هرآنچه در مورد آتشفشان باید بدانیم

آتشفشان ها در اشکال و اندازه های زیادی وجود دارند. از آتشفشان های مخروط خاکستر عادی که از تکرار فوران ها تشکیل می شوند گرفته تا گنبدهای گدازه که بر روی دهانه های آتشفشانی انباشته می شوند و آتشفشان های مرکب و آتشفشان های سپری را عریض می کنند. آتشفشان ها جزو نیروهای مهیب طبیعت اند که در عین این که وحشت انگیز اند الهام بخش نیز هستند.

در اصل تمام فوران ها نتیجه ماگمای زیر زمین اند که با فشار به سطح زمین هل داده می شوند و به صورت گدازه، خاکستر و سنگ فوران می کنند. اما چه سازوکارهایی فوران ها را موجب می شود؟ دقیقاً چه چیزی باعث می شود سنگ مذاب از داخل زمین بالا بیاید و مقابل چشمان ما منفجر شود؟

برای درک چگونگی فوران آتشفشان ها، اول لازم است ساختار زمین را در نظر بگیریم. در بالا لیتوسفر قرار دارد که خارجی ترین لایه زمین است و متشکل از گوشته بالایی و پوسته است.

پوسته حجم کوچکی از زمین را تشکیل می دهد و از ضخامت 10 کیلومتری در کف اقیانوس تا حداکثر ضخامت 100 کیلومتری در مناطق کوهستانی را شامل می شود. پوسته، خنک و سفت است و در درجه اول از سنگ سیلیکات تشکیل شده است.

زیر پوسته، گوشته قرار دارد که براساس دانش لرزه شناسی به بخش هایی با ضخامت های متفاوت تقسیم بندی شده است. این بخش ها عبارتند از: گوشته فوقانی که در عمق 7 تا 35 کیلومتری تا 410 کیلومتری گسترش یافته، منطقه انتقال که عمق 410 تا660 کیلومتری را در بر می گیرد؛ گوشته زیرین که در عمق 660 تا2،891 کیلومتری است و در نهایت مرز هسته – گوشته که به طور متوسط  200 ~ کیلومتر ضخامت دارد.

در منطقه گوشته، شرایط به شدت با پوسته متفاوت است. در گوشته فشار بطور قابل توجهی افزایش می یابد و دما می تواند به 1000 درجه سانتی گراد بالغ شود که باعث می شود ویسکوز (گران روی- داشتن ضخامت و چسبندگی ای که حالتی بین جامد و مایع ایجاد می کند) سنگ به اندازه ای باشد که مانند مایع رفتار کند.

خلاصه این که سنگ ها حالت کشسانی (الاستیک) را در مقیاس زمانی هزاران سال یا بیشتر تجربه می کنند. این سنگ های ویسکوز مذاب، در اتاقک های وسیعی زیر پوسته زمین جمع می شوند.