مقاله در مورد تاثیر آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری دانش آموزان دارای اختلال یادگیری

دانشگاه آزاد اسلامي
واحد علوم و تحقيقات (اردبیل)
Science and Research Branch, Islamic Azad University, Ardabil
فرم پيشنهاد تحقيق
پايان‏نامه‌ی كارشناسي ارشد
عنوان تحقيق به فارسي: تاثیر آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری دانش آموزان دارای اختلال یادگیری
نام دانشجو:حمید دانشکده:
نام خانوادگی دانشجو:نوروزی گروه تخصصی: روانشناسی بالینی
رشته تحصيلي:روانشناسی بالینی گرايش: روانشناسی بالینی
نيمسال ورود به مقطع جاري: نيمسال شروع به تحصيل :
نام و نام خانوادگی استاد راهنما: نام و نام خانوادگی استاد (اساتيد) مشاور:
1- 1-
2-
تاريخ تصويب در شوراي گروه تخصصي: تاريخ تصويب در شوراي پژوهشي واحد علوم و تحقیقات اردبیل :
تأیید کارشناس پژوهشی تائيد مدير پژوهشي تائيد رئيس
واحد علوم و تحقیقات اردبیل: واحد علوم و تحقیقات اردبیل: واحد علوم و تحقیقات اردبیل:
تاريخ ارسال به حوزه پژوهشي واحد علوم و تحقیقات(تهران):
تاريخ بررسي وتاييد امور پژوهشي واحد: تأييد مديركل پژوهشي:
تأييد معاون پژوهشي واحد:
توجه: لطفاً اين فرم با مساعدت و هدايت استاد راهنما تكميل شود.
اطلاعات مربوط به دانشجو:
نام: حمید نام‏خانوادگي: نوروزی شماره دانشجويي:900808239
مقطع:کارشناسی ارشد رشته تحصيلي: روانشناسی بالینی گروه تخصصی : بالینی
گرایش:بالینی نام‌دانشكده:علوم تحقیقات مرکز اردبیل .سال ورود به مقطع جاري:90 نيمسال ورودي90-91
آدرس پستي در اردبیل:اردبیل شهر ابی بیگلو خیابان آزادگان منزل شخصی صحبت نوروزی
آدرس پستي در شهرستان:………………………………………………………………………………………………………………………….. تلفن ثابت محل سكونت: 04523282559 تلفن همراه:09149556279 تلفن محل كار: ………………………… دورنگار:…………………………… پست الكترونيك: …………………………………………………….
اطلاعات مربوط به اساتید راهنما و مشاور:
تذكرات:
دانشجويان دوره كارشناسي ارشد می‌توانند يك استاد راهنما و حداكثر دو استاد مشاور و دانشجويان دوره دكتري حداكثر تا دو استاد راهنما و دو استاد مشاور مي‏توانند انتخاب نمايند.
در صورتي كه اساتيد راهنما و مشاور مدعو مي باشند، لازم است سوابق تحصيلي، آموزشي و پژوهشي كامل ايشان (رزومه كامل) شامل فهرست پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‏هاي دكتري دفاع شده و يا در حال انجام كه اساتيد مدعو، راهنمايي و يا مشاوره آنرا بر عهده داشته‏اند، به همراه مدارك مربوطه و همچنين آخرين حكم كارگزيني (حكم هيأت علمي) ضميمه گردد.
اساتيد راهنما و مشاور موظف هستند قبل از پذيرش پروپوزال، به سقف ظرفيت پذيرش خود توجه نموده و در صورت تكميل بودن ظرفيت پذيرش، از ارسال آن به دانشگاه و حوزه پژوهشي و يا در نوبت قراردادن و ايجاد وقفه در كار دانشجويان جداً پرهيز نمايند. بديهي است در صورت عدم رعايت موازين مربوطه، مسئوليت تأخير در ارائه پروپوزال و عواقب كار، متوجه گروه تخصصي و دانشكده خواهد بود.
اطلاعات مربوط به استاد راهنما:
نام و نام خانوادگي: اکبر عطادخت آخرين مدرك تحصيلي دانشگاهي/ حوزوي: دکتری
تخصص اصلي:روانشناسی بالینی رتبه دانشگاهي (مرتبه علمي): استادیار تلفن همراه: 09144529612
تلفن منزل يا محل كار:……………………………….. آدرس پست الکترونیکی(Email): ……………………………………………..
نحوه همکاری با واحد علوم و تحقیقات:
تمام وقت نیمه وقت مدعو
اطلاعات مربوط به استاد مشاور اول:
نام و نام خانوادگي:عذرا غفاری آخرين مدرك تحصيلي دانشگاهي/ حوزوي دکتری
تخصص اصلي:روانشناسی تربیتی رتبه دانشگاهي (مرتبه علمي): استادیار تلفن همراه: 09143545349
تلفن منزل يا محل كار:……………………………….. آدرس پست الکترونیکی(Email): …………………………………………….
نحوه همکاری با واحد علوم و تحقیقات:
تمام وقت نیمه وقت مدعو
اطلاعات مربوط به استاد مشاور دوم:
نام و نام خانوادگي:………………………………………………..آخرين مدرك تحصيلي دانشگاهي/ حوزوي ……………………
تخصص اصلي:……………………… رتبه دانشگاهي (مرتبه علمي): …………………… تلفن همراه: …………………………………
تلفن منزل يا محل كار:……………………………….. آدرس پست الکترونیکی(Email): …………………………………………….
نحوه همکاری با واحد علوم و تحقیقات:
تمام وقت نیمه وقت مدعو
4- اطلاعات مربوط به پايان‏نامه:
الف- عنوان تحقیق
1- عنوان به زبان فارسی:
تاثیر آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری دانش آموزان دارای اختلال یادگیری
2- عنوان به زبان انگليسي/(آلماني، فرانسه، عربي):
تذكر: صرفاً دانشجويان رشته‏هاي زبان آلماني،‌فرانسه و عربي مجازند عنوان پايان‏نامه خود را به زبان مربوطه در اين بخش درج نمايند و براي بقيه دانشجويان، عنوان بايستي به زبان انگليسي ذكر شود.
Social problem-solving training on psychological well-being and resiliency of students with learning difficulties
ب – تعداد واحد پايان‏نامه: 6 واحد
ج- بيان مسأله اساسي تحقيق به طور كلي (شامل تشريح مسأله و معرفي آن، بيان جنبه‏هاي مجهول و مبهم، بيان متغيرهاي مربوطه و منظور از تحقيق به صورت مستند) :
یکی از مشکلات تحصیلی که باعث تشویق و مراجعات مکرر والدین به کلینیک های بالینی می شود اختلالات یادگیری است، و چون کودکان پایه و اساس جامعه فردای هر کشور را می سازند. اگر مورد بی توجهی قرار بگیرند نتایج جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت (حمید، 1385). مشخصه نتوانی یادگیری در کودکان یا نوجوانان پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوش کلی کودک است.
متن بازنگری شد DSM.IV (DSM-IN-TR) بنابه تعریف فلچر، لیون، فاجس و جاونس (2007) دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری نمی توانند در مهارت های مختلف تحصیلی مانند گوش دادن و خواندن جامع، مهارت های خواندن پایه، محاسبه ریاضیات و حل مسئله منطبق با سن و استانداردهای سطح نمره موفق باشند. بر همین اساس اختلالات یادگیری را در چهار طبقه تشخیص گنجانده شده است. اختلال خواندن، اختلال ریاضیات، اختلال بیان نوشتار، اختلال یادگیری نامشخص (NOS) (کاپلان، سادوک، 2007).
نتایج مطالعات بیانگر آن است که میزان شیوع این اختلالات از 2 درصد تا 30 درصد در نوسان است (نریمانی و رجبی، 1384). در DSM-IV-IR گفته شده که تقریباً 5 درصد دانش آموزان مدارس عمومی در ایالات متحده، دچار نوعی اختلال یادگیری هستند (آلتراس، 2007). فرا تحلیل بهراد (1384) نشان می دهد که میزان شیوع اختلال یادگیری در دانش آموزان ابتدایی 58/4 درصد می باشد و دانش آموزان پسر بیشتر از دانش آموزان دختر است. در مطالعه نریمانی و رجبی (1384) میزان شیوع اختلال یادگیری در استان اربیل 13 درصد گزارش شده است. میزانترک تحصیلی مدرسه برای کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال 40 درصد یعنی یک و نیم برابر متوسط است دادستانی، 1389، به نقل از نریمانی و همکاران). از جمله متغیرهایی که در کودکان ناتوان در یادگیری دچار مشکل است بهزیستی روان شناختی است. کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری به دلیل شکست های مکرری که در مدرسه و منزل با آن روبرو می شوند، از نظر بهزیستی روان شناختی در سطح پایین تر از کودکان عادی قرار دارند (گروسمن ونیمن، 2004). ریف بهزیشتی روان شناختی را تلاش فرد بای تحق توانایی های بالقوه خود می داند. این مدل از طریق ادغام نظریه مختلف رشد فردی (مانند نظریه خود شکوفایی مزلو و شخص کامل راجرز) و عملکرد سازگارانه (مانند نظریه سلامت روانی *** جاهودا) شکل گرفته و گسترش یافته است (کامپتون، 2001). بهزیستی روان شناختی در مدل ریف و همکاران از شش مولفه تشکیل شده است: مولفه پذیرش خود و معنی داشتن نگرش مثبت به خود و زندگی گذشته خویش است. اگر فرد در ارزشیابی، استعدادها، توانایی ها و فعالیت های خود در کل احساس رضایت کند و رجوع به گذشته خود احساس خشنودی کند، کارکرد روانی مطلوبی خواهد داشت. مولفه خود مختری به احساس استقلال، خود کفایی و آزادی از هنجارها اطلاق می شود. داشتن ارتباط مثبت با دیگران دیگر مولفه این مدل به معنی داشتن رابطه با کیفیت و ارضا کننده با دیگران است. مولفه هدفمندی در زندگی به مفهوم دارا بودن اهداف دراز مدت و کوتاه مدت در زندگی و معنادار شمردن آن است. تسلط بر محیط مولفه دیگر این مدل به معنی توانایی فرد برای مدیریت زندگی و مقتضیات آن است. مولفه رشد شخصی به گشودگی نسبت به تجربیات جدید و داشتن رشد شخصی پیوسته باز می شود (هوسر اسپرینگرو پودروسکا، 2005). کوپر (2007) شیوع مشکلات بهزیستی روان شناختی را در افراد ناتوان در یادگیری در مقایسه با گروه کنترل بیشتر گزارش کرده است. ابون و مک کنکی (2006) در افراد مبتلا به ناتوان در یادگیری مشکلات روان شناختی از قبیل افسردگی، اضطراب، ناسازگاری اجتماعی، عواطف منفی را گزارش کرده اند.
متغیر دیگر که کودکان اختلال یادیگری در آن مشکل دارند، تاب آوری است. رویکرد روانشناسی مثبت گرا در سال های اخیر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است. این رویکرد، هدف نهایی خود را شناسایی سازه ها و شیوع هایی می دانند که بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارند. بدین سبب عواملی که سبب سازگاری هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی گردند، بنیادی ترین سازه های مورد پژوهش این رویکرد می باشند. در این میان، تاب آوری جایگاه ویژه ای در روان شناسی به ویژه بهداشت روانی یافته است. به اعتقاد گارنری و ماستن (1991) تاب آوری یک فرایند، توانایی و سازگاری موفقیت آمیز با شرایط تهدید کننده است. به بیان دیگر، تاب آوری، سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است.
بونانو (2005) راه های بدست آوردن تاب آوری را داشتن سرسختی، خود افزایی، مقابله سرکوب گرایانه، داشتن خلق و خو و احساسات مثبت می داند.
آندرسیا (2007) معتقد است که دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در مقایسه با کودکان عادی کمتر همکاری می کنند، توانایی کمتری برای سازگاری با موقعیت های جدید دارند نمی پذیرند و تمرکز کمتری دارند. نتایج یافته ها حاکی از این است که دانش آموزان دارای ناسازگاری تحصیلی کمتری دارند (پارکر و آشر، 1992). در زمینه درمان و آموزش های مهارت های اجتماعی، روش هایی زیاد مورد استفاده قرار گرفته است که همگی تاثیر خوبی بر دانش آموزان با توانایی های یادگیری داشته است. از جمله مهارت های اجتماعی، مهارت حل مسئله اجتماعی است که می تواند بر بهزیستی روان شناختی و تاب
آوری کودکان ناتوان در یادگیری موثر باشد. حل مسئله اجمتاعی فرایندی است شناختی که به وسیله آن فرد می کوشد راه حل مناسبی برای یک مشکل پیدا کند (پرلا و ادوئل، 2004 به نقل از خوشکاو، ملک پور، مولوی، 1387).
بلرز، دی زوریلا و میریو (2002) بین نگرانی، اضطراب و ابعاد حل مسئله به استثنای حل مسئله منطقی، رابطه معنی داری به دست آوردند. آنان به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت حل مسئله اجتماعی می تواند روش موثری برای کاهش نگرانی و اضطراب باشد. محمدی (1382) به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت حل مسئله، اختلال رفتاری دانش آموزان را کاهش می دهد. باکر (2002) دریافت بین توانایی حل مسئله و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد.
با توجه به تمام موارد ذکر شده برای دانش آموزان دارای اختلال LD و مشکلات مربوط به زندگی و تحصیلی آنها که آینده این افراد را رقم می زند، بنابراین سوالی که در این تحقیق در صدد پاسخ به آن است عبارت است از آیا آموزش مهارت های حل مسئله اجتماعی در افزایش بهزیستی روان شناختی و تاب آوری دانش آموزان مبتلا به ناتوانی در یادگیری موثر می باشد؟
د – اهمیت و ضرورت انجام تحقيق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهاي تحقيقاتي موجود، ميزان نياز به موضوع، فوايد احتمالي نظري و عملي آن و همچنين مواد، روش و يا فرآيند تحقيقي احتمالاً جديدي كه در اين تحقيق مورد استفاده قرار مي‏گيرد):
با توجه به اینکه کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری هوششان پایین تر از هکلاسانشان نیست و ظاهری طبیعی دارند و رشد وزن و قدشان نیز طبیعی است و مثل سایر کودکان بازی می کنند اما در فعالیت هایی چون خواندن، نوشتن و سخن گفتن و فهم ریاضی دچار مشکل بوده و در انجام تکالیف مدرسه دچار اشکال جدی هستند. با این وجود از مداخلات درمانی و آموزش مهارت های خواندن و ریاضی و بیان نوشتاری صورت نگیرد، در این کودکان با عدم بهبود روبرو خواهیم شد. و با توجه به این که پژوهش ها صورت گرفته بر روی این کودکان دچار ناتوان در یادگیر نشان می دهد که عدم پیشرفت تحصیل در آنها باعث خواهد شد که این کودکان نسبت به همسالان خود احساس حقارت کنند و این احساس باعث شده است که بهزیستی روان شناختی آنها پایین بیاید و دچار مشکلات عاطفی و اجتماعی شوند (کومار، ویلسون، 2002). و با توجه به اینکه بیش از یک قرت دانشمندان در پی درمان کودکان ناتوانی یادگیری هستند. و در بررسی اختلالات یادگیری، علاوه بر بررسی ادراک دیداری، هماهنگی دیداری – حرکتی، مسیرهای اداکی، حافظه کوتاه مدت، سازمان دهی ذهنی، سازمان های ادراک، بهزیستی روان شناختی، تاب آوری، توانش اجتماعی، حل مسئله، خودگردانی، احساس هدفمند، است که این کودکان از عدم پیشرفت خود دارند، مهمترین مسئله می تواند باشد. در دهه های گذشته درمان هایی چون رفتار درمانی، درمان شناختی رفتاری، درمان با استفاده از رایانه و غیره بر روی این کودکان صورت گرفته است ولی کمتر این درمان ها سعی کرده اند بر روی جنبه های روانی این کودکان کار کنند و فقط بیشتر در مورد نحوه یادگیری بیشتر این کودکان تاکید کرده اند. ما در این تحقیق مهارت های حل مسئله اجتماعی را بر روی این کودکان اجرا خواهیم کرد، به این دلیل که طبق تحقیقات انجام شده این کودکان در مسائل بهزیستی روانی، تاب آوری مشکل دارند که این مسئله باعث شده است که علاوه بر اینکه در زمینه تحصیلی افت کنند بلکه در زمینه روانی و کیفیت زندگی افت قابل توجهی می کنند (انجمن کودکان دارای ناتوانی یادگیری، 2002). این گونه مسائل و مشکلات تنها به افت تحصیلی و اتلاف هزینه کشوری و خانواده ختم نمی شود، بلکه عدم آگاهی درست معلمان و والدین از این مسئله موجب سرزنش و تحقیر دانش آموزان دیگر نسبت به آنها و حس ناخوشایند خود، ضعف در توانش اجتماعی، کاهش اعتماد به نفس در روحیات آنها، عدم وجود خودگردانی این کودکان می شود. چه بسا بسیاری از این مشکلات قبل از ورود به دبستان و یا همان او دبستان قابل پیشگیری هستند و می توان با صرف زمانی اندک علل مشکل را شناسایی و درمان کرد و این مهارت ها را در آنها پرورش داد تا آنان بتوانند از حداکثر ظرفیت های ذهنی و توانمندی های خود بهره مند شوند. بنابراین شناخت صحیح این قشر عظیم و کوشش در رفع مشکلاتشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پس ما در این پژوهش بر آنیم که به وسیله آموزش مهارت های حل مسئله اجتماعی بتوانیم بهزیستی روان شناختی و تاب آوری این فراد در مورد زندگی شان را بهبود بخشیم.
ه- مرور ادبیات و سوابق مربوطه (بيان مختصر پیشینه تحقيقات انجام شده در داخل و خارج کشور پيرامون موضوع تحقیق و نتايج آنها و مرور ادبیات و چارچوب نظري تحقیق با ارائه منابع):
حاتمی فر، کافی، خوش روش ( ) در پژوهش خود نشان دادند که آموزش مهارت حل مسئله بر سازگاری اجتماعی فرزندان اثر داشته ولی بر پیشرفت تحصیلی آنان اثر معناداری نداشته است.
معتمدی و همکاران (1391) به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت های حل مسئله در افزایش کفایت اجتماعی دانش آموزان در خرده مقیاس های رفتاری، هیجانی و انگیزشی موثر بوده استو وارد کردن این مباحث بر کتاب های درسی می تواند در ارتقا کیفیت زندگی دانش آموزان بسیار تاثیرگذار باشد.
محمودی راد و همکاران (1386) به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت های ارتباطی و حل مسئله اجتماعی بر اعتماد به نفس و هوشبهر دانش آموزان تاثیر مثبتی دارد.
میر موسوی (1386) در پژوهش خود نشان داده است که 1- آموزش مهارت های حل مسئله بر ارتقای انگیزش پیشرفت دانش آموزان موثر نبوده است 2- آموزش مهارت های حل مسئله سازگاری دانش آموزان در بعد حمایت اجتماعی تاثیر نداشته است 3- آموزش مهارت مذکور بر ارتقای میزان سازگاری در بعد آموزش تاثیر داشته است و موجب ارتقای میزان سازگاری آموزش دانش آموزان شده است 4- آموزش مهارت حل مسئله بر میزان سازگاری در بعد عاطفی دانش آموزان موثر نبوده است 5- آموزش مهارت حل مسئله بر میزان سازگاری در بعد کلی تاثیر داشته است.
سالم (1387) در پایان نامه خود به این نتیجه رسید که آموزش مهارت حل مسئله بر میزان توجه کودکان ADHD اثر گذار نبوده است. اما از سوی دیگر آموزش مهارت حل مسئله بر کودکان ADHD در مهارت اجتماعی و مهارت های حل مسئله منجر به افزایش معنی داری در این کودکان شده است.
دادفر (1390) در پژوهش پایان نامه ارشد خود به این نتیجه رسید که آموزش حل مسئله اجتماعی بر متغیرهای روان شناختی نظیر خودکنترلی، خود کارآمدی و کاهش تکانشوری دانش آموزان موثر می باشد.
خوشکام، ملک پور، مولوی (1387) از یافته های به دست آمده نتیجه گرفتند که شرکت دانش آموزان با آسیب بینایی در جلسات آموزش حل مسئله، میزان مهارت های اجتماعی آنان را افزایش و مشکلات رفتاری آنان را کاهش می دهد.
در پژوهشي فراسروهمكاران(2006) به آموزش حل مسئله جهت كاهش خشونت كودكان پرداخته اند و نتيجه گرفته اند كه كودكاني كه در برنامه آموزشي شركت كرده بودند به نحو آشكاري نيست به ديگر كودكان پرخاشگر، رقابت اجتماعي بيشتر و پرخاشگري كمتر را گزارش كردند.
توماس : جي و همكاران (2007) در پژوهشي خودنشان دادن كه حل مسئله اجتماعي در دوران 17-20 سالگي افزايش مي يابد و بعد از سن 60-80 سالگي كاهش يابد و تكانشگر و بي دقتي در بين گروه بزرگسالان بيشتر زا گروه جوانان است.
شاون و همكاران (2004) به اين نتيجه رسيد كه آموزش حل مسئله اجتماعي بر افزايش شايستگي اجتماعي دانش آموزان داراي اختلال يادگيري بسيار مهم است. زيرا در اين كودكان ترك تحصيل و تنهايي و بزهكاري بيشتر است.
رولانك و همكاران (2008) در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيدن كه آموزش حل مسئله در تنظيم رفتاري دانش آموزان اختلال يادگيري موثر است.
چانگ (2002) در بررسي خود نشان داد كه حل مسئله اجتماعي تاثير بسزايي در استرس زندگي و افكار خودكشي در دانش آموزان دبيرستاني دارد، كه با آموزش آن مي توان از ميزان خود كشي را در آنها كاهش داد.
ليون و همكاران(1989) در تحقيقات خود نشان دادن كه حل مسئله ضعيف در دانش آموزان اختلال يادگيري زياد است و شناسايي اين دانش آموزان و آموزش حل مسئله از الزامات مي باشد.
و – جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق: (ذیل این قسمت توسط استاد راهنما امضاء شود)
به دلیل اینکه در مورد تاثیر آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روان شناختی و تاب آوری دانش آموزان اختلالات یادگیری هیچ مقاله ای در داخل کشور پیدا نشد از جنبه نوآوری و جدید دارد. خصوصاً
اولین بار است که تاثیر آموزش مهارت های حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری اختلالات یادگیری پژوهش صورت خواهد گرفت.
ز- اهداف مشخص تحقيق (شامل اهداف آرماني، کلی، اهداف ويژه و كاربردي):
هدف کلب: هدف کلی این پژوهش تعیین میزان اثربخشی آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روان شناختی، تاب آوری دانش آموزان اختلالات یادگیری یاست.
اهداف جزئی:
– میزان اثربخشی آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روان شناختی بیماران دیابتی
– تعیین میزان اثربخشی آموزش حل مسئله اجتماعی بر تاب آوری بیماران دیابتی
ح – در صورت داشتن هدف كاربردي، نام بهره‏وران (سازمان‏ها، صنايع و يا گروه ذينفعان) ذكر شود (به عبارت دیگر محل اجرای مطالعه موردی):
آموزش و پرورش، بهزیستی، بیمارستان ها و مراکز مشاوره.
ط- سؤالات و فرضيه‏هاي تحقیق(مطابق با اهداف تحقیق):
سوالات تحقیق
آیا آموزش حل مسئله اجتماعی در بهزیستی روان شناختی و تاب آوری دانش آموزان ناتوانی یادگیری تاثیر دارد؟
فرضیه های تحقیق
آموزش حل مسئله اجتماعی بر بهزیستی روان شناختی دانش آموزان ناتوانی یادگیری موثر است.
آموزش حل مسئله اجتماعی بر تاب آوری دانش آموزان ناتوانی یادگیری موثر است.
ح) در صورت
بیمارستان ها، بهزیستی، آموزش و پرورش و دانشگاه ها
ی- تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی با استناد به منابع کاربردی):
تعریف مفهومی
ناتوانی یادگیری
ناتوانی یادگیری نوعی اختلال عصبی است که یک یا چند فرآیند روانی اصلی در یادگیری یا حرف زدن یا نوشتن را تحت تاثیر قرار می دهد. ناتوانی ممکن است خودش را در یک توانایی ناقص در شنیدن، اندیشیدن، حرف زدن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا محاسبات ریاضی بروز دهد (کرک و گالاگر، 2001 به نقل از جوادیان 1380).
مشخصه اختلالات یادگیری در کودک یا نوجوان عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوشی کودک است. برای این کودکان اغلب دشوار پایاپای همسالانش در برخی موضوعات تحصیلی پیش روند، اما در سایر موضوعات موارد درسی عملکرد خوبی دارند.
تعریف عملیاتی
در این پژوهش دانش آموزانی که به مراکز ناتوانی یادگیری استان اردبیل مراجعه کرده و بر اساس DSM-IV اختلال ناتوانی یادگیری تشخیص داده شده اند.
بهزیستی روان شناختی
ریف بهزیستی روانشناختی را تلاش برای کمال در جهت تحقق توانایی های بالقوه واقعی فردی می داند. در این دیدگاه بهزیستی به معنای تلاش برای استعلاء و ارتقاء است که در تحقق استعدادها و توانایی های فرد متجلی می شود (ریف 1995).
تعریف عملیاتی
در این پژوهش منظور از بهزیستی روانشناختی نمره ای است که آزمودنی ها در پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (1989) به دست می آورند. مقیاس اندازه گیری در این آزمون فاصله ای است.
تعریف مفهومی
تاب آوری به توانایی یک انسان گفته می شود که به طور موفقیت آمیز شرایط نامطلوب را پشت سر گزارده و با آنها تطابق می یابد و علیرغم مواجهه مشکلات زندگی به قابلیت تحصیلی و هیجانی و اجتماعی دست می یابد.
تعریف عملیاتی
منظور از تاب آوری نمره ای است که آزمودنی در آزمون مقیاس تاب آوری روانشناختی کانرو دیویدسون (2003) به دست می آورد. مقیاس اندازه گیری این متغیر فاصله ای است.
تعریف عملیاتی
تعریف مفهومی
حل مسئله اجتماعی به عنوان یک فرایند شناختی – رفتاری برای شناسایی راه حل های موثر جهت حل مشکلات خاصی که فرد در زندگی روزمره با آن مواجه می شود، تعریف می شود. حل مسئله باعث می شود روش های متناقض برای پاسخگویی به طور بالقوه موثر برای سر و کار داشتن با یک موقعیت مساله سازه در دسترس باشد. و احتمال انتخاب موثرترین پاسخ از میان این پاسخ های مختلف ممکن را افزایش می دهد (دی زوربلا و همکاران، 2004).
تعریف عملیاتی
در پژوهش حاضر منظور از توانایی و مهارت حل مسئله، مجموعه آموزش (حل اجتماعی) دیزوربلا و نزو (2004) است که برای آموزش دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش حل مسئله اجتماعی دارای اصولی است که این اصول آموزش داده می شود. این اصول به ترتیب:
1- جهت گیری نسبت به مشکل با مسئله
2- تعریف دقیق مشکل با مسئله
3- ارائه راه حل های متعدد و فراوان
4- ارزیابی راه حل ها
5- انتخاب راه حل مناسب و طراحی
6- اجرای راه حل
7- ارزیابی
5-روش شناسی تحقیق:
الف- شرح كامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجراء (شامل مواد، تجهيزات و استانداردهاي مورد استفاده در قالب مراحل اجرايي تحقيق به تفكيك):
تذكر: درخصوص تفكيك مراحل اجرايي تحقيق و توضيح آن، از به كار بردن عناوين كلي نظير، «گردآوري اطلاعات اوليه»، «تهيه نمونه‏هاي آزمون»، «انجام آزمايش‏ها» و غيره خودداري شده و لازم است در هر مورد توضيحات كامل در رابطه با منابع و مراكز تهيه داده‏ها و ملزومات، نوع فعاليت، مواد، روش‏ها، استانداردها، تجهيزات و مشخصات هر يك ارائه گردد.
ب- متغيرهاي مورد بررسي در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:
در این پژوهش روش درمانی در دو سطح آموزش حل مسئله اجتماعی و عدم آموزش (گروه کنترل) به عنوان متغیر مستقل فعال و بهزیستی روان شناختی و تاب آوری به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.
ج – شرح کامل روش (ميداني، كتابخانه‏اي) و ابزار (مشاهده و آزمون، پرسشنامه، مصاحبه، فيش‏برداري و غيره) گردآوري داده‏ها :
ابتدا با کسب اجازه از مراکز ویژه ناتوانی های یادگیری در استان اردبیل و مشخص نمودن گروه نمونه پرسشنامه بهزیستی روان شناختی و تاب آوری در اختیار دانش آموزان دچار ناتوانی یادگیری قرار داده می شود که به عنوان پیش آزمون در نظر گرفته خواهد شد در مرحله دوم بعد روی گروه آزمایش شش (6) جلسه یک و نیم ساعت آموزش مهارت های حل مسئله اجتماعی خواهد داده شد. در مرحله آخر دوباره پرسشنامه بهزیستی اجتماعی و تاب آوری در اختیار هر دو گروه قرار داده خواهد شد. و به عنوان پس آزمون در نظر گرفته خواهد شد.
1- پرسشنامه بهزیستی روان شناختی ریف:
این پرسشنامه توسط ریف در سال 1989 ساخته شده و در سال 2002 مورد تجدید نظر قرار گرفته است و تعداد آیتم های این پرسشنامه 54 آیتم می باشد (هوسر و همکاران، 2005). این پرسشنامه شش عامل خود مختاری، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود را مس ینجد، ضمن اینکه مجموعه این شش عامل به صورت نمره کلی بهزیستی روان شناختی را محاسبه می کند. این آزمون نوعی خود سنجی است که در مقیاس شش درجه ای 0.1 کاملاً موافقم تا کاملا مخالفم نمره گذاری می شود. در پژوهش (کهکی، 1384)، همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ، 0.92 و ضریب همبستگی به دست آمده از طریق باز آزمایی برای کل مقیاس 0.76 و برای خرد مقیاس بین 0.97 تا 0.73 بوده که همگی در سطح P<0.01 معنی دار است.
یحیی زاده (1384) روایی محتوای و سازه ای آزمون فوق را مطلوب و بالا گزارش کرده است (به نقل از تقی پور، 1377).
پرسشنامه تاب آوری: مقیاس تاب آوری روان شناختی توسط کانرو دیویدسون (2003) ساخته شده است. این پرسشنامه 25 سوال دارد که به صورت 5 درجه ای توسط هر آزمودنی پاسخ داده می شود. ضریب پایایی باز آزمایی این مقیاس 81% بدست آمده است. ضریب همبستگی این مقیاس با مقابله آدامز و بلودن معنی دار می باشد (r=0/43 ,P<0/01). محمدی (1384) این مقیاس را برای استفاده در ایران انطباق داده است. سامانی و همکاران (1386) ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس را در دانشجویان 0.87 به دست آورده اند.
مدانلو (1388) در یک تحقیق مقدماتی بر روی دانشجویان ضریب پایایی این مقیاس را از طریق روش های آلفای کرونباخ و دو نیمه سازی محاسبه کرد. نتایج نشان داد که ضرایب آلفای کرونباخ و دو نیمه سازی به ترتیب 0.79 و 0.74 می باشند. همچنین برای بررسی ضریب روایی مقیاس تاب آوری از مقیاس عواطف مثبت و منفی و مقیاس شادی و افسردگی استفاده شد. نتایج نشان داد که مقیاس عواطف مثبت *** و منفی (r=0/45) و مقیاس شادی (r2=0/45) با مقیاس تاب آوری همبستگی معنی داری دارند (P<0/001) (کانرودیویدسون 2003).
روش آموزش حل مسئله اجتماعی
جلسات آموزش بر اساس (وزوریلا و ****، 1971) در شش جلسه و هر جلسه سک و نیم ساعت آموزش خواهد داده می شود.
جلسه اول: آشنایی با گروه، اجرای پیش آزمون و ارائه کلیات مفاهیم مورد نظر به صورت اجمالی مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد.
جلسه دوم: حساس نمودن دانش آموزان دچار ناتوانی یادگیری به مشکلات پیرامون خود و تشخیص آن، تعریف مشکل و درک آن به عنوان بخش طبیعی زندگی روزمره، توجه به احساسات به عنوان نشانه های مهمی از وجود مشکل و در پایان از هر یک از افراد خواسته می شود مشکلات خود را لیست کنند و در یک برگه بنویسند.
جلسه سوم: شناسایی احساسات اصلی و جهت گیری است، که مراحل توانایی شناخت مشکل، پذیرش آن به عنوان یک پدیده بالقوه قابل تغییر و قابل مبارزه است و اعتقاد به اینکه چارچوب حل مسئله یک راه حل مناسب برای برخورد با مشکلات است.
جلسه چهارم: تعریف و صورت بندی مسئله ارائه راه حل های بدیل و مناسب از طریق تعیین طیفی از پاسخ های محتمل و امکان موثرترین پاسخ از میان پاسخ ها. در این مرحله به افراد آموزش داده می شود که در هنگام درک مشکل، شناسایی مسئله، اولین کاری که باید انجام دهند این است که در یک لحظه شرایط جسمی و روانی خود را کنار بگذارند و مشخص کنند که مسئله چیست.
جلسه پنجم: تصمیم گیری و اجرای راه حل ها است. در این جلسه تصمیم گیری شامل پیش بینی پیامدهای احتمالی هر اقدام و توجه به سودمندی این پیامدها و اجرای راه حل تاکید خواهد شد.
جلسه ششم: بازبینی، ارزیابی شیوه و نمونه ها هست. در این جلسه ابتدا تکالیف دریافت و رفع اشکالات و ابهامات پرداخته شده سپس یکی از مسائل و تمرین ها به ص.رت گروهی و به اتفاق آزمودنی ها به بحث و تبادل نظر گذارده و روند آن طبق الگوی حل مسئله و مباحث گذشته و مرحله به مرحله، انجام می رسد. و در پایان نیم ساعت به اجرای پس آزمون اختصاص داده می شود.
د – جامعه آماري، روش نمونه‏گيري و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان):
روش این مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان مراجعه کننده به مراکز ناتوانی های یادگیری به مرکز استان اردبیل پایه اول تا پنجم ابتدایی مشغول به تحصیل هستند خواهد بود. در این پژوهش 40 نفر به صورت تصادفی انتخاب خواهد شد و 20 نفر در گروه آزمایش و 20 نفر دیگر از آن به عنوان گروه کنترل گماره خواهند شد.
هـ – روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل داده‏ها:
برای تحلیل داده ها این پژوهش از ابزار آمار توصیفی از جمله جداول فراوانی، میانگین و انحراف معیار استاندارد و برای بررسی فرضیه ها از آزمون کوواریانس و تحلیل چند متغیر (MANOVA) استفاده خواهد شد.
ث- منابع مورد استفاده (به ترتیب حروف الفبا):
-محمودی راد، آراسته، افقه، براتی سده (1386) بررسی نقش آموزش مهارت های ارتباطی و حل مسئله اجتماعی بر عزت نفس و هوشبهر دانش آموزان. ویژه برنامه توانبخشی در بیماران و اختلال های روانی
-دادفر (1390) اثربخشی آموزش حل مسئله اجتماعی بر خود کنترلی، خود کارآمدی و تکانشوری دانش آموزان دارای استعداد اعتیاد، پایان نامه کارشناسی ارشد.
-جوادیان، مجتبی (1380) مقدمه ای بر کودکان استثنایی چاپ چهارم، نشر آستان قدس رضوی، ص 30-40
-احمدی، رضا و اسدی، علی (آشنایی با کودکان استثنایی، چاپ اول ص 15-23)
-تقی پور، منوچهر (1377)، بررسی و مقایسه باورهای غیر منطقی در اختلالات روان تنی با افراد بهنجار. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی.
-خوشکام، ملک پور، مولوی (1387) اثر بخشی آموزش حل مسئله گروهی بر مهارت های اجتماعی دانش آموزان با آسیب بینایی، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، سال هشتم، شماره 2
-کاپلان و سادوک (2007) خلاصه روانپزشکی، ترجمه رضائی، چاپ اول، تهران، انتشارات ارجمند، ص 422-408
نریمانی، آقاجانی (1383) اختلالات یادگیری، چاپ اول، انتشارات باغ رضوان 1 تا 20
-مک موران، مک گرائر، (1391) حل مسئله اجتماعی و ارتکاب جرم، ترجمه خانجانی، فیروزیان، چاپ اول، تهران، انتشارات ارجمند.

فایل : 22 صفحه

فرمت : Word