مقاله کامل بررسي مجموعه اشياء برنزي دوره ساساني

دانشگاه آزاد اسلامي
واحد تهران مركزي
دانشكده ادبيات و علوم انساني،گروه باستان شناسي
پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد(M A)
گرايش: باستان شناسي
عنوان :
بررسي مجموعه اشياء برنزي دوره ساساني
(ظروف،پيكره ها،مسكوكات)
استاد راهنما :
دكتر مسعود آذرنوش
استاد مشاور :
دكتر سوسن بياني
پژوهشگر :
مهدي بختياري
بهار 1388
تقديم به دو گوهر زندگي ام پدرم و مادر فداكارم
كه در راه موفقيت من لحظه‌اي نياسودند
و موفقيت و شادي هر لحظه از زندگي و هر آنچه بدست آوردم را مديون زحمات
بي دريغشان مي‌دانم
آنانكه شمع وجودشان راهنماي راه سعادت ابدي من مي‌باشد
به پاس تمامي محبت‌ها و فداكاري‌هايشان
با بوسه‌اي بر دستان پرمهرشان
پهناي عشق و بي‌كرانگي خلوصشان را مي‌ستايم و شميم روح‌بخش نغمه‌هايشان را در جان پاس مي‌دارم.
سايه مهرشان مستدام
سپاسگزاي:
سپاس و ستايش خداوند متعال را كه به موجب لطفش ،نگارش اين رساله به اتمام رسيد اميدوارم توانسته باشم به سهم خود گامي كوچك در راه معرفي ميراث نياكان بداشته باشم
مايه كمال و خوشبختي خود مي دانم كه از تمامي كسانيكه در گردآوري مطالب و نگارش اين مساله،اينجانب را صميمانه ياري نمودند،تشكر وئ قدرداني نمايم هر چند سپاسگزاري واقعي از آنان كه در حد بزرگواري آنان باشد برايم بسيار دشوار است
در ابتدا،از پدر و مادر بزرگوار و عزيزم و سپس برادران عزيزم بخاطر زحمات و پشتيباني بي وقفه شان در طول سالهاي تحصيلي ،سپاسگزاري و قدرداني ويژه مي نمايم و تا پايان عمر قدردان زحماتشان خواهم بود
از اساتيد گرانمايه ،جناب آقاي دكتر مسعود آذرنوش ،بعنوان استاد راهنما و سركار خانم دكتر سوسن بياني بعنوان استاد مشاور كه در مراحل نگارش اين رساله،با راهنمايهاي ارزنده و آموزنده و نظريات ثمربخش خود بيدريغ اينجانب را ياري نموده اند صميمانه سپاسگزاري مي نمايم
از مسئولين محترم موزه ايران باستان و موزه تماشاگه پول بخصوص خانم اكبري ،خانم قليچ خاني، خانم عسگري و آقاي دريايي ،بخاطر راهنمايي ها و همكاري هايي كه نمودند كمال تشكر و قدرداني را دارم
در پايان از سركار خانم فرشته رحيمي،كارشناس پژوهشكده حفاظت و مرمت و آقاي حسن پاكزاديان كارشناس موزه تماشاگه پول،بخاطر همكاريهايي كه نمودند و همچنين از آقاي آبيار و آقاي نوروززاده چگيني مديران موفق پژوهشكده باستان شناسي بخاطر راهنمايهاي ارزنده و همكاريهايي كه نمودند كمال تشكر را دارم
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه
فصل اول:كليات
1-1 بيان مسئله
1-2 اهداف تحقيق
1-3 سوالات تحقيق
1-4 فرضيات تحقيق
1-5 روش تحقيق
1-6 محدوديتهاي تحقيق
فصل دوم:تاريخ سياسي ساسانيان
فصل سوم:ظروف
3-1 مشخصات كلي ظروف دوره ساساني
3-1-1 شكل ظروف
3-1-2 تكنيك ساخت ظروف
3-1-3 تكنيك تزيينات ظروف
3-1-4 تزيينات ظروف و گاهنگاري آنها
3-2 ظروف مفرغي
3-2-1 بشقابها
3-2-2 سيني ها
3-2-3 كاسه ها
3-2-4 ابريق ها
3-2-5 گلدانها
3-3 نتيجه گيري فصل
فصل چهارم:پيكره ها
4-1 مشخصات كلي پيكره سازي دوره ساساني
4-2 پيكره هاي مفرغي
4-3 نتيجه گيري فصل
فصل پنجم:مسكوكات
5-1 مشخصات كلي سكه هاي دوره ساساني
5-2 سكه هاي مفرغي
5-3 نتيجه گيري فصل
فصل ششم:نتيجه گيري كلي و پيشنهادات
6-1 نتيجه گيري كلي
6-2 پيشنهادات
پيوست
منابع و مآخذ
چكيده انگليسي
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
3-1-1 جدول جنبه نمادين برخي از نقوش ظروف فلزي دوره ساساني
3-1-2 جدول طبقه بندي و گاهنگاري ظروف فلزي دوره ساساني
3-2-1 جدول مشخصات ظروف مفرغي مورد مطالعه
4-2-1 جدول مشخصات پيكره هاي مفرغي مورد مطالعه
5-2-1 جدول مشخصات سكه هاي مفرغي مورد مطالعه
5-2-2 جدول تاجهاي پادشاهان ساساني بر روي سكه ها
فهرست شكلها
عنوان صفحه
3-2-2-1-1 شكل سيني مفرغي كاخ
3-2-2-1-2 شكل كاخ بازسازي شده از روي تصوير سيني مفرغي
3-2-2-2-1 شكل سيني مفرغي با نقوش انساني
4-2-2-3-1 شكل سيني مفرغي با نقوش گياهي
3-2-4-1-1 شكل ابريق مفرغي
4-1-1 شكل نيم ستون با نيم تنه گچي
4-2-1-1 شكل تاج پادشاهان ساساني
4-2-1-3-1 شكل تاج پيروز اول و خسرو دوم
4-2-1-4-1 شكل تاج يزدگرد دوم و بلاش بر روي سكه ها
4-2-3-1-1 شكل پايه تخت مفرغي
5-2-1-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي اردشير اول
5-2-2-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي شاپور اول
5-2-3-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي بهرام اول
5-2-5-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي نرسي
5-2-6-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي هرمز دوم
5-2-7-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي شاپور دوم
5-2-8-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي شاپور سوم
5-2-9-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي بهرام چهارم
5-2-10-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي يزدگرد اول
5-2-11-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي پيروز
5-2-12-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي قباد اول
5-2-13-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي خسرو اول
5-2-14-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي خسرو دوم
5-2-15-1 شكل تاجها و آتشدانهاي سكه هاي يزدگرد سوم
مقدمه :
يکي از درخشانترين دوره هاي تاريخ فرهنگ و تمدن ايران از نظر ترويج هنرهاي گوناگون، دوره ساساني است. دوره طولاني جهانداري ساسانيان (652-224م) که خود را وارث شيوه و منشي جهانداري هخامنشيان مي دانستند، از پادشاهي اردشير اول آغاز گرديده و با ظهور اسلام و شکست يزدگرد سوم پايان گرفته است.
هنر اين دوره داراي ويژگيهاي درباري، رسمي و مذهبي مي باشد. تاثيرات مذهب در فرهنگ و هنر از آغاز تا پايان دوره کاملاً نمايان است.
دوره ساساني نه تنها تضمين کننده ي تداوم خلاقيتهاي گذشته بوده بلکه با نوآوريهاي هنري خود سهم مهمي در عرصه جهاني ايفا کرده است. جامعه و تمدن ساساني ضمن نگاه به گذشته و بي تفاوت نبودن بر جريانهاي فرهنگي روز به دليل وسعت شاهنشاهي ساساني که از سرحدات گرجستان و ارمنستان تا سواحل خليج فارس و درياي عمان و از سواحل سند تا روز فرات گسترده بود، ضمن پذيرش جريانهاي متفاوت فرهنگي، عناصر فرهنگي آنها را منطبق با نيازها و سنتهاي ملي خود تغيير شکل و محتوا مي دهد و تبديل به محصول فرهنگي نويني مي کند.
با انقراض اين شاهنشاهي، سنت هنري آن دوره پايان نمي پذيرد، بلکه خلافت بني اميه وبني عباس را تحت تاثير شديد افکار و عقايد هنري خود قرار مي دهد و تا نواحي دوردست اقيانوس اطلس و اقيانوس آرام و امپراتوري عظيم روم شرق نيز نفوذ مي کند.
در دوره ساساني بدليل وسعت شاهنشاهي که برگستره وسيعي از جهان قديم فرمانروايي مي کرد، شاهد تنوع فرهنگي و اقليمي و هنرهاي رايج هستيم، هنرهاي همچون معماري، فلزکاري، مهرسازي، گچ بري، پارچه بافي، سکه زني و غيره، هر يک از اين هنرها به اوج شکوفايي خود رسيده بوده اند که امروزه بر آثار باقي مانده قابل مشاهده است.
يکي از اين هنرها که به اوج شکوفايي خود رسيده بود هنر و صنعت فلزکاري است. اشياء فراواني از فلزهاي
گوناگون همچون طلا، نقره، مفرغ و غيره ساخته شده است. اين اشياء از ظروف گرفته تازيورآلات، مسکوکات، ادوات جنگي و پيکره ها و …
در حال حاضر بسياري از اين آثار ارزشمند در موزه هاي معروف جهان همچون موزه لوور، بريتانيا، ارميتاژ، متروپولتين و همچنين مجموعه هاي خصوصي نگهداري مي شوند.
امروزه به اشياء ساخته شده از طلا و نقره بخصوص ظروف، مسکوکات توجه فراواني شده است و مطالعات جامع و کاملي از جنبه هاي مختلف بر روي اين آثار توسط پژوهشگران ايراني و خارجي صورت گرفته که بصورت مقالات و کتابهاي متعدد منتشر گرديده است.
ولي متاسفانه به اشياء مفرغي اين دوره اهميت چنداني داده نشده است.
در دوره ساساني اشياء فراواني از مفرغ ساخته شده است که از اين ميان مي توان به ادوات جنگي، زيورآلات ظروف، پيکره ها، قلاب کمرها و مسکوکات اشاره نمود که هر کدام از آنها داراي اهميت و زيبايي خاص به خود مي باشند.
بدليل اينکه مطالعه و بررسي همگي آثار مفرغي اين دوره، بخاطر گستردگي در اين رساله ميسر نمي باشد. بنابراين در اين رساله سعي بر آن شده است که مجموعه از اين آثار را که شامل ظروف، پيکره ها و مسکوکات مي باشد را مورد بررسي و مطالعه قرار داده و با تفکيک و معرفي آثار به تحليل و مقايسه تطبيقي با ساير آثار اين دوره پرداخته شود.
اميد است مطالب اين تحقيق گاهي کوچک باشد در جهت شناخت و معرفي هنر مفرغ کاري اين دوره بخصوص اواخر دوره ساساني و اوايل اسلام .

فایل : 231 صفحه

فرمت : Word