مقاله کامل در مورد نوجواني

فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 3
تاريخچه مختصر از مطالعات مربوط به نوجواني 4
نوجواني 7
تغيير اجتماعي نوجواني 9
جامعه و نوجوان 9
عوامل اجتماعي تعاملي ميان افراد 11
ارتباطهاي موضوعي يا ارتباط باديگران در دوره نوجواني 12
تقسيم بندي نوجواني به مراحل خاص 14
طغيان عليه والدين و محيط 16
مكانيزمهاي دفاعي دوره نوجواني 18
دوستي و رفاقت در دوران نوجواني 23
روابط دوستي 24
روابط با همسالان 25
نوجوانان و اوقات فراغت 25
بيزاري عواطف 27
خودپروراني در دوران نوجواني 29
تغييرات در خودپنداري 29
پيشرفتها در زمينه تفكر در دوران نوجواني 30
خودمحوري نوجوانان 31
نوجوانان و مقوله تصميم گيري 32
محركهاي تنش زاي رايج در دوران نوجواني 33
اختلافات رواني و از خود بيگانگي 34
مشكلات و خطرات نتايج دوران نوجواني 35
نكات كليدي براي نوجوانان 37
نظر كارشناسي 40
منابع 41
مقدمه :
كدام دوره زندگي جالب توجه تر از بلوغ و نوجواني است؟ قطعا بخشي از پاسخ به تغيير چشمگير از ناباروري به باروري بر مي گردد/. خصوصا اين موضوع براي افرادي كه با تغييرات زيستي ، روان شناختي و اجتماعي سروكار دارند . جالب توجه تر است اما بخشي ديگر مربوط به دوران بلوغ و نوجواني است ، ولي متاسفانه اغلب تصويري از اين دوران ارائه مي شود كه چندان جالب نيست . مثلا اين دوران رامجموعه اي از كمبودها ، تنبلي ، عدم مشاركت ، بي ادبي ، نفرت و حتي خطرناك و داراي نگرش منفي تلقي مي كنند . در صورتي كه مي دانيم نوجواني روح فعاليت و بخش جالب توجه زندگي است واز اين طريق مي توانيم اهميت زندگي را بهتر درك كنيم . بنابراين بايد راههاي مناسب درك اين دوران را بدانيم كه يكي مراجعه به پژوهشهاي كتابخانه اي و ديدگاههاي نظري در اين خصوص است و ديگري كه مهمتر تلقي مي شود زندگي با نوجوان و تجربه زيسته با آنهاست . در اين صورت متوجه خواهيم شد كه چقدر باهوش ، مهربان ، بذله گو ، نكته سنج و جز آن هستند .
بر اين اساس تلاش خواهد شد تا اثر پيوندهاي عميق بين اعضاي خانواده و نيز علل عدم ارتباط و اطمينان بين والدين و نوجوانان مورد تبيين واقع شود ، گرچه عدم توجه به تفاوتهاي فردي همواره كار را با ناكامي مواجه خواهد كرد ، اما سعي مي شود تا به جنبه هاي فردي ، جنسيت و تفاوتهاي فرهنگي توجه شود . ازسوي ديگر به يافته هايي پرداخته خواهد شد كه براي دوره نوجواني كارايي لازم را داشته باشند .
تاريخچه مختصري از مطالعات مربوط به نوجواني
همان گونه كه در بسياري از علوم قديمي ترين نظريه ها از آن ارسطوست ، وي در مورد پديده نوجواني نيز صاحب نظر است . ارسطو تغييرات مربوط به بلوغ جنسي و تاريخ تقريبي آن را در دختران و پسران يونان ، حدود چهارده سالگي تعيين كرده است . او تغييرات جسماني پسران رامعلول فعاليت هاي غده هاي جنسي مي دانست . در خصوص تغييرات رواني همزمان با تغييرات جسماني ، ارسطو معتقد بود مي بايست از دختران به علت فعاليت شديد جنسي ، حفاظت و حراست بيشتري شود. افزون بر اين ارسطو از صفات و خصوصياتي نام مي برد كه نوجوانان را از بزرگسالان متمايز مي كند . اين صفات و خصوصيات اگرچه همزمان با بلوغ هستند اما ارتباط مستقيمي با آن ندارند و بيشتر ناشي از كمبود تجربه در نوجوانان اند تا ساختمان بدني و فيزيولوژيك آنان. براي نمونه از آنجا كه نوجوانان نياز را تجربه نكرده اند تمايلي به پول ندارند ، يا چون هنوز فريب نخورده اند زود باورند و نبود بدبيني در آنان بدين علت است كه هنوز طعم تلخيها و محروميتها را نچشيده اند. ( احدي ، 1380، 12)
تقريبا تا قرن نوزدهم تعريفي بهتر از تعريف ارسطو در مورد نوجواني ديده نمي شود . در حدود سالهاي 1800 پزشكان به معالجه بلوغ جنسي و تغييرات ، همزمان با آن توجه خاصي پيدا كردند. اما براي اولين بار ‹‹ استانلي هال ›› نوجواني را به حيطه روان شناسي جديد وارد . او توجه خود را بر خصوصيات رواني نوجوانان متمركز كرد و اهميت مطالعه اين دوران را يادآور شد . نظريه ي هال نظريه اي تكويني يا تحولي است كه تحولات فرد را تكراري از تحولات نوع مي داند . در اين نظريه به طبع نوجواني به علت نزديك بودن به بالاترين مرحله تحول نوع ، مقام ممتازي را مي يابد . حال آنكه كودكي مربوط به مرحله ابتدايي تحولات نوعي است .( همان منبع 1380، 13)
گرچه نظريه تحولي ها امروزه صد در صد پذيريفتني نيست ، پژوهشهاي وي در خصوص بلوغ و نوجواني همچنان ارزشمندند . اين پژوهشهاي گسترده ، موضوعات و مطالب متعددي از قبيل رشد قسمتهاي مختلف بدن ، رشد جنسي و تغييرات ناشي از بلوغ در صدا و غرايز ، نقش بلوغ در اختلالات رفتاري و بزهكاري نوجوانان و جزاينها را در بر مي گيرد . هال همچنين به مطالعه مسائل رواني همزمان با بلوغ پرداخته و در زمينه بحران مذهبي ، احساسات نوجوانان نسبت به طبيعت ، مراسم عمومي در قبايل بدوي براي پذيرش رسمي نوجوان در اجتماع و همچنين مسائل تربيتي آنان صاحب نظرات و مطالبي است . ( همان منبع ، 1380، 13)
بررسيهاي هال انگيزه اي شد براي پژوهشهاي آتي ؛ در اين راستا به خصوص شاگردان او روشهاي جالبي براي پژوهش به كار بردند كه مي توان از روش پرسشنامه و استفاده از شرح تجربيات شخصي و همچنين زندگينامه شخصيتهاي برجسته به قلم خودشان از دوران نوجواني و بلوغ نام برد. درپي اين پژوهشها ، استفاده از زندگينامه و دفتر خاطرات شخصي در مطالعه دوران بلوغ رواج يافت. ( همان منبع ، 1380 13)
مكتب فكري ديگري كه ذكر آن در تاريخچه روانشانسي بلوغ ضروري به نظر مي رسد ، ديدگاهي است كه بلوغ را امري اجتماعي مي داند . به ديگر سخن ، اين ديدگاه ، تمامي نمودها و ويژگيهاي نوجواني را مولد شرايط اجتماعي دانسته ، از همين رو بلوغ را واقعيتي اجتمناعي به شمار مي آورد . ( همان منبع 1380، 13)
به طور خلاصه از مطالب بالا مي توان چنين استنباط كرد كه در ابتدا توجه آنها به تغييرات فيزيولوژيست و جسماني بوده است و بلوغ را پديده اي منحصرا فيزيولوژيكي و جسماني مي دانستند ، اما به تدريج مسائل رواني و اجتماعي نيز مد نظر قرار گرفته است .( همان منبع 1380،13)
نوجوانان و مقوله تصميم گيري
نوجوانان اوقات زيادي را بيرون از خانه صرف مي كنند ، مسئووليتهاي جديدي را بر عهده مي گيرند و كيفيت ونحوه قضاوت و تصميم گيري آنان نيز اهميت مضاعف برخوردار مي شود. تصميم گيري درباره رفتن به دانشگاه ، انتخاب شغل و انجام تعهدات بين فردي اهميت بسزايي دارند .( آقا محمديان ، 1386، 153)
والدين نمي توانند دائما مراقب برنامه هاي نوجوانان خود باشند و آنان را براي انجام هر كاري راهنمايي كنند . نوجواناني كه مهارتهاي تصميم گيري در آنان به خوبي تحول يافته است بهتر قادر مي باشند تا در زندگي به اهداف خود نائل شوند. اكنون تواناييهاي شناختي نظير ، انديشيدن درباره مسئووليتها ، تشخيص بين آنچه واقعي و آنچه ممكن است آزمودن فرضيه ها و بازگو كردن نظرات براي استفاده از افكار واستدلالهاي ديگران را در نوجوانان شاهد هستيم . از عوامل شناختي ديگر كه در تصميم گيري دخالت دارند مي توان به تفكر عيني در برابر تفكرصوري ، جهت گيري حال در برابر آينده وتوجه به جنبه هايي از مطلب در برابر توجه به تمام ابعاد موضوع اشاره كرد . علاوه بر اين نوجوانان قادر هستند تا مقادير زياد اطلاعات به خاطر بسپارند وبين اين اطلاعات ارتباط برقرار كنند و اين اطلاعات دانش و آگاهي آنان را افزايش مي دهد . اين در حالي است كه دانش وبازيابي آن معمولا با افزايش ميزان تحصيلات و سن بهبود مي يابد . همان طور كه ويگونسكي بيان كرده است كودكان سبكهاي تفسيري و راهبردهاي تصميم گيري براي اجتماعي شدن را با كمك اعضاي خانواده همسالان خودقرار مي گيرند . ( همان منبع ، 1386، 153)
نوجواني
پسران و دختراني كه بين كودكي و بزرگسالي قرار گرفته اند دوره نوجواني را مي گذرانند . در زندگي هر فرد زماني فرا مي رسد كه بدنش از حالت كودكي به بزرگسالي تغيير شكل مي يابد . در نظر اول شايد اين دگرگوني چندان قابل ملاحظه نباشد اما اختلاف آشكار آن با دوره هاي كودكي از لحاظ وضع ظاه ، رفتار و حالتهاي رواني كاملا محصوص است . (پارسا ، 1380، 214)
احساس نوجوان اين است كه او ديگر آن كودك ديروز نيست . اينك چيزهايي را احساس مي كند كه در گذشته هيچ احساسي از آنها نداشت ، يا قادر به انجام دادن اموري است كه قبلا از انجام آنان ناتوان بود .خلاصه در تن و روان خود دگرگونيهايي را مي بيند كه برايش تازگي دارند و اين دگرگونيها آن قدر ادامه مي يابد تا براي نوجوان رفتاري همانند بزرگسالان به وجود آورند ( همان منبع 1380، 214)
با توجه به تفاوتهاي فردي ممكن نيست براي آغاز و پايان نوجواني زمان مشخصي تعيين نمود . نوجواني با رشد بدني و رشد اجتماعي ارتباط دارد . زيرا الگوهاي رفتاري براي افراد آدمي در خانواده ها و جامعه هاي مختلف تفاوت دارد . اعمال جنسي ممكن است در يك نقطه از جهان در سن 12 سالگي مجاز باشند ، در صورتي كه در جاي ديگر حتي در سن 15 سالگي هم ناروان و غيرقانوني محسوب مي شوند . ( همان منبع 1380، 214)
گروهي از روان شناسان معتقدند كه نوجواني از هنگام ظهور بلوغ جنسي آغاز مي شود و با خاتمه نگرانيها و ناراحتيهاي آن پايان مي يابد . گروهي ديگر نوجواني را برزخي ميان نياز و وابستگي به بزرگسالان و بي نيازي و وابستگي به خويشتن تعريف كرده اند. بعضي از روان شناسان نوجواني را از ديدگاه عقلي و هوشي بررسي كرده اند و آن را دوره پيدايش ادراك مفاهيم و افكار انتزاعي دانسته اند. به هر حال طول زمان اين دوره در هر جامعه اي فرق مي كند . طرززندگي ، آداب و رسوم و انتظارهاي مردم شاخص اصلي آن به شمار مي روند . در يك جامعه ممكن است طول
دوره نوجواني بسيار كوتاه باشد ، در صورتي كه در جامعه ديگر به 7 تا 8 سال برسد . ( همان منبع 1380 ، 215)
درايران وبيشتر كشورهاي اروپايي و آمريكايي معمولا نوجواني از 12-13 سالگي آغاز مي گردد و در 18-19 سالگي پايان مي يابد . ( همان منبع 1380 ، 215)
با توجه به موارد بالا مشاهده مي گردد كه نوجواني به عوامل مختلفي بستگي دارد . اما به اعتقاد روان شناسان دو عامل زيستي و اجتماعي بيش از همه در تكوين نوجواني دخالت دارند .عامل زيستي يا زيست شناسي شرايط عضوي زندگي فكري و عامل اجتماعي يا جامعه شناسي شرايط اجتماعي آن را فراهم مي آورند .
هاروكس يكي از روان شناسان معروف در كتاب نوجواني خود ويژگيهاي نوجوان را به قرار زير مشخص كرده است .( همان منبع 1380 ، 215)
نوجوان موجودي است :
از نظر بدني در حال دگرگوني و تحول ، از لحاظ عاطفي نابالغ ، از جهت تجربه محدود ، از ديدگاه فرهنگ تابع محيط .
همه چيز مي خواهد ، اما نمي داندچه چيز بايد بخواهد .
فكر مي كند همه چيز مي داند اما چيزي نمي داند.
تصور مي كند همه چيز دارد ، ولي در واقع چيزي ندارد.
نه از مزاياي كودكي بهره مي برد نه از امتيازات بزرگسالي
در رويا و تخيل زندگي مي كند اما با واقعيت روبه روست .
مستي است هشيار و خوابيده اي است بيدار . ( همان منبع 1380، 215)
تعبير اجتماعي نوجواني
از ديدگاه جامعه شناسي نيز بلوغ و نوجواني به صورت تغيير تنديس غيرمستقل و غيرمسئول كودك به تنديس مسئول و مستقل بزرگسالان تعريف مي شود . ( احدي 1380، 61)
اين تعريف منحصرا اجتماعي است . همان گونه كه تعريف بلوغ جنسي نيز منحصرا مبتني بر تغييرات بدني و فيزيولوژيكي است . ( همان منبع 1380، 61)
در تغييرات اجتماعي ، تغييرات رفتاري دوران بلوغ به علتهاي دروني مانند تغييرات هورموني و يا تغييرات ناشي از تشديد فشارهاي غريزي نسبت داده نمي شوند ، بلكه تاكيد بر علت بيروني ، يعني علت خارجي و محيطي است . ( همان منبع 1380، 61)
در عامل اجتماعي دو جهت يا دو سورا مي توان از يكديگر تميز داد . يكي جهت تحليلي تر ، يا شايد بتوان گفت تحليل ظريف تر كه بر تعاملهاي ميان افراد نظر دارد و تاثير آنان را از لحاظ رفتار و شخصيت نوجوان بررسي مي كند و ديگري جهت كلي تر كه به ساخت جامعه و فرهنگ مي نگرد ، و در حقيقت به شيوه تاثيرگذاري جامعه براي تغيير موقعيت غيرمسئول كودك به موقعيت مسئول مستقل بزرگسال توجه دارد . اگر چه اين دو سو يا دو جهت در يكديگر تداخل دارند . از ديدگاه نظري . تنها براي روش ساختن تجزيه و تحليلها ، آنها را از يكديگر جدا بررسي مي كنيم . ( همان منبع 1380،62)
جامعه و نوجوان
طرح نوجواني از ديدگاه جامعه شناسي را مي توان به صورت اين پرسش مطرح ساخت كه يك جامعه چه استنباطي از نوجوانان خود دارد ، چه نقشي براي آنان مي شناسد و شيوه تاثيرگذاري آن براي سهولت تحول نوجوانان ازكودكي به زندگي بزرگسالي چگونه است . ( احدي 1380 ، 69)
اولين وساده ترين موضوع مطرح در رابطه با اين پرسش ، طول دوره نوجواني است كه براساس آنچه ذكر شده طول دوران نوجواني در گذشته كوتاه تر بوده است اما د رتمدن معاصر با مخطط شدن و پيچيده تر شدن ساختهاي جوامع ، اين دوران گرايش به طولاني تر شدن دارد . ( همان منبع 1380، 69)
‹‹ اريمان ›› در يك پژوهش قديمي به تحليل و بررسي گروه هاي مهاجري پرداخته است كه در يكي از كشورهاي خاورميانه سكنا گزيده اند . اين گروههاي مهاجر از جهت شرايط زندگي ؛ فرهنگ اوليه يا مبدا و همچنين تاريخ استقرار در كشور مقصد ، با يكديگر تفاوت داشتند . بر مبناي اين بررسي اريمان چهار سنخ يا چهار نوع نوجواني را تميز داد :
سنخ يا نوع بدوي
سنخ يا نوع انتقالي
نوجواني ساده
نوجواني طولاني
سنخ بدوي : اين سنخ كه معادل آن در تمدن مغرب زمين وجود ندارد ، در گروههاي ْآسيايي ديده شده است كه در حوالي سال 1948 از نواحي مختلف به كشور مورد نظر مهاجرت كرده اند . در سنخ بدوي با پشت سر گذاشتن كودكي ، يعني پس از سيزده سالگي كودكان موقعيت اجتماعي بزرگسالان را مي يابند و دوره انتقالي از كودكي به بزرگسالي فوق العاده كوتاه است . در اين گونه موارد طغيان عليه والدين ديده نمي شود و سيزده سالگي پسر مي تواند رئيس خانواده باشد . سنخ بدوي اريمان شباهت زيادي با سنخهاي بدوي مشخص شده توسط ‹‹ مارگات ميد›› دارد . اما با اين تفاوت كه به دليل باورهاي مذهبي ، تجربه هاي جنسي پيش رس نزد دختران و پسران مجرد ديده نمي شود .( همان منبع ، 70)

فایل : 41 صفحه

فرمت : Word