مقاله آثار نظم در زندگی

اسلام بعنوان دینی جامع و جهانی – بر نظم و برنامه ریزی در زندگی فردی و اجتماعی پیروانش تاکید کرد

اسلام بعنوان دینی جامع و جهانی – بر نظم و برنامه ریزی در زندگی فردی و اجتماعی پیروانش تاکید کرده به آنان سفارش می کند که تمامی کارهای خود را طبق برنامه و بطور منظم انجام دهند و از بی نظمی بپرهیزند. در همین زمینه مهمترین احکام و مقررات خود را با نظم حاکم بر جهان – هماهنگ ساخته- مسلمانان را برعایت دقیق آن فرا خوانده است تا آنجا که آنان بایستی اوقات نمازهای روزانه را با توجه به گردش منظم منظومه شمسی و حرکت زمین تعیین کنند بحدی که ( برای مثال) اگر نماز ظهر را حتی یک دقیقه پیش از رسیدن نیمروز یا نماز صبح را پیش از طلوع فجر اقامه کنند از ایشان پذیرفته نیست.

آثار نظم و انظباط:

۱)) بهره گیری بیشتر از زندگی: استفاده بهتر و بیشتر از زندگی و جلوگیری از هدر رفتن سرمایه و استعداد- نیازمند برنامه ریزی دقیق و رعایت نظم در تمامی فعالیت ها است.

با مطالعه زندگی حضرت امام خمینی ( ره ) بروشنی میتوان دریافت که از جمله عوامل موثر در زندگی – تحصیل و مبارزاتشان- برنامه ریزی صحیح و پایبندی به نظم بوده است. یکی از شاگردان ایشان در این باره می گوید:

نظم دقیق در زندگی … از ویژگیهای معروف حضرت امام ره است که شاید از زبان دیگران مکرر شیده باشید براستی عجیب بود که حتی برای مطالعه و قرائت قران و کارهای مستحب و حتی زیارتها و دعاهایی که در وقت خاصی هم وارد نشده بود وقت خاصی را تنظیم کرده بودند و هر کاری را بر طبق همان زمان بندی و تنظیم خاص انجام می دادند بطوری که برای هر کس که مدتی با ایشان مانوس و معاشر می شد مشخص بود که در چه ساعتی مشغول چه کاری و انجام چه عملند اگر چه در حضور ایشان نباشد و فرسنگها از محضرشان دور و جدا باشد.

۲))نتیجه بخشی کارها: حاکم کردن نظم و انظباط در کارها موجب می شود که هر کاری بجا و بموقع انجام پذیرفته – نتیجه بخش و سودمند باشد. فردی که در جلسات- سخنرانی ها- رفت و آمدها- وعده ها و … نظم را رعایت می کند فعالیتهایش از نتیجه بهتر و بیشتری بر خوردار خواهد شد.

۳)) تنظیم افکار: از جمله عوامل موثر در نظم فکری انسان– رعایت نظم در رفتار فردی و اجتماعی است. کسی که در تمامی کارهایش پایبند به نظم است افکار گوناگونش نیز از یک طبقه بندی و تنظیم خاصی برخوردار شده – با داشتن این ویژگی برجسته و پسندیده – پله های رشد و کمال را بهتر و سریعتر طی خواهد کرد.

حضرت امام خمینی ( ره ) نظم فکری را نتیجه نظم در رفتار دانسته- می فرماید: اگر در زندگی مان- در رفتار و حرکاتمان نظم بدهیم- فکرمان بالطبع نظم می گیرد- وقتی فکر نظم گرفت یقینا از آن نظم فکری کامل الهی بر خوردار خواهد شد.

۴)) جلوگیری از اتلاف عمر دیگران: کسی که درزندگی خود منظم است وکارهایش را براساس یک برنامه ریزی حساب شده انجام می دهد در برخورد با دیگران نیز نظم را رعایت کرده از تلف شدن وقت و عمر آنان جلوگیری می کند زیرا با اجرای نظم و سامان دادن فعالیتهایشان موجب خواهد شد که دیگران در مدت زمانی که با او هستند بیشترین بهره را برده عمرشان پربارتر گردد.

۵)) نظم دهی بدیگران: فردی که زندگی- رفتار و حتی فکرش را منظم کرده وبه این ویژگی پسندیده آراسته شده است الگوی موثری برای دیگران بوده از همین راه آنان را به اجرای نظم و انظباط در کارها وا می دارد. حضرت امام خمینی ره که زندگی و رفتارش نمونه و سرمشق کامل برای مسلمانان بلکه تمامی انسانها است با برنامه ریزی و نظم در کارها تاثیر شگرفی در نظم دهی بدیگران داشته است تا آنجا که یکی از شاگردان ایشان می گوید: من حدود ده سال در نجف خدمتشان بودم کارهایی را از ایشان مشاهده می کردم که واقعا برای ما الگو بود یکی از این امور نظم در کارهایشان بود.

نظم و انضباط ، شرط اصلی موفقيت

بد نيست که بحث دربارۀ ويژگی مطلوب نظم پذيری را با چند سوال آغاز کنيم.آيا شما تا به حال با شخص نامنظم و موفقی برخورد کرده ايد؟ به نظر شما مردم جوامع قانون مند و نظم پذير ، موفق ترند يا مردم کشورهايی که دچار هرج و مرج بی قانونی هستند ؟ در مورد خودتان چه؟ زمانی که کارهايتان را با نظم و ترتيب انجام می دهيد، بازدهی مطلوب تری داريد يا هنگامی که بدون هيچ برنامۀ خاصی و به صورت کاملاً تصادفی به انجام کارهايتان می پردازيد؟ با پاسخ دادن به اين پرسش ها متوجه می شويم، همۀ ما کمابيش با اين موضوع که يکی از اصول موفقيت در زندگی، شغل، تحصيل و ديگر فعاليت های انسان نظم است، موافقيم. چرا که غفلت از اين نکتۀ مهم، اوقات گران بها و برگشت ناپذير او و بسياری از فرصت هايی را که می توانست در جهت ايجاد يک زندگی ثمربخش و سعادت مند به کار گيرد، به هدر می دهد. اهميت يادگيری نظم و آثار و تبعات متعدد و مهم آن در زندگی سبب جلب علاقۀ روان شناسان به اين موضوع و انجام پژوهش هايی در اين باب شده است. برای آشنايی بيشتر با اين صفت در آغاز بايد با معنا و مفهوم آن آشنا شويم. دکتر علی شريعتمداری در کتاب روان شناسی تربيتی نظم را اين گونه تعريف کردا اند : ” نظم به معنای صحيح يعنی اين که فرد شخصاً اعمال خود را تحت قاعده در آورد، خويشتن را کنترل و هدايت کند و با توجه به آثار و نتايج اعمال خويش اقدام نمايد”. بر طبق اين تعريف نظم از چند مولفه تشکيل شده است، که عبارتند از:

آگاهی و بصيرت

چنانچه رفتار انسان بر اساس شناخت و بصيرت باشد، علاوه بر آنکه رفتار از روی ميل و رغبت صورت می گيرد، فرد در حفظ و بقاء آن کوشا خواهد بود، در مورد نظم نيز چنين است. يعنی تنها در صورتی که نظم بر مبنای شناخت فرد نسبت به اصول و قواعد و فوايد و آثار آنها ايجاد شود، مقبول بوده و فرد بدون هيچ گونه رنج و خستگی بر اساس آن عمل می کند.

آزادی مشروط

نظم به معنای محدود نمودن آزادی فرد نيست، بلکه به منظور آن است که رفتار و فعاليت فرد را معقولانه بر طبق ضابطه ها و معيارهای منطقی و مشخصی در آورد. ضابطه و معيارهايی که هم به سود فرد است و هم به سود جامعه. پس بايد اين نکته را در نظر داشته باشيم که نظم و مقررات، آزادی بی قيد و شرط افراد را مشروط می کند، تا حدی که اين آزادی به حقوق ديگران ضرری وارد نکند و مانع رشد و هدايت خود فرد هم نشود. اما بايد توجه نمود که اين مشروط کردن نبايد به آزادی انديشه و عمل فرد آسيبی برساند.

خودکنترلی يا انضباط شخصی

يکی از اصول مهم در منظم بودن اين است که فرد از روی اختيار آن را بپذيرد. به عبارت ديگر فرد شخصاً اعمال و رفتار خود را کنترل نموده و تحت نظم و قاعده در آورد و با توجه به آثار و نتايج اعمال خويش اقدام نمايد.يک فرد منظم در مراحل مختلف زندگی خويش عاقلانه رفتار می کند و با ارزيابی و تدبير رفتارهای خود را مديريت می کند. چنين فردی قادر است عواطف و احساسات خود را کنترل نموده، ارزش های صحيح اخلاقی را بپذيرد، در زندگی جمعی احساس مسئوليت می کند، به حقوق و وظايف خود آشنا است و برنامۀ زندگی شخصی خود را از لحاظ مسائل مختلفی چون عادات غذايی، استراحت، تفريح، مطالعه و …. درست تنظيم می کند.

مداومت

نظم را نمی توان به صورت مقطعی و يا در يک زمان مشخص ايجاد کرد، بلکه بايد در طول زمان در فرد شکل گيرد. چنانچه نظم در اثر تمرين و تکرار در افراد به صورت يک عادت آگاهانه در آيد، از ثبات و دوام بيشتری برخوردار خواهد بود. ايجاد هر عادت و رفتار صحيح محتاج تمرين است و نمی توان انتظار داشت با وضع مقررات فوراً آن را به وجود آورد. همچنين پس از اکه منظم بودن به صورت يه ويژگی درونی در آمد برای استمرار آن تمرين و تکرار و تقويت لازم است.

پيامدهای نظم :

داشتن نظم و ترتيب، مانند بهره مندی از هر ويژگی مطلوب ديگری ، پيامدهای مطلوب فراوانی دارد که به ذکر مهمترين آنها می پردازيم.

کاهش استرس و ايجاد آرامش

در اين زمينه همواره تاکيد می شود که فهرست کارهايی را که بايد انجام دهيد، فراهم کنيد. چرا که نداشتن برنامه و به هم ريختگی ذهن شما را مشغول می کند و بدون شک با فشار روانی مواجه می شويد اما منظم بودن ميزان استرس را کاهش و احساس آرامش را افزايش می دهد.

 ايجاد تعادل بيشتر

با داشتن نظم، برای مطالعه، شرکت در کلاس يا دنبال کردن سرگرمی مورد علاقه تان وقت لازم را پيدا خواهيد کرد. ترتيب دادن به زندگی، شما را باکفايت تر خواهد کرد. شما می توانيد کارها را در زمان کمتری انجام دهيد و امور زندگی را در کنترل خود درآوريد.

 صرف وقت بيشتر برای خانواده و دوستان

ترک کردن محل کار سر ساعت، صرف وقت کمتر برای انجام کارهای خانه باعث می شود شما وقت آزاد بيشتری برای نزديکان و خانواده بگذاريد.

الگوبرداری ديگران

در صورت داشتن فرزند، رعايت نظم در خانه اهميت زيادی پيدا می کند. اگر لباس ها و وسايل خود را مرتب نکنيد احتمال دارد فرزندان نيز اين کار را ياد بگيرند. در حالی که منظم بودن شما بيانگر حرف های شما خواهد بود. يادگيری نظم می تواند در آينده برای فرزندان شما مفيد باشد.

 صرفه جويی

فرد منظم از آن چه در منزل دارد، آگاه است؛ اين امر مانع از رفت و آمد بی دليل به مغازه است. به علاوه همانطور که پيشتر ذکر شد رعايت نظم سبب صرفه جويی در وقت شما نيز می گردد.

  پيشرفت در زندگی

بی نظمی مانع پيشرفت می شود. افراد منظم راه و شيوه ای در پيش می گيرند که از انجام کارهای غيرضروری و وقت گير صرف نظر کنند و بيشتر تمرکز خود را برآينده و هدف خود می گذارند و در اين زمينه پيشرفت هم خواهند کرد.

  برای خود اهدافی تعيين کنيد

هدف عبارت است از خواست و ارادۀ قوی برای رسيدن به مطلوبی خاص که با انجام اعمال آگاهانه برای دستيابی به نتيجه همراه است. پافشاری برای رسيدن به هدفی خاص مبين ميزان اهميت آن هدف است. برای مثال ممکن است شما تصميم بگيريد که در سال تحصيلی جديد از برنامۀ متفاوتی پيروی کرده و پيشرفت تحصيلی را تجربه کنيد.

  برای رسيدن به اهداف خود برنامه ريزی کنيد

سعی کنيد در هر روز فعاليت هايی را جهت نيل به هدفتان انجام دهيد. در آغاز از گام های کوچک شروع کنيد. مثلاً به جای اين که به خودتان بگوييد من هر روز حد اقل 3 ساعت مطالعه می کنم. هر هفته نيم ساعت به زمان مطالعۀ روزانۀ خود بيفزاييد. اگر تا به حال در طول ترم درس نخوانده ايد، تبعيت از يک برنامۀ سنگين و فشرده، شما را خسته و بالطبع از ادامۀ راه منصرف خواهد کرد.

اين نکته را نيز فراموش نکنيد که بهتر است هر فرد طبق برنامۀ شخصی خودش عمل کند. بنابراين بهتر است برنامه تان را شخصاً تهيه کنيد. البته از آنجايی که برای برنامه ريزی بايد اطلاعات کافی داشته باشيد، بد نيست که از نظرات دوستان منظم، اعضای خانواده و يا مشاورين استفاده کنيد، اما تصميم گيرندۀ نهايی خود شما هستيد. شايد برنامه ريزی کردن کار دشواری نباشد اما مسئله ای که در اين زمينه از اهميت بالايی برخوردار است تعهد به اجرای برنامه است. اگر برنامه سخت و اجرای آن قدری دشوار باشد، نهايتاً منجر به انصراف از اجرای آن می شود. به همين دليل کاملاً منطقی است که گاهی برنامه ها را تعديل کرده و تغييراتی در آن ايجاد نماييد و وقتی به آن خو گرفتيد کم کم خودتان را به هدفی که در ذهن داريد نزديک کنيد.