مقاله کامل كارخانه كشت و صنعت شمال هيدروژناسيون روغن نباتي

كارخانه كشت و صنعت شمال
(( هيدروژناسيون روغن نباتي ))
استاد مربوطه : جناب آقاي مومني
محقق : هادي جمالي – محمدرضا شيرزاد فرد
>> پائيز 83 <<
مقدمه :
روغنها و چربيها از زمانهاي بسيار دور يكي از اجزا اصلي و مهم تشكيل دهنده غذاي انسان بوده است. كه يك گرم آن در حدود 2/9 كيلوكالري انرژي در بدن توليد مي كند. همچنين غذاي طبخ شده در روغن و چربي مزه و طعم مطلوبي را در بر خواهد داشت.
با تغيير ساختار اجتماعي در دوراني كه ما در آن زندگي مي كنيم ، دگرگوني و چگونگي توليد مواد مورد نياز جامعه به خصوص مواد غذايي امري اجتناب ناپذير است در حال حاضر با توسعه كشت دانه ها و ميوه هاي روغني فقط 15 % از نياز چربي و روغن مصرفي مردم را مي توانيم تامين نمائيم. از اين جهت بايد ميزان قابل ملاحظه اي روغن خام از خارج وارد كشور شود ، لذا براي افزايش راندمان استخراج روغن از منابع روغن و تصفيه روغن نياز به تكنولوژي جديد روغن مي باشد.
در كشورهاي صنعتي يك نفر در طول عمر خود در حدود 3 تن روغن و چربي مصرف مي كند كه بيش از نصف اين مقدار به صورت روغن يا چربي غير قابل رويت موجود در مواد غذايي مانند پنير ، سوسيس ، كالباس ، گوشت و نظير اينها مي باشد.
اهميت اقتصادي چربيها و روغنها در جهان و ايران
غذا مسئله مهمي است كه نياز انسانها را برطرف مي كند. كار اساسي كشاورزان و كارخانه هاي صنايع غذايي اين است كه نياز مواد غذايي انسانها را تامين كنند. با توجه به افزايش رشد جمعيت در جهان نياز به مواد غذايي نيز افزايش مي يابد و همزمان بايد تقاضاي مواد غذايي مورد نياز مردم با امكانات و شرايط موجود تامين شود.
نمودار 1- ميزان توليد روغنها و چربيها و رشد جمعيت
اين نمودار نشان مي دهد كه در سال 1985 ميزان توليد چربيها و روغنها 80 ميليون تن بوده است. اما جمعيت در همين مثال 4/5 ميليارد نفر مي باشد.
نودار (2) ميزان ، توزيع توليد چربيها و روغنها را در جهان از سال 1990 – 1985 نشان مي دهد.
نمودار 2 ميزان و توزيع توليد چربيها در جهان از سال 1935-1990
اين نمودار نشان مي دهد كه ميزان و توزيع توليد دانه هاي روغني از %59 به %69 افزايش نشان مي دهد. همچنين ميزان توليد ميوه هاي روغني از % 6 به % 8 افزايش داشته ، اما ميزان توليد كره از % 15 به % 7 و نيز چربي حيواني از % 17 به % 14 كاهش يافته است.
نمودار 3 – ميزان توليد روغنها را نشان مي دهد ( از سال 1990 – 1935 ) اين نمودار در طي 55 سال نشان مي دهد ، توليد روغن سويا از % 15 به % 28 ، روغن پالم از % 5 به % 18 (خرما) ، روغن كلزا از % 9 به % 12 و روغن آفتابگردان از % 7 به % 14 افزايش يافته است اما توليد بعضي از روغنها مانند روغن پنبه دانه از % 16 به % 6 ، روغن بادام زميني از % 19 به % 1 و روغن نارگيل از % 11 به % 7 كاهش يافته است.
پيشگفتار :
واحدهاي روغن كشي بر اساس نزديكي – ماده اوليه بخصوص تخم پنبه احداث مي شوند كه اين مناطق بيشتر در استانهاي مازندران ، گيلان و خراسان مي باشند. يكي از اين واحدهاي روغن كشي
كشور كارخانه روغن كشي كشت و صنعت شمال واقع در استان مازندران ، شهرستان ساري ( در دوازده كيلومتر شهر ساري ) مي باشد.
اين كارخانه در سه شيفت كار مي كند و داراي سيستم بازيابي فاضلاب و تصفيه آب مي باشد كه پسابهاي بازيابي شده جهت شروب نمودن زمينهاي مزروعي كارخانه استفاده مي شود.
اين كارخانه روغن كشي دو واحدي مي باشد كه واحد شماره 1 آن نيز ( كشت و صنعت شمال ) توليد روغن و واحد شماره 2 آن ( ام. ام ) صابون پزي است.
به طوري كه گفته شد محصول اصلي كارخانه كشت و صنعت شمال ، روغن نباتي است كه به دو صورت دان و جامد عرضه مي گردد و در كنار اين محصول اصلي ، محصول فرعي ، خلط صابون توليد شده نيز در واحد 2 به صابون تبديل مي شود. واحد توليد گاز اكسيژن و هيدروژن در داخل كارخانه وجود دارد كه گاز هيدروژن توليد شده ، جهت پروسس هيدروژناسيون صورت مي گيرد و اكسيژن توليدي در مخازن پر شده و جهت استفاده بخشهاي خصوصي و دولتي به خارج از كارخانه برده مي شود.
در ضمن طرح توسعه كارخانه نيز در دست اقدام است كه تا حدودي اجرا گرديده ، ولي هنوز مورد بهره برداري قرار نگرفته است. و لازم به تذكر است كه مديريت كارخانه تحت نظارت بانك صنعت و معدن مي باشد و محصول توليدي كارخانه با نام (( روغن غنچه )) به بازار عرضه مي گردد.
تاريخچه روغن نباتي در ايران :
تا حدود سال 1330 از روغن حيواني استفاده مي كرديم و بعد از اين تدريجاً با افزايش جمعيت و كمبود توليد روغن حيواني افزايش قيمت باعث گرديد كه از روغن نباتي استفاده نمايند كه از هلند و آمريكا وارد مي كنند. از سال 1331 تا 1344 با شرايطي كه در ايران انجام شده بود تجار و صنعتگران شروع به آوردن كارخانه هاي روغن نباتي نمودند تا در عرض 12 تا 13 سال كارخانه در
ايران شروع به كار نمود و روغن نباتي جامد هم از خارج وارد مي كردند و همه اين كارخانه ها از پنه دانه استفاده مي كردند. در سال 1346 دولت ورود روغن نباتي جامد را غير مجاز اعلام كرد و رقابتي بين كارخانه ها به وجود آمد و سطح توليد بالا رفت و بعضي ها شكست خوردند و بعضي ها هم در كارشان موفق شدند.
مثلاً يكي از كارخانه هاي روغن نباتي ، پارس (قو) است كه در سال 1339 تاسيس شد و توليد آن در روز 15 تا 20 تن بود و امروزه بيشتر از 600 تن در روز توليد مي كند.
در حال حاضر در ايران در حدود 16 كارخانه روغن نباتي داريم بعضي از اين كارخانه ها در حدود 300 تن توليد دارند.
مثلاً : 1 – روغن نباتي پارس ( قو ، اطلس )
2 – روغن نباتي بهشهر ( شاه پسند ، بهار ، مايع لادن )
3 – روغن نباتي ورامين
4 – فاز اصفهان
5 – شيراز ( نرگس )
6 – روغن نباتي جهان
تا قبل از سال 1345 از پنبه دانه استفاده مي كردند و بعد از آن از روسيه ، بلغارستان ، روماني روغن نيمه تصفيه آفتابگردان وارد مي نمودند و بعد از آن در نتيجه نياز ، روغن سويا از آمريكا جنوبي و ايالات متحده وارد نمودند به طوريكه الان نزديك 100 % مواد خام از دانه سويا است و از آرژانتين و برزيل وارد مي نمايند و بعد از آن شركت سهامي توسعه كشت دانه هاي روغني آمدند و كشاورزان را در كشت دانه سويا و آفتابگردان تشوق نمودند ولي با وجود اينها كفاف مصرف را نكرد و در اين سالهاي اخير در حدود 6 تا 5/6 درصد روغن توليدي ايران در داخل ايران توليد مي شود و بقيه از خارج وارد مي شود.( در سال 1362 )
فصل 1
1 – 1 تاريخچه كارخانه كشت و صنعت شمال :
در سال 1355 همزمان با اجراي طرح و نصب ماشين آلات ، به سبب بازده كم مالي طرح اوليه ، موضوع توسعه ظرفيت واحد به منظور بهره گيري بيشتر از هزينه هاي ثابت طرح و افزايش سود آوري آن مورد مطالعه قرار گرفت و سپس براي تهيه طرح تكميلي جهت افزايش ظرفيت توليد روزانه تا ميزان 250 تن روغن نباتي و متعاقب آن سفارش و نصب ماشين آلات مربوطه اقدام گرديد. اين طرح علاوه بر توسعه واحد تصفيه روغن ، توسعه واحد روغن كشي را نيز از طريق احداث خطوط روغن كشي دانه سويا و آفتابگردان ( علاوه بر پنبه دانه ) در بر مي گرفت كه به واسطه برخي نارساييها و محدوديتهاي ارزي با تدارك تعدادي از ماشين آلات در نيمه راه باقي مانده است.
واحد شماره 2 در داخل شهر ساري قرار داشته و داراي قدمتي بيش از 47 سال مي باشد. اين واحد در ابعاد كوچكي شامل قسمتهاي پنبه پاك كني ، روغن كشي پنبه دانه ، تصفيه روغن خام و صابون سازي بوده است ، كه در حال حاضر به سبب فرسودگي بيش از حد ماشين آلات قسمتهاي پنبه – پاك كني صابون سازي و تصفيه با ظرفيتهاي كمتر قابل بهره گيري بوده و قسمت روغن كشي به طور كلي از زنجيره توليد خارج گرديده است. واحد شماره 2 به علت قرار گرفتن در داخل شهر ساري از طرف سازمان حفظ محيط زيست منطقه ملزم به انتقال و تعطيل در محل فعلي مي باشد. پساب صنعتي آلوده بوي نامطبوع حاصل از خلط صابون ، پرزهاي معلق پنبه و ساير آلودگي هاي ناشي از احتراق ديگهاي بخار در هواي محيط از يكسو ، و روشهاي قديمي و غير اقتصادي توليد روغن و صابون از سوي ديگر از عوامل تشديد كننده مساله مي باشد.
پروانه توليد ، دانش فني و برخي ماشين آلات و تجهيزات قابل استفاده اين واحد به عنوان موارد قابل بهره گيري در طرح جامع شركت ( توسعه واحد يك ) مد نظر قرار گرفته اند.
1 –2 توليدات اصلي و جانبي كارخانه كشت و صنعت :
توليدات كارخانجات كشت و صنعت شمال را مي توان به دو گروه محصولات اصلي و محصولات جانبي ( by – product ) تقسيم بندي نمود. پنبه محلوج ، روغن نباتي جامد و صابون رختشوئي محصولات اصلي ولينترجين ، زيرجين ، لينترهاي 1 و 2 ، پوسته و كنجاله ، محصولات جانبي واحد2 را تشكيل مي دهند ، در واحد يك نيز روغن نباتي ، به عنوان محصول اصلي و لينترهاي 2 و 1 ، پوسته ، كنجاله ، خلط صابون ، گليسيرين و اسيدهاي چرب و اكسيژن به عنوان محصولات جانبي ، توليد مي شود. ضمناً در واحد يك ، قوطيهاي حلبي مورد نياز جهت بسته بندي روغنهاي نباتي نيز در ظرفيتهاي مختلف ( 2 ، 4 ، 10 پوند و 17 كيلو ) توليد مي گردد. در اين بخش شرح مشخصات ، استانداردها و موارد مصرف توليدات كارخانجات ارائه گرديده است.
1 – 3 شرح توليدات اصلي و جانبي :
الف – پنبه محلوج :
عبارت است از الياف طبيعي گياه پنبه كه از جدا سازي وش به پنبه محلوج بدست مي آيد. مقدار پنبه بدست آمده صرف نظر از درجه بندي آن 33 درصد وزن وش را تشكيل مي دهد.
ب – روغن نباتي :
عبارت است از روغن خوراكي بدست آمده از دانه هاي روغني از قبيل دانه پنبه ، سويا ، آفتابگردان ، زيتون ، ذرت ، بادام زميني ، خرما ، انگور ، گوجه فرنگي ، نارگيل و ….. كه به دو صورت جامد (

فایل : 98 صفحه

فرمت : Word