مقاله کامل بررسی جرم شناختی تروریست داعشی

بررسی جرم شناختی تروریست داعشی
چکیده:
علم جرم شناسی به دنبال شناخت ماهیت، علل و عوامل پدیده مجرمانه و راه‌های مقابله با آن است. یکی از مسائلی که انسان در طول تاریخ با آن مواجه بوده است پدیده ترور و تروریست است که یکی از وخیمترین این موارد پدیده تروریست داعشی در منطقه خاورمیانه است. با بررسی نظریات جرم شناسی محیط اجتماعی ،روانشناختی پیناتل ،تضاد و فشار اجتماعی علل متعددی برای این پدیده متصور است و میتوان به مواردی مانند محیط مناسب، فقر فرهنگی و اقتصادی، جمود فکری و پشتوانه مذهبی، تضادهای مذهبی، سیاسی اشاره کرد. مبارزه با داعش تنها جنبه نظامی ندارد ،وباید بااین گروه در ابعاد گوناگون وارد مقابله شد. دولتهای درگیر و جامعه جهانی برای مبارزه با این پدیده نیازمند اتحاد بین المللی و جدیت در مبارزه با داعش و جلوگیری از هرگونه تنش و جنگ در منطقه هستندومتعاقب آن اقداماتی از قبیل تعریف تروریست، وضع و قوانین لازم اجرا درزمینهمقابله با تروریست و تحریم کشورهای حامی تروریست ،برگزاری کنگره‌های بین المللی مذهبی بهمنظور مقابله با افکار باطل و از بین بردن پشتوانه فقهی و مذهبی این گروه و ایجاد یک مرکز تبلیغی رسانهای قوی، از بین بردن برخی تعارضات و تضادها به وسیله تعامل، گفتگو و مشارکت در قدرت سیاسی با برخی از گروه های معارض که متشکل از مردم بومی همان منطقه میباشند و در اعتراض به وضع موجود و نارضایتی از دستگاه حکومتی مبادرت به چنین اقداماتی کرده‌اند می توانند در مواجهه با پدیده تروریست داعشی موثر واقع شوند.
واژگان کلیدی: تروریست،داعش،جرم شناسی،محیط اجتماعی، تضاد
مقدمه
جرم شناسی رشتهای از علوم جنایی است؛ و در تقسیمبندیهای علوم جنایی زیرمجموعه علوم اثباتی (تجربی) قرار میگیرد. جرم شناسی به دنبال شناخت پدیده‌های مجرمانه، علل و عوامل این پدیده‌ها و راه ای مواجهه با پدیده مجرمانه است؛ بهعبارتدیگر به دنبال پاسخگویی به سه پرسش 1. چیستی، 2. چرایی،3 چگونی مواجهه در رابطه با پدیده مجرمانه است و بدینصورت میتوان جرم شناسی را تعریف کرد علمی است که به صورت علمی از ماهیت و علل و عوامل جرم و راه‌های مواجهه با جرم بحث میکند.
یکی از مسائلی که امروز جامعه جهانی از آن رنج میبرد پدیده تروریست (داعشی) است که در 7 هفتکشور افغانستان، عراق، سوریه، لیبی، نیجریه، یمن و سومالی نفوذ کرده است و حتی در کشورهای اروپایی مانند فرانسه و بلژیک مرتکب عملیات تروریستی شده‌اند. در این گفتار سعی در تبیین جرم شناختی این پدیده داریم.
در جرم شناسی کاربردی جرمشناس یک پدیده مجرمانه را از منظرهای متفاوتی بررسی میکند مانند مجرم، محیط اجتماعی، قوانین موجود در این زمینه، بزه دیده و… سپس با توجه به نظریات جرم شناسی به دنبال حل و مواجهه با پدیده مجرمانه است، بنابراین در این تحقیق ابتدا ماهیت و علل عوامل تروریست داعشی بررسی میگردد سپس با توجه به نظریات جرم شناسی راهکارهایی برای مقابله با این پدیده ارائه خواهد شد
تبیین مفاهیم
کلمه ترور یا تروریسم (terror) از واژه‌هایی است که از فرهنگ و ادبیات غرب وارد واژگان فارسی شده است. در فرهنگ انگلیسی- فارسی آمده است که «ترور به معنی ترس شدید و وحشت است بنابراین تروریسم یعنی اقدام به آدم کشی و قتل و نیز ایجاد وحشت در بین مردم». (دلاوری،1387،ص 376) در تعریفی دیگر آمده که تروریسم به اصلی گفته میشود که در آن از قتلهای سیاسی و ترور دفاع گردد . (دهخدا، 1343،ص 636) در اصطلاح نیز تروریسم به رفتار و اعمال فرد یا گروهی اطلاق میشود که از راه ایجاد ترس و وحشت و بهکارگیری زور و خشونت درصدد رسیدن به اهداف خود هستند .(علیزاده، 1377،ص 274) در حوزه حقوق اسلامی ترور معادل فتک یا اغتیال یعنی با استفاده از غفلت دیگری او را به قتل رساندن است؛ اما شاید نزدیکترین معنا به ترور همان واژه ارهاب باشد.
تعریف تروریسم در اسناد بین المللی
تروریسم در اسناد بین المللی نیز در معانی گوناگون تعریفشده است .به عنوان نمونه در ماده دو کنوانسیون مبارزه با بمبگذاری مصوب سازمان ملل آمده است هر کس به طور غیرقانونی و از قصد، بر ضد مکانهای عمومی و تأسیسات دولتی یا سیستم حمل و نقل عمومی یا مانند آن مواد منفجره جاسازی یا دیگر ابزار کشنده را مخفی و منفجر نماید تروریست محسوب میشود.
همچنین در کنوانسیون منع حمایت مالی از تروریسم آمده که انجام هر رفتاری بهقصد کشتار یا ایراد صدمه جسمانی به غیرنظامیان یا افرادی که در عملیات جنگی حضور مؤثر نداشته‌اند، درصورتیکه بهقصد ترساندن جامعه باشد رفتار تروریستی محسوب میشود.
تاریخچه
تروریسم و اقدامات افراطی در بستر تاریخ دارای ریشه عمیق است و بعید نیست که ادعا کنیم از ابتدای زندگی انسان در زمین این اقدام ثبتشده است؛ اما نکته این است که تروریسم در شکل سنتی معمولاً باانگیزه‌های فردی بوده است. پس از تشکیل دولت- ملتها در اروپا خصوصاً در عصر رنسانس ترورها از حالت فردی خارج و به صورت گروهی و بر اساس ایدئولوژی صورت میگرفت. به عنوان نمونه در انقلاب کبیر فرانسه عدهای مردم را به اتهام ضدانقلاب بودن گردن زدند و جمعیتهای سیاسی از قتل و غارت و خونریزی ابایی نداشتند؛ که این دوره به نام دوره وحشت و ترور در فرانسه ثبتشده است. در سال 1867 یک گروه انقلابی ناسیونالیست به نام انجمن جمهوری خواهان ایرلند تحت حمایت آمریکا حمله بزرگ تروریستی را در لندن صورت دادند. (هاشمی،1390،ص 13)
در جوامع اسلامی نیز این اقدامات با انگیزه‌های مختلف صورت میگرفته است و یکی از بارزترین آنها ترور حضرت علی علیهالسلام در مسجد کوفه توسط یکی از خوارج صورت گرفت. امروزه ماهیت تروریست دگرگونشده و اکثراً باانگیزه‌های سیاسی یا مذهبی صورت میگیرد و دیگر مثل گذشته باانگیزه‌های شخصی، نژادی و غیره کمتر صورت میگیرد.

اقدامات تروریستی و خشونت آمیز توسط افراد به خاطر رسیدن به اهداف ذهنی خود صورت میگیرد. این اهداف که میتواند نژادی مثل قتل سرخپوستان آمریکا توسط مهاجرین انگلیسی و اروپایی یا کشتار و محرومیتهای ایجادشده علیه سیاهپوستان توسط رژیم آپارتاید حاکم در آفریقای جنوبی، یا با اهداف فکری و ایدئولوژیک مثل کشتارهای بیرحمانه توسط نازیها در جنگ جهانی دوم یا کشتار مسلمانان در میانمار توسط بودائیان افراطی را نام برد. امروزه نیز اقدامات القاعده و داعش نسبت به مسلمانان و قتل سیاهپوستان و مسلمانان در آمریکا از این قبیل است.
آنچه مسلم است فرد با انجام این اقدامات سعی دارد تا نظر و تفکر خود را بر جامعه بقبولاند و با نوعی زور و خشونت فکر خود را در جامعه نهادینه کند؛ اما این ماهیت در خصوص گروه‌هایی همچون القاعده و داعش متفاوت است؛ چراکه آنان رفتارهای تروریستی خود را در قالب تکلیف و وظیفه دینی خود میدانند و به تصور اینکه مابقی مسلمین همانند سایر غیر مسلمین کافر و جاحد هستند، باید به دستور دین با همه ی آنان مبارزه و جنگ نمود. این تفکر
در اقدامات تروریستی خطرناکترین تفکر است؛ زیرا فرد تروریست فکر میکند که اقدامات وی مشروع است.
عناصر تشکیلدهنده رفتار تروریستی و خشونتآمیز عبارتاند از:
خشونت در عمل: برای تشکیل یک فعل تروریستی شدت عمل یا ایجاد هراس در مردم لازم است.
شهروندان به عنوان قربانی جرم: در تروریسم باید قربانی جرم شهروندان عادی باشند؛ چراکه اقدام مسلحانه علیه نظامیان مشمول عناوین دیگر است.
قصد ایجاد رعب و وحشت
تروریست در جوامع غیر اسلامی
مشخص است که اقدامات افراطی و مسئله تروریسم فقط مختص به جوامع اسلامی نیست بلکه در همه جوامع بشری این پدیده شوم رسوخ نموده است. رفتارهای وحشیانه صهیونیستها در فلسطین، رفتار بیرحمانه و نسلکشی بومیان آمریکا توسط مهاجرین انگلیسی و… از نمونه‌های بارز این مسئله است. بر اساس مبانی تبیین شده از منظر فقه اسلامی هرگونه نسلکشی، نژادپرستی و ترور مردود است فرقی ندارد که این مسئله توسط کدام فرد و با چه آیین و مذهبی صورت میگیرد. بهعبارتدیگر با تبیین موضع فقه اسلامی در حرمت و عدم مشروعیت تروریسم و اقدامات خشونت آمیز، رفتار نژادپرستان غربی در حمله به رنگینپوستان یا حمله به مسلمانان و مساجد آنان موردپذیرش اسلام نیست.
تروریست و دفاع مشروع
بسیاری از حقوقدانان دفاع مشروع را به عنوان حق طبیعی انسان معرفی کرده‌اند. (کاتوزیان ،1365،ص 92.) به لحاظ حقوق بین الملل منشور ملل متحد به ویژه ماده 51 در فصل هفتم دفاع مشروع را حق طبیعی کشورها میداند. بهموجب
این ماده در صورت وقوع حمله مسلحانه هر عضوی از اعضای سازمان ملل تا زمان اقدام شورای امنیت، جهت حفظ صلح و امنیت بینالملل، حق دفاع انفرادی یا دستهجمعی را دارا است.
در فقه امامیه نیز دفاع مشروع به رسمیت شناختهشده است. محقق حلی میگوید: «انسان حق دارد از جان، حریم و مالش تا آنجا که توان دارد دفاع کند. ایشان رعایت مراتب در دفاع مشروع را الزامی میداند» (حلی، ،1408 ه ق،ص 411). صاحب جواهر با رد رعایت مراتب آورده است: مقتضای اطلاق نصوص آن است که در دفع متجاوز رعایت ترتیبی که فقها ذکر کرده‌اند، لازم نیست خصوصاً در دفع محارب و دزد. (نجفی ،1404 ه ق، ص651)
بنابراین باید در این عرصه بین نهضتهای آزادیبخش و گروه‌هایی که برای دفاع از ملت و سرزمین خود اقدامات مسلحانه انجام میدهند با گروه‌های تروریستی تفکیک قائل شویم؛ زیرا ماهیت اقدامات این گروه‌ها با جریانهای تروریستی متفاوت است. گروهای مقاومت و آزادیبخش درواقع با اقدامی مشروع و در قالب حق دفاع مشروع در برابر متجاوزین و اشغالگران اقدامات مسلحانه صورت میدهند و حق دفاع جزء اولیهترین حقوق انسان است. در اسناد بین المللی نیز آمده که اقدامات شورای امنیت نمیتواند حق دفاع کشورها محدود نماید؛ اما جریانت تروریستی اقدامات خود را معمولاً علیه غیرنظامیان و حتی هموطنان خود صورت میدهند و هدف آنان مگر ایجاد هراس در بین مردم چیز دیگری و پیش بردن اهداف نامشروع، نیست. پس ادعای بعضی دولتهای غربی در تروریستی خواندن گروه‌هایی ازجمله مقاومت فلسطین یا حزبالله لبنان که عملیات نظامی آنان فقط برای دفاع از مردم و سرزمین خویش است، پایه و اساس فقهی و حقوقی ندارد. به بیان دیگر بر اساس مبانی فقهی
و حقوقی مشروعیت حق دفاع نمیتوان این قبیل گروه‌ها و سازمانها را تروریستی دانست و علیه آنها عکسالعمل (اعم از تحریم و حمله نظامی) نشان داد. همچنین هرگونه اقدام بین المللی از سوی کشورها و سازمان ملل در محکوم نمودن حامیان گروه‌های مقاومت ازجمله جمهوری اسلامی ایران در حمایت و رشد تروریست هیچگونه پایه و اساس از منظر حقوق بین الملل ندارد.
تروریست و فرقهگرایی مذهبی
امروزه مفهوم و ساختار گروه‌های تروریستی دگرگونشده است، تشکیل گروه‌های مانند داعش که برخلاف سایر گروهای تروریستی که عمدتاً از مردم یک قوم یا کشور تشکیل میشدند، با تکیهبر عنصر دین و مذهب از سراسر جهان نیرو میگیرد و از حمایت کشورهای متعدد برخوردار است، نسلجدیدی از گروه‌های تروریست است مفاهیمی هم چون تروریست نیابتی را به وجود میآورد و با توجه به گستره این گروه‌ها و کشورهای پشت پرده قانونگذاری و برای مبارزه با این گروه‌ها دشوار است.
ویژگیهای تروریست داعشی:
رادیکالیسم مذهبی:
بنیادگراییمامور به حفظ و احیای سنت شده است تا در برابر مدرنیته مقاومت کند بنیادگرایی باعقل گریزی و رد مطلق هر امر جدید و درنتیجه رد کل آموزه‌های دنیای مدرن شناسایی میشود (بهروزلک، 9/6/2015،ص 4) اما بهمحض شکلگیری بنیادگرایی بنیادگرایان در برابر توسعهطلبی خود تمام قیود دست و پاگیر بنیادگرایی را با توجیهات مشخص از سر راه برداشته و نظام ارزشی سنتی را که مانع افراطیگری آنان است کنار گذاشته است.1
بنیادگرایی بهمثابه جنبشی است که دارای خصوصیات ذیل است.
ظاهرگرایی و قشر گرایی.
ستیزهجویی و انعطافناپذیری.
تصور منجی داشتن و خود را نجاتدهنده انحصاری دانستن و دگماندیشی.
مردود شمردن کثرتگرایی و به یک معنا بسته، منجمد و متعصب بودن و تک نگری در مسائل سیاسی و دینی.
نگاه قطعی به گذشته مثل آینده.
درک خرافی، تنگنظرانه و منجمد به مذهب.
ناسازگاری با عقلانیت و مظاهر عقلانیت اسلامی.
اقتدارگرایی.
انحصارگرایی.
سختگیری به امور مذهبی، اجتماعی و…(عظیمی/،1/12/95،سایت بنیاد صبا)
مبنای فکری تروریست داعش مبتنی بر بنیادگرایی ظاهرگرایی است و نمود بارز آن را در اقداماتی مانند تخریب موزه موصل میتوان دید. این موزه دلیل وجود آثار باستانی ارزشمند، یکی از مهمترین موزه‌ها در جهان به
شمار میآید و هزاران قطعه باستانی و مجسمه‌های گوناگون که بیشتر متعلق به تمدنهای آشوری و اکدی هستند، در آن نگهداری میشود.
یک از اعضای این گروه دلیل تخریب این آثار این موزه را اینگونه بیان میکند: «این بتها متعلق به اقوامی در سالیان گذشته است که خداوند را نمیپرستیدند. آشوریها و اکدیها و دیگر اقوام موجود در بینالنهرین خدای باران، کشت و کار، جنگ و دیگر خدایان مختلف داشتند و به وسیله آنهابه خدا شرک میورزیدند» و این بیان نمونه صریح تفکرات خشک و ظاهرگرایی این گروه است، اگر برخی از کارشناسان دلیل این اقدامات را قاچاق و فروش این اشیاء توسط این گروه میدانند اما این اقدامات را میتوان نوعی تروریست فرهنگی دانست.
ترکیب جمعیتی گروه داعش:
اعضای داعش را میتوان بهپنج رده تقسیم کرد. هسته اصلی و واقعی داعشیا «کانون رهبری فکری» رده بسیار مهمی است که یک خصیصه کلیدی دارد و آن عبارت است از دغدغه کاملاً بومی و باورمندی دینی. در رده دوم میتوان از گروه دیگری تحت عنوانهواداران مصمم محلی نام برد؛ این رده کسانی هستند که از آمریکاییها یا به نحوی از شیعیان، آسیبهایی دیده‌اند برای مبارزه انگیزه دارند و در تلاش برای انتقام گرفتن از آمریکاییها یاشیعیان هستند. رده سوم را نیز میتوانجوانان ماجراجوی اروپایینامید. این دسته جوانانی هستند که دوست دارند کشف کنند و تجربه جدید داشته باشند .آنها از کشورهای فرانسه، آلمان، آمریکا، انگلستان و … آمده‌اند و غالباً نسل دوم مهاجران مسلمان به اروپا هستند. اکنون بیشترین تمرکز رسانهای داعش روی این دسته است.

فایل : 28 صفحه

فرمت : Word