مقاله کامل چگونه توانستم از افت تحصیلی و عدم انگیزه و علاقه به تحصیل دانش آموز پایه سوم جلوگیری کنم

«چگونه توانستم از افت‌تحصیلی و عدم انگیزه و علاقه به تحصیل دانش‌آموز پایه سوم جلوگیری کنم»
چکیده:
یکی از مسائل و مشکلات اساسی نظام آموزشی هر کشور، مسألهی افت تحصیلی است.این مسأله هر سال هزینه‌های سنگینی به بار میآورد و دورنمای پیشرفت و توسعهی اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی کشور را مبهم میکند.
منظور از افت تحصیلی،«کاهش عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان از سطحی رضایتبخش به سطحی نامطلوب است.» بهترین شاخص افت تحصیلی، مقایسه و سنجش سطح عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانشآموز است.مشکل افت تحصیلی را میتوان به عدم انگیزه تحصیلی وتلاش خود فرد، مشکلات خانوادگی، مسائل مربوط به مدرسه از جمله برخورد معلم و مسئولان مدرسه و دوستان ناباب خلاصه کرد.
افت تحصیلی دانش آموزان یکی از موضوعاتی است که شاید همه دانش آموزان در طول سالهای تحصیل خود با آن دست و پنجه نرم کرده باشند. در این مقاله سعی کرده ام تا مشکلاتی را که باعث افت تحصیلی دانش آموزی به نامنادر که از دانش آموزان خودم در پایه سوم ابتدایی است را بررسی کرده، تا بتوانم با راهکارهای روان شناسی و اجتماعی تا حدودی از افت تحصیلی آن جلوگیری کرده و به پیشرفت تحصیلی آن کمک کنم تا شاید با این کار باعث جلوگیری تبعات زیان بار اجتماعی ترک تحصیل در آینده شوم.
بعد از جمع آوری اطلاعات در دسترس و ریشه یابی مشکل افت تحصیل دانش آموز به چاره اندیشی پرداخته و با کمک خود دانش آموز و خانواده و همچنین مدیر مدرسه، با راهکارهایی که در متن مقاله آورده ام توانستم تا حدود بسیار زیادی از غیب دانش آموز که یکی از مهم ترین مولفه های افت تحصیلی او بود جلوگیری کرده و باعث ایجاد
انگیزه تحصیلی و اعتماد به نفس در او شده و در نهایت در پایان سال تحصیلی شاهد پیشرفت چشم گیر او و قبولی در پایه بالاتر شدیم و در پایان مقاله نیز نتیجه گیری به عمل آمده است.
امیدوارم که این مقاله باعث شود تا در صورت مشاهده افت تحصیلی مشابه بتوان از آن استفاده کرد و از این معضل اجتماعی که گریبان گیر خیلی از خانواده ها، بالاخص خانواده های روستایی و بی سواد است جلوگیری به عمل آورد.
واژگان کلیدی: افت تحصیلی، مشکلات خانوادگی، انگیزه و علاقه به تحصیل،مدرسه، معلم، دوستان ناباب
مقدمه
امروزه توجه بیشتر به امر تعلیم و تربیت، مهم ترین عامل پیشرفت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی هر جامعه است.تعلیم و تربیت عهده دار به ایجاد زمینه مناسب جهت شکوفائی استعدادها و توانایی افراد است.
یکی از آفت های بزرگ تعلیم و تربیت هر نظامی که همه ساله میزان بسیار زیادی از امکانات، منابع و استعدادهای بالقوه انسانی و اقتصادی را تلف می‌کند و اثرات غیر قابل جبرانی را در ابعاد فردی و اجتماعی جامعه بر جای می‌گذارد « افت تحصیلی» است.
افت تحصیلی عبارتست از: جنبه های مختلف شکست تحصیلی شامل غیبت مطلق از مدرسه، ترک تحصیل قبل از موعد، رد شدن و عدم رغبت و بی میلی به مدرسه و مواد درسی (بخشی و موسائی،1369، به نقل از محمد تقی نیک نژاد، مرکز تحقیقات آموزش و پرورش یاسوج، کد 594، ص 64).
افت تحصیلی دانش آموزان از ملاک های عدم موفقیت هر نظام آموزشی بوده و با توجه به این که آموزش، به صورت رسمی در مدرسه صورت می‌گیرد، معلم بیشترین نقش و شناخت را در
مبارزه با عوامل مخل و مزاحم آموزش و افت تحصیلی ایفا می‌کند.
این مقاله به بررسی موضوع عدم انگیزه به درس و تحصیل؛ که باعث افت تحصیلی دانش آموزی به نام نادر شده است می‌پردازد.
در این مقاله سعی کردم تا علت بی انگیزگی وعدم علاقه نادر به مدرسه که باعث غیبت های بسیار دانش آموز و در نتیجه افت تحصیلی او شده را پیدا کنم و آنگاه با استفاده از فنون راهنمائی و مشاوره با تغییر نگرش او نسبت به درس و تحصیل، به ایجاد رغبت و انگیزه در او کمک کنم و با ارائه راه حل های لازم به اصلاح و بهبود وضعیت افت تحصیلی او کمک کنم و او را به سمت پیشرفت تحصیلی سوق دهم تا از عوارض ناشی از خود پدیده افت تحصیلی و در نهایت ترک تحصیل جلوگیری شود.
بیان مسئله
یکی از بحران های بزرگ نظام آموزشی در کشورهای مختلف، مسئله افت و شکست تحصیلی است که از دیرباز مورد توجه مسؤلان آموزشی بوده است و امروزه نیز از مهم ترین مسائل آموزش و پرورش به شمار می‌آید.بسیاری از مربیان، جامعه شناسان، روان شناسان و …بر حسب دیدگاه های خاص خود به این مسئله نگریسته اند و تعاریف گوناگونی از آن ارائه داده اند.
نادر دانش آموز کلاس سوم ابتدایی یکی از مدارس شهرستان سیب و سوران که در روستای کرشان پایین واقع شده است می‌باشد که به مشکل افت تحصیلی شدید دچار شده است.نمرات ضعیف، تجدیدی، مردودی در سال های گذشته، نا امیدی، نداشتن انگیزه برای ادامه تحصیل و نگرش منفی او به درس و مدرسه، عدم توجه والدین به نیازهای عاطفی و روحی او همه نشانه هایی از مسئله افت تحصیلی در نادر است که به
عنوان یک معلم بر خود لازم دانستم در حد توان مشکل او را رفع نمایم تا به نحوی از عواقبی که این مسئله ممکن است در آینده به نحوی به زندگی شخصی و اجتماعی او صدمه بزند جلوگیری کنم.
توصیف وضعیت موجود
در سال تحصیلی جاری (19-13) که اولین تجربه تدریسم بود،ابلاغم را در مدرسه روستای کرشان پایین از توابع شهرستان سیب و سوران زدند که هیچ آشنایی قبلی با دانش آموزان و اولیاء آنها نداشتم.دانش آموزی به نام نادر داشتم که پایه سوم دبستان بود،در جلسه اول که در کلاس حاضر شدم بعد از تبریک سال تحصیلی جدید به دانش آموزان، خودم را به بچه ها معرفی کردم و از آنها نیز خواستم که خودشان را معرفی کنند، همین که نوبت نادر رسید تا خودش را معرفی کند هنوز خودش را معرفی نکرده بود که بچه ها با صدای بلند گفتند که آقا این نادر تنبل کلاس است و سال اول و دوم نیز مردود شده است، من متوجه نادر شدم که از این گفته ی بچه ها خیلی احساس حجالت و شرم کرد و سرش را پایین گرفت. من رو به بچه ها کردم و گفتم: بچه ها به امید خداوند و تلاش خود نادر، امسال یکی از شاگردان زرنگ کلاس ما نادر خواهد بود. نادر زیر لبش خنده‌ای کرد که من احساس کردم که از گفته من خنده اش آمد و بچه های دیگر نیز نیش خندی کردند. از بس که به نادر گفته بودند تنبل، خودش هم باورش شده بود که تنبل است و حرف من او را به خنده درآورد.
جلسه روز اول تمام شد، روز بعد که سر کلاس آمدم دیدم که نادر غیبت دارد از بچه ها حالش را پرسیدم، گفتند که این عادت نادر است که همیشه غیبت می‌کند دیروز هم که اومده بود به خاطر گرفتن کتاب بود. زنگ تفریح موضوع را به مدیر مدرسه که بومی آن روستا بود و امسال تازه در این
مدرسه مدیریت را بر عهده گرفته بود مطرح کردم ایشان که سال های گذشته به صورت آموزگار در این مدرسه خدمت کرده بودند هم گفت که نادر پارسال هم خیلی غیبت داشته و درد سرهایی هم برای مدرسه و بچه ها درست کرده است از قبیل گذاشتن چوب داخل قفل های مدرسه و اذیت کردن بچه ها دیگر (نادر چون تکرار پایه داشته بود از بقیه بچه های همکلاسی اش هیکل درشت تری داشت و حتی پایه های بالاتر را نیز اذیت می‌کرد). از مدیر درباره خانواده اش پرسیدم مدیر گفت که خانواده‌ای فقیر دارد که پدرش کارگری می‌کند و اهمیت زیادی به تحصیل بچه هایش‌ نمی‌دهد.
در هفته دو یا سه روز در کلاس حاضر می‌شد و بدون آوردن لوازم التحریر و فقط به دست گرفتن کتاب هایش می‌آمد و آخر کلاس می‌نشست و اگر هم سوالی ازش می‌پرسیدم جواب می‌داد که آقا من بلد نیستم. دو الی سه هفته‌ای به همین منوال گذشت که من تصمیم گرفتم که هر طوری شده به نادر کمک کنم تا انگیزه تحصیل را در او ایجاد کنم و به جمع آوری اطلاعات بیشتر در مورد او پرداختم.
گردآوری اطلاعات شواهد
برای حل مشکل نادر و پی بردن به علل دقیق مشکل او تصمیم به جمع آوری اطلاعات مفید از منابع در دسترس خود گرفتم که خلاصه‌ای از هر کدام به صورت زیر ارائه می‌شود:
ابتدا به صورت پنهانی رفتار نادر را در کلاس و محیط مدرسه در نظر گرفتم و به این نتایج رسیدم که:
نادر پسری است که نسبت به همکلاسی های خود از نظر سنی و هیکل بزرگ تر،قد بلندتر ، و وزنی مناسب است، و دلیل آن نیز این است که در پایه اول و دوم تکرار پایه داشته است.آستین هایش را همواره بالا کشیده و در زنگ های تفریح به اذیت و آزار همکلاسی ها و بچه های دیگر مدرسه می‌پردازد.
نادر اکثر مواقع در کلاس های درس دیر حاضر شده و دارای غیبت های طولانی در زمان مدرسه است.در کلاس درس در ردیف های آخر می‌نشیند، کتاب به همراه خود می‌آورد اما لوازم التحریر و کیف‌ نمی‌آورد، تکالیف محوله را خوب انجام‌ نمی‌دهد، در گروه هایکلاسی با هم گروه های خود هیچ گونه تعاملی ندارد و در هنگام پرسش درسی به کلمه)‌ نمی‌دانم ( بسنده می‌کند و نمرات ضعیفی دارد.
در مرحله دوم با مدیر مدرسه که از بومی آن روستا و همچنین از اقوام نزدیک نادر بود در مورد خودش و خانواده اش پرسیدم؛ مدیر هم اظهار کرد که در سال های گذشته نیز نادر غیبت های فراوانی داشته و از نظر تحصیلی نیز بسیار ضعیف عمل کرده، طوری که در سال اول و دوم نیز مردود شده و تکرار پایه داشته است. پرونده تحصیلی نادر را مورد مطالعه قرار دادم.در طول دوران تحصیل همانطور که مدیر مدرسه گفته بودند هم در پایه اول و هم در پایه دوم مردود شده بود و غیر از تربیت بدنی و هنر که خیلی خوب گرفته بود و همچنین شایستگی ها که خوب گرفته بود بقیه درس ها رو نیاز به تلاش گرفته و مردود شده بود..همچنین در قسمت سلامت پرونده او، متوجه شدم که چشم های نادر خیلی ضعیف هستند.
در ادامه با خود او هم صحبت شدم کاری که زیاد سخت نبود، زیرا علاقه نادر به صحبت با معلمان بیشتر از علاقه او به صحبت با دانش آموزان است.با سؤالات نرم و ساده، علت بی علاقگی او به درس و تحصیل و افت تحصیلی اش مانند مردودی سال های قبل، غیبت های طولانی، فرار از مدرسه، عدم توجه به قوانین آموزشگاه، تنبلی و نمرات ضعیف او را در درس جویا شدم. نادر اظهار داشت که اکثر معلمان نسبت به من بی تفاوت بوده و حضورم در کلاس درس برای آنها اهمیتی ندارد.پدرم هم اهمیتی به درس و مدرسه من‌ نمی‌دهد و
می‌گوید پسر عمویت که درسش خوب بود و به دانشگاه رفت الان در کنار من کارگری می‌کند و به جایی نرسید، حالا تو که تنبل هستی و دو سال پشت سر هم مردود شده‌ای فکر می‌کنی به جایی می‌رسی و می‌گوید بهتر است که از الان کمک کار او شوم و برایم لوازم التحریر و کیف‌ نمی‌خرد و می‌گوید که من پول ندارم که برات هزینه کنم.
همچنین با مصاحبه‌ای که با مادرش داشتم متوجه شدم که نادر در خانه نیز اصلا به تکالیف مدرسه اش توجه ندارد و همین که به خانه می‌آید در کوچه به بازی با همسالانش می‌پردازد. در مورد چشم هایش از مادرش پرسیدم که من متوجه شده ام که چشم های نادر خیلی ضعیف هستند اما من تا حالا ندیده ام که نادر با عینک به مدرسه بیاید، مادرش گفت که چشم هایش یک مرتبه عمل شده اند و دکتر بهش عینک داده، اما حجالت می‌کشد که عینک های ته استکانی را به چشمش بزند و ما هر کاری می‌کنیم به حرف ما گوش‌ نمی‌کند.
و اظهار کرد که پدرش به درس بچه ها اهمیت زیادی‌ نمی‌دهد و از خانواده های فقیری هستند که‌ نمی‌توانند هزینه لوازم التحریر آنها را پرداخت نمایند.
با چند نفر از همکلاسی هایش نیز صحبت کردم و از آنها پرسیدم که چرا نادر را در بازی های خود راه‌ نمی‌دهید و آنها گفتند که نادر از آنها بزرگ تر است و آنها را اذیت می‌کند و همچنین خوراکی های آنها را به زور از آنها می‌گیرد و خودش خوراکی‌ نمی‌آورد.
افت تحصیلی چیست ؟
تحصیل از نظر لغوی به معنای نمود کردن،شکوفه درآوردن، برآوردن زر از معدن، غور کردن کلام به محصول آن، گرد کردن، ستاندن و جمع نمودن، تحصیل علم و چیزی، کسب و اکتساب معنی شده است. طبعأ در تعلیم و تربیت دو معنی اخیر مورد نظر است.
به نظر بخشی (1369)، «افت تحصیلی » به طور عام عبارتست از: جنبه های مختلف شکست تحصیلی که شامل غیبت مطلق از مدرسه، ترک تحصیل قبل از موعد مقرر، تکرار پایه تحصیلی و نسبت میان سنوات تحصیل دانش آموز و سال های مقرر آموزشی، کیفیت نازل تحصیلات دانش آموز در مقایسه با آنچه که باید باشد و کسب محفوظات به جای معلومات که در زمان اندکی به فراموشی سپرده می‌شود.
عوامل بروز افت تحصیلی
علل و عوامل متعددی باعث ایجاد افت تحصیلی یا اتلاف در نظام آموزش و پرورش می‌گردند که می‌توان آنها را به علل و عوامل داخلی و خارجی آموزش و پرورش تقسیم کرد.البته باید این نکته را در نظر داشت که این عوامل جدا از هم نبوده، بر هم تأثیر داشته و‌ نمی‌توان آنها را به طور مجزا مورد بررسی قرار داد.
ما در اینجا ابتدا عوامل را به دو دسته عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر افت تحصیلی تقسیم بندی می‌کنیم.هر دسته از این عوامل خود شامل چند علت جزئی تر می‌باشند که سعی می‌شود در مورد هر کدام از علت ها توضیحات مختصری نیز ارائه شود:
ابعاد افت تحصیلی دانش آموز که بهم وابسته هستند عبارتند از:
فردی (مانند: هوش، حافظه، مشکلات جسمی و …)
خانواده (مانند: ناآرامی محیط، نظام ارزشی حاکم بر خانواده و…)
مدرسه (مانند: شیوه تدریس و نحوه نگرش معلم، عدم استفاده مناسب از وسایل کمک آموزشی، تعداد زیاد دانشآموزان، شلوغی کلاسها و …)
جامعه (مانند: بیکاری تحصیلکرده‌ها)
دلایل عمده افت تحصیلی:
افت تحصیلی یکی از موضوعاتی است که شاید همه دانش آموزان در طول سالهای تحصیل خود با آن دست و پنجه نرم کرده باشند.
گاهی اوقات افت تحصیلی از عوامل درونی نشات می‌گیرد و گاهی نیز عوامل محیطی دارد. اقتصاد بیمار، تدریس بد، وابستگی به کمکهای آموزشی خارج از مدرسه، بیماری، سرخوردگی های اجتماعی و خانوادگی و… از جمله عواملی هستند که هر کدام در افت تحصیلی دانش آموزان نقش بسزایی دارند.
یکی از دلایل عمده افت تحصیلی مخصوصا در دانش آموزان دوران دبستان وابستگی آنها به والدین است. مثلا وابستگی‌ای که در دوران ابتدایی بین والدین و فرزندان شکل می‌گیرد و وقتی آن نیروی کمکی به هر شکلی یا علتی نتواند دیگر به آنها کمک کند آن وقت زمینه افت تحصیلی در فرزند شما به وجود می‌آید. از آنجا که وابستگی به مرور زمان شکل می‌گیرد قطع وابستگی نیز باید در طول زمان صورت بگیرد. کودک شما باید روزی روی پای خود بایستد و بتواند تکالیفش را به تنهایی انجام دهد، ولی عادت دادن او به این که همیشه کسی، دوستی یا قوم و خویشی است که در دروس مدرسه به آنها کمک کند این تفکر که همیشه کسی برای تکیه کردن وجود دارد را در ذهن او تقویت می‌کند و سرانجام با از بین رفتن این تکیه گاه تحصیلی نشانه های افت تحصیلی در کارنامه فرزند دانش آموز شما جلب توجه می‌کند.
این به این معنی نیست که اصلا به دانش آموزان خود کمک نکنید بلکه هدف شما از کمک باید این باشد که او را در شرایطی قرار دهید که اگر ضعفی دارد روی پاهای خود بایستد. البته اگر شما به طور ناخواسته کودک تان را به خود وابسته کرده باشید با اولین تلاش‌ نمی‌توانید شرایط
لازم را برای داشتن استقلال تحصیلی در او به وجود بیاورید و حتی ممکن است قطع کمکهای آموزشی شما سبب افت تحصیلی موقت فرزند دانش آموزتان شود، ولی این دوره مدت زیادی به طول نخواهد انجامید ؛ البته شما باید زمان مناسبی را برای قطع کمکهای آموزشی خود انتخاب کنید. برای مثال در جریان امتحانات نباید یکدفعه پشت فرزند خود را خالی کنید.
بهترین زمان برای این کار وقتی است که امتحانات جدی در پیش روی فرزند دانش آموز شما وجود ندارد. اگر والدین، فرزندان خود را به جای یادگیری در مدرسه به یادگیری در محیط خانه وابسته کنند برای همیشه معلول یک علت بزرگ باقی خواهند ماند.
مشکلات خانوادگی
دعواهای خانوادگی زن و شوهر و تداوم آنها یکی از عواملی است که بشدت سبب تضعیف روحیه و افت تحصیلی دانش آموزان می‌شود. از آنجایی که کودکان در چنین لحظاتی زود انرژی و توان خود را از دست می‌دهند و‌ نمی‌توانند همزمان با تحصیل بار مشکلات خانوادگی را نیز به دوش بکشند خسته و ناتوان می‌شوند و اولین آثار خستگی روحی آنها را می‌توان در کیفیت نمرات درسی آنها مشاهده کرد.
همچنین بی سوادی و فقر خانواده یکی از دلایل افت تحصیلی در فرزندان می‌باشد، موقعی که خانواده نتواند ابتدایی ترین لوازم التحریر که دفتر و مداد باشند را برای فرزندش فراهم کند، و فرزند نیز که در دوران ابتدایی‌ نمی‌تواند شرایط خانواده را درک کند، در مدرسه با دیدن لوازم التحریرهای مجلل دیگر همکلاسی هایش، از خانواده فقیر خود درخواست چنین لوازم التحریرهایی را می‌کند و خانواده که توانایی فراهم کردن چنین لوازم التحریرهایی را ندارد با توجیه کردن غیر منظقی و نادرست به فرزند

فایل : 26 صفحه

فرمت : Word