مقاله اثر فناوریهای جدید در سلامت انسان مثبت و منفی

یکی از دغدغه‌های همیشگی متولیان بخش سلامت، کاهش هزینه‌های این بخش است. اما چرا علی‌رغم این خواسته، شاهد رشد روزافزون هزینه‌ها هستیم؟ یکی از دلایل این موضوع رشد، سرعت و رشد فناوری‌های سلامت و شیوه‌های جدید تشخیصی درمانی است که با سرعت زیادی به کشور ما وارد می‌شوند. اگر نظارت صحیحی صورت نگیرد، در این زمینه مشکل از این هم جدی‌تر خواهد شد.
دیدیم که گام اول در ارزیابی فناوری سلامت آن است که کارایی فناوری‌هایی جدیدی که از اثربخشی لازم برخوردارند اثبات شود. اما کار ارزیابی فناوری سلامت به این قسمت محدود نمی‌شود و به عبارت دیگر کار اصلی فناوری سلامت تازه از این مرحله شروع می‌شود.
● ارزیابی فناوری سلامت
و اثرات اقتصادیورود فناوری‌های جدید به کشور، اثرات و تبعات اقتصادی فراوانی به همراه دارد. این اثرات به حدی گسترده هستند که اقتصاد سلامت را هم در بعد کلان آن و هم در بعد اقتصاد خرد تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر مرحله اثبات کارایی یک فناوری را در کنار مقوله بررسی قیمت و هزینه‌ها به خوبی به انجام برسانیم، می‌توانیم در مورد «کارایی تکنیکی» یک فناوری در کشور قضاوت درستی داشته باشیم.
● ارزیابی فناوری سلامت
و بار بیماری‌هادر ارزیابی فناوری سلامت، با تحلیل هزینه‌ها و استفاده از شاخص‌های کارایی که از پیش در اختیار داریم، می‌توانیم به راحتی شاخص‌های کارایی تکنیکی را برآورد کنیم اما این کافی نیست. به طور مثال وقتی هزینه یک بار استفاده از دستگاه PET را بدانیم و از اثر آن برای یک بار استفاده نیز آگاه باشیم، آیا می‌توانیم «اثر اقتصادی» یا «اثر سلامتی» PET را تعیین کنیم؟ پاسخ این است که به طور مستقیم نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم.برای آنکه بتوانیم چنین کاری انجام دهیم، نیازمند داده‌هایی در رابطه با بار بیماری‌های کشور و بار استفاده از فناوری هستیم.
بنابراین برای به دست آوردن «اثر سلامتی» یا «اثر اقتصادی» فناوری‌های جدید نیازمند دانستن داده‌های اپیدمیولوژیک (مانند شیوع، بروز و بار بیماری‌ها) هستیم. از تلفیق این داده‌ها با کارایی فناوری، اثر سلامتی فناوری‌ها مشخص می‌شود و از تلفیق داده‌های اپیدمیولوژیک یا تحلیل هزینه‌ها، اثر اقتصادی فناوری‌ها مشخص می‌شود.
● ارزیابی فناوری سلامت، عدالت و اجتماع
استفاده از فناوری جدید، منجر به یک‌سری پیامدهای سلامت خاص می‌گردد. حتما قبول دارید که پیامدهای حاصل از این استفاده، برای همه اقشار جامعه به یک میزان مطلوب نیست. پس طبقات مختلف جامعه به درجات متفاوتی از نتایج استفاده از یک فناوری بهره‌مند می‌شوند.
به طور مثال استفاده از لیزر برای رفع ضایعات پوستی، شاید بیش از آنکه برای افراد فقیر شهرهای محروم جامعه مطلوب باشد، مورد توجه ثروتمندان کلان شهرهای کشور باشد. نتیجه‌‌ آن خواهد بود که منافع حاصل از استفاده از یک فناوری بسته به نوع آن می‌تواند متوجه اقشار فقیر یا غنی کشور شود. اگر قرار باشد یک فناوری توسط دولت به کشور وارد شود و تحت حمایت دولتی قرار بگیرد، باید حتما فناوری‌ها به نوعی انتخاب شوند که افراد فقیر‌تر و محروم‌تر بیشتر از فناوری‌ منتفع شوند.
● اثر ارزیابی فناوری سلامت
بر سازمان‌هاهمیشه باید قبل از ورود فناوری‌ به کشور، به این نکته توجه داشته باشیم که چه سازمان یا گروهی وظیفه دارند که فناوری را با ساختار فعلی نظام سلامت هماهنگ کنند. وظیفه چه گروهی است که فناوری را در بدنه ساختار سلامت کشور ادغام کند؟
کنترل بار مالی فناوری برعهده چه کسی است؟ از آنچه که در این شماره و چند شماره اخیر راجع به ارزیابی فناوری سلامت عنوان شد می‌توان دریافت که ارزیابی فناوری سلامت یک پروژه نسبتا وسیع است که جنبه‌های مختلفی از فناوری را درنظر می‌گیرد و در نهایت با بررسی‌ همه این موارد است که می‌شود قضاوت کرد که چگونه باید با فناوری برخورد کنیم.
● هدف نهایی؛ ارزیابی اثر
پس از آنکه وسعت پروژه ارزیابی فناوری سلامت تعیین شد و ارزیابی‌هایی متعددی در رابطه با اثر سلامتی و اثر اقتصادی فناوری، ابعاد اجتماعی ورود فناوری‌ها، بررسی‌ زیرساخت‌ها و نیروی انسانی صورت گرفت، در نهایت ارزیابی اثر فناوری است که نتیجه پروژه ارزیابی فناوری سلامت را مشخص می‌کند. به عبارت دیگر در ارزیابی اثر (Impact Assessment)‌ با بررسی اثرات اقتصادی، اثرات سلامتی، اثرات عدالتی، اثرات اجتماعی و اثرات سازمانی فناوری‌ها در مورد آنها قضاوت می‌کنیم و براساس «ارزیابی اثر فناوری»تصمیم می‌گیریم یک فناوری وارد شود یا نه.
● ایران و فناوری‌های جدید
در تقسیم‌بندی‌های اخیر جهانی، کشور ما جزء کشورهایی است که به طور فعال و پویا از فناوری‌های جدید استفاده می‌کند و علاقه زیادی به واردکردن فناوری‌های سلامت دارد. بنابراین اهمیت دادن به ارزیابی فناوری سلامت در کشور امری ضروری به نظر می‌رسد.
نزدیک به ۳-۲ سال پیش تصمیم گرفته شد که میزان «پرداخت از جیب» در بخش سلامت کاهش پیدا کند ومیزان ۴۵ درصدی پرداخت از جیب آن زمان به حدود ۲۰-۱۵ درصد کاهش یابد. اما متاسفانه بعد از گذشت نزدیک به ۲ سال شاهد آن هستیم که پرداخت از جیب مردم نه تنها کاهش نیافته بلکه نزدیک به ۶۰ درصد از پرداخت‌های نظام سلامت را تشکیل می‌دهد.
به نظر می‌رسد که در کشور ما فقدان وجود ساز و کار عقلانی برای ورود، در دسترس بودن و پوشش بیمه‌ای فناوری‌ها شدیدا احساس می‌شود. کمبودی که ارزیابی فناوری سلامت می‌تواند پاسخ خوبی برای آن باشد.

خطرات تکنولوژی جدید بر سلامت انسان

هر طرف می رویم می رسیم به جدیدترین تکنولوژی ها؛ آی پد، تبلت و عجیب ترین گوشی هایی که حتی به فکر ژول ورن هم نمی رسید! خیلی هم راحت از این تکنولوژی ها استفاده می کنیم. بهتر است بگوییم چاره دیگری نداریم. حذف کردن هر کدامشان شاید عواقبی داشته باشد که به هیچ وجه قابل قبول نباشند. تا قبل از این درباره خطرات موبایل ها هشدارهایی داده شده بود اما آیا آی پدها و تبلت ها، که شاید به نوعی گوشی های بزرگتری هستند این خطرات را چند برابر نمی کنند؟

همه چیز از میدان های امواج الکترومغناطیسی شروع می شود؛ امواجی که به خصوص چند سال پیش صحبت از سرطان زایی شان بالا گرفت اما هیچ وقت نتایج قطعی آزمایش ها به دست نیامد. شاید هم به دست آمد و هیچ وقت اعلام نشد. نکته مهم در رابطه با این امواج این است: گوشی های همراه تبلت ها، دکل های BTS و انواع پارازیت ها ما را احاطه کرده اند.هیچ راه فراری هم نیست چون این امواج تقریبا همه جا وجود دارند. از خانه و اداره گرفته تا کوله پشتی بچه های مدرسه ای، چه باید کرد واقعا؟!

وایرلس ها خطرناکند؟

امواج الکترومغناطیسی نوعی از امواج رادیویی هستند که ما را احاطه کرده اند. با اینکه هنوز هیچ چیزی به صورت صددرصد اعلام نشده اما نتایج اولیه تحقیقات نشان می دهد که به خصوص امواج وایرلس (بی سیم) می توانند خطرناک باشند. یکی از این تحقیقات اولیه که نتایجش در مجله نورواندولوژی (عصب – تومورشناسی) منتشر شد تاثیر این امواج را بر مغز حیوانات بررسی کرد. نتایج نشان داد در معرض وایرلس بودن می تواند به DNA مغز آسیب برساند. تحقیقات دیگری که در مجله بین المللی علوم پایه منتشر شد نشان داد که این دستگاه ها به ویژه زمانی که نزدیک به سر قرار گرفته باشند می توانند باعث تخریب DNA شوند اما جدیدترین نتایج منتشر شده اعلام کرده است میزان اکسیداتیوهای استرس در بزاق افرادی که مدت زمان بیشتری از تکنولوژی های روز استفاده کرده اند نسبت به کسانی که در معرض این امواج نبوده اند، بیشتر ترشح شده است.

«بالقوه» سرطان زا!

سازمان بهداشت جهانی دو سال پیش، یعنی در سال 2011 خبری را منتشر کرد که برای اکثریت مردم دنیا ناخوشایند بود. نتایج تحقیقات نشان داده بود امواج وایرلس می توانند به صورت بالقوه سرطان زا باشند. بالقوه بودن این مسئله یعنی تحت شرایط خاصی امکان ابتلا به بیماری ها فراهم می شود اما قبل از اینکه بترسید لازم است در جریان یک نکته خیلی ظریف قرار بگیرید: از آنجا که هنوز هیچ چیز به صورت قطعی ثابت نشده و دنیای ما هم پر است از امواج الکترومغناطیسی، به جای نگرانی باید به فکر راه حل هایی باشیم که در حال حاضر در دسترسمان هستند؛ راه حل هایی که حداقل استفاده از تبلت ها و آی پدها را امن و مناسب می کنند.

تکلیف تبلت ها چه می شود؟

هر بار که در حال استفاده از تبلت تان هستید و صفحه جدیدی را باز می کنید یا رفرش می کنید امواج الکترومغناطیسی در حال ساطع شدن هستند. این امواج در مورد آی پدهایی که به وای فای متصلند حتی موقعی که دستگاه خاموش است هم ساطع می شود.

این کامپیوترهای کوچک موارد استفاده زیادی دارند، به خصوص برای گروه سنی کودکان که عاشق بازی کردن باتبلت ها هستند. شاید اگر طرفداران تبلت ها را گروه بندی کنیم کودکان بیشتر از بقیه در معرض تابش امواج الکترومغناطیسی قرار داشته باشند؛ به خصوص که اغلب اوقات این دستگاه ها را نزدیک به بدنشان نگه می دارند از آنجا که مشخص نیست چه مقدار تابش این امواج می تواند دردسرساز باشد، میزان استفاده استانداردی برای این دستگاه ها هم اعلام نشده است.

اولین نشانه احساس سرگیجه یا تهوع

در اینترنت گروه های اجتماعی آنلاینی هستند که از اعضایشان می خواهند تجربیاتشان را درباره استفاده از این تکنولوژی های تازه وارد با بقیه به اشتراک بگذارند. بارها دیده شده است کاربران اعلام کرده اند که بعد از استفاده از تبلت یا آی پد حالت تهوع پیدا کرده اند یا دچار سرگیجه شده اند. البته هنوز تحقیقات درباره این مشکلات چیزی را ثابت نکرده و بعضی ها دلیل این مشکلات را در بالا و پایین کردن صفحه های ونوری که به صورت متقاطع به چشم تابیده می شود می دانند.

در مقابل این افراد، بعضی از پزشکان گفته اند ممکن است تعدادی از افراد بیشتر از بقیه نسبت به امواج الکترومغناطیسی حساسیت داشته باشند. این افراد حتی ممکن است بی خوابی، میگرن و خستگی مفرط را هم تجربه کنند که البته دلیل بالینی ندارد.

رژیم تان را آنتی اکسیدانی کنید!

چه به این امواج حساسیت داشته باشیم و چه حساسیتی در کار نباشد باید به خاطر داشته باشیم که وظیفه داریم از خودمان مراقبت کنیم. اولین راه حلی که برای مراقبت کردن از خودمان و اطرافیانمان در مقابل این اشعه ها می توانیم داشته باشیم رژیم غذایی ماست. می گویید چه ربطی دارد؟ رژیم غذایی مناسب می تواند مقاومت بدن را بالا ببرد و ایمنی اش را تقویت کند.

افرادی که مرتبا در معرض این امواج هستند باید رژیم های غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها را انتخاب کنند. دلیل این انتخاب این است که آنتی اکسیدان ها رادیکال های آزاد موجود در بدن را خنثی می کنند و به این امواج اجازه نمی دهند به DNA آسیبی برسانند.

به هیچ وجه دست از سر سبزیجات و میوه ها برندارید؛ به خصوص موادی که رنگ های روشن تری دارند. این مواد شامل مقادیر بیشتری از آنتی اکسیدان ها هستند. تحقیقات نشان داده اند رزماری یکی از محصولاتی است که آنتی اکسیدان ها غنی شده است. داشتن رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها ایمنی بدن را بالا می برد، مانع احتقان می شود و در عین حال از DNA شما به خوبی مراقبت می کند.

حساسیت ژنتیکی ندارید؟!

علاوه بر آدم های عادی همیشه افرادی هم هستند که حساسیت های خاصی دارند. این حساسیت ها گاهی به ظرفیت های ژنتیکی افراد برمی گردد. تحقیقات نشان داده است افرادی که نسبت به وایرلس ها حساسیت دارند اغلب نسبت به فلزات سنگین، بعضی از قارچ ها و بعضی از مواد سمی هم واکنش های آلرژیک نشان می دهند.

دلیل این واکنش ها این است که ژن های این افراد به اندازه بقیه نسبت به سم زدایی کردن قوی نیست و می تواند راحت تر از سایرین منجر به حساسیت شود. این افراد اول از همه باید تست حساسیتی بدهند و بعد از آن می توانند از پزشک شان درخواست برنامه سم زدایی منظم کنند؛ به این صورت که داروهایی را که می توانند سیستم ایمنی شان را تقویت کنند یا به کمک برطرف کردن آثار حساسیت شان بیایند دریافت کنند.

دفترچه راهنمای تبلت تان را بخوانید

خیلی از ما بعد از خرید یک گوشی جدید، آی پد یا تبلت شروع به استفاده از دستگاه می کنیم بدون اینکه نکات ایمنی درج شده در دفترچه راهنمای این وسیله را خوانده باشیم. یکی از این نکات ایمنی راجع به جای آنتن بلوتوث و وایرلس روی دستگاه است که البته خیلی ها از آن بی خبرند.

همین حالا دفترچه راهنمای دستگاهتان را بردارید و جای آنتن را پیدا کنید. سعی کنید تا حد امکان آن نقطه از شما دورتر باشد و به طور کلی دستگاه را به خصوص نزدیک سرتان و در حالت عمومی نزدیک بدنتان قرار ندهید.

استفاده در صورت ضرورت!

شاید گفتنش به ظاهر ساده باشد اما عمل کردن به آن مثل ترک کردن یک اعتیاد بزرگ است؛ فقط وقتی لازم است از دستگاهتان استفاده کنید. درست است که چرخیدن در سایت های مختلف و فضولی کردن در صفحه دوستانتان جذابیت های خاص خودشان را دارند ولی کافی است فکر کنید که همین هیجان ها چطور ممکن است در طولانی مدت روی بدنتان تاثیر منفی بگذارند. آن وقت است که احتمالا پیاده روی و دیدن دوستانتان را به غذا دادن به «پو» و بازی کردن با او ترجیح خواهید داد!

از محافظ ها کمک بگیرید

ممکن است به خاطر داشته باشید که چند سال پیش کیف هایی برای تلفن همراه وارد بازار شدند که گفته می شد به کمک فناوری نانو مانع انتقال اشعه های مضر می شوند. براساس موارد دیده شده این کیف ها بعد از مدتی چند ماهه و عمدتا به دلیل شستشو به صورت کلی کم کم خاصیت شان را از دست می دهند.

از آنجا که تکنولوژی نسبت به چند سال پیش پیشرفت کرده است می شود همچنان در مراکز الکترونیکی تجاری به دنبال گزینه های مشابه و با دوام تر گشت. ممکن است هزینه این موارد کمی بالا باشد اما به محافظتی که قرار است از شما به عمل بیاورند می ارزد.

شاید وقتی دیگر

هیچ معلوم نیست که 20 سال دیگر چه نتیجه ای به دست بیاید و متوجه شویم که این امواج واقعا مضر بوده اند یا اینکه کاملا بی خطر. هر چه که باشد شکی نیست تبلت ها و آی پدها در نوع خودشان انقلابی هایی در زمینه دستگاه های الکترونیکی هستند و حذف فعلی آنها کار ساده ای نیست. تنها راه حلی که در حال حاضر داریم عمل کردن به نکات ایمنی و دور ماندن از تماس دائمی با این تکنولوژی هاست