مقاله قانون بیمه بیکاری

قانون‌ بيمه‌ بيكاری مصوب‌ 26/6/1369 مجلس‌ شورای اسلامي‌
* ماده‌ 1. كليه‌ مشمولين‌ قانون‌ تأمين‌ اجتماعی كه‌ تابع‌ قوانين‌ كار و كار كشاورزی هستند مشمول‌ مقررات‌ اين‌ قانون‌ میباشند.تبصره‌. گروههای زير از شمول‌ مقررات‌ اين‌ قانون‌ مستثنی هستند:1. بازنشستگان‌ و از كارافتادگان‌ كلی.2. صاحبان‌ حرف‌ و مشاغل‌ آزاد و بيمه‌شدگان‌ اختياری.3. اتباع‌ خارجی.* ماده‌ 2. بيكار از نظر اين‌ قانون‌ بيمه‌شده‌ای است‌ كه‌ بدون‌ ميل‌ و اراده‌ بيكار شده‌ و آماده‌ كار باشد.تبصره‌ 1. بيمه‌شدگانی كه‌ به‌ علت‌ تغييرات‌ ساختار اقتصادی واحد مربوطه‌ به‌ تشخيص‌ وزارتخانه‌ ذيربط‌ و تأييد شورای عالی كار بيكار موقت‌ شناخته‌ شوند نيز مشمول‌ مقررات‌ اين‌ قانون‌ خواهند بود.تبصره‌ 2. بيمه‌شدگانی كه‌ به‌ علت‌ بروز حوادث‌ قهريه‌ و غير مترقبه‌ از قبيل‌ سيل‌، زلزله‌، جنگ‌، آتش‌سوزی، و… بيكار میشوند با معرفی واحد كار و امور اجتماعی محل‌ از مقرری بيمه‌ بيكاری استفاده‌ خواهند كرد.* ماده‌ 3. بيمه‌ بيكاری به‌ عنوان‌ يكی از حمايت‌های تأمين‌ اجتماعی است‌ و سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی مكلف‌ است‌ با دريافت‌ حق‌ بيمه‌ مقرر، به‌ بيمه‌شدگانی كه‌ طبق‌ مقررات‌ اين‌ قانون‌ بيكار میشوند مقرری بيمه‌ بيكاری پرداخت‌ نمايد.* ماده‌ 4. بيمه‌شده‌ بيكار با معرفی كتبی واحد كار و امور اجتماعی محل‌ از مزايای اين‌ قانون‌ منتفع‌ خواهد شد.تبصره‌. بيكاران‌ مشمول‌ اين‌ قانون‌ كليه‌ حقوق‌ و مزايا و خسارات‌ مربوطه‌ (موضوع‌ قانون‌ كار) را دريافت‌ خواهند نمود.* ماده‌ 5. حق‌ بيمه‌ بيكاری به‌ ميزان‌ (3%) مزد بيمه‌شده‌ میباشد كه‌ كلاً توسط‌ كارفرما تأمين‌ و پرداخت‌ خواهد شد.تبصره‌. مزد بيمه‌شده‌ و نحوه‌ تشخيص‌ تعيين‌ حق‌ بيمه‌ بيكاری، چگونگی وصول‌ آن‌، تكليف‌ بيمه‌شده‌ و كارفرما و همچنين‌ نحوه‌ رسيدگی به‌ اعتراض‌، تخلفات‌ و ساير مقررات‌ مربوطه‌ در اين‌ مورد براساس‌ ضوابطی است‌ كه‌ برای حق‌ بيمه‌ ساير حمايتهای تأمين‌ اجتماعی در قانون‌ و مقررات‌ تأمين‌ اجتماعی پيش‌بينی شده‌ است‌.* ماده‌ 6. بيمه‌شدگان‌ بيكار در صورت‌ احراز شرايط‌ زير استحقاق‌ دريافت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری را خواهند داشت‌.الف‌. بيمه‌ شده‌ قبل‌ از بيكار شدن‌ حداقل‌ (6) ماه‌ سابقه‌ پرداخت‌ حق‌ بيمه‌ را داشته‌ باشد. مشمولين‌ تبصره‌ (2) ماده‌ (2) اين‌ قانون‌ از شمول‌ اين‌ بند مستثنی میباشند.ب‌. بيمه‌شده‌ مكلف‌ است‌ ظرف‌ (30) روز از تاريخ‌ بيكاری با اعلام‌ مراتب‌ بيكاری به‌ واحدهای كار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال‌ به‌ كار تخصصی و يا مشابه‌ آن‌ اطلاع‌ دهد. مراجعه‌ بعد از سی روز با عذر موجه‌ و با تشخيص‌ هيأت‌ حل‌ اختلاف‌ تا سه‌ ماه‌ امكان‌پذير خواهد بود.ج‌. بيمه‌شده‌ بيكار مكلف‌ است‌ در دوره‌های كارآموزی و سوادآموزی كه‌ توسط‌ واحد كار و امور اجتماعی و نهضت‌ سوادآموزی و يا ساير واحدهای ذيربط‌ با تأييد وزارت‌ كار و امور اجتماعی تعيين‌ میشود شركت‌ نموده‌ و هر دو ماه‌ يكبار گواهی لازم‌ در اين‌ مورد را به‌ شعب‌ تأمين‌ اجتماعی، تسليم‌ نمايد.تبصره‌ 1. كارگرانی كه‌ در زمان‌ دريافت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری به‌ شغل‌ يا مشاغلی گمارده‌ شوند كه‌ ميزان‌ حقوق‌ و مزايای آن‌ از مقرری بيمه‌ بيكاری متعلقه‌ كمتر باشد مابه‌التفاوت‌ دريافتی بيمه‌شده‌ از حساب‌ صندوق‌ بيمه‌ بيكاری پرداخت‌ خواهد شد.تبصره‌ 2. مدت‌ دريافت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری جزء سوابق‌ پرداخت‌ حق‌ بيمه‌ بيمه‌شده‌ از نظر بازنشستگی، از كارافتادگی و فوت‌ محسوب‌ خواهد شد.* ماده‌ 7. مدت‌ پرداخت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری و ميزان‌ آن‌ بشرح‌ زير است‌:الف‌. جمع‌ مدت‌ پرداخت‌ مقرری از زمان‌ برخورداری از مزايای بيمه‌ بيكاری اعم‌ از دوره‌ اجرای آزمايشی و يا دائمی آن‌ برای مجردين‌ حداكثر (36) ماه‌ و برای متأهلين‌ يا متكفلين‌ حداكثر (50) ماه‌ براساس‌ سابقه‌ كلی پرداخت‌ حق‌ بيمه‌ و به‌ شرح‌ جدول‌ زير میباشد:حداكثر مدت‌ استفاده‌ از مقرری جمعاً با احتساب‌ دوره‌های قبلیسابقه‌ پرداخت‌ حق‌ بيمه‌ برای مجردين‌ برای متأهلين‌ يا متكفلين‌از (6) ماه‌ لغايت‌ (24) ماه‌ (6) ماه‌ (12) ماه‌از (25) ماه‌ لغايت‌ (120) ماه‌ (12) ماه‌ (18) ماه‌از (121) ماه‌ لغايت‌ (180) ماه‌ (18) ماه‌ (26) ماه‌از (181) ماه‌ لغايت‌ (240) ماه‌ (26) ماه‌ (36) ماه‌از (241) ماه‌ به‌ بالا (36) ماه‌ (50) ماه‌
تبصره‌. افراد مسن‌ مشمول‌ اين‌ قانون‌ كه‌ دارای 55 سال‌ سن‌ و بيشتر میباشند مادامی كه‌ مشغول‌ به‌ كار نشده‌اند میتوانند تا رسيدن‌ به‌ سن‌ بازنشستگی تحت‌ پوشش‌ بيمه‌ بيكاری باقی بمانند.ب‌. ميزان‌ مقرری روزانه‌ بيمه‌شده‌ بيكار معادل‌ (55%) متوسط‌ مزد يا حقوق‌ و يا كارمزد روزانه‌ بيمه‌شده‌ میباشد. به‌ مقرری افراد متأهل‌ يا متكفل‌، تا حداكثر (4) نفر از افراد تحت‌ تكفل‌ به‌ ازاء هر يك‌ از آنها به‌ ميزان‌ (10%) حداقل‌ دستمزد افزوده‌ خواهد شد. در هر حال‌ مجموع‌ دريافتی مقرریبگير نبايد از حداقل‌ دستمزد، كمتر و از (80%) متوسط‌ مزد يا حقوق‌ وی بيشتر باشد.ج‌. مقرری بيمه‌ بيكاری از روز اول‌ بيكاری قابل‌ پرداخت‌ است‌.تبصره‌ 1. متوسط‌ مزد يا حقوق‌ روزانه‌ بيمه‌شده‌ بيكار به‌ منظور محاسبه‌ مقرری بيمه‌ بيكاری عبارتست‌ از جمع‌ كل‌ دريافتی بيمه‌شده‌ كه‌ به‌ مأخذ آن‌ حق‌ بيمه‌ دريافت‌ شده‌ در آخرين‌ 90 روز قبل‌ از شروع‌ بيكاری تقسيم‌ بر روزهای كار و در مورد بيمه‌شدگانی كه‌ كارمزد دريافت‌ میكنند آخرين‌ مزد عبارتست‌ از جمع‌ كل‌ دريافتی بيمه‌شده‌ كه‌ به‌ مأخذ آن‌ حق‌ بيمه‌ دريافت‌ شده‌ در آخرين‌ 90 روز قبل‌ از شروع‌ بيكاری تقسيم‌ بر 90 در صورتی كه‌ بيمه‌شده‌ كارمزد، ظرف‌ (3) ماه‌ مذكور مدتی از غرامت‌ دستمزد استفاده‌ نموده‌ باشد متوسط‌ مزدی كه‌ مبنای محاسبه‌ غرامت‌ دستمزد قرار گرفته‌ به‌ منزله‌ دستمزد ايام‌ بيكاری تلقی و در محاسبه‌ منظور خواهد شد.تبصره‌ 2. افراد تحت‌ تكفل‌ موضوع‌ اين‌ ماده‌ عبارتند از:1. همسر (زن‌ يا شوهر)
2. فرزندان‌ اناث‌ مادام‌ كه‌ ازدواج‌ ننموده‌ و فاقد حرفه‌ و شغل‌ باشند.3. فرزندان‌ ذكور كه‌ سن‌ آنان‌ كمتر از هجده‌ سال‌ تمام‌ باشد و يا منحصراً به‌ تحصيل‌ اشتغال‌ داشته‌ و يا طبق‌ نظر پزشك‌ معتمد سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی، از كارافتاده‌ كلی باشند.4. پدر و مادر كه‌ سن‌ پدر از (60) سال‌ متجاوز باشد و يا طبق‌ نظر پزشك‌ معتمد سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی از كارافتاده‌ كلی باشند و در هر حال‌ معاش‌ آنان‌ منحصراً توسط‌ بيمه‌شده‌ تأمين‌ گردد.5. خواهر و برادر تحت‌ تكفل‌ در صورت‌ داشتن‌ شرايط‌ مربوط‌ به‌ فرزندان‌ اناث‌ و ذكور، مذكور در بندهای (2) و (3) اين‌ تبصره‌.تبصره‌ 3. دريافت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری مانع‌ از دريافت‌ مستمری جزئی نمیگردد.تبصره‌ 4. در صورت‌ بيكاری زوجين‌ فقط‌ يكی از آنان‌ (زن‌ يا شوهر) محق‌ به‌ استفاده‌ از افزايش‌ مقرری به‌ ازاء هر يك‌ از فرزندان‌ خواهد بود.تبصره‌ 5. بيمه‌شده‌ بيكار و افراد تحت‌ تكفل‌، در مدت‌ دريافت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری از خدمات‌ درمانی موضوع‌ بندهای «الف‌» و «ب‌» ماده‌ (3) قانون‌ تأمين‌ اجتماعی استفاده‌ خواهند كرد.تبصره‌ 6. مقرری بيمه‌ بيكاری مانند ساير مستمريهای تأمين‌ اجتماعی از پرداخت‌ هر گونه‌ ماليات‌ معاف‌ خواهد بود.* ماده‌ 8. در موارد زير مقرری بيمه‌ بيكاری قطع‌ خواهد شد:الف‌. زمانی كه‌ بيمه‌شده‌ مجدداً اشتغال‌ به‌ كار يابد.ب‌. بنا به‌ اعلام‌ واحد كار و امور اجتماعی محل‌ و يا نهضت‌ سوادآموزی و ساير واحدهای ذيربط‌ از طريق‌ وزارت‌ كار و امور اجتماعی، بيمه‌شده‌ بيكار بدون‌ عذر موجه‌ از شركت‌ در دوره‌های كارآموزی يا سوادآموزی خودداری نمايد.ج‌. بيمه‌شده‌ بيكار از قبول‌ شغل‌ تخصصی خود و يا شغل‌ مشابه‌ پيشنهادی خودداری ورزد.د. بيمه‌شده‌ بيكار ضمن‌ دريافت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری مشمول‌ استفاده‌ از مستمری بازنشستگی و يا از كارافتادگی كلی شود.ه. بيمه‌شده‌ به‌ نحوی از انحاء با دريافت‌ مزد ايام‌ بلاتكليفی به‌ كار مربوطه‌ اعاده‌ گردد.تبصره‌ 1. در صورتی كه‌ پس‌ از پرداخت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری محرز شود كه‌ بيكاری بيمه‌شده‌، ناشی از ميل‌ و اراده‌ او بوده‌ است‌ كارگر موظف‌ به‌ استرداد وجوه‌ دريافتی به‌ سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی خواهد بود. مشمولين‌ بند (هـ) اين‌ ماده‌ نيز مكلف‌ به‌ بازپرداخت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری دريافتی، به‌ سازمان‌ مذكور میباشند.تبصره‌ 2. چنانچه‌ بيمه‌شده‌ بيكار اشتغال‌ مجدد خود را مكتوم‌ داشته‌ و مقرری بيمه‌ بيكاری را دريافت‌ كرده‌ باشد، ملزم‌ به‌ بازپرداخت‌ مقرری دريافتی از تاريخ‌ اشتغال‌ خواهد بود.تبصره‌ 3. دريافت‌ كمك‌ هزينه‌ حين‌ كارآموزی مانع‌ استفاده‌ از مقرری بيمه‌ بيكاری نخواهد بود.* ماده‌ 9. كارفرمايان‌ موظفند با هماهنگی شوراهای اسلامی و يا نمايندگان‌ كارگران‌ فهرست‌ محلهای خالی شغل‌ را كه‌ ايجاد میشوند به‌ مراكز خدمات‌ اشتغال‌ محل‌ اعلام‌ نمايند. محلهای شغلی مذكور (به‌ استثنای رده‌های شغلی كارشناسی به‌ بالا) منحصراً توسط‌ مراكز خدمات‌ اشتغال‌ و با معرفی بيكاران‌ تأمين‌ میگردد.تبصره‌ 1. دولت‌ مكلف‌ است‌ همه‌ ساله‌ از طريق‌ سيستم‌ بانكی و منابع‌ اعتباری سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی و با استفاده‌ از اعتبارات‌ قرض‌الحسنه‌، طرحهای اشتغال‌زای مشخصی را جهت‌ اشتغال‌ به‌ كار بيكاران‌ مشمول‌ اين‌ قانون‌ در بودجه‌ سالانه‌ كشور پيش‌بينی و رأساً يا از طريق‌ شركتهای تعاونی و يا خصوصی و با نظارت‌ وزارت‌ كار و امور اجتماعی به‌ مورد اجراء گذارد.تبصره‌ 2. بيكاران‌ مشمول‌ اين‌ قانون‌ در اخذ پروانه‌های كسب‌ و كار و موافقت‌ اصولی و تأسيس‌ واحدهای اقتصادی از وزارتخانه‌های صنعتی، كشاورزی و خدماتی با معرفی وزارت‌ كار و امور اجتماعی در اولويت‌ قرار خواهند داشت‌.تبصره‌ 3. سازمان‌ آموزش‌ فنی و حرفه‌ای وزارت‌ كار و امور اجتماعی مكلف‌ است‌ همزمان‌ با اجرای قانون‌ بيمه‌ بيكاری، آموزش‌ مهارتهای مورد نياز بازار كار و نيز بازآموزی و تجديد مهارت‌ كارگران‌ تحت‌ پوشش‌ بيمه‌ بيكاری موضوع‌ بند «ج‌» ماده‌ (7) اين‌ قانون‌ را در مراكز آموزش‌ فنی و حرفه‌ای و يا مراكز آموزش‌ جوار كارخانجات‌ فراهم‌ نمايد. هزينه‌های مربوط‌ از محل‌ اعتبارات‌ حساب‌ صندوق‌ بيمه‌ بيكاری مطابق‌ آئين‌نامه‌ای كه‌ به‌ پيشنهاد سازمانهای آموزش‌ فنی و حرفه‌ای كشور و تأمين‌ اجتماعی تهيه‌ و به‌ تصويب‌ وزرای كار و امور اجتماعی و بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكی خواهد رسيد قابل‌ پرداخت‌ است‌.تبصره‌ 4. نهضت‌ سوادآموزی موظف‌ است‌ با همكاری كارفرمايان‌ و وزارتخانه‌های ذيربط‌ نسبت‌ به‌ تشكيل‌ كلاسهای سوادآموزی برای بیسوادان‌ مشمول‌ اين‌ قانون‌ اقدام‌ نمايد.* ماده‌ 10. سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی مكلف‌ است‌ حسابهای درآمد حق‌ بيمه‌ بيكاری و پرداخت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری موضوع‌ اين‌ قانون‌ را جداگانه‌ نگهداری و در صورتهای مالی خود منعكس‌ نمايد و گزارش‌ عملكرد مالی خود را هر سال‌ يكبار به‌ وزير بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكی و وزير كار و امور اجتماعی و شورای اقتصاد ارائه‌ نمايد.* ماده‌ 11. وزارت‌ كار و امور اجتماعی و سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی مجری اين‌ قانون‌ خواهند بود.* ماده‌ 12. سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی مكلف‌ است‌ هزينه‌های موضوع‌ اين‌ قانون‌ را منحصراً از محل‌ درآمدهای ناشی از آن‌ تأمين‌ نمايد.هزينه‌های اداری و پرسنلی هر دو دستگاه‌ مجری قانون‌ به‌ طوری كه‌ از (10%) ميزان‌ مقرری پرداختی به‌ بيمه‌شدگان‌ تجاوز ننمايد با تأييد وزير بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكی و وزير كار و امور اجتماعی تعيين‌ و تخصيص‌ داده‌ میشود.* ماده‌ 13. زمان‌ اجرای اين‌ قانون‌ از زمان‌ اتمام‌ قانون‌ آزمايشی بيمه‌ بيكاری (6/5/1369) لازم‌الاجراء است‌.* ماده‌ 14. آئين‌نامه‌ اجرائی اين‌ قانون‌ ظرف‌ يكماه‌ توسط‌ وزارت‌ كار و امور اجتماعی و سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی تهيه‌ و به‌ تصويب‌ هيأت‌ وزيران‌ خواهد قانون‌ فوق‌ مشتمل‌ بر چهارده‌ ماده‌ و بيست‌ و يك‌ تبصره‌ در جلسه‌ علنی روز دوشنبه‌ مورخ‌ بيست‌ و ششم‌ شهريورماه‌ يكهزار و سيصد و شصت‌ و نه‌ مجلس‌ شورای اسلامی تصويب‌ و در تاريخ‌ 10/7/1369 به‌ تأييد شورای نگهبان‌ رسيده‌ است‌.
آئين‌نامه‌ اجرائی قانون‌ بيمه‌ بيكاریمصوب‌ 12/10/1369 هيأت‌ وزيران‌* ماده‌ 1. قانون‌ بيمه‌ بيكاری مصوب‌ 26/6/1369 در اين‌ آئين‌نامه‌ اختصاراً قانون‌ ناميده‌ میشود.* ماده‌ 2. كليه‌ مديران‌ و كارفرمايان‌ كارگاهها، مؤسسات‌ توليدی (صنعتی و كشاورزی)، خدمات‌ فنی و خدماتی دارای كاركنان‌ مشمول‌ قانون‌ تأمين‌ اجتماعی كه‌ تابع‌ قوانين‌ كار يا كار كشاورزی هستند موظف‌ به‌ اجرای مقررات‌ اين‌ آئين‌نامه‌ میباشند.هيأت‌ وزيران‌ در جلسه‌ مورخ‌ 26/10/1378 در اجرای ماده‌ (2) قانون‌ بيمه‌ بيكاری ــ مصوب‌ 1369 ــ و آيين‌نامه‌ اجرايی آن‌ مقرر نمود:1. كارگران‌ فصلی در صورتی كه‌ در يك‌ فصل‌ كار بيكار شوند مشمول‌ استفاده‌ از مقرری بيمه‌ بيكاری خواهند بود.2. كارگران‌ دارای قرارداد با مدت‌ معين‌ در صورتی كه‌ در مدت‌ قرارداد بيكار شوند مشمول‌ استفاده‌ از مقرری بيمه‌ بيكاری خواهند بود.3. كارگران‌ دارای قرارداد با مدت‌ معين‌ در صورتی كه‌ ماهيت‌ كار آنان‌ دايمی باشد، در صورت‌ بيكاری در پايان‌ قرارداد مورد حمايت‌ قرار گرفته‌ و سازمان‌ تأمين‌ اجتماعی لازم‌ است‌ از منابع‌ صندوق‌ بيمه‌ بيكاری نسبت‌ به‌ پرداخت‌ مقرری بيمه‌ بيكاری اقدام‌ نمايد.