مقاله کامل در مورد كرم شناسي پزشكي

کرم شناسی پزشکی
MEDICAL HELMINTHOLOGY
مقدمه:روابط بين موجودات زنده دارای انواعی می باشد.
این روابط در صورتي كه بين دو موجود همنوع باشد بنام oppulation و در صورتي كه بين دو موجود غير همنوع باشدبنام symbiosisیاهمزیستی ناميده مي‌شود.)واژه symbiont به معناي همزيست مي‌باشد(.oppulationمانند انسانها یاحشراتی که باهم زندگی می کنند.Symbiosisممكن است متابوليكي يا غير متابوليكي باشد.در نوع متابوليكي دو موجود رابطه سوخت و سازي دارند ولي در نوع غيرمتابوليكي دو جانور فاقد رابطه سوخت و سازي هستندمثل خزه هایی که برروی لاک لاک پشت زندگی می کنند.
Symbiosis متابولیکی بردونوع است يك طرفه يا دو طرفه.اگر در همزيستي يك طرف سود ببرد و براي طرف ديگر تفاوتي وجود نداشته باشد، symbiosis يك طرفه یاcommensalism یا همسفرگی یا eat at the same tableنام دارد مانند رابطه همسفرگی بین انسان و E.coli .در symbiosis دوطرفه یا mutualism یاهمکاری ،دو حالت وجود دارد:
هر دو موجود از رابطه به وجود آمده سودمی برند و بدون يكديگر قادر به زندگي نمی باشند مانندهمکاری بین خرچنگ و شقايق دريايي.(یابعضی تک یاختگان دستگاه گوارش نشخوارکنندگان که ویتامین سازی برای میزبان کرده ومیزبان هم برای ادامه حیات انهانقش حیاتی دارد.
يك موجود سودبرده و موجود ديگر زيان می كند كه به اين حالت parasitism گويند.
پس:
parasitism يك رابطه متابوليكي دوطرفه است كه درآن يكي نفع و ديگري زيان مي‌برد.
Parasite انگل : به موجود زنده‌اي اطلاق مي‌شود كه غذا و مسكن خود را از موجودزنده وتکامل یافته تر ديگري تامين كرده و از وجود اين رابطه سود مي‌برد.
Parasitology انگل شناسي : علم پرداختن به موجود زنده‌اي است كه براي به دست آوردن غذا و مسكن خودش به طور دائم يا موقّت درون يا بيرون بدن موجود زنده ديگري به نام ميزبان (host) زندگي مي‌كند. اين علم همچنین به بررسي روابط بين انگل و ميزبان‌هايش مي‌پردازد.
انواع انگل:
Endoparasite انگل داخلي: انگلي است كه درون بدن ميزبان زندگي مي‌كند.مثل کرم اسکاریس(الودگی به این انگلهارا infection گویند).
Ectoparasite انگل خارجي: انگلي است كه بيرون بدن ميزبان زندگي مي‌كند.مثل شپش ها(الودگی به این انگلها راinfestationگویند).
Obligatory parasite انگل اجباري:این نوع انگل به طور دائم ساكن بدن ميزبان بوده و كاملاً به‌آن وابسته است مانند آسكاريس.
Facultative parasite انگل اختياري:این نوع انگل هم قادر به زندگي انگلي و هم قادر به زندگي آزاد است مانند استرونژيلوئيدس.یاامیب های ازادمولدمننگوانسفالیت اولیه(P.A.M).
Incidental parasiteانگل تصادفي یااتفاقی: انگلي است كه در ميزباني غير از ميزبان معمول خودش زندگي مي‌كند.مثل لارواسکاریس سگ وگربه دربدن انسان.
Temporary parasite انگل موقّت: انگلي است كه بخشي از زندگي خودش را به صورت آزاد زندگي مي‌كند و براي تهيه غذا وارد بدن يك ميزبان مي‌شود.مانندبعضی از مگس های خونخوار.
Permanent parasite انگل دائم : انگلي است كه تمام مراحل زندگي خود را از ابتدا تا انتها در خارج يا داخل بدن ميزبان طي
مي‌كند.ادامه حیات این انگلهابدون میزبان ممکن نیست مانندکرمک یاعامل جرب انسان.
Aberrent parasite انگل گمراه: انگلي است که اشتباهاً وارد يك عضو ديگر شده است.مثل وجود فاسیولا درریه.
‍Pseudo parasite انگل كاذب: موجودي است كه اشتباهاً به عنوان انگل در نظر گرفته مي‌شود.
Coprozoic parasite انگل دفعي :انگلي است كه از دستگاه گوارش عبور مي‌كند و بدون آسيب رساندن به عضوي دفع مي‌شود.
Opportunistic parasite انگل فرصت طلب:انگلی که در شرایط طبیعی قادر به ایجادبیماری در میزبان نبوده و به صورت ازادزندگی می کنداما زمانیکه سیستم ایمنی میزبان تضعیف شودبه شدت بیماریزاخواهد شد.
Reinfection آلودگي مجدد: به حالتي گفته مي‌شود كه فردي به يك انگل آلوده شود و پس از درمان مجدداً به آن انگل آلوده شود.
Autoinfection خودآلودگي: اگر فردي به يك انگل آلوده شود و به وسيله انگل درون بدن خودش مجدداً به آن انگل آلوده شود مانند Entrobios vermicularis(كرمك).
انواع ميزبان:
Definitive host ميزبان نهايي : ميزباني است كه انگل مرحله بالغ خود را درآن طي مي‌كند يا ميزباني است كه سيكل جنسي انگل در آن انجام مي‌شود.
Intermediate host ميزبان واسطه: ميزباني است كه انگل مرحله لاروي خود را درآن طي مي‌كند يا ميزباني است كه سيكل غير جنسي انگل در آن انجام مي‌شود.
Paratenic host ميزبان انتقالي: ميزباني است كه مرحله رشد توقف يافته انگل را حمل و نقل مي‌كند.(به آن transport host نيز گفته مي‌شود.)
Reserviour host یامیزبان ذخیره یا مخزن: حیواناتی هستند که انگل رابه عنوان منبعی جهت انتقال در خودنگه میدارند.
Carrier hostیا میزبان حامل:میزبانی است که حامل عامل اصلی بیماری ومنشأپراکندگی ان است.
Vector ناقل:به بندپایانی که نقش نقل و انتقال انگل را بر عهده دارندگفته می شود و بر دو نوع مكانيكي و غيرمكانيكي(بیولوژیکی) است.
ناقل غيرمكانيكي(بیولوژیکی) به 3 دسته زير تقسيم مي‌شود:
1-تكثيري: ناقلي است كه انگل در بدنش تكثير و توليد مثل مي‌كند مانندکک xenopsylla cheopsis برای عامل بیماری طاعون (yersinia pestis) كه كك براي آن يك ناقل تكثيري است.
2-تمايزي: اگر انگل در بدن ناقل تمايز و تغيير شكل يابد مانند onchocerca volvolus كه در بدن پشه LoaLoa تمايز مي‌يابد.
3-تكثيري-تمايزي: انگل در بدن ميزبان هم تكثير و هم تمايز مي‌يابد.مانند plasmodium كه در بدن پشه آنوفل هم تكثير و هم تمايز مي‌يابد و يا Leishmania كه در بدن پشه خاكيphlebotomous تكثير و تمايز مي‌يابد.
ناقل مكانيكي تنها در نقل و انتقال فيزيكي انگل نقش دارد و در سير تغييرات فيزيولوژيكي آن بي‌تاثير است مانند مگس خانگيmusca demostica یاسوسک اشپزخانه.
سيكل مستقيم و غير مستقيم:
اگر يك انگل جهت انتقال از بدن يك ميزبان به ميزباني ديگر نياز به موجودي واسطه نداشته باشد سيكل مستقيم است مانند آسكاريس.و چنانچه نياز به موجودي واسطه داشته باشد سيكل غيرمستقيم است مانند پلاسموديوم.
ميزبان بن بست Dead end host : اگر يك انگل فقط در حيوانات منتقل شود و به طور تصادفي وارد بدن انسان گردد ، ديگر قادر به خروج از بدن انسان وانتقال نيست وانسان برای ان انگل میزبان بن بست خواهد بود. مانند كيست هيداتيك كه در بدن سگ و گوسفند مي‌باشد و به طور تصادفي ممكن است وارد بدن انسان شود.
انتشار جغرافيايي انگل به شرايط زیر بستگي دارد:
1-وجود ميزبان مناسب
2-شرايط آب و هوايي مناسب شامل : رطوبت مناسب (در مناطق بارانی درصد شیوع بالا تر است)، نور مناسب(تعدادی از انگلهاجهت تکامل احتیاج به نور دارندمثل تخم اسکاریس) و حرارت لازم(حرارت اپتيموم برای اغلب انگلها 23 تا 30 درجه است)
3-شرايط اقتصادي و اجتماعي:(استفاده از کودهای انسانی در کشاورزی،طرح های ابیاری و…)
4-آيين و رسوم مذهبي:(شستن بدن در ابهای راکد،عدم استفاده از گوشت خوک در مسلمانان و…)
5-مهاجرتها
6-پیچیدگی چرخه زندگی :به طور كلي هرچه چرخه زندگي پيچيده‌ترباشد ، شيوع پايين‌تراست.
Infection عفونت: به تهاجم انگلهای داخلی گفته مي‌شود.
Infestation آلودگي: به تهاجم انگلهای خارجی کفته می شود مانند آلودگي به شپش و انگل هاي خارجي چون مايت، كنه و …
عفونت انگلي :در این حالت میزبان متحمل اسیب های کمی شده و لزوماً منجر به بروز علائم در فرد نمي‌شود.
بيماري : منجر به بروز علائم در فرد مي‌شود.وفرد مبتلا دچارتغییرات اسیب شناختی می شود.
prevalence شیوع:تعداد موارد بیماری که در یک جمعیت خاص ودر مقطعی اززمان وجود داردرا گویند.
incidenceبروز: تعداد موارد جدیداز یک بیماری که در یک جمعیت خاص ودر مقطعی اززمان به وجودمی اید راگویند.
اندمیکendemic :وجود یک بیماری دریک جامعه به طورمستمروباشدت ملایم تا متوسط راگویند(بومی)وهرگاه میزان شیوع بالا رودبه ان هیپراندمیک گفته می شود.
اپیدمیک:وجودیک بیماری دریک جامعه به طورغیرمنتظره وباشدت وسرعت شیوع زیادرااپیدمیک گویند چنانچه شیوع بیماری اپیدمی توسعه یافته وجهانی شودبه ان پاندمیک گوییم.
اپیزوئوتیکepizootic :شیوع ناگهانی بیماری دربین حیوانات راگویند.
انزوئوتیکenzootic :اگر شیوع بیماری دربین حیوانات ضعیف یا ملایم باشد به ان انزوئوتیک گویند
طبقه بندي انگل ها:
Apicomplexa
Sarcomastigophora
Protozoa ciliophora
Microspora
‍
Trematoda
platyhelminthes
Cestoda
Nemathelminthes
Parasite Helminthes Nematomorpha
Achanthocephala
Annelida
Arthropoda
كرم شناسي پزشکی
Medical helminthology
ترماتودها trematoda (flukes):
مرفولوژي:كرمهائي پهن،برگي شكل و مسطح هستند. اندازه آنها از نيم ميلي‌متر تا چند سانتي‌متر متغيير است. برخي در سطح بدن داراي خارهايي هستند. سطح خارجي بدن بنام Tegument تگومنت است كه كار آن محافطت از بدن ،دخالت در جذب موادغذايي و دفع وترشح برخي مواد است. بر روي تگومنت هيچ نوع موي ريز يا منفذ پوششي كه در سستودها ديده مي شود در ترماتودها وجود ندارد – حفره بدني وجود ندارد ( بر خلاف نماتودها )و فضاي داخلي بين ارگانهاي مختلف توسط مايع و شبكه اي از سلولها و رشته هاي بافت همبند پوشيده شده است
دستگاه گوارش : ترماتودها داراي دستگاه گوارش بوده كه شامل دهان ،حلق ،مري و سكوم يا روده مي باشد، كه سكوم در قسمتي از بدن دوشاخه شده به دو طرف بدن حيوان مي رود و انتهاي آن ها مسدود است. در بعضي گونه ها مثل شيستوزوماها دو لوله در انتهاي بدن با هم يكي شده و لوله منفردي را مي سازد .پس دستگاه گوارش به علت عدم وجود مخرج) (anus ناقص است و دهان محل ورود وخروج مواد غذايي است. در برخي گونه‌ها مثل فاسيولا هپاتيكا، سكوم منشعب است.ترماتودها در سطح بدن داراي دو بادكش دهاني oral sucker و شكمي Acetabulum هستند كه اين بادكش‌ها عضلاني بوده و توانايي انقباض و انبساط دارند. و با خاصيت ايجاد خلاء به بدن ميزبان مي چسبند. بادكش دهاني به منزله لب است.ترماتودها فاقد دستگاه گردش خون و تنفس هستند.

فایل : 56 صفحه

فرمت : Word