مقاله کامل چرا و چگونه نهضت مشروطه بوجود آمد

چرا و چگونه نهضت مشروطه بوجود آمد ؟
كسروي مانند اغلب مورخان رواج روزنامه و ايجاد دبستان را از عوامل بيداري مردم و انقلاب مشروطيت به شمار مي اورد. ولي حقيقت آن است كه تعداد محدود دبستان ها و روزنامه ها وافراد باسواد ناچيز تر از ان بود كه نشاء حركتي انقلابي شوند . بخصوص زماني كه در نظر آوريم كه باسوادان غير روحاني از طبقه اعيان واشراف جامعه و حامي استبداد بودند وفرصت طلبانه به صف انقلاب پيوستند ،‌كم اهميتي عوامل مذكور بيشتر روشن مي شود .
چرا:
انقلاب مشروطه در نتيجه ظلم و فشار روزافزرون شاه وشاهزادگان و حكامو ماموران دولتي به مردم ونيز بر اثر مداخلات بيگانگان در همه امور كشور بوجود آمد . به گفته ي ناظم السلام كرماني مردم چنان بهستون امده بودند كه همين قدر منتظر بهانه يا اذني از طرف علما بودند كه دكان ها راببنديد تا اين قدرت نهايي دست عمال دوست و بيگانگان را براي هميشه از جان و مال و ناموسشان كوتاه كنند . حوادثي از جمله به چوب بستن تاجر قند در تهران و انتشار عكس نوزبلژيكي در لباس روحانيت كه در آخرين سالهاي سلطنت مظفرالدين شاه رخ داد و درواقع جرقه اي بود كه بر مخزن باروت خشم مردم خورد و يكباره شعله هاي اتش انقلاب سراسر كشور را فرا گرفت .
همچنين اقتباسي از كتاب تاريخ انقلاب مشروطيت به نويسندگي دكترمهدي ملك زاده (چرا ) ايجاد مشروطيت را بررسي مي كنيم .
در پيدايش نهضت مشروطه افراد زيادي بودند كه در اينكار قدم نهادند. و عده اي پيش از آن دارفاني را وداع گفتند و عده اي در نهضت مشروطه سهيم بودند. اكنون به ذكر وقايعي مي پردازيم كه زمينه ساز وقوع انقلاب مشروطه شده اند .
انقلاب كبير فرانسه : انقلاب كبير فرانسه كه مهم ترين حوادث سياسي و اجتماعي جهان بايد دانست در بيداري ملل از خواب غفلت و ويران كردن كاخ بيدادگران و نجات اقوام از بندگي و استبداد و بدست آوردن آزادي و حقوق بشريت بالاترين مقام رادر تاريخ ديا حائزاست .
در هر فرد متفكري لازم است كه تاريخ انقلاب كبير فرانسه را تحت دقت و مطالعه قرار دهد واز تكان بزرگي كه نهضت ملي بر اركان بشريت داده وتحولات عظيمي از آن جنبش آزاديخواهي كه كليه شئون جامعه بشر بوجود آورده آگاه گردد . در زماني كه تمام دنيا در تاريكي ، استبداد فرو رفته بود وسلاطين جابر ودست هاي خودمختار و روحانيون رياكار چون شاهين پنجه هاي خود را دراعماق جسم و جان ملل جهان فرو برده بودندو همچون اسيراني بودند و براي آنان جرقه اي در آن عالم ظلماني جستن كرد و خرمن هستي استبداد بزرگترين كشور جهان را مبدل به تلي خاكستر نمود و در كليه شئو.ن اجتماعي و سياسي و فرهنگي آن ملت تحول عظيمي بوجود آورد . پايه ي تمدن دنياي نوين و رشه ترقيات محيرالعقول علم و صنعت گرديد . پايه اين انقلاب بزرگ و اين انقلاب عظيم انسانيت در روي اين اصل مسلم غير قابل ترديداستوار بود . « خداوند انسان را ازاد خلق كرده وبايد آزاد زندگاني كند » .
اين نهضت چنان رستاخيز عظيمي در دنيا برپا كرد و طوفان بي نظيري بوجود اورد كه دنيا را در مقابل عظمت آن سر تمكين فرود آورد و تاج و تخت سلاطين و ابهت و بزرگواري روحانيون چون اشياي سبك وزن در طوفان يكي بعد ازديگري سقوط كرده و جاي خود را به قانون حقوق بشريت و اصل مسلم آزادي و عدالت دادند . پس از وقوع اين اتفاق بزرگ در فرانسه ناپلئون بزرگ كه يكي از سربازان شجاع انقلاب بود به مقام امپراطوري نائل شد. و پس از فتوحات درخشان و تسلط بر اروپا بناي تيرگي را با انگلستان كه يكي از دولتهايي بود كه مقابل قد رت ناپلئون مقاومت مي كرد گذارد و چون كشور انگلستان جزيره اي است كه از درياها محصور است و قدرت دريايي انگليس بر نيروي دريايي ناپلئون برتري داشت واشغال خاك انگلستان براي ناپلئون ممتنمع بود ، اين بود كه امپراطور بزرگ فرانسه بر آن شد كه موثرترين قسمتهاي امپراطوري انگليس كه هندوستان بود اشغال كند وچون از راه دريا به دليلي كه ذكركرديم ميسر نبود به آن شد كه از راه خشكي و عبوراز ممالك مختلفه آن كشور وسيع و حاصل خيز را اشغال كند وبراي عملي كردن اين منظور مجبور بود يا از راه دوستي يا بوسيله ي جنگ از ممالكي كه در راه هندوستان جاي داشتند عبور كند. از جمله ي اين كشورها ايران بود ، از اين رو قصد داشتند حياتي به رياست ژنرال گاردان به ايران بفرستند و چون در آن زمان شهرت اين امپراطور در همه جا طنين انداز شده بود و فتحعلي شاه پادشاه ايران اتحادبا يك دوست مقتدر را خودمان بودبا كمال ميل دوستي را پذيرفت .د ر اينجا يادداشتي از آقاي هانري دوبرن كه يك مرد انقلابي و از مردان ژنرال گاردان بود قيد مي كنيم : ايشان مي نويسد؛ ايرانيان مردمان باهوشي هستند ولي ازاوضاع جهان و تحولاتي كه
در قرن اخير روي داده بكلي بي خبرند . چنانچه گويي در پشت ديوار چين زندگي مي كنند . من وقتي كه از انقلاب كبير فرانسه واصول جمهوريت و حقوق بشر براي برخي از رجال مهم صحبت مي كردند آنها به درجه اي ازشگفت رسيده بودند كه گويي از كتاب هزارويك شب براي آنان سخن مي گوييم . در آخر با تهديداتي كه از سوي انگليسي ها به سمت فتحعلي شاه مي شد بنا به شد كه اثر ژنرال گاردان و همراهانش را از خاك ايران خارج كند،‌ فارس را منتقل كرده و شاهزاده زنديه را كه در آن زمان در هندوستان زندگي ميكرد را برتخت سلطنت بنشاند . فرانسوي ها از سوي ايرانيان رانده شدند .
انقلابات روسيه :
دولت مقتدر و مستبد روس پس از آن كه انعقاد قرارداد تركمچاي و تضمين سلطنت ايران در خانواده هاي قاجاريه هميشه درتلاش بود كه قدرت و نفوذ خود را درايران زياد كند و راه به خليج فارس و درياي آزاد كه يكي از بزرگترين آروزهاي ديرينه آن دولت بود پيدا كند .
تاسيس بريگارد قزاق در فرماندهي و رياست صاحبمنصبان روسي درزمان ناصرالدين شاه يكي از موفقيت هاي بزرگ آن دولت بدست آوردن اقتدار و نفوذ پذيري وي در داخل ايران بود زيرا كه بيگارد قزاق يگانه قواي منظم دولت ايران محسوب ميشد . و اغلب ماموريت هاي مهم دولتي به آن محول مي گشت . اختيارات راه آهن جلفا و راه شوسه رشت و بانك رهني و وامي كه به ايران داد زد . كه هر كدام مضراتي را به دنبال دارد . نفوذ دولت روسيه را در ايران روزافزون كرده بود وازهمه بالاتر نفوذي بود كه مقامات سياسي روسيه در دستگاه دولت ايران پيدا كرده بودند و به ميل خود ميتوانستند صدراعظم ها و حكام و وزرا را تغييردهند
و كساني كه مورد اعتمادشان بود بجاي آنان بنشانند و درنتيجه رجال دولت ايران سر تمكين درمقابل سياست ان دولت فرود اورده و دست نشانده ي سفير روسي شده بودند .
از وقايع روسيه كه بيش از يك قرن از پيدايش مشروطيت ايران شروع شده بود وبه قيمت جان ميليون ها مردم ازادي خواه و بي گناه خاتمه يافت مانع بزرگي بود كه روس ها بتوانند باسرما به جهانگيري بپردازند و طبع استوايي خود را آنطوري كه مايل بودند زير سايه ملل تحميل كنند .
مشروطيت ژاپن :
كشور ژاپن كه در اقصاي شرق جاي داشته وا زدرياهاي بي پايان احاطه شده بود و در گم نامي ميزيست نه اسمي از آن در جهان برده مي شد درنتيجه پيدايش مشروطيت در آن شود به اندك زماني ترقيات فوق العاده نايل گشت و درامور اجتماعي – فرهنگي – دفاعي پيشرفت شاياني نمود .و توجه جهانيان را به خود معطوف داشت . چون كشور ژاپن يكي ازممالك آسيايياست و در آن زمان تمام كشورهاي آسيا در تاريكي جهل زندگي مي كردندظهور تسازي درخشان حكومت ملي در يك كشور آسيايي دوردست تاثير بسياري در كيسه ممالك آسيا من جمله ايرن داشت و طبقه ي روشنفكران ايران اين تحول عظيم وترقي غير منتظره ي ژاپن را كه درخت تمدن آزادي است ، با تحسين تلقي كردند كه روي آنان نيز از قيد بندگي نجات يافتند . مشروطيت ژاپن نوراميدي در دلهاي ايرانيان روشنفكر مايوس بوجودآورد .و ترقي سريعتر آن كشور آسيايي كه متكي به شركت دادن مردم در كارهاي حكومتي و برخوردار شدن مردم از قانون بود ايرانيان طرفدار فلسفه ي نوين را به آينده ي كشور خود تا حدي دلگرم و اميدوار ساخت . اين است
كه حقا مشروطيت كشور ژاپن را بايد يكي از عوامل پدايش حكومت ملي در ايران دانست .
ايجاد حرب فراماسون درايران :
يكي ديگر از علل ايجاد حزب فراماسون درايران است . قبل از پيدايش حزب فراماسون درايران ،‌ايرانيان ازافكار نوين ، فلسفه ي جديد و عقايد احزاب مترقي اروپا و علل اختلافات فكري و اختلافات اجتماعي اطلاع نداشتند . اين پيدايش حزب فراماسيون در ايران و شركت عده اي از مردان روشن فكر نواور و ضد تغيرات اجتماعي دراين جمعيت ، جمعي از ايرانيان رابه فلسفه ي نوين دنياي مترقي آشنا كرد .عده اي از رهبران بزرگ مشروطيت انقلاب ملي چنانچه پس از مرگشان معلوم گشت در آن حزب شركت داشته اند .
اقليت هاي مذهبي :
طبعا در كشورهايي كه آزادي و قانون نيست طبقاتي كه در اولويت مذهبي هستند مورد فشار و طعن و لحن و تجاوز علاقه مردم قرار مي گيرند . مخصوصا در ممالك مسلمان كه مردم بيشتر به مقاصد مذهبي علاقه مند هستند تا به وطن . در ايران هم يهود ،‌ارامنه ، زردشتي وطرفداران مذاهب جديد از فشار و صدمات عامه مصون نبودند ودولت هاي وقت هم نسبت به ان هابي رحميهايي داشتند كه شايد در تاريخ كشور نظير آن ديده شده است . فشار روحانيون و عامه مردم به طبقاتي كه در قليت بود و طبعا آن ها را مايل به يك حكومت آزادي خواه و قانوني نمود و آرزومند بودند كه روزي در تحت حمايت قانون از ستم گريهايي كه به آنان شد رها شوند و از محروميتهايي كه در نتيجه رياكاري روحانيون نصيب آنان شده بود خلاص شوند اين بود كه روشنفكران اقليت ها هم با اينكه قدر ت و توانايي نداشتند و خود آنان محتاج حمايت ديگران بودند تا از آنجاييكه براي آن ها مقدور بود ازدستگاه استبدادي
بيزاري مي كردند و براي پيدايش مشروطيت و برقراي قانون ملي سعي و كوشش مي نمودند . نهضت مشروطيت را ناجي خود دانسته آن ها راتكريم و تعيين نموده و از آنان پيروي مي كردند .
مسافرت سيد جمال الدين اسعدآبادي به ايران
ناصرالدين شاه وانديشه تاسيس مجلس شوراي دولتي
ناصرالدين شاه پس از برگشت از سفر سوم فرنگ يا از براي از فريب دادن كشورهاي متمدن ، ويا آنكه حقيقتا تحت تاثيرترقيات ممالك واقع شده بود ، به خيال تاسيس مجلس شوراي دولتي افتاد و مجلسي از رجال درباري آراست وچون اين عمل شاه تا حدي مردم را متوجه اوضاع دنياي مترقي نبود.
مسافرت ايرانيان به كشورهاي مترقي :
در روز استبداد مسافرت به كشورهايي كه داراي حكومت ملي بودند مخصوصا ممالك جمهوري ، ممنوع بود و دولت اجازه نمي داد كه مردم ايران با دنياي خارج ارتباط پيدا كنند و بويي از تمدن و آزادي ببرند. بعلاوه دوري راه – ندانستن زبان – نداشتن وسايل لازم جهت مسافرت آنان را از اين كار منع مي كرد.تا پيش از مشروطيت ، ايرانياني بود كه به كشورهاي متمدن مسافرت مي كردند كه از چند صد نفر تجاوز نميكرد و اكثر آنان براي تجارت به آن كشورها رفته و چند نفري هم براي تحصيل و عده اي هم از طرف دولت ماموريت داشتند .
و ايرانياني كه در يك محيط تاريك و نا امن زندگي مي كردند با ديدن كشورهاي پيشرفته و مجذوبيات آنجا بسيار شيفته آنجا مي شدند .
ترقيات مادي و معنوي كشورهاي اروپايي بررسي برخي ايرانيان را متوجه خود كرده بود كه حتي ناصرالدين شاه هم كه مرد مستبدي بود در شهرهايي كه به فرنگستان نتوانست تحت تاثير تزئينات گوناگون آن

فایل : 32 صفحه

فرمت : Word