مقاله کامل کاربرد سیستمهای اطلاعات مدیریت در شرکتهای نفت و گاز

چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی سیستم اطلاعاتی مدیریت در شرکتهاي نفت و گاز می‌باشد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردي و از لحاظ روش توصیفی می‌باشد. جامعه آماري تحقیق حاضر شامل کلیه کارکنان شرکت بهره برداري نفت و گاز می‌باشد.
در این پژوهش تعداد جامعه آماري تحقیق 140 نفر بوده که 103 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده که 97 پرسشنامه بازگشت داده شده است.
پایایی پرسشنامه در این تحقیق با مقدار آلفاي کرونباخ 83 % که بالاتر از 70 % می‌باشد و روایی آن نیز با توجه به نظر اساتید و صاحب نظران مورد تایید قرار گرفت.
داده هاي تحقیق با استفاده از شاخصهاي آمار توصیفی شامل میانگین، و آزمون هاي ولوموگروف – اسمیرنوف (K-S)، تی تست به بررسی فرضیه ها با استفاده از نرم افزار spss پرداخته شد. در این تحقیق متغیرها شامل سه بعد زمانی، محتوایی، شکلی میباشد.
سپس با استفاده از یک پرسشنامه پنج ارزشی مبتنی بر طیف لیکرت نظر مخاطبان در مورد اثر بخش بودن آن ها مورد پرسش قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که سیستم اطلاعاتی مدیریت در شرکتهاي نفت و گاز از سه بعد زمانی، محتوایی، و شکلی اثربخش می‌باشد.
واژگان کلیدي: سیستم اطلاعاتی مدیریت، بعد زمانی، بعد محتوایی، بعد شکلی
مقدمه
در شرایط دائماّ در حال تغییر، ما نیز باید تغییر نماییم وگرنه بهاي سنگینی بابت عدم تغییر پرداخت خواهیم کرد.
سازمان ها را در عصر جدید از بکارگیري سیستم هاي کامپیوتري و تکنولوژي اطلاعات و رسانه هاي پیشرفته گریزي نیست و آینده از آن آنانی است که با شناخت دقیق و صحیح، محاسن و معایب این سیستم ها را موشکافانه مورد نظر قرار داده و از تجربه دیگران درس بگیرند بدون اینکه هزینه هاي آن تجربه را مجدداّ تقبل نمایند.
عصر اطلاعات با این معضل آغاز شد که تصمیم گیري در محیط هاي متلاطم بدون دستیابی مستمر به اطلاعات عملاً سردرگمی زیادي را به بار می‌آورد. طراحی و استقرار سیستم ها و فناوري هاي اطلاعاتی تلاشی بود در جهت پاسخگویی به این نیاز که از عناصر بنیادین عصر اطلاعات به شمار می‌روند.
پیچیدگی هاي محیط هاي درون سازمانی و برون سازمانی، نیاز به اطلاعات و به تبع آن سیستم اطلاعاتی را افزایش داده است. سازمانهایی با فراورده ها یا خدمات و ساختاري همانند و با دارائی هاي نسبتاّ برابر، به دلیل نوع و کیفیت تصمیماتی که اتخاذ می‌کنند، می‌توانند به درجات گوناگونی از توفیق یا شکست دست یابند.
هم در فرایند برنامه ریزي و هم در فرایند نظارت، مدیران مکلفند که تصمیم بگیرند. کیفیت تصمیم هاي مدیران مستقیما. . . به اطلاعاتی که در اختیار آنان قرار دارند، مربوط می‌شود. با توجه به اهمیت روزافزون اطلاعات و نقش آن در تصمیم گیري مدیران، به نظر می‌رسد که استفاده از تکنولوژي اطلاعات کارا و اثربخش بیش از گذشته اهمیت پیدا خواهد کرد و شاید بتوان با جراًتً گفت که در آینده نزدیک هیچ سازمانی بدون بکارگیري سیستم اطلاعاتی، که اطلاعات کارا و اثربخش را براي سازمان مهیا می‌سازد، نخواهد توانست با محیط متغیر و رقابتی رویارو شود یا به حیات خود ادامه دهد.
بیان مسئله
هر یک از نام هاي دوره کنونی زندگی بشر، عصر اطلاعات و ارتباطات است. علت این نامگذاري در واقع به خاطر توجه بسیار زیاد و فعالیتهاي گسترده اي است که در این دوران در زمینه جمع آوري، پردازش و انتقال اطلاعات انجام گرفته و می‌گیرد.
در عصر حاضر، مدیران نیاز پیدا کرده اند که اطلاعات مربوط به اموري را که با آن سروکار دارند بشناسند گردآوري و تحلیل کنند، سازمان بدهند و با مراعات سه عامل مهم سرعت، دقت و هزینه که در همه فعالیتهاي عصر ما بدون استثناء دیده می‌شود آن را مبادله کنند.
فقر و ضعف اطلاعات موجب می‌شود که نظام مدیریت نه تنها تصویر درست و کاملی از آینده نداشته باشد، بلکه حتی نتواند قوت و ضعف و وضع گذشته و موجود سازمان را درست و کامل بشناسد.
در نتیجه نه می‌تواند هدف گذاري صحیح بکند و نه قادر است فعالیتهاي مناسبی را براي نظام مدیریت طراحی نماید. و پیرو این امر از منابع سازمان استفاده بهینه نخواهد شد. از این رو می‌توان یکی از عمده ترین دلایل عدم کارایی و عدم موفقیت نظام مدیریت در ایران را تصمیم گیري ضعیف یا غلط و بی موقع مدیریت به علت نبود اطلاعات کافی و مناسب دانست و این موضوع می‌تواند به دلیل اهمیت کافی قائل نشدن براي اطلاعات مناسب و دقیق، صحیح، قابل اعتماد، به هنگام و کامل باشد.
هدف گذاري به طور کلی بر اساس شناخت صحیح و دقیق وضعیت موجود و تجسم معقول و منطقی از چشم اندازهاي آینده سازمان می‌تواند محقق شود. بنابراین چنانچه مدیران از این تحول غفلت کرده و طرح بلندمدت خود را مبتنی بر
تجهیزات ناسازگار با این فناوري جدید تعریف کنند، دچار مشکلات جبران ناپذیري خواهند شد.
اطلاعات، منبع قوي و دارایی عمده سازمان محسوب می‌شود که اغلب از آن خون حیاتی سازمان نام برده می‌شود. در دنیاي رقابتی امروز، اطلاعات، همتراز سرمایه و نیروي انسانی، در شمار عوامل تولید و به عنوان مهم ترین مزیت نسبی بنگاه هاي اقتصادي محسوب می‌شود.
اطلاعات مهمترین عنصر تصمیم گیري مدیران است و نقش بسیار مهمی در کیفیت تصمیم گیري مدیران دارد. از این رو، هر گاه اطلاعات دقیق و بهنگام باشد، تصمیم مدیران صحیح و مطمئن و گرنه با نقص و اشتباه همراه خواهد بوددر همین زمینه، سیستم هاي جامع اطلاعات مدیریت (MIS) در کشورهاي پیشرفته صنعتی از سال ها پیش و در کشور ما در سال هاي اخیر مورد توجه خاص مدیران قرار گرفته است.
به همین دلیل، استقرار یک سیستم جامع کارآمد، همیشه از دغدغه هاي اصلی مدیران شرکت ها و سازمانهاي بزرگ بوده است.
نقش اساسی سیستم اطلاعاتی، پردازش داده ها و تبدیل آن به اطلاعات است. سیستمی که داده هاي داخلی و خارجی سازمان را جمع آوري و آنها را جهت تصمیم گیري مدیریت به اطلاعات تبدیل می‌کند، سیستم اطلاعاتی مدیریت است. سیستم هاي اطلاعاتی زمانی براي مدیران مفید خواهد بود که به صورت اثربخش طراحی و برنامه ریزي شده و استقرار یافته باشد در غیر این صورت کمک چندانی به تصمیم آنها نخواهد کرد.
پیتر دراکر اثربخشی را انجام دادن کارهاي درست تعریف کرده است. امروزه یک تعریف تقریباّ همگانی وجود دارد که اثربخشی سازمانی را نیازمند معیارهاي چندگانه می‌داند.
یعنی اثربخشی سازمانی باید ابزار(فرایند) و اهداف (برایند) را مورد توجه قرار دهد.
مبانی نظري پژوهش
پاتنام عقیده دارد شکل مهمی از سرمایه اجتماعی توان دستیابی به اطلاعات است که با روابط اجتماعی پیوند ذاتی و لازم و ملزوم دارد. اهمیت اطلاعات از این نظر است که مبنایی براي عمل فراهم می‌آورد. اما اخذ اطلاعات هزینه بر است در یک مقیاس حداقلی دستیابی به اطلاعات مستلزم دقت است که بسیار کمیاب است.
گسترش روزافزون فناوري اطلاعات اثرات جدي بر ابعاد زندگی بشر گذاشته به نحویکه اطلاعات، عامل اصلی کسب قدرت محسوب شده و شکاف بزرگ میان کشورهاي غنی و فقیر شکاف اطلاعاتی است. بر اساس ویژگی هاي دوره معاصر، ماهیت شغل، نیروي انسانی و محل کار دچار تحولات اساسی شده است.
در عصر اطلاعات پرسنل می‌توانند کار را در هر زمان و مکانی عمدتاً در قالب کار تیمی به انجام رساند و در این فرایند توانایی کار گروهی و یادگیري مستمر از مؤلفه هاي مهم و کلیدي است.
دوره معاصر را عصر اطلاعات و دوره انفجار اطلاعاتی نام نهاده اند. که با محیط هاي متلاطم و پیچیده عجین شده است. پیچیدگی هاي محیط هاي درون سازمانی و برون سازمانی، نیاز به اطلاعات و سیستم هاي اطلاعاتی را افزایش داده است. مدیریت و تصمیم گیري در چنین محیط هاي متلاطمی بدون دستیابی مستمر به اطلاعات مرتبط عملا امکان پذیر نیست. امروزه سیستم هاي اطلاعاتی نقش تعیین کننده اي در موفقیت یا شکست یک سازمان دارند از اینرو پرداختن به این سیستم ها و بررسی نقش آنها در سازمانها و دستیابی
به سیستم هاي اطلاعاتی که براي سازمانها مفید باشند و بتوانند باعث ترقی و توسعه آنها شود اهمیت بسزایی دارد.
از سوي دیگر با بزرگترشدن سازمانها ایجاد هماهنگی بین بخشهاي مختلف یک سازمان بدون وجود سیستم هاي اطلاعاتی کاري است بسیار مشکل و ناممکن و دلایل بسیار وجود دارد که وجود سیستم هاي اطلاعاتی را براي ادامه و بقاي سازمانها ضروري کرده است.
داده
شامل توصیف مقدماتی از اشیاءو رویدادها، فعالیت ها، و مبادلات است که ثبت، طبقه بندي و ذخیره شده اند، ولی طوري مرتب نشده اند که معنی خاصی را برسانند و می‌توانند به صورت عددي، حرفی، شکلی و صدایی باشند.
اطلاعات
دراکر اطلاعات را به عنوان داده هایی که با هم ارتباط داشته و هدف معینی را دنبال می‌کنند، تعریف می‌کند
سازمان
مولینز سازمان را تعامل تلاشهاي افراد براي نیل به اهداف تعیین شده و از طریق ساختار مشخص می‌داند که به وسیله مدیریت کنترل می‌شود.
مدیریت
فراگرد بکارگیري مؤثر و کارآمد منابع مادي و انسانی بر مبناي یک نظام ارزشی پذیرفته شده است که از طریق برنامه ریزي، سازماندهی، بسیج منابع وامکانات، هدایت و کنترل عملیات، براي دستیابی به اهداف تعیین شده صورت می‌گیرد.
دانش: شکل غنی شده و بارور شده اطلاعات می‌باشد که همراه با فهمیدن چگونگی و چرایی است.
پایگاه داده ها
طراحی پایگاه داده ها (بانک اطلاعاتی) با تعریف دقیق از اطلاعات سازمان و نیازهاي اطلاعاتی واحدها آغاز می‌شود. برادلی در طراحی بانک هاي اطلاعات سطوح سه گانه زیر را مورد تاکید قرار می‌دهد:سطح اول عبارت است از دیدگاه کاربردي از سازمان، سطح دوم شامل کلیه اطلاعات سازمان است که تحت نظارت مدیریت منابع اطلاعات است و سطح سوم معرف سطح فیزیکی یا ذخیره سازي فیزیکی اطلاعات و چگونگی نگهداري آن است.
سیستم
سیستم مجموعه اي از عناصر است که براي رسیدن به یک هدف مشخص و مشترك گردهم آمده اند، به طوري که بین این عناصر یک رابطه تعاملی وجود دارد.
فناوري اطلاعات: فناوري اطلاعات زیرساخت هاي سیستم اطلاعاتی را تشکیل می‌دهد. فناوري اطلاعات به مجموعه اي از سخت افزارها و نرم افزارهاي مبتنی بر رایانه گفته می‌شود که در ذخیره، انتقال، و تبدیل داده ها به اطلاعات با معنی به کار می‌روند.
سیستم هاي اطلاعاتی
سیستم هاي اطلاعاتی، اطلاعات مورد نیاز مدیریت را از محیط هاي داخلی و خارجی سازمان فراهم می‌آورد. سیستم اطلاعاتی، اطلاعات لازم درباره ماهیت و نقش عوامل داخلی و عوامل بیرونی را فراهم می‌آورد و براي تصمیم گیري در اختیار مدیر قرار می‌دهد.
انواع سیستم اطلاعاتی
سیستم پردازش عملیات(TPS)
سیستم پردازش عملیات سیستمی است که در انجام عملیات سازمانی نقش پردازش اطلاعات را بر عهده دارد. مثلاّ کارگر
انبار مقداري مواد و همراه با آن برگه اي که حاوي اطلاعاتی در خصوص مشخصات جنس است(فاکتور) دریافت می‌کند.
این داده ها فوراّ وارد سیستم رایانه اي می‌شود و سیستم فوراّ به تغییر موجودي می‌پردازد که خود یک عمل است.
سیستم اطلاعات مدیریت(MIS)
سیستم اطلاعاتی مدیریت از نظر مفهومی از برنامه هاي TPS یک سطح بالاتر است و به عملیات روزمره مربوط نمی شود، بلکه به مدیریت فعالیتهایی که عملیات را پشتیبانی می‌کنند، ارتباط پیدا می‌کند.
سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی است که با پردازش داده هاي داخلی و خارجی، اطلاعات مناسبی را براي مدیران وظیفه اي فراهم می‌سازد تا به تصمیم هاي اثربخش بپردازند.
سیستم تصمیم یار(DSS)
سیستم تصمیم یار سیستم رایانه اي تعاملی است که تصمیم گیرنده را در مسائل نیمه ساخت یافته پشتیبانی می‌کند، و معمولاّ براي مدیران رده بالاي سازمانی طراحی می‌شود. DSS سیستمی است که از دو حوزه دانشی بهره می‌گیرد، یکی MIS و دیگري OR (تحقیق در عملیات). اشتراك این دو، سیستم تصمیم یار را شکل می‌دهد.
سیستم خبره(ES)
سازمان ها در پی دستیابی به سیستم هاي خودکاري هستند که کارایی یک کارشناس را داشته باشند، به چنین سیستم هایی، سیستم هاي خبرهگفته می‌شود. سیستم خبره که سیستم مبتنی بر دانش نیز نامیده می‌شود، سیستمی است که با تقلید از دانش پایه کارشناس(فرایند تفکر انسان) عمل یا رفتار می‌کند و معرف هوش مصنوعی است.
سیستم اطلاعات مدیران ارشد(EIS)
واتسون و فرولیک(1992) اشاره می‌کنند سیستم هاي اطلاعاتی مدیران ارشد یک سیستم مبتنی بر رایانه است که تحت کنترل مستقیم مدیر ارشد قرار دارد و می‌تواند اطلاعاتی را راجع به وضعیت داخلی و خارجی سازمان براي اتخاذ تصمیم مدیر ارشد فراهم سازد. سیستم اطلاعات مدیران ارشد سیستمی است که اطلاعات را براي مدیران اجرایی(ارشد)در سطح استراتژیک تاًمین و به تصمیم گیري استراتژیک کمک می‌کند.
سیستم اطلاعاتی جغرافیایی(GIS)
سیستم اطلاعات جغرافیایی، سیستمی است که امکان نمایش اطلاعات فضایی را فراهم می‌سازد. اطلاعات فضایی به هرگونه اطلاعاتی اطلاق می‌شود که در شکل نقشه قابل عرضه است. به عبارت دیگر، GIS سیستم هایی هستند که قابلیت ارتباط اطلاعات ترسیمی با اطلاعات عددي را دارند.
این سیستم ها باید قادر باشند اطلاعات ترسیمی و عددي را در زمینه هاي مختلف با هم مرتبط سازند، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و اطلاعات مورد نیاز برنامه ریزي و تصمیم گیري را استخراج کنند.
شبکه عصبی مصنوعی(ANN)
شبکه عصبی مصنوعی یک الگوي پردازش اطلاعات است که از سیستم هاي عصبی بیولوژیکی مانند پردازش اطلاعات مغز الهام گرفته شده است. عنصر کلیدي این الگو، ساختار بدیع سیستم پردازش اطلاعات است این سیستم مانند افراد یادگیرنده است. ANN براي کاربردهاي خاصی نظیر تشخیص الگو یا طبقه بندي داده ها از طریق فرایند یادگیري پیکربندي شده است.
/
نمونهاي از سیستمهاي اطلاعاتی
طراحی و تحلیل سیستمها
طراحی و تحلیل سیستم ها توسط متخصصانی با عنوان تحلیل گران سیستم انجام می‌شود. ایشان باید با مطالعه‌ی سیستم پیش روي خود، طراحی هاي لازم در تحلیل ها، جریان هاي اطلاعاتی، پردازش ها، ذخیره اطلاعات و خروجی اطلاعات از سیستم را انجام دهند.
در کل تحلیلگران سیستمی باید طراحی و بهبودهاي لازم در کارکردها و کارکنان یک تجارت را ایجاد کنند به نحوي که سیستم هاي اطلاعاتی با بشترین کارایی در این سازمانها کاربرد داشته باشند.
چرخه عمر توسعه‌ی سیستم
تحلیلگران سیستم از یک رویکرد سیستمی براي طراحی و تحلیل سیستم هاي اطلاعاتی استفاده می‌کنند. بسیاري از اجزاي این رویکرد، در یک مفهومی به نام چرخه‌ی عمر توسعه‌ی سیستم (System Development Life Cycle) یا SDLC نهفته است. SDLC

فایل : 35 صفحه

فرمت : Word