مقاله فارسی آفات برنج

فصل اول : آفات برنج
مقدمه
برنج از مهم ترين غذاي اصلي مردم كشور ماست و از نظر اهميت پس از گندم در مرحله دوم قرار دارد .
بر اساس آمار وزارت كشاورزي سطح زير كشت اين محصول حدود ششصد هزار هكتار است كه نزديك به 75% آن در استانهاي مازندران ، گيلان وگلستان قرار دارد . محصول ساليانه برنج سفيد در كشور به حدود 650/1 هزار تن برآورد شده است كه در حال حاضر نزديك به 75 درصد نياز داخلي را تامين مي نمايد . با توجه به رشد سالانه 5/1 درصدي افزايش جمعيت ميزان جمعيت در بيست سال آينده به يكصد ميليون و نياز داخلي به برنج سفيد نيز به حدود 500/3 هزار تن در سال خواهد رسيد . و در آن صورت بايد با توجه به توليد 650/1 هزار تن سالانه برنج در داخل كشور ، نزديك به 55 درصد نياز داخلي از طريق برنج وارداتي از خارج تامين گردد .
در كشور ما به دليل كمبود آب ، امكان افزايش سطح زير كشت بسيار محدود است لذا براي جلوگيري از خطر افزايش واردات برنج از خارج ، ضمن توجه بيشتر به كشت ارقام پرمحصول لازم است در زمينه كاهش ضايعات ، به ويژه ضايعات ناشي از حمله آفات ، بيماري و علفهاي هرز برنج اقدامات عملي و موثر انجام گيرد .
در اين راستا ضروري است كه كارشناسان و مروجين كشاورزي مستقر در مناطق با شناخت كافي از عوامل كاهش دهنده محصول به ويژه آفات ، بيماريها و علفهاي هرز ، با بهره گيري از نتايج تحقيقات انجام يافته و دستورالعملهاي اجرايي ، به آموزش و راهنمايي كشاورزان پرداخته و همراه با آنها با عوامل ياد شده مبارزه نمايند .
عوامل مهم كاهش دهنده محصول
در ميان عوامل كاهش دهنده محصول ، آفات ، بيماريها و علفهاي هرز نقش اساسي دارند.
الف – آفات
آفات برنج با توجه به اينكه در مزرعه يا انبار موجب خسارت مي گردند به دو گروه آفات مزرعه و انبار تقسيم مي شوند .
1-آفات در مزارع
اگر چه تعداد اين آفات در سراسر جهان نسبتاًٌ زياد و به بيش از بيست مورد مي رسد ولي در مزارع برنج ايران در حال حاضر از ده گونه كمتر است كه بعضاًٌ به غير از برنج به محصولات ديگر مانند ذرت و گندم نيز خسارت وارد مي نمايد . اين آفات شامل :
مگس خزانه Ephydra afghanica
كرم ساقه خوار معمولي برنج chilo supressalis
كرم ساقه خوار آسيايي يا ساقه خوار زرد برنج Trypoyza inscertulus
كرم ساقه خوار نيشكر sesamia. Nonagroides
كرم برگ خوار سبز برنج Naranga diffiusa= N aenescens
شب پره تك نقطه اي برنج Mytimna unipuncta
سرخرطومي ريشه برنج Hydronomus sinuaticollis
زنجره برنج cicadella viridis
1-مگس خزانه Ephydra afghanica
مناطق انتشار
مصر. در ايران در كليه مناطق برنجكاري .
اهميت اقتصادي
اين حشره مهمترين آفت برنج در خزانه است و در برخي از سالها باعث از بين رفتن بسياري از خزانه ها گرديده و منجر به تجديد كشت مي شود .

مشخصات ظاهري
الف- حشره بالغ
اندازه بدن حدود چهار ميلي متر ( طول) ، سر عريض و چشمها كوچك و به رنگ قهوه اي تيره . روي ميان گرده و سپرچه در امتداد محور مياني دو نوار مايل به سبز متاليك و براق ديده مي شود . پيشاني براق موهاي شاخكها كركدار .
ب-تخم
تخم ها بيضي كشيده و به طول تقريبي يك ميليمتر ، تخم هاي تازه به رنگ روشن .
ج- لاروها
شكل لاروها تقريباًٌ استوانه اي ، سروبند اول سينه قابل جمع شدن هستند. قسمت انتهايي بدن به يك لوله استوانه اي شكل با انتها دو شاخه ختم مي شود . اندازه لاروهاي بالغ حداكثر تا 12 ميليمتر مي رسد . طول لاروهاي نوزاد حدود يك ميليمتر است .
د- شفيره
شفيره به رنگ قهوه اي و صفحه پشتي قفس سينه داراي لبه مشخص است كه در موقع خروج حشره بالغ شكاف برداشته و باز مي شود .
علائم خسارت
عمدتاًٌ در خزانه و به صورت زردي و سپس پوسيدگي گياه ظاهر مي گردد.
زيست شناسي
زمستان گذراني به صورت تخم در داخل خاك است . زمان ظهور حشره كامل در هر نسل در مناطق مختلف متفاوت است . در مناطق شمالي فعاليت لاروها در خزانه از اوايل تا اواسط ارديبهشت ماه شروع مي شود و پس از انتقال نشاء به بستر اصلي فعاليت در مزارع اصلي ادامه مي يابد .
در منطقه اصفهان چهار نسل دارد كه نسل اول در اوايل خرداد ماه ، نسل دوم از اواخر خرداد ، نسل سوم اواخر تيرماه و چهارم اواسط مرداد ماه ظاهر مي گردد . با توجه به نحوه زندگي در شمال ايران يك نسل در خزانه و در ساير مناطق 1- 2 نسل را در خزانه مي گذراند .
نحوه خسارت
لاروهاي مگس به ريشه گياهچه ها حمله مي كنند و با تغذيه از آنها باعث زردي و پژمردگي آنها گرديده و پس از تكميل رشد در همان جا به شفيره تبديل مي شوند . در مواقعي كه جمعيت زياد باشد تمام گياهچه هاي داخل خزانه ها زرد شده و از بين مي رود.
مبارزه
مبارزه با مگس خزانه قبلاًٌ با استفاده از سموم كلره انجام مي گرفت ، ولي در حال حاضر با توجه به خطرات زيست محيطي كه اين سموم در پي دارند ؛ از سموم ديگري مثل ديازينون 60 درصد به نسبت 5/1-2 در هزار در يك نوبت استفاده مي شود . در صورتي كه خزانه در زير پوشش هاي پلاستيكي تهيه گردد مسئله اي به نام مگس خزانه در كار نخواهد بود .
1-2كرم ساقه خوار معمولي برنج chilo superssalis walker
مناطق انتشار
در كشورهايي مانند ژاپن ، فيليپين ، چين و جنوب شرقي آسيا پراكنده است . در ايران در سال 1351 براي اولين بار در شمال ايران مشاهده گرديد و در حال حاضر علاوه بر برنجكاريهاي سراسر شمال در اراضي برنجكاري ميانه و اصفهان نيز انتشار دارد .

مشخصات
الف- حشره بالغ
رنگ پروانه ماده زرد روشن تا مايل به قهوه اي كه در بخش مياني 3/0 انتهاي بالهاي جلويي يك لكه كوچك تيره رنگ به چشم مي خورد عرض آن بالهاي باز 25-30 ميليمتر . پروانه نر از ماده ها كمي تيره تر و اندازه آن نيز كمي كوچكتر است .

ب- تخم
تخم ها به صورت دسته جمعي و با يك لايه از پوشش مومي هستند كه در ابتدا به رنگ ليمويي روشن ديده مي شوند و به تدريج تيره رنگ ، و نهايتاًٌ كاملاًٌ سياه مي گردند .

ج- لاروها
لاروهاي نوزاد به رنگ كرم و در بالغ ها متمايل به قهوه اي يا خاكستري است . اندازه لاروهاي نوزاد تقريبا يك ميليمتر و در لاروهاي كامل تا 18 ميليمتر مي رسد .
د- شفيره
رنگ شفيره قهوه اي مايل به قرمز كه در مراحل اوليه نسبتا روشن است .
اندازه آن 8/0-0/1 ميليمتر است . شفيره ها آزاد و بدون اتصال در داخل ساقه ها قرار دارند .

زيست شناسي
زمستان گذراني به صورت لاروهاي كامل و يا نزديك به كامل در داخل بقاياي برنج و ساقه هاي علفهاي هرز اطراف مزرعه صورت مي گيرد . در مناطق خشك مانند ميانه و اصفهان با ايجاد كانال در ريشه هاي قطورتر ، در داخل آن زمستان را مي گذرانند . از اواخر فروردين ( با توجه به شرايط جوي هر سال در هر منطقه ) لاروهاي داخل ساقه و يا ريشه برنج و يا علفهاي هرز به شفيره تبديل مي گردند .دوره شفيرگي در اين نسل 10-15 روز طول مي كشد و سپس پروانه ها ظاهر مي شوند . شروع فعاليت پروانه با اواخر مرحله خزانه و اوايل انتقال نشاء به بستر اصلي (مزرعه) همزمان است .
فعاليت پروانه ها معمولاًٌ از اواسط ارديبهشت آغاز مي شود . در شرق مازندران نسبت به مناطق غربي و نيز گيلان پرواز پروانه ها به نسبت زودتر شروع مي گردد .
آفت ساقه خوار 2-3 نسل دارد كه تخمگذاري نسل اول در خزانه و اوايل انتقال نشا به مزرعه شروع و تا پايان نشاكاري ادامه دارد . پس از گذشت 8-10روز از تخمگذاري لاروهاي نوزاد ظاهر و به طور دسته جمعي به طرف غلاف برگ حركت مي كنند و پس از مدتي ساقه را در همان محل سوراخ كرده و در داخل آن شروع به تغذيه مي نمايند . علائم خسارت در اين نسل با زردشدن و خشكيدگي برگ مياني ظاهر مي گردد كه به آن اصطلاحاًٌ dead heart مي گويند .
بوته هاي آسيب ديده در اين مرحله از رشد برنج (مرحله پنجه زني) اغلب با ايجاد پاجوش جبران مي شود ، در صورتيكه جمعيت آفت زياد نباشد، معمولاًٌ كاهش محصول با ايجاد ساقه هاي جديد جبران مي گردد. لاروهاي اين نسل تا مرحله ساقه دهي فعاليت دارند و در اواخر خردادماه و يا اوايل تيرماه به مرحله شفيرگي مي رسند و پروانه هاي نسل جديد نيز از هفته اول تيرماه از شفيره خارج و به تدريج روي برگهاي برنج در يك تا چند دسته تخمگذاري مي كنند . تعداد كل تخم يك پروانه در طبيعت تا حدود 450 عدد مي رسد ولي حداكثر تعداد تخم در يك دسته از حدود 200 عدد تجاوز نمي كند .
فعاليت لاروهاي اين نسل با مرحله خوشه دهي همزمان است . در داخل ساقه هاي آسيب ديده تعداد لاروها متفاوت است ، هر چقدر لاروها بزرگتر باشند تعداد آنها در داخل يك ساقه نيز كمتر است . در مرحله خوشه دهي و يا تشكيل دانه در صورتيكه ساقه مورد حمله قرار گيرد،دانه تشكيل نگرديده و خوشه سفيد مي گردد، كه به اين شكل از خسارت white head مي گويند .

مبارزه
مبارزه مي تواند به دو صورت شيميايي و غيرشيميايي صورت گيرد.
مبارزه غيرشيميايي شامل عمليات زراعي و مبارزه بيولوژيك است . در مبارزه زراعي در صورتيكه پس از برداشت محصول زمين به خوبي شخم خورده و محصول دومي مانند شبدر كشت شود تا حدود زيادي مي تواند كاهش جمعيت آفت را به دنبال داشته باشد .
از بين بردن علفهاي هرز اطراف مزرعه در هنگام آماده سازي مزرعه در اواخر اسفند و يا اوايل فروردين بخش بزرگي از لاروهاي زمستان گذران را از بين مي برد .
مبارزه بيولوژيكي : اگر چه بندپايان نسبتاٌ زيادي به عنوان دشمنان طبيعي كرم ساقه خوار برنج در مزارع فعاليت دارند و كم و بيش در كنترل جمعيت آفت اثر مي گذارند، ولي بسياري از موارد اين بندپايان مفيد قادر به كنترل جمعيت آفت نيستند و لذا ناچاراً از زنبور تريكوگراما كه آفت را در مرحله تخم كنترل مي نمايد، استفاده به عمل مي آيد .
در حال حاضر اين زنبور در مراكز پرورش متعددي كه در استانهاي مازندران، گيلان و گلستان ايجاد شده است توليد و به صورت تريكوكارت و در اختيار كشاورزان قرار داده مي شود. تعداد دفعات رهاسازي بستگي به نظر كارشناسان ذيربط دارد .
مبارزه شيميايي :در صورتيكه زنبور تريكوگراما به اندازه كافي در دسترس نباشد ، طبق توصيه كارشناسان مسئول از گرانول 5 يا 10 درصد سم ديازينون به ميزان 30يا15 كيلوگرم در هر نوبت استفاده مي شود . ممكن است مبارزه شيميايي در همان نوبت اول كه معمولاًٌ حدود سه هفته بعد از نشاء است نتيجه كافي را به دست دهد . در اين صورت بايستي از سمپاشي عليه نسل دوم خودداري كرد .
1-3- كرم ساقه خوار زرد برنج
Scirpophaga incertulas (walker) = Tryporyza incertulas
مناطق انتشار
جنوب شرقي آسيا، هندوستان ، پاكستان ، افغانستان و بلوچستان ايران
مشخصات ظاهري
الف –حشره بالغ :پروانه اي است به رنگ روشن مايل به زد كه در نيمه دوم هر يك از بالهاي جلوئي يك لكه كوچك تيره رنگ ديده مي شود .
اندازه پروانه با بالهاي باز 25-35 ميلي متر. افراد نر كمي كوچكتر و بين 20-30 ميليمترو انتهاي بالهاي جلويي كمي تيره تر است . شكم در ماده ها دوكي شكل و نسبتاً ضخيم و در نرها از ابتدا به طرف انتها به تدريج باريك تر مي شود .
ب- تخم : تخم به صورت دسته جمعي روي برگهاي گياه برنج و در نزديك غلاف گذاشته مي شود . در ابتدا به رنگ سفيد كه روي آنها با كركهايي پوشيده است . رنگ تخم ها به تدريج تيره تا كاملاًٌ سياه تغيير مي يابد .

لاروها : سرو و پيش گرده قهوه اي تيره ، بقيه قسمت زرد مايل به سبز . لاروهاي نوزاد حدود 5/1 ميليمتر و لاروهاي كامل 20 ميليمتر .
شفيره :رنگ شفيره سبز و اندازه آن حدود 12 ميليمتر كه در داخل پيله سفيد قرار دارند . به تدريج به رنگ تيره در مي آيند .

علائم خسارت
لاروهاي نوزاد به طرف پايه برگها حركت مي كنند و از همانجا وارد غلاف مي شود و در اثر اغذيه در پارانشيم يك نوار طولي بي رنگ را به وجود مي آورند و سپس ساقه را سوراخ كرده وارد آن مي گردند . اين وضعيت در مرحله ابتدايي رويشي گياه به وجود آيد و برگ مياني تغيير رنگ مي دهد ولي برگهاي زيرين سالم مي مانند كه آن را dead heart نيز مي گويند . با تغذيه لاروها از داخل ساقه كل ساقه به تدريج زرد شده و سپس از بين مي رود . اگر لارو زودتر ساقه را ترك كند گياه مي تواند با تشكيل پاجوش خسارت را جبران نمايد .
اگر آلودگي در مرحله خوشه دهي بروز كند، خوشه ظاهر مي شود ولي دانه تشكيل نمي شود. اين خوشه هاي بدون دانه سفيدرنگ را white heads مي گويند . اگر dead heart قبل از پنجه زني ظاهر گردد، خسارت سنگين و اگر پس از پنجه زني باشد چندان زياد نيست .
خسارت در كشورهاي آلوده از 3 درصد كل محصول بيشتر گزارش نشده است .
زيست شناسي
تخم ها به طور دسته جمعي روي پهنك برگ و هر دسته 50 تا 80 عدد گذاشته مي شود. هر پروانه قادر است تا 200 عدد تخم در چند دسته بگذارد . روي دستجات را با كركهاي نارنجي تيره تا قهوه اي مي پوشاند . بهترين درجه حرارت براي تفريخ تخمها 24-29 درجه سانتي گراد است .
لاروها حدود نيم ساعت پس از تفريخ به طرف غلاف حركت مي كند و پس از مدتي با سوراخ كردن ساقه به داخل آن مي روند . 75 درصد لاروها وارد ساقه مي شوند . كلاًٌ حدود ده درصد اين لاروها شده و به حشرات بالغ تبديل مي گردند . هر چه قدر لاروها بزرگتر مي شوند به طرف بخش پايين ساقه متمايل مي شوند و معمولاًٌ در ارتفاع 5-10 سانتي متري سطح آب قرار مي گيرند . نزديك به مرحله برداشت عمدتاًٌ در نزديكي طوقه برنج استقرار پيدا مي كنند .
بيشترين خسارت در مرحله بروز خوشه به محصول وارد مي شود .
حداقل درجه حرارت براي رشد لاروها 16 درجه سانتي گراد است . اگر در سن 2 يا سه لاروي درجه حرارت به 12 درجه سانتيگراد كاهش يابد ، قادر به پوست اندازي نيستند و از بين مي روند .
درجه حرارت مناسب براي لاروها 17-35 درجه سانتي گراد است . شش تا هفت سن لاروي دارند و سپس به شفيره تبديل مي گردند . شفيرگي در داخل ساقه صورت مي گيرد.
پروانه ها معمولاًٌ در غروب خارج مي گردد و شب پرواز نيستند . خسارت آن بعضي مواقع تا صد در صد مي رسد . در ايران زمستان گذارني بصورت لارو در داخل ساقه و يا طوقه و ريشه برنج است . تعداد نسل اين آفت در ايران مشخص نيست .
ميزبان
ميزبان اصلي برنج است .
نحوه خسارت
ارزيابي وضعيت آفت در مزرعه مي تواند به طور مشاهده اي از طريق تعداد دستجات تخم روي برگها ، درصد خوشه هاي (white head) در مرحله پس از خوشه دهي ، درصد برگهاي خشك شده dead heart در مرحله رويشي قبل از ساقه .
مبارزه
مبارزه زراعي : از بين بردن بقاياي كلش هاي برنج پس از برداشت . خرمن كردن سريع محصول پس از برداشت .
مبارزه بيولوژيكي : بيش از يكصد گونه از بندپايان به عنوان دشمنان طبيعي ساقه خوار زرد برنج از سراسر جهان گزارش شده است .
در ايران به دليل اينكه از بلوچستان جمع آوري شده و سطح زيركشت در اين منطقه محدود است ، هيچگونه مطالعه اي در اين زمينه صورت نگرفته است .
مبارزه شيميايي : در صورت بالا بودن جمعيت و امكان ايجاد خسارت ، به محض مشاهده اولين آثار خسارت در مرحله پنجه زني با يكي از سموم مورد توصيه مسئولين محل مبارزه صورت مي گيرد .
1-4 كرم ساقه خوار نيشكر
Sesania nonagrioides botanephaga tram and bawden
مشخصات ظاهري
الف- حشره بالغ
طول بدن پروانه 15-17 و عرض آن با بالهاي باز 23-30 ميليمتر . بالهاي جلويي به رنگ طلايي به قرمز آجري كه در حاشيه خارجي داراي يك رديف لكه پيوسته سرتاسري است . شاخك افراد نر پروش و ماده نخ وش است .

ب- تخم
تخم ها تازه كه عمدتا به صورت دسته جمعي و به رنگ ليمويي روشن هستند به تدريج به رنگ تيره تغيير پيدا مي كند .

ج: لاروها
لاروهاي نوزاد به اندازه حدود يك ميليمتر و به رنگ صورتي .
لاروهاي كامل در پهلوها داراي يك نوار طولي . سر در لاروهاي كامل قهوه اي تيره . اندازه لاروهاي كامل 30-40 ميليمتر .

د: شفيره
قهوه اي روشن كه در مراحل آخري به قهوه اي تيره تبديل مي گردد.

زيست شناسي
اين پروانه تخمهاي خود را در محل اتصال دمبرگ به ساقه برنج در رديفهاي 1 تا5 تايي مي گذارد . تعداد تخمها در يك دسته و به حدود يكصد عدد مي رسد . اين تخمها پس از گذشت 5-6 روز تفريخ شده و لاروهاي نوزاد در هفته اول به طور دسته جمعي در داخل غلاف به سر مي برند . و سپس به طرف پايين ساقه حركت كرده و با ايجاد سوراخي وارد آن مي شوند . لاروها در طول مراحل رشدي از ساقه اي به ساقه ديگر منتقل مي گردند ، به طوري كه در اواخر سنين لاروي بيش از يك عدد در داخل هر ساقه ديده نمي شود .
مطابق بررسي هاي به عمل آمده در شرايط جنوب فارس مانند فيروز آباد اين آفت داراي 3-4 نسل است .
پروانه نسل اول از اوايل فروردين ظاهر و تخم ريزي پروانه ها در اواخر فروردين ماه روي گياهاني چون لوئي صورتي مي گيرد . لاروهاي آفت تا اواخر ارديبهشت ماه در داخل ساقه مي مانند و سپس در داخل بخشي از ساقه كه بالاتر از سطح آب قرار دارد تبديل به شفيره مي گردند .
از اواخر خرداد ماه پروانه هاي نسل دوم ظاهر و در اواسط تير ماه روي گياه برنج تخم ريزي مي كنند . نسل بعدي پروانه در دهه دوم مرداد ماه ظاهر و در اوايل شهريور ماه روي برنج تخم ريزي مي
كنند و لاروهاي اين آفت در طول زمستان داخل طوقه و ريشه برنج در عمق 5-10 متري خاك به سر برده و پس از گرم شدن هوا در همانجا به شفيره تبديل مي شوند .
روش هاي كنترل
در هنگام برداشت چون لاروها در ارتفاع 10-40 سانتيمتر روي خاك قرار دارند لازم است محصول از محل طوقه برداشت و بلافاصله خرمن گردد.
آب تخت زمستانه طبق بررسي هاي انجام شده در مناطق با زمستان هاي نسبتا سرد ميزان تلفات را نسبت به قطعات بدون آب تخت تا 78 درصد بالا مي برد .
با توجه به اينكه آفت نسل اول را روي گياه لوئي مي گذارند ، در صورتي كه در اين موقع از سال به قطع آنها اقدام گردد مي توانند تا حدودي در كاهش جمعيت آفت روي برنج تاثير داشته باشد .
چون اين آفت علاوه بر برنج به زراعت ذرت نيز خسارت شديد وارد مي كند فاصله قطعات كشت برنج با محصول ياد شده حتي المقدور بايد زياد باشد . در زراعت برنج عليه اين آفت روي دشمنان طبيعي مطالعاتي صورت نگرفت . ولي در زراعت نيشكر زنبور پارازيتوئيد تخم به نام platytelenomus hylas در منطقه خوزستان بسيار فعال است . لذا با زنبورهاي ياد شده در مناطق برنج كاري آلوده به اين آفت لازم است بررسي هايي انجام گيرد .
در امريكاي جنوبي از زنبور تريكوگراما عليه آن استفاده مي شود .
در صورت بالا بودن جمعيت و احتمال كاهش محصول مي توان از حشره كش ديازينون با دز توصيه شده در نسل دوم آفت استفاده نمود .
زنبور پارازيتوئيدي به نام platytelenomus hylas در مزرعه نيشكرخوزستان از روي اين آفت به صورت فعال جمع آوري شده است كه مي تواند در آينده در زراعت برنج منطقه جنوب روي اين آفت مورد استفاده قرار گيرد .
1-5 كرم برگ خوار سبز برنج
Naranga diffusa bellura=N.aenescens Moore
مناطق انتشار
در كشورهايي چون ژاپن ، ويتنام ، چين، فيليپين و هندوستان پراكنده است . در ايران تنها در مزارع برنج شمال به ويژه شرق مازندران فعاليت دارد .
اهميت اقتصادي
در صورت بالا بودن جمعيت خسارت قابل توجهي به محصول وارد مي سازد .
مشخصات ظاهري
الف- حشره بالغ
پروانه ماده به رنگ زرد روشن با لكه هاي تيره رنگ در ابتدا ، وسط و انتهاي بالهاي جلويي. موقعيكه بالها جمع باشد اين لكه ها در كنار هم قرار مي گيرند و شكل عدد 8 را درست مي كنند طول بدن حدود 20 ميليمتر . پروانه نر به رنگ قهوه اي مايل به قرمز كه روي بالهاي جلويي داراي سه خط شكسته به شكل 8 و طول بدن حدود 16 ميليمتر.
ب- شفيره
زمستان گذران به رنگ قهوه اي تيره و شفيره هاي ديگر به رنگ سبز هستند .
ج- لاروها
به رنگ سبز چمني كه در قسمت سر به رنگ سبز مايل به زرد مي باشد . در دو طرف بدن و بخش پشتي داراي خطوط موازي روشن . رنگ بدن در بين حلقه هاي شكمي روشن است .

د: تخم ها
كروي و داراي شيارهاي عمودي منظم كه عمدتا در دو رديف موازي در كنار هم روي برگ گذارده مي شوند . رنگ تخمها ابتدا زرد است كه با رشد جنين به تيرگي تغيير يافته و در بخش بالايي آن يك لكه دايره اي شكل قهوه اي ظاهر مي شود .
ه- علائم خسارت

فایل : 16 صفحه

فرمت : Word