بررسي وضعيت مبتلايان به اگزماي دست از نظر Patch Test در مراجعين به درمانگاههاي پوست لقمان و بوعلي

بيان مسئله:

اگزماي دست، يك بيماري بسيار شايع در كلينيك هاي پوست مي باشد. بطوريكه شيوع حدود 4/5% را براي آن در نظر مي گيرند (1). اگزماي دست را به دو گروه تماسي و آتوپيك تقسيم كرده و گروه تماسي نيز به دو زير گروه تحريكي و آلرژيك تقسيم مي شود (1). علل متعددي باعث بروز اين بيماري مي شوند. درست است كه شرح حال و معاينه فيزيكي در تشخيص عامل اتيولوژيك اين بيماري بسيار كمك كننده مي باشد ولي به علت گستردگي عوامل و مواد موجود در محيط زيست انسانها اين عوامل معمولاً به آساني شناسايي نشده و افراد بيمار مدتهاي مديدي از مشكل مزبور رنج مي برند. اين موضوع بخصوص در نوع آلرژيك تماسي قابل اهميت مي‌باشد. هر تغيير در شيوه زندگي و كار افراد معمولاً مسئله اي بغرنج است ليكن اين امر بسيار قابل قبول تر از تحمل درد و عذاب بيماري پوستي مذكور مي باشد (2).

در Patch Test از مواد آلرژن مختلف استفاده مي شود. اين مواد مختلف توسط نوار پلي‌اتيلن كه كمتر آلرژن است به پوست قسمت فوقاني پشت چسبانده مي‌شود(3).

بعد از معلوم شدن نوع آلرژن در Patch Test، بيمار مي تواند از آن ماده خاص دوري كند كه معمولاً باعث بهبودي درماتيت در فرد مزبور مي گردد. البته بعضي از انواع درماتيت مزمن كاملاً بهبود نمي يابد ولي بدنبال اجتناب از ماده آلرژن از شدت بيماري كاسته مي شود (2).

در ايران كليه توصيه هاي پزشكي براي اين بيماران از اطلاعات مطالعات خارجي بدست آمده، واضح است كه طرز زندگي ايرانيان و مواد موجود در محيط و عادات فردي ايرانيان با افراد ساكن در كشورهاي ديگر مي تواند متفاوت باشد. براي مثال: درمانهاي طبي گياهي در ايران مانند حنا، رنگهاي طبيعي و مواد ديگر… مي توانند از عوامل اتيولوژيك فرضي اين بيماري مطرح گردند (4). لذا براي كمك به شناسايي عوامل مذكور و بهبود كيفي سطح زندگي اين بيماران در ايران مطالعه توصيفي بررسي نتايج Patch Test در بيماران اگزماي دست طراحي شد. اميد است كه تحقيق مزبور راهگشاي بهبود زندگي و تسكين آلام اين بيماران شده باشد.

بازنگري منابع و اطلاعات موجود:

اگزماي دست بيماري چند فاكتوري است كه در پاتوژنز آن عوامل موثر اندوژن و اگزوژن موثر مي باشد. تشخيص عامل ايجاد كننده اين درماتوز معمولاً مشكل بوده و هزينه‌هاي گزافي را به كلينيك پوست و بيمار متحمل مي سازد(2). زنان بخصوص زنان خانه دار بيشتر به اين بيماري مبتلا مي شوند(5).

يكي از فاكتورهاي موثر در ايجاد اين بيماري كاركردن با دست در محيطهاي مرطوب و با مايعات مي باشد. نواحي گرفتاري پوست دست در افراد مختلف بسيار گوناگون بوده ولي گرفتاري قسمت Dorsal دست بسيار شايع تر است. اين مسئله خصوصاً در انواع درماتيت تماسي آلرژيك بيشتر مشهود است. به نظر برخي محققين انجام Patch Test بايد يكي از بررسي هاي روتين اگزماي دست قرارداده شود(2و6).

چرا كه وجود حساسيت به فلزات در فرد مبتلا به اگزماي دست بسيار شايع بوده و 89% افراد مبتلا به اگزماي دست Patch Test مثبت به نيكل داشته اند. حساسيت به مشتقات رزين نيز در بيماران مبتلا به اگزماي دست بسيار شايع بوده و در صورتي كه بدنبال پوشيدن دستكشهاي لاستيكي علايم اگزماي دست در بيمار تشديد يابد احتمال حساسيت به مشتقات رزين خصوصاً در بيماران مبتلا به درماتيت آتوپيكي بيشتر مي‌باشد(2).

براي انجام Patch Test از مواد آلرژن مختلف استفاده مي شود. اين مواد مختلف توسط نوار پلي اتيلن كه كمتر آلرژن مي باشد بر روي پوست بدن قرار داده مي شود. هر ماده آلرژن در محفظه اي مدور بر روي نوار قرار داده مي شود كه شكل محفظه اثر مواد آلرژن را از اثر مواد محرك متفاوت مي سازد.

نوار پلي اتيلن علاوه بر آلرژن نبودن، باعث تغيير ماهيت مواد آلرژن بكار رفته نيز نگشته و مواد آلرژن را نيز به خود جذب نمي نمايد. معمولاً در هر خانه نوار پلي اتيلن يك قطره (25 ميكروليتر) ماده آلرژن ريخته مي شود و هرگز مواد آلرژن نبايد در داخل خانه‌هاي نوار از پيش آماده و ذخيره گردند چرا كه احتمال تغيير ماهيت اين مواد در هنگام تماس با هواي آزاد و نور وجود دارد. معمولاً بهترين محل براي انجام
Patch Test قسمت فوقاني پشت بيمار بوده و در هنگام چسباندن نوارها نبايد به مناطق خط وسط و يا اسكاپولا، چسبانده شوند.

البته از قسمت خارج بازو نيز مي توان به اين منظور استفاده كرد. ولي نكته قابل توجه در هنگام چسباندن نوارها اين مي باشد كه در صورت چرب بودن پوست با پنبه آغشته به اتانل چربي پوست پاك گردد. نوارها 48 ساعت پس از چسباندن برداشته شده و خواندن آنها 72 ساعت پس از چسباندن صورت مي گيرد. در بعضي مواقع بازخواني نوارها پس از 1 هفته از شروع تست بسيار با ارزش بوده و گاهي از Reading Plate براي خواندن نتايج بهره گرفته مي شود. در حين انجام تست بيمار نبايد تركيبات كورتيكواستروئيد مصرف نمايد و از تابيدن نور مستقيم خورشيد به محل چسباندن نوارها نيز بايد دوري كند.

در مدت زمان چسباندن نوارها بيمار حمام نمي رود. ورزش سنگين كه باعث تحريك زياد مي شود نمي كند و پشت خود را به هيچ عنوان نمي خاراند. براساس انواع مختلف مواد آلرژن بيش از 40 نوع مختلف Patch Test با استانداردهاي متفاوت براي مقاصد مختلف طراحي شده است كه نوع International Standard توسط ICDRG (International Contact Dermatitis Research Group) جديداً توصيف شده است(3).

به دنبال معين شدن آلرژن خاص در Patch Test بيمار مي تواند از آن ماده خاص دوري گزيند و معمولاً بهبود درماتيت در فرد مذكور اتفاق مي افتد. البته بعضي از انواع درماتيت مزمن كاملاً بهبود نمي يابند ولي بدنبال اجتناب از ماده آلرژن از شدت بيماري كاسته مي شود. در دهه 80 Patch Test يكي از مهمترين پيشرفتهاي بشر در درماتولوژي قلمداد گرديد و راهگشاي بيماران در نحوه كاركرد با مواد مختلف در هنگام كار در منزل و يا كارگاههاي مختلف گرديد. همچنين با اثبات عدم حساسيت با Patch Test منفي اثر محيط مرطوب بر دستان در ايجاد اگزماي دست مشخص گرديد. واضح است كه اجتناب از رطوبت راحت ترين روش پيشگيري از اين نوع درماتيت مي باشد (7).

انجام Patch Test در درماتيت آتوپيك به علت حساسيت نوع IV در اين بيماران هنوز مورد بحث مي باشد در مطالعه اي در سال 1997 در يكصد بيمار مبتلا به اگزماي دست Patch Test به عمل آمد و تواماً 1gE بيمار نيز اندازه گيري گرديد. 87% بيماران Patch Test مثبت نشان داده بودند كه 8/44% آنها مبتلا به درماتيت آتوپيك بودند.

آلرژنهاي شايع عبارت بودند از: سولفات نيكل (شيوع 6/58%) ديكرومات پتاسيم (3/56%)، 3% كرباميكس (82/44%)، فرم آلدئيد 1% (22/40%)، سولفات نئومايسين 20% (3/33%)، 25% بالسام پرو (24/11%) مثبت گزارش شده اند.

بيماران مبتلا به درماتيت آتوپيك بيشتر از ساير بيماران به سولفات نئومايسين حساسيت نشان داده اند لذا به اين نتيجه رسيده اند كه انجام Patch Test در بيماران درماتيت آتوپيك نيز مفيد بوده و بايد انجام پذيرد (8).

از نتايج جالب انجام Patch Test مطالعه اي در فنلاند مي باشد كه به بررسي آلرژي به  نيكل در افرادي كه با الكترودهاي نيكلي كار مي كردند پرداخته است. 35% زنان و 30% مردان سابقه‌اي از درماتوز دست را گزارش داده اند و 19% سابقه درماتيت آتوپيك مي داده اند. 15% زنان و 4% مردان به سولفات نيكل Patch Test مثبت نشان داده‌اند كه 70% از اين افراد سابقه‌اي از اگزماي دست مي دادند.

با توجه به داده هاي مذكور متوجه گرديده اند كه شيوع آلرژي به نيكل در ميان اين افراد با آمارهاي كلينيكي فنلاند هماهنگي دارد

بررسي وضعيت مبتلايان به اگزماي دست از نظر Patch Test در مراجعين به درمانگاههاي پوست لقمان و بوعلي