مقاله کامل بررسی رونق تولید اقتصادی از دیدگاه قرآن کریم

بررسی رونق تولید اقتصادی از دیدگاه قرآن کریم
چکیده
با توجه به اینکه دین مبین اسلام بر ابعاد مختلف زندگی نظر دارد، موضوع تولید و رونق اقتصادی نیز از جمله مسائلی می باشد که مورد توجه دین اسلام قرار گرفته است که درباره آن نیز دستوراتی داده است تا با استفاده از آن در فرآیند تولید بتواند بشر را راهنمایی نماید. بر این اساس نگارنده با تامل و بررسی در آیات و روایات مختلف به بیان پرسش‌ها یی مانند (چیستی اصول اعتقادی حاکم بر تولید واقتصاد) پرداخته است که در تحقیقی به دنبال استنباط و استخراج از آموزه‌ها‌ی دینی برای پاسخ دادن به این سوالات است و در چهار فصل آنها را جمع آوری کرده است. مطالعات نشان دادند که هرگاه سلسله موارد طبق آموزه‌های دینی صورت بگیرد رونق تولید در همه ابعاد اتفاق خواهد افتاد. برای انجام فعالیت‌های اقتصادی و رونق بخشدن به آنها نیاز به یک عزم ملی می‌باشد که یکی از لازمه‌های عزم ملی آگاهی بخشی به مردم است. از طرفی رونق تولید نسخه کارآمدی برای حل و رفع آسیبپذیری‌ها‌ی اقتصادی کشور و استحکام یافتن آن باشد. همچنین بررسی دقیقتر آیات و روایات نشان دادند که تلاش و کار زیاد که خداوند در آیات مختلف به آن اشاره کرده است جایگزین تنبلی و کم کاری شود تا حدود زیادی مشکلات اقتصادی که به رونق تولید مربوط می‌شود از بین خواهد رفت.
کلیدواژه: تولید، رونق تولید، اقتصادی، تولید ملی، قرآن
مقدمه
برای تحقق رونق تولید لازم است که نگاهی همه جانبه و کارشناسی شده به این موضوع مهم شود تا از یک طرف موانع و چالش‌ها و از طرف دیگر ظرفیتها و فرصتها شناسایی شود و با ارائه راه حل‌ها‌ی منطقی و اساسی، کشور به اوج شکوفایی و سربلندی برسد. یکی از مهمترین عوامل شکوفایی، عزت و قطع وابستگی به بیگانگان، رشد اقتصادی است که لازمه آن، مورد توجه و مطالعه قرار دادن اقتصاد از لحاظ دینی و ریشه‌های اعتقادی حاکم بر جامعه می‌باشد. در این زمینه خداوند در آیه 141 سوره نساء به مسلمانان بشارت می‌دهد که هرگز هیچ سلطهای را به سود کافران بر ضد مومنان قرار نداده است. در این پژوهش تلاش شده، با بکارگیری آیات قرآن که در زمینه اقتصاد و چگونگی رونق تولید اقتصادی به آن امر شده است نگاهی ویژه داشته باشیم و جهت کاربردی شدن مطالب از روایات و فرمانهای مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی) استفاده شود. برای بسط دادن مباحث قرآنی به مسائل روز اقتصادی کشور، از مباحث کارشناسی شده اقتصادی نیز استفاده شده تا مطالب برای خواننده قابل درک و فهم باشد. در قرآن کریم برای تحقق رونق اقتصاد مسلمانان و قطع وابستگی آنان به بیگانگان، به این موضوع که راهی برای مشرکان جهت تسلط به مسلمانان واقعی که ایمان به خداوند دارند وجود ندارد اشاره کرده و در آیاتی دیگر آنها را به کار و تلاش امر نموده و در برخی دیگر آنها را از اسراف،تبذیر، اشرافیگری و هر آنچه که راه شیطان است نهی کرده است. با بکارگیری این تعابیر به وضوح مشخص می‌شود که با پیروی ازدستورات و قوانین دین مبین اسلام جایگاه مسلمانان در جهان در تمامی زمینه‌ها خصوصا جایگاه اقتصادی باید بالاتر و بهتر از دیگر ادیان و ملل باشد که لازمه آن پیشه نمودن ایمان و تقوا واقعی
می‌باشد. امید است که این قدم هر چند ناچیز مورد رضای حق تعالی و شروعی مفید برای تحقق عملی شعار سال باشد.
با توجه به اینکه قرآن و ائمه اطهار (ع) در رابطه با تولید و کار و تلاش فرمایشات بسیاری در اختیار مردم قرار دادهاند، به چند مورد آن اشاره می‌شود: «و لنْ یجْعل اللّه للْکافرین علی الْمؤْمنین سبیلا»: و خداوند هرگز بر (زیان) مؤمنان، برای کافران راه (تسلّطی) قرار نداده است (نساء 141). یکی از آیاتی که میتوان اهمیت تولید ملی را از آن استفاده کرد این آیه شریفه است که با صراحت تمام بیان میکند که جامعه اسلامی باید در صدد باشد که در زیر سلطه بیگانگان و دشمنان قرار نگیرد و روشن است که وابستگی اقتصادی همانطور که امام خمینی رحمه الله علیه فرمودند منشأ تمام وابستگی‌ها و در نتیجه قرار گرفتن در تحت سلطه بیگانگان خواهد بود، اگر ما یک وابستگی اقتصادی داشته باشیم این موجب می‌شود که وابستگی سیاسی و نظامی هم پیدا کنیم. مملکتمان به آن حالتی که سابق بود، باز میگردد (جعفری، 1397، ص 64-65).
اگر دشمن حمله اقتصادی کرد و از نظر اقتصادی استیلا پیدا کرد که مربو به اموال می‌باشد، تولید، توزیع و مصرف مال همه اینها اقتصاد نامیده می‌شود. حال که دشمن حمله کرده است و منجر به اسارت مسلمان‌ها از نظر اقتصادی می‌شود و این معلوم است که اگر دشمن کافر بخواهد مدیریت یک کشور اسلامی را در دست بگیرد، باعث می‌شود که مسلمانان موهون و ضعیف شوند اینجا دفاع واجب است و باید فکر کرد که چگونه به دفاع با آنها برویم؟ (آیت الله نوری همدانی درس خارج فقه 19/11/87).
پس برای اینکه سلطه‌ای بیگانگان و چشم طمع دشمنان بر جامعه اسلامی رخت بربندد، باید به مرحلهای از تولید و خود کفایی برسیم که کلیه کالاهای مورد نیاز و اساسی
جامعه در کشور تولید شود و نیازی به کشورهای بیگانه برای واردات محصولات اساسی و کلیدی که ضامن بقای کشور است، نداشته باشیم.
در واقع مسلمانان باید به این نقطه از اعتقاد و ایمان برسند که خداوند حامی و پشتیبان آنها خواهد بود در صورتی که از قوانین و دستورات خداوند تبعیت کنند و برای حل مشکلات ایجاد شده از سوی دشمن با همفکری و ارائه راهکارهای مناسب بپردازند قطعا پیروز خواهند شد. دشمنان برای سلطه بر مسلمانان از هجمه‌های اقتصادی، فرهنگی، نظامی و. .. استفاده می‌کنند که برای دفع این هجمه‌ها باید ببینیم که از چه روشی میتوان استفاده کرد تا نقشه دشمن خنثی شود. مثلاً برای اینکه تحریم اقتصادی شکسته شود نیاز از که دیپلماسی قوی داشته باشیم و چند کشور را به عنوان متحد خود انتخاب کنیم تا در صادرات و واردات دچار مشکل نشویم. همان طوری که پیامبر نیز در محاصره شعب ابیطالب نماینده خود را برای شکستن تحریم به نزد پادشاه حبشه میفرستد و تحریمها را از میان برمیدارد. به اعتقاد رهبری، ما در تولید، مشکلی از لحاظ امکانات نداریم؛ هم نیروی انسانی را داریم، هم میتوانیم ابزار کار پیشرفته تهیّه کنیم، هم سرمایهگذاری می توانیم بکنیم به وسیلۀ صندوق توسعۀ ملّی و امثال اینها و ثروتهای خود مردم. بنابراینتولید، عملی است، امکانات تولید در کشور به عنوان یکی از الزامات» وجود دارد.
الزامات رونق تولید
رونق تولید موضوعی حیاتی برای شرایط حال و آینده کشور است؛ زیرا از یک سو، ناظر بر حل مسائل و چالشهای حاکم بر اقتصاد کشور است و از سوی دیگر، معطوف به ظرفیتسازی و استحکام ساخت اقتصادی کشور در آینده نیز می‌باشد. به عبارت دیگر رونق تولید هم نسخهای برای حل و رفع چالش‌ها‌ی
کنونی اقتصاد کشور است و هم در بلند مدت، منجر به کاهش و از بین رفتن آسیبپذیری‌ها‌ی اقتصاد ملی میشود. در شرایط حال و در روند تحقق اهداف بلند نظام جمهوری اسلامی یکی از اموری که می تواند در روشنگری، آگاهی بخشی و ایجاد انگیزه و امید و نشاط، راه گشا باشد، توجه به آموزه‌های دینی است. دین اسلام، مال و ثروت را از جمله نعمت و موهبت‌ها‌ی الهی معرفی میکند که خداوند آن را در اختیار انسان قرار داده است تا به زندگی خود سامان ببخشد و از آن در جهت کمال معنوی و اخروی بهرهبرداری کند و از حدودی که بر آن تعیین شده است، خارج نشود.‌(جمعی از نویسندگان، 1398، ص 17).
بین تولید و مصرف رابطه تنگاتنگی وجود دارد؛ هر چه از کالای داخلی بیشتر استقبال شود، تولیدات آن رونق فزایندهای پیدا میکند و هر چه کالای تولیدی بیشتر مورد توجه قرار گیرد، بازار کار، گسترده و از میزان بیکاری کاسته می‌شود و این برای جامعه امیدواری به دنبال خواهد داشت. اگر تولید داخلی رونق یابد، مسئله‌ی تورم و اشتغال حل خواهد شد، اقتصاد داخلی استحکام پیدا خواهد کرد.
دشمن با مشاهدهی این وضعیت، مأیوس و ناامید خواهد شد. بنابراین دشمن که مأیوس شود، تلاش و توطئه‌ی او نیز تمام خواهد شد (بیانات رهبری در نامگذاری سال 1397). با توجه به بیانات مذکور میتوان به الزامات در زمینه تولید و رونق تولید اشاره نمود.
الزامات الزامات در زمینه رونق تولید
1-اصلاح الگوی مصرف
الگوی مصرف هر جامعه نقش تعیین کننده در نخصیص منابع تولید، نوع کالاهای تولیدی و شیوه توزیع آنها دارد و اصلاح الگوی مصرف یکی از پایه‌های اصلی پیشرفت اقتصادی است. مردم بهعنوان بازار اصلی مصرف کالاها، تاثیر
مستقیمی بر اقتصاد مقاومتی، میزان انگیزه خرید تولیدات ملی و چگونگی مصرف آنها و رعایت الگوی مصرف دارند. آیات و روایات زیادی به رعایت مصرف اشاره دارد. به عنوان مثال، امام سجاد علیه السلام در یکی از دعاهای خود چنین میفرماید: «پروردگارا، بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از اسراف و زیادهروی باز دار و به بخشش و میانهروی قوام ده و تنظیم صحیح امور زندگی را به من بیاموز و مر از تضییع نعمت‌ها باز دار.» (صحیفه سجادیه، دعای سیام، ترجمه و نگارش جواد فاضل).
2-همت مضاعف و کار مضاعف
اگر از عوامل معنوی و آنچه خدای متعال وعدهی آن را به مومنان و مجاهدان راه حق داده است هم صرف نظر کنیم برحسب قوانینعادی زندگی جوامع بشری، هر ‌جامعه‌ای عزتش، آبرو و حیثیتش و هویتش به مجاهدت و تلاش آنها بستگی دارد. در استعمال قرآنی،واژه همت فقط در مواردی استفاده شده است که کار با سختی و مشکلات همراه بوده و موانعی در تحقق کار مورد نظر، وجود داشته است. علامه طباطبایی در ذیل آیه ولقدْ همّتْ به وهمّ بها لوْلا أنْ رأى برْهان ربه کذلک لنصْرف عنْ هه السّوء والْفحْشاء إنّه منْ عبادنا الْمخْلصین «یوسف آیه 24» مینویسند:کلمه (همت) بطورى که می‌گویند جز در مواردى که مقرون به مانع است استعمال نمی‌شود، حال با توجه به موارد قرآنی که به آنها اشاره شد کار و تولید در جامعه امروز با مشکلات فراوانی همراه است پس سرمایهدار، بازرگان و تولیدکننده باید به سمت تولید داخل برود چنانچه ممکن است در این راه سود کمی عایدش شود. ترجیح منفعت کل به منافع فردی قلهای است که برای فتح آن نیاز به همت و کار مضاعف دارد.
3-جهاد اقتصادی
خداوند در قرآن می فرماید: هو الذی جعل لکم الأرْض ذلولا فامْشواْ فی مناکبها و کلواْ من رّزْقه«ملک آیه 15» او کسی است که زمین را برای شما رام کرد، بر شانه‌ها‌ی آن راه بروید و از روزی‌ها‌ی خداوند بخورید. این آیه نیز از آیات مطلق است و انسان‌ها را به تصرف در طبیعت و فعالیت و تلاش اقتصادی امر می کند. انسان موجودی است که عمدة نیازهای او به وسیلۀ زمین و در روی زمین ف راهم شده است. او باید با حرکت و تلاش مداوم و ملایم خود، طبیعت را رام کند و از آن بهره گیرد، تا با تأمین اقتصاد، بتواند بر مشکلات مادی خود فایق آید و مسیر خود را به سوی کمال پایدارش طی کند. بنابراین، باید گفت که این اقتصاد سالم و پیشرفته است که نقش خود را به طور مستقیم در زندگی این دنیا و به طور، غیرمستقیم در پیمودن راه کمال آخرت ایفا میکند. (شرف، 1395، ص 125).
جهاد فقط به نبرد نظامی اطلاق نمی‌شود، بلکه هرگونه تلاش برای برپایی حکومت اسلامی را میتوان، جهاد نامید. در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل مشکلات ساختاری اقتصاد کشور، قوام نظام اسلامی همواره از این ناحیه در معرض خطر بوده است، از این رو جهاد اقتصادی از ضرورتهایی است که باید به آن توجه کرد.در شرایط کنونی که تمرکز دشمن با ابزار تحریم و … بر روی بخش اقتصادی کشور است. ضعف اقتصاد ایران عملی است که به عنوان ابزاری مناسب برای فشار به ملت و دولت استفاده می‌شود. جهاد اقتصادی یک حرکت همهجانبه و منظم در کشور است که در آن تمام مسئولان و مردم سهیم هستند و هر یک وظایفی به عهده دارند. برای موفقیت در این کار مسولین باید بدون در نظر گرفتن منافع شخصی خود و گروهی به فکر حل مشکلات اقتصادی عامه و مردمی باشند، از تمام نیروی تولیدی خود جهت رونق اقتصادی استفاده کنند، مصرفکنندگان نیز با
مصرف تولید داخل، حلقهی آخر این زنجیره را تکمیل می‌کنند. این امر مستلزم به کارگیری تمام ظرفیت‌های ملی است (بابایی، 1393، ص 117).
4-مشکلات واردات
زمان به آسیب شناسی ناکار آمدی و فقدان یک مدیریت منسجم واردات اشاره داشته و میگوید «صرف نظر از روند سعودی وارداتمسئله مهم دیگر این است که منابع ارزی لازم برای این حجم عظیم واردات از کجا تامین میگردد. کسری تراز تجاری بدون نفت دردهه گذشته به طور مداوم افزایش یافته است این امر بیانگر این موضوع است که بخش اعظم واردات در کشور ‌(بیش از 60%) از محل منابع ارزی حاصل از فروش نفت تامین مالی می شود و واردات ایران به درآمدهای نفتی وابسته است.»تولیدکنندگان و واردکنندگان برای واردکردن کالاهای خود که با مشکل گشایش اعتبار، انتقال ارز و کالا مواجه هستند و نمیتوانند کالاهای خود را خریداری کنند. بخش قابل توجهی از واردات کشور مواد اولیه، کالاهای واسطهای و سرمایهای مورد نیاز تولیدکنندگان است؛ از این رو باید در کوتاه مدت جهت جبران کمبود عرضه، دولت با راهحلهای ضدتحریمی مشکل گشایش اعتبار را حل کند. دولت باید اولویت ارز را به بخش تولید تخصیص دهد تا در بخش تولید کمبود ارز وجود نداشته باشد. از طرف دیگر برخی کالاهای اساسی در کشور نیازمند ارز وارداتی هستند که میتوان با تخصیص ارز این مشکل را حل و فصل کرد (سیف 1395 ص 70).
5-تخصیص یارانه‌ی تولید
یکی از مهمترین چالش‌ها‌ی پیش روی اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در شرایط فعلی، کسری بودجه سازمان هدفمندی یارانه‌ها است که می تواند به گسترش حجم پول و افزایش قیمت‌ها بیانجامد. با اجرای هدفمندی یارانه‌ها، بخش تولید
با مشکل افزایش هزینه‌ی تمام شده مواجه شده است. در این طرح صرفه‌جویی حاصل از آزادسازی قیمت‌ها به بخش تولید اختصاص پیدا کرده تا تولیدکنندگان بتوانند خود را با قیمت‌های جدید تعدیل دهند. (همان، ص 65).
6-تسهیلات
نظام پولی و مالی در یک اقتصاد پیشرو و مقاوم، به ویژه در زمینه حمایت از تولید داخلی و رونق بخشی فضای کسب و کار حائز اهمیت است، زیرا بدون همراهی نظام تامین مالی کشور، امکان مقاوم سازی و تولید محوری و فسادزدایی از سیستم اقتصادی وجود ندارد. تولیدکنندگان داخل با مشکل کمبود نقدینگی مواجه هستند حتما بانک‌ها با ارائه‌ی تسهیلات مناسب و نظارت جهت اختصاص دادن درست تسهیلات در بخش‌ها‌ی مورد نظر میتوانند مشکل کمبود نقدینگی بنگاه‌های اقتصادی را برطرف کنند. وقتی تولید کننده‌ی خارجی با تسهیلات 3 تا 5 درصد تولید میکند اما تولید کننده‌ی داخلی با تسهیلات بانکی 15 تا 20 درصد یا بیشتر به عنوان سود مشارکت به تولید میپردازد، با هدفمند کردن پرداخت تسهیلات اشتغال و حذف روند پرداخت برخی از تسهیلات که موجب انحراف از هدف ایجاد اشتغال است، اهمیت بهسزایی دارد. جهت موفقیت در این کار باید تسهیلات را به بخش‌ها یی که اشتغال واقعی ایجاد میکنند، کشاند (جمعی از نویسندگان، 1396 ص 195).
7-حمایت از کالای ایرانی
تعصب و احساس مسئولیت در کنار تولید کنندگان، سرمایه گذارن (بخش خصوصی) و مصرف کنندگان (مردم)، رکن دیگری برای تقویت تولید داخلی و بلکه مکمل سایر ارکان است زیرا چنانچه تعصب و تعهد عمومی به مصرف کالاهای ایرانی وجود داشته باشد، این مایه دلگرمی و امیدواری تولیدکنندگان و سرمایه گذازان بوده و رونق و بهبود
اقتصادی را به دنبال میآورد. حمایت از کالایایرانی را میتوان در دو بعد بررسی کرد. بعد اول مربوط به دولت است تا با دادن تسهیلات مناسب به تولید کنندگان، آنها را درجهت تولید کالایی ارزان و با کیفیت کمک کند و بعد دوم آن مربوط مصرف کنندگان است که با تلاش مستمر، آینده نگری و امید به بهبود وضعیت کیفی کالاهای ایرانی در سطح جهانی، اندک اختلاف کیفیتی کالای ایرانی و خارجی را نادیده گرفته و کالای ایرانی را خریداری کنند. بیشتر کالاهای ایرانی وضعیت مشابه و حتی بهتر از کالاهای خارجی موجود در بازار داخلی هستند اما به بدلیل نبود آگاهی، اطلاعرسانی و تبلیغات ضعیف مورد استفاده قرار نمیگیرند. مصرفکنندگان و سازمان‌ها‌ی دولتی و حکومتی را میتوان الزاماتی مبنی بر خرید کالا و محصولات داخلی قرار داد (جمعی از نویسندگان، 1398، ص 35).
8-تبلیغات
تبلیغ و ترویج تولید ملی توسط مردم به اشکال مختلفی امکانپذیر است. یکی از آنها خرید کالای ایرانی و بیاقبالی از کالاهای خارجی که مشابه ایرانی ندارند، اما تبلیغ کالای ایرانی و تشویق و ترغیب سایر مردم به خرید کالاهای ایران و روشنگری نسبت به پیامدها و خسارتهای ملی که خرید کالاهای خارجی بر منافع ملی، صنایع کشور، بنگاه‌های تولیدی و به ویژه آینده جوانان کشور دارد، شکل دیگر ترویج و تبلیغ تولیدات ملی است. رسانهی ملی یکی از عواملی است از طریق تبلیغات و فرهنگسازی رسانهای می تواند تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی را به عنوان یک طرح ملی و درخواست عمومی در جامعه نشان دهد و اهمیت و ضرورت آن را با اثرگذاری غیرقابل انکار نمایشی و تبلیغاتی تبیین نماید و آن را یک وظیفهی ملی بداند. بعضی از افکار و عادات و طرز برخوردهای غلط در رسانه

فایل : 34 صفحه

فرمت : Word