مقاله در مورد تاثیر آموزش تنظیم هیجان بر بهزیستی روانشناختی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری

موضوع :
تاثیر آموزش تنظیم هیجان بر بهزیستی روانشناختی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری
تهیه و تنظیم :
معصومه بیک محمدی – سعید شفقتی
استاد مربوطه :
دکتر محمد نریمانی
بهار 92
/
بيان مسأله
یکی از مشکلات تحصیلی که باعث تشویق و مراجعات مکرر والدین به کلینیک های بالینی می شود اختلالات یادگیری است، و چون کودکان پایه و اساس جامعه فردای هر کشور را می سازند. اگر مورد بی توجهی قرار بگیرند نتایج جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت (حمید، 1385). مشخصه نتوانی یادگیری در کودکان یا نوجوانان پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوش کلی کودک است.
متن بازنگری شد DSM.IV (DSM-IN-TR) بنابه تعریف فلچر، لیون، فاجس و جاونس (2007) دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری نمی توانند در مهارت های مختلف تحصیلی مانند گوش دادن و خواندن جامع، مهارت های خواندن پایه، محاسبه ریاضیات و حل مسئله منطبق با سن و استانداردهای سطح نمره موفق باشند. بر همین اساس اختلالات یادگیری را در چهار طبقه تشخیص گنجانده شده است. اختلال خواندن، اختلال ریاضیات، اختلال بیان نوشتار، اختلال یادگیری نامشخص (NOS) (کاپلان، سادوک، 2007).
نتایج مطالعات بیانگر آن است که میزان شیوع این اختلالات از 2 درصد تا 30 درصد در نوسان است (نریمانی و رجبی، 1384). در DSM-IV-IR گفته شده که تقریباً 5 درصد دانش آموزان مدارس عمومی در ایالات متحده، دچار نوعی اختلال یادگیری هستند (آلتراس، 2007). فرا تحلیل بهراد (1384) نشان می دهد که میزان شیوع اختلال یادگیری در دانش آموزان ابتدایی 58/4 درصد می باشد و دانش آموزان پسر بیشتر از دانش آموزان دختر است. در مطالعه نریمانی و رجبی (1384) میزان شیوع اختلال یادگیری در استان اربیل 13 درصد گزارش شده است. میزانترک تحصیلی مدرسه برای کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال 40 درصد یعنی یک و نیم برابر متوسط است دادستانی، 1389، به نقل از نریمانی و همکاران). از جمله متغیرهایی که در کودکان ناتوان در یادگیری دچار مشکل است بهزیستی روان شناختی است. کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری به دلیل شکست های مکرری که در مدرسه و منزل با آن روبرو
می شوند، از نظر بهزیستی روان شناختی در سطح پایین تر از کودکان عادی قرار دارند (گروسمن ونیمن، 2004). ریف بهزیشتی روان شناختی را تلاش فرد بای تحق توانایی های بالقوه خود می داند. این مدل از طریق ادغام نظریه مختلف رشد فردی (مانند نظریه خود شکوفایی مزلو و شخص کامل راجرز) و عملکرد سازگارانه (مانند نظریه سلامت روانی جاهودا) شکل گرفته و گسترش یافته است (کامپتون، 2001). بهزیستی روان شناختی در مدل ریف و همکاران از شش مولفه تشکیل شده است: مولفه پذیرش خود و معنی داشتن نگرش مثبت به خود و زندگی گذشته خویش است. اگر فرد در ارزشیابی، استعدادها، توانایی ها و فعالیت های خود در کل احساس رضایت کند و رجوع به گذشته خود احساس خشنودی کند، کارکرد روانی مطلوبی خواهد داشت. مولفه خود مختری به احساس استقلال، خود کفایی و آزادی از هنجارها اطلاق می شود. داشتن ارتباط مثبت با دیگران دیگر مولفه این مدل به معنی داشتن رابطه با کیفیت و ارضا کننده با دیگران است. مولفه هدفمندی در زندگی به مفهوم دارا بودن اهداف دراز مدت و کوتاه مدت در زندگی و معنادار شمردن آن است. تسلط بر محیط مولفه دیگر این مدل به معنی توانایی فرد برای مدیریت زندگی و مقتضیات آن است. مولفه رشد شخصی به گشودگی نسبت به تجربیات جدید و داشتن رشد شخصی پیوسته باز می شود (هوسر اسپرینگرو پودروسکا، 2005). کوپر (2007) شیوع مشکلات بهزیستی روان شناختی را در افراد ناتوان در یادگیری در مقایسه با گروه کنترل بیشتر گزارش کرده است. ابون و مک کنکی (2006) در افراد مبتلا به ناتوان در یادگیری مشکلات روان شناختی از قبیل افسردگی، اضطراب، ناسازگاری اجتماعی، عواطف منفی را گزارش کرده اند.
از متغیرهای مهم دیگر تنظیم هیجان است که امروزه بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است . شواهد نشان میدهد که تنظیم هیجانی با موفقیت یا عدم موفقیت در حوزه های مختلف زندگی مرتبط است .
(شاته، مالو، تورسنت سون، بولار و روک، 2007، جاکوبسن، اسنو و همکاران، 2008).
اهمیت و ضرورت پژوهش
با توجه به اینکه کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری هوششان پایین تر از هکلاسانشان نیست و ظاهری طبیعی دارند و رشد وزن و قدشان نیز طبیعی است و مثل سایر کودکان بازی می کنند اما در فعالیت هایی چون خواندن، نوشتن و سخن گفتن و فهم ریاضی دچار مشکل بوده و در انجام تکالیف مدرسه دچار اشکال جدی هستند. با این وجود از مداخلات درمانی و آموزش مهارت های خواندن و ریاضی و بیان نوشتاری صورت نگیرد، در این کودکان با عدم بهبود روبرو خواهیم شد. و با توجه به این که پژوهش ها صورت گرفته بر روی این کودکان دچار ناتوان در یادگیر نشان می دهد که عدم پیشرفت تحصیل در آنها باعث خواهد شد که این کودکان نسبت به همسالان خود احساس حقارت کنند و این احساس باعث شده است که بهزیستی روان شناختی آنها پایین بیاید و دچار مشکلات عاطفی و اجتماعی شوند (کومار، ویلسون، 2002). و با توجه به اینکه بیش از یک قرت دانشمندان در پی درمان کودکان ناتوانی یادگیری هستند. و در بررسی اختلالات یادگیری، علاوه بر بررسی ادراک دیداری، هماهنگی دیداری – حرکتی، مسیرهای اداکی، حافظه کوتاه مدت، سازمان دهی ذهنی، سازمان های ادراک، بهزیستی روان شناختی ، توانش اجتماعی، حل مسئله، خودگردانی، احساس هدفمند، است که این کودکان از عدم پیشرفت خود دارند، مهمترین مسئله می تواند باشد. در دهه های گذشته درمان هایی چون رفتار درمانی، درمان شناختی رفتاری، درمان با استفاده از رایانه و غیره بر روی این کودکان صورت گرفته است ولی کمتر این درمان ها سعی کرده اند بر روی جنبه های روانی این کودکان کار کنند و فقط بیشتر در مورد نحوه یادگیری بیشتر این کودکان تاکید کرده اند. ما در این تحقیق مهارت های حل مسئله اجتماعی را بر روی این کودکان اجرا خواهیم کرد، به این دلیل که طبق تحقیقات انجام شده این کودکان در مسائل بهزیستی روانی، مشکل دارند که این مسئله باعث شده است که علاوه بر اینکه در زمینه تحصیلی افت کنند بلکه در زمینه روانی و کیفیت زندگی افت قابل توجهی می کنند (انجمن کودکان دارای ناتوانی یادگیری، 2002). این گونه مسائل و مشکلات تنها به
افت تحصیلی و اتلاف هزینه کشوری و خانواده ختم نمی شود، بلکه عدم آگاهی درست معلمان و والدین از این مسئله موجب سرزنش و تحقیر دانش آموزان دیگر نسبت به آنها و حس ناخوشایند خود، ضعف در توانش اجتماعی، کاهش اعتماد به نفس در روحیات آنها، عدم وجود خودگردانی این کودکان می شود. چه بسا بسیاری از این مشکلات قبل از ورود به دبستان و یا همان او دبستان قابل پیشگیری هستند و می توان با صرف زمانی اندک علل مشکل را شناسایی و درمان کرد و این مهارت ها را در آنها پرورش داد تا آنان بتوانند از حداکثر ظرفیت های ذهنی و توانمندی های خود بهره مند شوند. بنابراین شناخت صحیح این قشر عظیم و کوشش در رفع مشکلاتشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پس ما در این پژوهش بر آنیم که به وسیله آموزش مهارت های حل مسئله اجتماعی بتوانیم بهزیستی روان شناختی و این فراد در مورد زندگی شان را بهبود بخشیم.
مرور ادبیات و سوابق مربوطه
حاتمی فر، کافی، خوش روش ( ) در پژوهش خود نشان دادند که آموزش مهارت حل مسئله بر سازگاری اجتماعی فرزندان اثر داشته ولی بر پیشرفت تحصیلی آنان اثر معناداری نداشته است.
معتمدی و همکاران (1391) به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت های حل مسئله در افزایش کفایت اجتماعی دانش آموزان در خرده مقیاس های رفتاری، هیجانی و انگیزشی موثر بوده استو وارد کردن این مباحث بر کتاب های درسی می تواند در ارتقا کیفیت زندگی دانش آموزان بسیار تاثیرگذار باشد.
محمودی راد و همکاران (1386) به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت های ارتباطی و حل مسئله اجتماعی بر اعتماد به نفس و هوشبهر دانش آموزان تاثیر مثبتی دارد.
میر موسوی (1386) در پژوهش خود نشان داده است که 1- آموزش مهارت های حل مسئله بر ارتقای انگیزش پیشرفت دانش آموزان موثر نبوده است 2- آموزش مهارت های حل مسئله سازگاری دانش آموزان در بعد حمایت اجتماعی تاثیر نداشته است 3- آموزش مهارت مذکور بر ارتقای میزان سازگاری در بعد آموزش تاثیر داشته است و
موجب ارتقای میزان سازگاری آموزش دانش آموزان شده است 4- آموزش مهارت حل مسئله بر میزان سازگاری در بعد عاطفی دانش آموزان موثر نبوده است 5- آموزش مهارت حل مسئله بر میزان سازگاری در بعد کلی تاثیر داشته است.
سالم (1387) در پایان نامه خود به این نتیجه رسید که آموزش مهارت حل مسئله بر میزان توجه کودکان ADHD اثر گذار نبوده است. اما از سوی دیگر آموزش مهارت حل مسئله بر کودکان ADHD در مهارت اجتماعی و مهارت های حل مسئله منجر به افزایش معنی داری در این کودکان شده است.
دادفر (1390) در پژوهش پایان نامه ارشد خود به این نتیجه رسید که آموزش حل مسئله اجتماعی بر متغیرهای روان شناختی نظیر خودکنترلی، خود کارآمدی و کاهش تکانشوری دانش آموزان موثر می باشد.
خوشکام، ملک پور، مولوی (1387) از یافته های به دست آمده نتیجه گرفتند که شرکت دانش آموزان با آسیب بینایی در جلسات آموزش حل مسئله، میزان مهارت های اجتماعی آنان را افزایش و مشکلات رفتاری آنان را کاهش می دهد.
در پژوهشي فراسروهمكاران(2006) به آموزش حل مسئله جهت كاهش خشونت كودكان پرداخته اند و نتيجه گرفته اند كه كودكاني كه در برنامه آموزشي شركت كرده بودند به نحو آشكاري نيست به ديگر كودكان پرخاشگر، رقابت اجتماعي بيشتر و پرخاشگري كمتر را گزارش كردند.
توماس : جي و همكاران (2007) در پژوهشي خودنشان دادن كه حل مسئله اجتماعي در دوران 17-20 سالگي افزايش مي يابد و بعد از سن 60-80 سالگي كاهش يابد و تكانشگر و بي دقتي در بين گروه بزرگسالان بيشتر زا گروه جوانان است.
شاون و همكاران (2004) به اين نتيجه رسيد كه آموزش حل مسئله اجتماعي بر افزايش شايستگي اجتماعي دانش آموزان داراي اختلال يادگيري بسيار مهم است. زيرا در اين كودكان ترك تحصيل و تنهايي و بزهكاري بيشتر است.
رولانك و همكاران (2008) در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيدن كه آموزش حل مسئله در تنظيم رفتاري دانش آموزان اختلال يادگيري موثر است.
چانگ (2002) در بررسي خود نشان داد كه حل مسئله اجتماعي تاثير بسزايي در استرس زندگي و افكار خودكشي در دانش آموزان دبيرستاني دارد، كه با آموزش آن مي توان از ميزان خود كشي را در آنها كاهش داد.
ليون و همكاران(1989) در تحقيقات خود نشان دادن كه حل مسئله ضعيف در دانش آموزان اختلال يادگيري زياد است و شناسايي اين دانش آموزان و آموزش حل مسئله از الزامات مي باشد.
اهداف مشخص تحقيق
هدف کلی: هدف کلی این پژوهش تعیین تنظیم هیجان بر بهزیستی روان شناختی، دانش آموزان اختلالات یادگیری است.
اهداف جزئی:
تنظیم هیجان بر بهزیستی روان شناختی، دانش آموزان اختلالات یادگیری موثر است.
تنظیم هیجان بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است
بهزیستی روانشناختی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است.
تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني
ناتوانی یادگیری
ناتوانی یادگیری نوعی اختلال عصبی است که یک یا چند فرآیند روانی اصلی در یادگیری یا حرف زدن یا نوشتن را تحت تاثیر قرار می دهد. ناتوانی ممکن است خودش را در یک توانایی ناقص در شنیدن، اندیشیدن، حرف زدن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا محاسبات ریاضی بروز دهد (کرک و گالاگر، 2001 به نقل از جوادیان 1380).
مشخصه اختلالات یادگیری در کودک یا نوجوان عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوشی کودک است. برای این کودکان اغلب دشوار پایاپای همسالانش در برخی موضوعات تحصیلی پیش روند، اما در سایر موضوعات موارد درسی عملکرد خوبی دارند.
تعریف عملیاتی
در این پژوهش دانش آموزانی که به مراکز ناتوانی یادگیری استان اردبیل مراجعه کرده و بر اساس DSM-IV اختلال ناتوانی یادگیری تشخیص داده شده اند.
بهزیستی روان شناختی
ریف بهزیستی روانشناختی را تلاش برای کمال در جهت تحقق توانایی های بالقوه واقعی فردی می داند. در این دیدگاه بهزیستی به معنای تلاش برای استعلاء و ارتقاء است که در تحقق استعدادها و توانایی های فرد متجلی می شود (ریف 1995).
تنظیم هیجان
تنظیم هیجان شامل ایجاد افکار و رفتارهایی ست که به افراد آگاهی می دهد که چه نوع هیجانی دارند، چه هنگام این هیجان در آنها پدید می آید و چگونه باید آن را ابراز نمایند(گروس، 1999-1998).در این پژوهش منظوراز تنظیم شناختی هیجان نمره ای است که فرد در مقیاس تنظیم هیجان گراس و جان (2003)بدست می آورد .مقیاس اندازه گیری این متغیر فاصله ای است.
جامعه آماري
جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان مراجعه کننده به مراکز ناتوانی های یادگیری به مرکز استان اردبیل پایه اول تا پنجم ابتدایی مشغول به تحصیل هستند خواهد بود. در این پژوهش 40 نفر به صورت تصادفی انتخاب خواهد شد
ابزار پژوهش
این پرسشنامه توسط ریف در سال 1989 ساخته شده و در سال 2002 مورد تجدید نظر قرار گرفته است و تعداد آیتم های این پرسشنامه 54 آیتم می باشد (هوسر و همکاران،
2005). این پرسشنامه شش عامل خود مختاری، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود را مس ینجد، ضمن اینکه مجموعه این شش عامل به صورت نمره کلی بهزیستی روان شناختی را محاسبه می کند. این آزمون نوعی خود سنجی است که در مقیاس شش درجه ای 0.1 کاملاً موافقم تا کاملا مخالفم نمره گذاری می شود. در پژوهش (کهکی، 1384)، همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ، 0.92 و ضریب همبستگی به دست آمده از طریق باز آزمایی برای کل مقیاس 0.76 و برای خرد مقیاس بین 0.97 تا 0.73 بوده که همگی در سطح P<0.01 معنی دار است.
یحیی زاده (1384) روایی محتوای و سازه ای آزمون فوق را مطلوب و بالا گزارش کرده است (به نقل از تقی پور، 1377).
روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل داده‏ها
برای تحلیل داده ها این پژوهش از ابزار آمار توصیفی از جمله جداول فراوانی، میانگین و انحراف معیار استاندارد و برای بررسی فرضیه ها از آزمون کوواریانس و تحلیل چند متغیر (MANOVA) استفاده خواهد شد.

فایل : 13 صفحه

فرمت : Word