مقاله کامل كلزاي علوفه اي

كلزاي علوفه اي
مقدمه:
كنجاله كلزا علوفه اي است با پروتئين بالا و نسبت مناسب ليزين به سيستئين. اين گياه با گياهان خانواده لگومينوز تركيب خوبي مي سازد و كلزا علاوه بر اينكه خود به تنهايي گياه علوفه اي مناسب است ، با سويا و ديگر گياهان نيز مخلوط خوبي درست كمي كنند.
به رغم اينكه قرن ها از روغن كلزا براي مصارف خوراكي در آسيا، شبه قاره هند و توسط مردم فقير اروپا استفاده مي شد ولي استفاده گسترده از آ ن براي اين منظور فقط بعد از جنگ جهاني دوم رواج يافت . البته مصارف صنعتي روغن كلزا زياد است و احتمالاً اهميت بيشتري نيز پيدا خواهد كرد. اگر چه در برخي كشور هاي آسيايي هنوز از كنجاله كلزا به عنوان يك كود استفاده مي شود ، ولي ارزش اين گياه زراعي به عنان يك ماده غذايي غني از پروتئين براي دام ها بيشتر افزايش يافته است و. مصارف مختلف كلزا باعث شده است ارقام ويژه اي از اين گياه توليد شوند و تفاوت بين سه نوع اصلي اين ارقام از لحاظ كيفيت بذر حائز اهميت است :
ارقام داراي اسيد اروسيك بالا (HEAR) ، راقام داراي اسيد اروسيك پايين (LEAR) و كنولا. اصطلاح كنولا به بذر يا فرآورده هاي بذوري اطلاق مي شود كه حاوي كمتر از 2
درصد اسيد اروسيك در روغن خود و حاوي كمتر از 30 ميكرو مول بر گرم گلوكوسينولات هاي آليفاتيك در كنجاله خود مي باشند . بذور كوچك و كروي شكل كلزا معمولاً حاوي بيش از 40 درصد روغن هستند و در همين خال بقاياي حاصل از روغن كشي كنجاله 36 تا 44 درصد پروتئين است .
توليد جهاني :
ايجاد ارقام ويژه براي بازارهاي خاص صنعتي ، كشت و كار اين گياه را افزايش مي دهد.
اكثر كشورهاي توليد كننده كلزا، محصول كلزا را به مصرف داخلي مي رسانند . حدود 90 درصد تجارت كلزا در اختيار كانادا و اتحاديه اروپا است كه تقريباً به نسبت مساوي در اختيار دارند اما اتحاديه اروپا تقريباً نيم از تجارت جهاني را نيز به خود اختصاص داده است. در حالي كه ژاپن 40 درصد واردات را در اختيار دارد.
مهمترين وارد كنندگان روغن عبارتند از : چين ، اتحاديه اروپا، هند و آمريكا.
علوفه كلزا در تغذيه دام :
با افزايش روز افزون جمعيت ، توسعه دامداري ها و بهبود وضعيت تغذيه مردم نياز به منابع جديد غذايي خصوصاً چربي ها و پروتئين هاي گياهي بيشتر احساس مي شود . در همين راستا جهت تغذيه علوفه دام ، تحقيقات گسترده اي در زمينه زراعت كلزا شروع شده ، و كشور هاي چين ، فرانسه ، انگلستان ، هند و كانادا پيشگامان كشت و توسعه كلزا مي باشند. ارقام اوليه كلزا به علت داشتن «اسيد اوراسيك» در روغن و گلوكزينوليتهاي سمي در كنجاله كمتر مورد استفاده قرار مي گرفت . اما هم ا كنون ارقام يك صفر دو صفر كه در ارقام سه صفر اسيد اوراسيك كمتر از دو درصد و گلوكزينوليتهاي سمي كنجاله به 18 تا 30 ميكرو مول در هر گرم كنجاله رسيده است ، براي تهيه علوفه دام مناسب مي باشند. استان گلستان با سطح زير كشت حدود 35 هزار هكتار، يكي از قطبهاي توليد محصول كلزا در كل دانه هاي
روغني كشور مي باشد و با كاهش سطح زير كشت پنبه ، اميد است با توليد علوفه كلزا به صورت علوفه كنجاله سبز يا سيلويي تا حدودي مشكلات دامداران بر طرف شود . علاوه بر اين در مصرف علوفه كلزا بايد احتياط هايي صورت گيرد كه از آن جمله زمان مناسب برداشت علوفه مي باشد كه بايد در اوايل غلاف بندي گياه قطع و به مصرف دام برسد. زيرا بعد از تشكيل غلاف (محل اصلي سنتز گلوكزينوليتها) درصد مواد سمي علوفه بالا مي رود. همچنين از خشك شدن علوفه ، و در موقع جمع آوري ساقه هاي خشك ، بايد از خشك بدون علوفه اطمينان حاصل نمود ، زيرا چنانچه علوفه مرطوب برداشت شود ، قارچ ها در علوفه رشد كرده و باعث كپك زدگي مي شود . به طور كلي بايد پذيرفت كه تغذيه انحصاري نشخوار كنندگان با علوفه كلزا صحيح نمي باشد.

اهميت و جايگاه كلزا در ايران :
دانه كلزا از سال هاي گذشته وارد كشور شده و تحقيقات متعددي بر روي آن انجام گرفته است . در سال هاي اخير به دليل توجه بيشتر به توسعه و ترويج كلزا، سطح زير كشت آن افزايش قابل ملاحظه اي يافته و در سال زراعي 1380 تا سال 1381 به بيش از 70 هزار هكتار رسيده است. ويژگي هاي خاص گياه كلزا و سازگاري آن با شرايط مختلف آب و هوايي ، اهميت اين محصول را بيشتر نموده و به عنوان نقطه اميدي جهت تأمين روغن
خوراكي مورد نياز كشور به شمار آمده است. در اين خصوص مي توان به موارد زير اشاره كرد :
كلزا مي تواند در تناوب با زراعت گندم و جو قرار گرفته و از تراكم بيماري ها ، آفات و علف هاي هرز بكاهد و باعث افزايش عملكرد دانه اين محصولات شود.
دارا بودن تيپ هاي بهاره ، زمستانه و حد واسط، امكان كشت اين گياه را در شرايط متفاوت اقليمي وجود دارد.
در كشت پاييزه نياز به آبياري كمتري بوده و امكان استفاده از نزولات آسماني پاييزه و زمستانه وجود دارد.
كلزا داراي پتانسيل عملكرد بالا بوده و در بين دانه هاي روغني از درصد روغن بالايي (40 تا 45 درصد) برخوردار است.
در راضي شاليزار بعد از برداشت برنج مي توان از ارقام بسيار زودرس كلزا جهت كشت استفاده نمود.
فصل رشد كلزا با ساير دانه هاي روغني متفاوت بوده و زماني كه ظرفيت واحدهاي روغن كشي خالي است اين گياه برداشت مي شود.
كلزا با تقدم برداشت در مقايسه با گندم ، زمينه لازم براي كشت دوم محصولات تابستانه را فراهم مي سازد.
با اعمال مديريت صحيح و استفاده از روش هاي ساده ، امكان كاشت ، داشت و برداشت آن در شرايط مختلف و با امكانات محلي وجود دارد.
به علت بقاياي گياهي مطلوب، علاوه بر تأثير مثبت در ميزان ماده آلي خاك ، در تأمين علوفه مورد نياز زارعين نيز مؤثر است.
در توسعه صنعت زنبور داري نقش مهمي را مي تواند ايفا كند.
به علت پاييزه بودن ، برخلاف ساز دانه هاي روغني بهاره در رقابت با محصولات پر درآمد بهاره قرار نمي گيرد.
در مناطقي كه در بهار به علت محدوديت آب و هم زمان آبياري محصولات بهاره با آخرين آب، مشكلاتي در آبياري دارند ، مي توان با كشت كلزا به ويژه ارقام زودرس ، اين مشكل را حل نمود.
با كشت ارقام زودرس كلزا در مناطق ديم كه بارندگي پاييزه مطلوب دارند ولي در بهار با خشكي مواجه مي باشند نتيجه بهتر از غلات عايد مي گردد.
تكامل اصلاح كلزا از كلزاي سنتي تا ارقام اصلاح شده به صورت زير مي باشد:
كلزاهاي سنتي (HEAR) :
هنوز هم توليد شده و حاوي 22 تا 60 درصد اسيد اروسيك در روغن و 100 تا205 ميكرو مول گلوكوزينولات در هر گرم كنجاله مي باشند.
ارقام يك صفر (LEAR) :
معمولاً واريته هاي كانادايي بوده و حاوي كمتر از 5 درصد اسيد اروسيك در روغن و 100 تا 205 ميكرو مول گلوكوزينولات در هر گرم كنجاله مي باشند.
ارقام دو صفر :
نوع تكامل يافته ارقام يك صفر بوده و حاوي كمتر از 2 درصد اسيد اروسيك در روغن و 18 تا 30 ميكرو مول گلوكوزينولات در هر گرم كنجاله مي باشند.
ارقام سه صفر :
نوع اصلاح شده ارقام شعلم روغني بوده و اصطلاحاً به آنها Candle مي گويند كه داراي حداقل ميزان اسيد اروسيك ، گلوكوزينولات و فيبر مي باشند.
مشخصات گياهشناسي :
كلزا يك هيبر آمفي ديپلوئيد طبيعي ، روز بلند و با مسير فتوسنتزي C3 مي باشد . كلزا در گونه هاي گياهي به تيره چليپائيان (Cruciferae) و جنس Brassica (براسيكا) تعلق دارد . در جنس براسيكا انواع گياهان نوع كلم مثل كلم غده اي و خردل سياه و … نيز وجود دارد . تنوع گونه ها در اين خانواده به اين علت است كه در بين اين گياهان گرده افشاني خارجي امكان پذير است. ضمناً آلودگي بيماري در اين گياهان نيز گاهي يكنواخت مي باشد. مشخصات گياه كلزا Brassica napus L. مي باشد.
كلزا معمولاً در گونه هاي گياهي به دو صورت پاييزه و بهاره كشت مي شود . يكي از مشخصات انواع براسيكا (Brassica) دارا بودن مواد ثانويه مثل گلوكوزينولات مي باشد كه داراي استرامينو اسيد گوگرد دارد با ساختمان زنجيره هاي جانبي مختلف است. كلزا به طور طبيعي از دو رگ گيري و اضافه شدن كروموزوم شلغم روغني Brassica campestris و يك كلم وحشي به نام Brassica oleracea به دست مي آيد. به طوري كه از شلغم روغني 18 كروموزوم و از طرف كلم وحشي 20 كروموزوم دريافت كرده است . كلزاي امروزي گياهي است ديپلوئيد با بيش از 38 كروموزم . دو رگ گيري هاي ديگر آزاد در كلزا در مناطق جنوب غربي اروپا و مديترانه و يا سواحل آتلانتيك انجام شده است . اين نوع توليد براي اصلاح كلزا در واحد هاي توليد بذر بسيار مناسب است. دانه هاي كاملاً رسيده كلزا قهوه اي تا سياه رنگ اند . قوه ناميه اين گياه بيش از چندين سال ادامه دارد و علف هاي هرز براي توليد دانه زحمات زيادي ايجاد مي كنند.
رشد كلزا :
از گياهچه اين گياه بعد از رشد و جوانه زني ابتدا 12- 8 برگ سبز تيره در مرحله رزت رشد مي كند. اين مرحله رشد گياه را در مقابل سرماي زمستان مقاوم مي سازد. در زمستان يا قبل از زمستان لازم است كه گياه به مرحله 4 برگي برسد . در مرحله زرت اين گياه از مرحله رويشي به مرحله زايشي تغيير مي كند. رشد قبل از زمستان براي استحكام گياه و نيز توليد محصول لازم است.
ريشه :
در شرايط آب و هوايي مناسب و زمين مناسب ريشه هاي جانبي رشد كرده و به شدت منشعب مي شوند . ريشه اين گياه تا عمق 120 تا 150 سانتي متر در زمين فرو مي رود. البته نفوذ ريشه در زمين محدود است. در زمين هاي سفت و نيز بدون مواد ارگانيك پوسيده نشده و نيز با رطوبت كم ريشه هاي جانبي خوب ساخته نمي شوند و به همين دليل ريشه ها يار شد نكرده و يا ناقص مي مانند. ريشه مناسب در زمستان علاوه بر ايجاد مقاومت در برابر سرما روي ميزان محصول اثر دارد . تنها گياه قوي، سالم و با ريشه هاي مناسب مي توانند مواد غذايي را در ديگر قسمت هاي گياه جمع آوري و ذخيره كنند، ريشه هاي جانبي مواد غذايي را در خود ذخيره مي كنند و در بهار براي رشد گياه در اختيار آن مي گذارند. قطر حداقل ريشه كلزا قبل از زمستان بايد mm 8- 5 و ريشه اصلي نيز به بلندي 20 سانتي متر برسد. براي رشد ريشه بايد در پاييز ازت كافي به گياه يا زمين داده شود در صورتي كه ازت بيش از حد در اختيار گياه گذاشته شود كاهش رشد ريشه را در پي خواهد داشت. ريشه ها در اين گياه بر خلاف ديگر گياهان هستند و نيز ريشه هاي فرعي در كلزا قادرند آب و مواد غذايي را تا حد امكان از كوچكترين سوراخ هاي زمين جذب نموده و به گياه برسانند.

فایل : 37 صفحه

فرمت : Word