک

عامل سالك :
انگل تك سلولي بنام ليشمانيا كه در زخمهاي پوستي ناشي از اين بيماري در انسان ، جوندگان وسگ مبتلا به سالك وجود دارد . هنگام خونخواري پشه خاكي از زخمهاي سالك ، انگل بداخل بدن پشه خاكي وارد و با نيش اين پشه آلوده ، به انسان منتقل ميشود .
مخزن بيماري :
مخزن در نوع شهري انسان است ، سگ و خانواده سگ سانان ( روباه – شغال ) بطور اتفاقي به اين بيماري مبتلا ميشوند و درنوع مرطوب يا روستايي مخزن بيماري جوندگان وحشي نظير موشهاي صحرايي هستند .
ناقل بيماري : پشه ريزي بنام پشه خاكي با اندازه 3-2 ميلي متر كه هنگام نشستن بالهاي خود را به حالت عدد 7 نگه مي دارد . بصورت جهش پرواز مي كند . پشه خاكي ماده از خون انسان و ساير پستانداران آلوده يا از زخم افراد مبتلا به سالك تغذيه مي كند و پس از مدتي ميتواند آلودگي را به ديگران منتقل كند .
محل زندگي ناقل بيماري :
پشه خاكي د طول روز در پناهگاههاي گرم ، تاريك و مرطوب ، شكافهاي عميق ديوارها ، اماكن متروكه ، مخروبه ، اصطبلها ، اطراف توده هاي زباله كودهاي حيواني ، لانه ، جوندگان ، پشت اشياء منزل مانند كمد يا قاب عكس …….
روشهاي پيشگيري و مبارزه :
-جمع آوري و دفع مستمر وصحيح بهداشتي زباله و آشغال از سطل زباله درب دار و جمع آوري فضولات حيواني و جلوگيري از انباشته شدن آنها
-اجتناب از رفتن به مناطق آلوده به پشه خاكي يا ج…..انبوه بويژه پس از غروب آفتاب
-محافظت بدن از نيش پشه خاكي پس از غروب آفتاب به طريق نصب توري فلزي روي درب و پنجره ها ، استفاده از پمادها و مواد دور كننده حشرات به هنگام كارو خواب – مبارزه با جوندگان و معدوم ساختن سگهاي ولكرد
-بهسازي و ترميم شكافها و حفره هاي موجود در ديوارها و مناطق مسكوني انسان و دام
-تخريب و تسطسع اماكن مخروبه
-محافظت زخم سالك با گاز استريل و درمان آن
ايجاد زخم و به وجود آوردن مقاومت و فعال كردن سيستم دفاعي بدن درمقابل بيماري براي واكسيناسيون درايران انگل را در قسمت فوقاني باز و تزريق مي كنند .
در سالك مصونيت كامل وجود دارد به معناي آنكه اگر كسي يكبار به اين بيماري مبتلا شود ديگر دچار آن نخواهد شد .
سالك نوع روستايي در ايران در قسنتهاي شمال و شمال شرق اصفهان تركمن صحرا ، كنبد ، سرخس ، اسفراين شهرهاي مرزي ايلام و شال خوزستان و غيره ديده مي شود مهمترين كانون آن د رايران شمال اصفهان است
شكل زخم در سالك روستايي :
زخم مرطوب است – اندازه زخم بزرگ است – خود انگل نيز بزرگتر است
تعداد انگل درنوع روستايي كمتر ازنوع شهري است
تعداد زخم كمتر است و تشخيص آن را مشكلتر مي سازد
اشكال غير معمول زخم : زرد زخمي ، تب خالي و تومورال دوره نهفتگي در زخم نوع روستايي نسبتاً كوتاه است و حدود 5/1-1 ماه است
دوره بهبودي زخم 6-4 ماه
اين نوع سالك ممكن است هيچ احتياجي به درمان نداشته باشد زيرا مدت آن نسبتاً كوتاه و محدود است
ليشمانيا انواع مختلف دارد ، سالك يك بيماري پوستي است ولي انواع اين انگل كه مربوط به سالك نمي شوند ، بيماري هاي وخيم وگسترده داخلي هم مي دهند به عنوان مثال كالا آزار بيماريي است كه به مغز استخوان وارد شده و پيامد بسيار وخيمي را براي فرد بيمار به همراه مي آورد .
چرخه زندگي عامل سالك :
انگل عامل سالك داراي چرخه زندگي خاصي است كه دو مرحله دارد .
1-در بدن پشه ( ميزبان بي مهره )
2-در بدن انسان يا ساير پستانداران مانند موش صحرايي ( ميزبان مهره دار)
درايران آلودگي در شهرهاي تهران ، مشهد ، شيراز ، قم ، ساوه ، سبزوار ، سرخس ، خوزستان و لطف آباد ديده مي شود . سال شهري در اطرراف اين شهرها و قسمتهاي كوهپايه اي انتشار وسيعي دارد .
آيا سالك واكسن هم دارد ؟
بله ، واكسيناسيون برضد سالك به نام ليشمانيزاسيون ناميده مي شود كه از نام انگل عامل بيماري گرفته شده است و عبارتست از تزريق تعدادي انگل در پوست انسان به جهت ايجاد زخم و به وجود آوردن مقاومت وفعال كردن سيستم دفاعي بدن درمقابل بيماري براي واكسيناسيون درايران انگل را در قسمت فوقاني باز و تزربق مي كنند .
درسالك مصونيت كامل وجود دارد به معناي انكه اگر كسي يكبار به اين يماري مبتلا شود ديگر دچار آن نخواهد شد
سالك نوع روستايي درايران درقسمتهاي شمال و شمال شرق اصفهان تركمن صحرا ، گنبد ، سرخس ، اسفراين شهرهاي مرزي ايلام و شمال خوزستان و غيره ديده مي شود مهمترين كانون آن در ايران شمال اصفهان است