پایان نامه آسماني در زمين

مقدمه

مرحله اول :

هرگز روزي كه قرار شد از يك هنرمند و آثارش براي تهيه پروژه دانشجويي استمداد بطلبم به سراغ دلسوخته اي از  بارگاه مطهر امام رضا (ع) رفتم.

فكر نمي كردم با پيرمردي آشنا شوم كه در اولين برخورد پدرانه اش با آن همه مشغوليات كاري اين باور را در ذهنم بيشتر جاي دهد كه هر كسي را به در اين خانه راه نيست. و ظاهراً امام رضا (ع) ما را هم طلبيد و تلفن هاي اوليه به آستان مقدسه و هماهنگي ها را انجام دادم با ضبط صوتي كوچك به حضورش رفتم آنچنان خاضعانه من را در اتاقش به حضور پذيرفت و به سؤالاتم پاسخ داد كه تا وقتي كارگاه و كارهايش را نشانم نداد و پيشنهاد فيلم برداري را مطرح نكرد باورم نشد كه مردي بزرگ است و دستي چيره دارد بر عالم هنر!

چون من عادت كرده بودم به ژست هاي ادعا مدارانه به ظاهر هنرمندان دور و برم كه حالا مي دانم هيچ در چنته ندارند

مرحله دوم:

از سازمان تبليغات حرم مطهر كتاب راهنماي جامع اماكن متبركه حرم امام رضا (ع) را گرفتم و از مؤسسه آفرينش هاي هنري آستان قدس رضوي سي دي هاي : باغ ملكوت ، نور و آينه ، ( آب و آبي، ستاره ، كاشي )، آستان عشق را تهيه كردم در منزل مطالعه نمودم و با استاد قراري گذاشتم و دوربين هم كرايه كردم

مرحله سوم:

دوربين به دست با قلم و دفتر راهي خانه دوست شدم. ساعت 8 صبح صحن جمهوري رو به روي ايوان طلا اتاق 21.

«  السلام عليك يا علي بن موسي الرضا (ع)»

« السلام عليك ايها الصديق الشهيد»

پنجره فولاد است و التماس، ايوان طلا است و روح نياز، باران اندك باريده و بوي بهشت را با تمام وجود مي توان حس كرد.

در اتاق او هم مثل همه اتاق هاي صاحب خانه باز است ضربه اي به در وارد مي شوم سلام من را به گرمي پاسخ مي دهد مي گويد در اتاقش مانده تا بيايد.

اين لطف را بعد فهميدم چون سرزدن به همه كارگاه ها ( كاشي ، معرق ، طلا و …) و مديريت اين همه پرسنل، نشستن نمي طلبيد كه دائماً راه رفتن آن را مهيا مي كرد. از آقاي يعقوبي مي خواهد من را به چاي گرم دعوت كنند و چقدر در آن صبح سرد مائده امام رضا (ع) پيمانكار، جوش كار، مغني، كارگر ، مهندس و …. هر يك حرفي و حديثي دارند.

يكي براي مقرنس كاري سر در غري چك 2 ميليوني مي خواهد، ديگري براي سند مخارج جوش كاري معنا مي گير و چند كارگر روزمزد  مغني حرف از رسيدن به نتيجه مطلوب بعد از همه كندن مي زنند و او با چشم باز و دقيق به همه مي رسد چرا كه از خزان اي اعتبار مي گيرد كه پاسخ اخروي سنگيني تري دارد.

شروع به صحبت مي كند.

بعد به كارگاههاي مختلف مي رويم همراه و همگام با او مي روم بعضي از جاها امكان فيلم برداري وجود نداشت خيلي دوست داشتم هر چه مي بينم ثبت كنم و ضبط كنم.

نمي دانم چرا با شما مي آيم ،  مي دانم كه اين عنايت آقـايي است كه ما را بسيـار دوست

مي دارد . و به دل اين پيرمرد پر كار انداخته كه امروز كار ما را هم جزء فراوان كارهايش به حساب آورد.

از اين كارگاه به آن كارگاه، از اين صحن به آن صحن خجالت تنها چيزي است كه برايم مانده، نصيحتهاي پدرانه اش هم چاشني قدم زدن هاي حرم است كه قانع باشيد و صبور و هرگز بچه هايتان را به دروغ وادار نكنيد تا هميشه صادق باشند.

زندگي امام رضا ( ع ) :

امام آيت حق:

مسلمانان جهان در سال 148 ه. ق هديه اي بزرگ و الهي را دريافت نمودند و آن ميلاد هشتمين حجت خدا بود. نام مباركش علي، لقب مشهور آن حضرت رضا (ع) و كنيه معروف ايشان ابوالحسن است. پدر بزرگوارش ، امام موسي بن جعفر (ع)، هفتمين امام شيعيان و مادر  آن حضرت بانوي پاكدامن و پرهيزكار به نام تكتم كه بعدها طاهره ناميده شد. همسر مكرمه حضرت رضا (ع) ام ولد و مادر امام جواد (ع) است.

جايگاه علمي امام:

حضرت رضا مانند اجداد بزرگوار خود از مقام علمي والايي برخوردار بود تا آنجا كه به وي لقب عالم آل محمد دادند.

عبد السلام بن صالح هروي ( ابوالصلت ) گفته است:

كسي را داناتر از علي بن موسي الرضا (ع) نديدم  هيچ دانشمندي با آن روبرو نشد مگر اينكه وي نيز چنين شهادت مي داد. دوران پر شكوه امامت حضرت از سال 183 هـ . ق آغاز شد. در اين سال امام موسي كاظم (ع) در زندان هارون در بغداد به شهادت رسيد، مدت ده سال امامت حضرت رضا (ع) مصادف با زماني بود كه حكومت سياسي به دست هارون الرشيد اداره مي شد و شيوه حكمراني وي بر اساس اعمال زور بر مردم بود.

در آن روزها بيت حضرت در مدينه مرجع مردم و پناه مسلمانان و مركز تجمع دانشمندان، فقها و مجتهدان بود، به طور كلي دوره امامت 20 ساله امامت و رهبري حضرت به دو بخش تقسيم مي شود.

بخش اول: از آغاز امامت تا سفر به خراسان يعني از سال 183 تا سال 201 هـ . ق

بخش دوم : از نيمه سال 201 هـ . ق تا پايان عمر امام يعني آخر صفر سال 203 هـ . ق

وقوع قيامها و نهضت هاي سياسي و نظامي در خراسان عليه هارون الرشيد وي را بر آن داشت كه در سال 193 هـ . ق به منظور كشتن رافع بن ليث و مصادره علي بن عيسي بن ماهان رهسپار آن ديار شد. وي در حالي كه بيمار بود وقتي كه به گرگان رسيد بيماري اش شدت يافت و در توس درگذشت بدن او در يكي از تالارهاي باغ منسوب به حميد بن قحطبه در روستاي سناباد ( مهشد فعلي ) به خاك سپردند.

پس از مرگ هارون، جنگ قدرت بين مدعيان خلافت، امين و مأمون در گرفت، در اين مبارهخ امني دستگير و به هلاكت رسيد. اين پيروزي ظاهري حكومت پر فراز و نشيبي را براي مأمون ايجا كرد و واكنش ها و نتايج منفي عليهخ او و اهدافش به وجود آورد كه منجر به بوجود آمدن شرايط سياسي عصر امام ( ع) شد زيرا مخالفت شديد شيعيان و علويان با خاندان عباسي از يكسو و قيام هواداران امين در بغداد كه قتل او را جرمي سنگين مي دانستند از سوي ديگر، قيام ها و نهضتهاي گسترد اي را عليه حكومت عباسي و مأمون به وجود آورد.

مأمون پس از رويارويي با اوضاع ناآرام حكومت و احساس ناامني و نگراني شديد، دريافت كه اين خطر جدي نه تنها خلافت وي بلكه حكومت عباسيان را تهديد مي كند.

از طرفي موقعيت و شخصيت برجسته و ممتاز حضرت رضا (ع) و توجه و گرايش شديد مردم به آن حضرت نيز تهديدي ديگر براي براندازي حكومت عباسي بود و از اين رو درصدد برآمد كه فرياد انقلابيون را خاموش و اعتماد مردم بغداد را به خود جلب كند.

پس از مشورت با وزير خود فضل بن سهل، تصميم گرفت كه حضرت رضا (ع) كه نزد علويان و شيعيان از محبوبيت خاص برخوردار بود و در ايران پايگاه مردمي استواري داشت را از مدينه به خراسان دعوت كند ، تا با مطرح كردن مسئله ولايت عهدي از خطر جدي
پيش گيري كند

از اين رو دعوت نامه هاي متعددي براي ان حضرت فرستاد حضرت كه از واقعيت ها آگاهي داشت به شدت با اين دعوت مخالفت نمود تا اينكه با پافشاري مأمون و سرانجام با تهديد وي مواجه شد و سفر خراسانم را به گونه اي طي كرد كه معلوم شد سفري                  اجباري است.

پس از مطرح نمودن مسئله ولايت عهدي و خود داري حضرت از پذيرش، مأمون او را با اصرار و اجبار وادار به پذيرش شروط ولايت عهدي نمود، اما مواضع منفي امام (ع) در برابر ترفندهاي مأمون وي را آگاه كرد كه نيرنگش موفقيت آميز نيست، زيرا او مي خواست با تحميل ولايت عهدي به هدفهاي خاصي برسد كه مهم ترين آنها عبارت بود از:

1ـ دور نگه داشتن امام رضا (ع) از پيروان و شيعيان خود

2ـ كاستن وجه معنوي امام و متهم كردن او به دنيا پرستي  و حب جاه و مقام

3ـ مراقبت دقيق از حضرت و زير نظر داشتن ايشان

4ـ مشروح و جلوه دادن خلافت خود

5ـ يافتن پايگاه مردمي و سرانجام فرو نشاندن نهضت ها و قيام ها

علل و انگيزه هاي پذيرش اجباري ولايت مهدي:

الف) امام احساس نكرد پذيرفتن ولايت عهدي ، تنها به قيمت جان او تمام شود، بلكه جان تمام شيعيان و علويان هم به خطر مي افتد.

اگر در آن شرايط براي امام رضا (ع) جايز بود جان خود را به خطر اندازد، اما علويان و شيعيان چنين روا نمي دانست چنانچه امام با رد مقام ولايت عهدي، خود و پيروانش را به نابودي مي كشاند كفر  و انحاد همه جا را فرا گرفت و در نتيجه مأمون به اهداف شوم خود دست مي يافت

ب )امام دريافت پذيرش ولايت عهدي، يك اعتراف ضمني از طرف عباسيان كه علويان هم در اين حكومت سهم شايسته اي دارند.

ج) انگيزه ديگر اينكه عموم مردم تلاش اهل بيت را بر خلاف شايعات. در صحنه سياست ببينند و گمان نكنند كه آنها عالماني هستند كه فقط در گوشه اي به عبادت مي نشينند و در امور سياسي دخالت نمي كنند

پایان نامه آسماني در زمين