مقاله کامل موقعيت ايران

«موقعيت ايران»
ايران يا بخشهايي از ايران تا اوايل پرمين جزئي از قاره گندوانا بوده است. شواهد نشان مي دهد كه صفحه ايران نسبت به وضعيت فعلي خود جابجا شده است و بخش سرتاسري عربستان در سمت ايران، حاشيه پالئوتتيس به شمار مي رفته است. قسمت اعظم حاشيه مزبور بعداً طي كوهزايي آلپ و زير راندگي و برخورد عربستان به ايران از بين رفته است.
در حد بين سيلورين و پرمين زيرين، صفحه ايران در شمال شرق گندوانا و در حاشيه جنوبي پالئوتتيس قرار داشته است. بنا به گفته اشامپلي (1978) چين و هند وچين احتمالاً طي پالئوزوئيك از گندوانا جدا شدند يعني ابتدا چين و در پي آن هند و چين همزمان با ايران يعني طي پرموكربونيفر از گندوانا مجزا شد. صفحات مزبور به طرف آسيا مهاجرت كرده و سرانجام به آن متصل شدند.
«پالئوتتيس»
لازمه تشكيل هر اقيانوس وجود ريف هاي بين قاره اي است. البرز به عنوان بخشي از حاشيه قاره اي معرفي شده و 4 مرحله در تشكيل پالئوتتيس مشخص مي شود:
برآمدگي مناطقي كه بعدها محلي براي تشكيل ريفت شد.
آتشفشان شكافي قابل توجه.
پيش روي دريا بر روي حاشيه جديد و انباشتگي رسوبات در آن از جمله رسوبات تبخيري
برخورد قاره ها و تكتونيك خاصي كه در مناطق دورتر در نتيجه اين بازشدگي آشكار مي شود.
در البرز بر اساس پيش روي و پس روي ها و جغرافياي ديرينه كلي ايران ثابت مي شود كه البرز طي پالئوزوئيك حالت حاشيه قاره داشته است. چنانكه در دونين زيرين دريايي در چند نقطه در شمال البرز مشاهده شده است.
در البرز شرقي توسعه حاشيه قاره اي مزبور از دونين و بعد از طي يك مرحله آتشفشان شكافي مهم اتفاق افتاد.
براي تعيين سن ريفت و زمان پيدايش كف اقيانوس مي توان بر ساس سن قديمي ترين رسوبات دريايي كه با ريفت در ارتباط باشد سن آن تخمين زد.
به نظر مي رسد كه پيدايش كف اقيانوس پالئوتتيس در اردوويسين انجام شده است پيش روي آب در حاشيه ريفت به طور محلي در طي اروويسين دنبال شد و به طور قطع تا دونين زيرين ادامه داشته است
پيدايش و وفور آتشفشانهاي شكافي قبل از رسوبگذاري ماسه سنگ لالون مي تواند نشانه ريفت در اين زمان باشد. با كوهزايي هاي هرسي نين كه در كربونيفر رخ داده است پالئوتتيس بسته شد.
البرز:
كوههاي البرز در شمال ايران و جنوب درياي خزر ، رشته شرقي و غربي نسبتاً پرپيچ و خمي را تشكيل مي دهد. سلسله جبال البرز خود جزئي از قسمت شمالي كوهزايي آلپ – هيماليا است در آسياي غربي. روند ساختماني كوههاي بخش غربي البرز شمال غرب – جنوب شرق است و تا اندازه اي با نوار شمالي زاگرس چين خورده هم جهت است. در حالي كه روند ساختماني كوههاي شرقي البرز تقريباً شمال شرق – جنوب غرب بوده و با امتداد گسل بزرگ كوير (گسل درونه) موازي است.
در مورد وضعيت ساختاري البرز دو مدل وجود دارد:
مدل اشتوپلين: ناوديس پيچيده كه راندگي هاي آن شيب به سمت جنوب و حركت هم سمت جنب است.
ورقه هاي رورانده روي هم سوار شدند و يك ساختمان طاق شكل ايجاد شده در
بخش جنوبي ساختمان راندگيها به سمت جنوب و حركت هم به سمت جنوب و در بخشهاي شمالي راندگيها به سمت شمال و حركت به سمت جنوب است (مهدي علوي).
در دامنه هاي جنوبي البرز بايد بر اساس مدل اشتوپلين شيب راندگيها به سمت شمال و حركت به سمت جنوب باشد و بر اساس مدل مهدي علوي شيب به سمت جنوب و حركت نيز به سمت جنب باشد. در مسير راندگيها مي بينيم كه سيب و حركت هر دو به سمت جنوب اند. در مسير گرگان هر چه به سمت شمال مي رويم مشاهده مي كنيم كه شيب راندگيها عكس مي شود.
توالي چينه اي البرز توسط گسل رورانده اي از سمت شمال به جنوب جابه جا شده اند. اين ورقه هاي رورانده بر خرم يك ورقه منفرد يا بعضاً دوبل هستند. شيب راندگيها در بخش شمالي به سمت شمال و در بخش جنوبي به سمت جنوب است. در بخش جنوبي البرز شيب به سمت جنب و حركت به سمت جنوب است. آغاز تشكيل البرز در كوهزايي سي مرين و تكامل آن در كوهزايي آلپ است.
«چينه نگاري البرز»
روستاي تويه دروار به فاصله km 65 دامغان قرار دارد كه يال جنوبي طاقديس
البرز در آن رخنومن دارد ولي يال شمالي توسط گسل قطع شده است. هسته طاقديس سازند باروت است و زاگروس ، لالون و ميلا روي آن قرار دارد و اليكا روي تمام آنهاست كه تماس آن راندگي است.
سازند باروت:
شامل شيل، دولوميت، آهك استروماتوليت دار دولوميتي شده است. آهك و دولوميتها باندهاي چرتي فراوان ديده مي شود و لاميناسيون تيره و روشن دارند. بافت فرسايشي پوست فيلي هم در اين سازند ديده مي شود.
ماهيت اين سازند دولوميتي است ولي سيلت استون و شيل هم دارد. در ابتداي سازند گدازه و توف هم ديده مي شود. چرت ها به دليل اينكه در امتداد خود لايه بندي هستند پس جانشيني (ثانويه) اند كه منشأ سيليس آن ها متفاوت است.
در مقطع تيپ كنتاكت با سلطانيه هم شيب و تديجي است و در زير شيل هاي زاگون به صورت هم شيب قرار دارد. از نظر ديرينه شناسي سن آن را اينفراكامبرين مي دانند. از نظر گسترش جغرافيايي اين سازند در پهنه وسيعي از البرز مركزي و زاگرس مرتفع بيرون
زدگي داشته و اگر چه از لحاظ ليتولوژي تا اندازه اي مشابه است ولي ضخامت آن از جايي به جاي ديگر متفاوت است.
سازند زاگون:
شامل شيل هاي قرمز سيلت استوني تا ماسه اي دانه ريز و در انتها ماسه سنگهاي دانه ريز است. در اخل شيلها لكه هاي كروي شكل احيايي ديده مي شود كه وقتي يك ماده آلي داخل شيلها قرار مي گيرد آهن سه ظرفيتي را به آهن 2 ظرفيتي تبديل مي كند و رنگ قرمز تبديل به رنگ سبز مي شود و سيمان اطراف را نيز در برمي گيرد و باعث ايجاد لكه هاي احيايي روشن داخل شيلهي قرمز مي شود.
كنتاكت زيرين با باروت هم شيب و بر سطح چينه بندي آخرين لايه هاي دولوميتي قرار دارد. كنتاكت بالايي با ماسه سنگهاي لالون نيز تدريجي است و اولين لايه اي ماسه سنگي دانه درشت ضخيم لايه آغاز سازند لالون است. سن آن اينفراكامبرين انتهايي و يا كامبرين آغازين است.
سازند لالون:
در ايران كامبرين زيرين با سازند لالون شروع مي شود. توالي سازند لالون و
داهو و معادلهاي آن فلوويال است. زاگون و لالون آواري و پيوسته به هم بوده كه زاگون رخساره حد واسط دريا و قاره است و چون ژيپس ندارد پلايا نيست و چون دور از فشار است خيلي دانه ريز است.
در لالون رودخانه ها، توالي رودخانه را به جا مي گذارند كه به سمت بالا ريز شده اند سطح قاعده فرسايشي بالاي كنگلومرايي (رودخانه بريده بريده) شروع مي شود و بعد ماسه سنگ درشت و ماسه سنگ نازك لايه، سيلت و شيل و بعضي جاها رخساره هاي آب شيرين نيز ديده مي شود. در لالون ماسه سنگهاي ماسيو به شكل عدسي هستند اين ساختار در كانالها تشكيل مي شوند.قاعده مضرس كه به علت فرسايش و بعد پرشدگي ايجاد مي شود و سطح بالايي صاف است. هر لوپ كه تشكيل مي شود از فرسايش پونيت بار قبلي است. ماسه سنگها از نظر ليتولوژي آركوز و ساب آركوز هستند يعني فلدسپات زياد است و تكتونيك منطقه فعال است هر چه فعاليت كمتر شود به سمت حاشيه حوضه آرام مي شود و ماسه سنگها به سمت مچوريتي بالا مي روند.
اجزاء تشكيل دهند ماسه سنگها شامل قطعات آذر آواري فلدسپات آلكان كه پلونيكي هستند مي باشد.
جهت جريان رودخانه از جنوب به سمت شمال بوده است. آنچه در پهنه هاي جنوبي

فایل : 30 صفحه

فرمت : Word