مقاله سرطان ريه

سرطان ريه
سرطان ريه نوعي بيماري است که در آن رشد بافت بدخيم در يک يا هر دو ريه ايجاد مي‌شود. سرطان ريه رايج ترين سرطان در سراسر جهان است و بيش از ۸۰٪ بيماران مبتلا به اين سرطان در فاصله ۵ سال از زمان تشخيص بيماري جان خود را از دست مي‌دهند.
[ويرايش] انواع
با توجه به سلولي که دچار تراريختي و سرطان شده‌است اشکال مختلفي از سرطان ريه وجود دارد که هر کدام نشانه‌هاي خود را دارند؛شايع ترين اشکال سرطان ريه عبارتند از:
سرطان ريه با ياخته‌هاي کوچک (Small cell lung cancer): ياخته‌هاي سرطاني نوع کوچک در زير ميکروسکوپ به شکل جوي دو سر ديده مي‌شود و به آن سرطان جو شکل (Oat-shaped) نيز گفته مي‌شود. روند رشد اين نوع سرطان ريه سريع است و در مدت زمان کوتاهي در اندام‌هاي ديگر پراکنده مي‌شود. حدود ۲۰٪ سرطانهاي ريه از اين نوع است.
سرطان ريه با ياخته‌هاي غير کوچک (Non-small cell lung cancer): اين نوع سرطان ريه با توجه به نوع سلول موجود در بافت ريه که دچار تراريختي و سرطان شده‌است تعريف مي‌شود. اشکال مختلفي از اين نوع سرطان وجود دارد؛
سرطان بافت بشره‌اي (Squamous cell carcinoma): اين سرطان از شا يع‌ترين انواع سرطان ريه‌است و شروع آن معمولاً از نايچه‌ها است و در مقايسه با ديگر اشکال سرطان ريه رشد آهسته تري دارد و مدت‌ها طول مي‌کشد تا به اندام‌هاي ديگر سرايت کند.
سرطان غده‌هاي ترشح کننده مخاط و رگ‌هاي لنفاوي (Adenocarcinoma) : اين نوع سرطان ريه معمولاً در زير بافت پوششي نايچه‌ها يا در مجاري لنفاوي کناره خارجي ريه رشد مي‌کند.
سرطان ريه با ياخته‌هاي بزرگ (Large cell carcinoma): اين نوع سرطان اغلب در شاخه‌هاي کوچکتر نايچه‌ها ديده مي‌شود.
از هر ۵ مورد سرطان ريه يکي از آنها از نوع ياخته‌هاي کوچک و بقيه از نوع غير کوچک است. نوع کميابي از سرطان ريه نيز به نام مزوتليوما (mesothelioma) وجود دارد. اين نوع سرطان ريه موجب تراريختي بافت پوششي ريه مي‌شود و در افرادي تظاهر مي‌کند که در تماس با آزبست (پنبه نسوز) بوده‌اند.
[ويرايش] علائم هشدار دهنده سرطان ريه
افزايش و يا شدت سرفه در فرد سيگاري
سرفه همراه با خلط خوني
تنگي نفس دراثر فعاليت
خس خس سينه به صورت حاد
درد مبهم و يا مشخص در قفسه سينه
خشن شدن صدا يا تغيير آن به شکلي که بهبود پيدا نکند
عفونت‌هاي مکرر ريه و مجاري تنفسي
کاهش وزن
بي اشتهايي
تورم در ناحيه گردن و صورت
ضعف و خستگي مفرط
علاوه بر نشانه‌هاي فوق ممکن است عوارضي در بيمار ظاهر شود که ارتباطي با سرطان ريه نداشته باشد و به سرايت سرطان به اندام‌هاي ديگر بدن مربوط باشد. در چنين مواردي بيمار از سردرد، احساس ضعف عمومي، سهولت شکستگي و آسيب پذيري استخوان‌ها، انواع خونريزي و لخته
شدن غير عادي خون شکايت مي‌کند. سرطان ريه درمراحل ابتدايي هيچ نشانه‌اي ندارد و بيماران اغلب زماني به پزشک مراجعه مي‌کنند که بيماري در مراحل پيشرفته قرار دارد و در نتيجه آمار مرگ اين نوع سرطان رقم بالايي دارد.
[ويرايش] سبب‌شناسي
پژوهش‌هاي آماري و باليني روند بدخيمي بيماري سرطان ريه را به اين عوامل ارتباط مي‌دهند:
اعتياد به دخانيات:خطر ابتلا به سرطان ريه با افزايش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو رابطهً مستقيم دارد و هرچه سن شروع استعمال دخانيات پائين تر باشد عامل مستعد کننده و پيشتاز در ابتلاي به سرطان ريه افزايش پيدا مي‌کند.
آلاينده‌هاي موجود در هواي محيط زيست و محل کار- موادي چون آزبست (پنبه نسوز)، گاز رادون (گازي بي رنگ و بي بو که از تجزيه طبيعي اورانيم در آب ، خاک و مصالح ساختماني قديمي توليد مي‌شود)، اورانيوم و نيکل عامل مستعد کننده و پيشتاز در درچار شدن به سرطان ريه هستند.
عوامل ژنتيکي:وجود سابقه سرطان ريه بين اعضاي نزديک خانواده احتمال ابتلا به اين سرطان را افزايش مي‌دهد.
عوامل ايمنولوژيک(ايمني): نارسايي مکانيسم ايمني طبيعي بدن عاملي مستعد کننده در ايجاد سرطان ريه شناخته شده‌است.
سن:افراد بالاي ۶۰ سال بيشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه هستند و بايد بيشتر مراقب علائم هشدار دهنده اين بيماري باشند.
[ويرايش] روند تشخيص
با توجه به وضيعت عمومي سلامت فرد، بررسي‌هاي تشخيص سرطان ريه ممکن است شامل:
عکسبرداري از ريه‌ها با تابش اشعه X
آزمايش خلط
سي تي اسکن (Computerised tomography scan): در اين روش دستگاه سي تي اسکن با گرفتن تعدادي عکس توسط اشعه ايکس، تصويري سه بعدي از بدن را نشان مي‌دهد و از اين طريق محل و اندازه دقيق ضايعه و پراکندگي تومور ريه به بخش‌هاي ديگر قفسه سينه يا اندام‌هاي دورتر مانند کبد مشخص مي‌شود.
سي تي اسکن دوراني يا اسپايرال (Spiral CT scan): در اين روش يک دستگاه کامپيوتري سي تي اسکن با حرکات دوراني به دور بدن بيمار در هر دور بيش از صد تصوير از بدن بيمار مي‌گيرد. در سي تي اسکن دوراني ضايعات کوچکي که از طريق سي تي اسکن معمولي قابل روئت نيست، مشاهده مي‌شود.
پرتونگاري با استفاده از تشديد ميدان مغناطيسي (MRI Scan) – اين آزمايش مشابه سي تي اسکن است با اين تفاوت که به جاي تابش اشعه X از مغناطيس جهت عکسبرداري از اعضاي بدن استفاده مي‌شود. در اين آزمايش بيمار به مدت ۳۰ دقيقه به طور ساکن درون اتاقک اين دستگاه مي‌ماند و تصاوير مقطعي از بدن او تهيه مي‌شود.
نمونه برداري يا بيوپسي (biopsy): بررسي ميکروسکوپي از نمونه بافت تومور. اين آزمايش بسيار مهم است زيرا مطمئن ترين روش براي تشخيص سرطان ريه و نوع آن به حساب مي‌آيد. روشهاي متفاوت بيوپسي ريه عبارتند از:
نمونه برداري با سوزن (needle aspiration): در اين روش با تابش پرتوي اشعه ايکس، توده در صفحه تلويزيون
ديده مي‌شود و پزشک با دقت با سوزن مقداري از بافت ريه را با سرنگ کشيده و براي آزمايش بافت شناسي جدا مي‌کند.
نمونه‌برداري با بروتکوسکپ يا برونکوسکپي Bronchoscopy)): بروتکوسکپ لوله‌اي فلزي و توخالي است که به يک لامپ مجهز شده و از طريق دهان يا بيني به داخل ناي فرو داده مي‌شود و مشاهدهً بصري بافت ريه را امکان پذير مي‌کند سپس پزشک با دقت مقداري از بافت و مايع درون ريه را از طريق اين لوله براي امتحان بافت شناسي جدا مي‌کند . قبل از انجام اين عمل به بيمار بيهوشي موضعي داده مي‌شود.
نمونه‌برداري باز (جراحي). در نمونه برداري باز، بيهوشي عمومي لازم است و مي‌تواند به روش معاينه توراسکپي (Thoracoscopy) يا مدياستينوسکپي (Mediastinoscopy) انجام شود. جراحي به پزشک امکان معاينه درون قفسه سينه و غده‌هاي لنفاوي نزديک ريه را مي‌دهد وطي آن در پوست پايين گردن شکاف کوچکي داده مي‌شود و از اين طريق لوله‌اي به درون قفسه سينه فرستاده مي‌شود. انتهاي اين لوله متصل به نورافشان و بزرگنما است. جراح در اين مرحله سلولها و غدد لنفاوي که دچار تراريختي شده‌اند مي‌تواند نمونه برداري و مورد بررسي دقيقتري قرار دهد. از اين طريق مي‌توان اندامهاي واقع در منطقه بين ريه چپ و راست را ديد و براي تشخيص پراکنده شدن ياخته‌هاي سرطاني به غده‌هاي لنفاوي مجاور ريه استفاده کرد.
توموگرافي با نشر پوزيترون يا پت اسکن (PET-Positron emission tomography) – در اين
روش دستگاه اسکنر در اطراف بيمار مي‌چرخد و تصوير از راه نشر پوزيترون بدست يک ماده راديواکتيو که به بيمار تزريق شده و يا بدست او استنشاق مي‌شود، شکل مي‌گيرد، با اين روش ديدن ريه در سه بعد شدني مي‌شود.
سونوگرافي (Ultrasound) در اين شيوه از امواج صوتي جهت بررسي ساختار توده در ريه به کار برده مي‌شود.
آزمايش تنفس (Lung function test)- در اين شيوه بيمار پيش از جراحي تحت آزمايش‌هاي تنفسي متفاوت قرار مي‌گيرد.
آزمايش خون- تومورهاي سرطاني آنتي ژن و آنزيم‌هاي مشخصي را فرآوري مي‌کنند که مي‌شود از راه آزمايش خون کشف شوند. اندازه گيري آنتي ژن کارسينو امبريونيک (arcinoembryonic Antigen-CEA) و آنزيم (Neuron-specific enolase (NSE از آزمايش‌هاي غربالگر اين بيماري است. افزايش ميزان سطح اين پروتين‌ها بازگوکننده نشانه‌هاي سرطان و کاهش ميزان آنها در حين درمان نشانه مهار کردن رشد سرطاني سلول‌هاي بيمار است.
اسکن استخوان Bone Scan – تصويربرداري از استخوان بدست يک ماده راديواکتيو روشي بسيار ارزشمند است که در تشخيص انتشار سرطان به استخوان، کارساز بودن درمان سرطان و روند التيامي نواحي درگير در استخوان به کار مي‌رود.
[ويرايش] درمان
درمان بيماري سرطان ريه بستگي به نوع سرطان، چگونگي بيماري در آغاز درمان، سن، سلامت همگاني و چگونگي واکنش بيمار به نوع درمان دارد. سرطان ريه بيشتر به انگيزه غني بودن
سيستم خون رساني و لنفاوي ريه به آساني مي‌تواند به ديگر اندام‌هاي بدن سرايت کند. با نگرش به سن و چگونگي سلامت بيمار مي‌شود الگوهاي درماني زير بکار گرفته شود:
جراحي: بيشتر اگر تومور بدخيم منحصر به ريه باشد مي‌شود بخش کوچک يا تکه کاملي از ريه (لوبکتومي) (lobectomy) و يا تمام يک ريه (نومونکتومي) pneumonectomy)) برداشته مي‌شود. عوارض جانبي جراحي، خونريزي و برآيند اينکه کم خوني، دشواري‌هاي تنفسي و خواب آلودگي است.
شيمي درماني : جهت از ميان بردن ياخته‌هاي سرطاني پراکنده بکار گرفته شده قرار مي‌گيرد. شيمي درماني جهت پيشگيري از عود بيماري و مواردي که سرطان در بدن پخش شده تجويز مي‌شود. بکارگيري داروهاي شيميايي منجر به نابودي سلولهاي سرطاني مي‌شود. عوارض پهلويي شيمي درماني بر اين پايه‌اند: حالت تهوع و استفراغ، ريزش موي سر و ابرو، کاهش گلبولهاي سفيد خون، سستي سيستم ايمني و دفاعي بدن، عفونت، احساس درد، خشکي دهان و پوکي استخوان، کم‌خوني، و کاهش شمار گلبولهاي قرمز خون که مي‌شود سبب خستگي، سرگيجه و احساس سرما در بيمار شود. اسهال و يبوست، و سفتي و خشکي مفاصل از ديگر عوارض پهلويي شيمي درماني است.
پرتو درماني : جهت از ميان بردن مستقيم ضايعه بدخيم ريه بکار گرفته مي‌شود. در اين روش از اشعه با انرژي بسيار به کار برده مي‌شود و اين اشعه با آسيب رساندن به سلولهاي زنده منجر به مرگ آنها مي‌شود. خستگي شديد، افسردگي، تهوع، استفراغ، بي اشتهايي و آسيب‌هاي عروقي و تنفسي از عوارض پهلويي پرتودرماني است. همچنين پرتودرماني مي‌شود مايه سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبولهاي سفيد و سستي
سيستم ايمني بدن و سرانجام بروز عفونت شود.
درمان فوتوديناميک (Photodynamic Therapy) : بکارگيري رنگ و نور است. در اين شيوه رنگ به داخل يک رگ تزريق و سپس در تمام بدن منتشر مي‌شود. پس از چند روز، اين رنگ تنها در سلولهاي بدخيم باقي مي‌ماند. سپس نور قرمز رنگ ليزري به سلول تابانده مي‌شود و رنگ درون سلول سرطاني اين نور را جذب مي‌کند. اين امر منجر به عکس العمل فوتوشيميايي که ويرانگر سلول‌ها است مي‌شود.
درمان بيولوژيکي يا ايمونولوژيک : که مشتمل بر بازسازي، تحريک، هدايت و تقويت سيستم طبيعي دفاعي بدن بيمار است و با بکارگيري آنتي بادي و هدايت سيستم دفاعي خود بيمار جهت مبارزه با سرطان روي مي‌دهد. بکارگيري عواملي مانند اينترفرون‌ـ سلولهايي که فعاليت ضدتوموري مستقيم دارند، و آنتي بادي‌هاي مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش مي‌دهد.
Stent وسيله يا قالبي جهت ايجاد کانال تنفسي مصنوعي در بيمار دچار به سرطان ريه- اين روش در بيماراني که دچار اختلالات تنفسي هستند، بکار گرفته مي‌شود.
سوزاندن تومور بدخيم با اشعه ليزر: در برخي موارد ضايعه بدخيم سرطان ريه منجر به مسدود شدن خشکناي مي‌شود. در چنين موردي پزشک با سوزاندن ضايعه بدخيم با اشعه ليزر راه عبور هوا را براي بيمار باز مي‌کند. اين روش به گونه کامل نمي‌تواند منجر به ازبين بردن ضايعه بدخيم شود ولي کمکي است جهت آساني تنفس در بيمار.
[ويرايش] پيشگيري