گزارش كارآموزي كنترل فيزيكي و شيميايي دارو

چكيده

بشر از ديرباز براي مقابله با معضل درد بدنبال يك درمان و وسيله تسكين خاطر بوده است . در طي قرون و اعصار شيوه هاي مختلف درماني كه برخي از آنها با سحر و جادو و خرافه همراه بوده اند دست به دست يكديگر دادند تا بلكه گره از پاي معضل درد باز كنند ولي اين مهم جزء با سلاح علم و دانش و شناخت حل نگرديد .

با مرور زمان و با گسترش علم و فن و تجهيز وسايل جديد تكنولوژي پيشرفته ،‌انسان به طب نوين و دركنار آن به مقوله ((دارو)) به شكل نوين توجه بيشتري نشان داد . پيشرفتهاي جديد جامعه كنوني ما را قادر ساخته است كه تا حد بالايي توانايي مقابله با درد و آسيبهاي قابل جبران را با توجه به نوع و محل ضايعه و امكانات موجود داشته باشيم .

موجود زنده اي چون انسان ،‌تركيب پيچيده اي از انواع ارگانيسم ها و مكانيسم هاي حياتي عالي است و در واقع بنا به تعبيري شاهكار خلقت است .هر گونه عدم توازن و عدم تعادلي مي تواند منجر به بروز بيماري و اختلال در سيستمهاي بدني و كارآئي كلي انسان گردد ، بنابراين نحوه بكاربردن دارو، ميزان دقيق مصرف تعداد دفعاتي كه مي بايستي مصرف گردد و اينگونه امور معمولاً توسط اولياي امور (پزشكان و مسئولان امور دارويي) در اختيار مصرف كننده قرار مي گيرد ، به غير از آن مسئله مهم ديگر نحوه ساخت و كيفيت دارو مي باشد كه مربوط به امور داروسازي و كارخانجات توليد مواد دارويي مي شود .

بطور كلي هر دارويي به غير از ماده موثر به يك سري مواد جانبي و كمكي احتياج دارد كه اين مواد جانبي براي كمك به پرس كردن قرص ها ، زمان باز شدن قرص و كپسول در محيط داخلي بدن ، كمك به افزايش مقاومت قرص در برابر ضربه يا پايداري دارو و حتي براي كمك به افزايش اثرات درماني دارو به ان افزورده مي شوند .

بعنوان مثال در يك قرص موادي براي چسباندن ذرات ،چرب و روان كردن قرص ، اسانس ، روكش ، رنگ مجاز خواراكي ماده باز كننده و …. به كار مي رود .

قبل از ساختن يك دارو ، معمولاً بر حسب دستور كار مواد اوليه لازم سفارش داده مي شود . سپس آزمايشاتي بر روي نمونه رسيده انجام داده مي شود تا مرغوبيت و استاندارد بودن مواد توسط متخصصين تاييد شود انجام اين آزمايشها توسط آزمايشگاههاي كنترل كيفي صورت مي گيرد هدف نگارنده از نگارش اين سطور صرفاً ارائه يك گزارش و رفع تكليف نيست بلكه اشنا ساختن ديگران با مجموعه فرآيندهايي است كه بطور كلي ديد خواننده را از يك نظر سطحي به نظر كارشناسي تغيير دهد .

تاريخچه

پس از موافقت مسئولين امور با طي دوران كارآموزي من در روز اول ورود به كارخانه به تاريخچه ان علاقمند شدم و اين بي دليل نبود چرا كه شنيده بودم اين كارخانه قديمي ترين شركت داروسازي در سطح كشور است (البته بنا به ادعاي مسئولان و منبعي كه در اختيارم قرار داده شده بود در هر صورت خواننده در رد و قبول اين مطلب داراي اختيار است) به طوري كه من اطلاع حاصل كردم اين كارخانه اولين بار در حدود سال 1328 بصورت لابراتوار كوچكي در خيابان سرچشمه تهران توسط دكتر عبيدي بنام ((لابراتوار دكتر عبيدي)) تاسيس شد بدليل كمبود جا و همجواري با منازل مسكوني كه طبعاً مشكلاتي را ايجاد مي كرد در سال 1336 به محل فعلي خود در خيابان دكتر علي شريعتي دو راهي قلهك منتقل گرديد . البته امروزه پس از گسترش بي رويه اين مكان جغرافيايي مسئولين امر احتمال انتقال كارخانه را بخارج از شهر تهران بطور جدي مورد بررسي قرار داده اند . سپس شركت امريكايي ((داوكميكال)) امتياز و سهام آن را خريداري كردند . پس از پيروزي انقلاب اسلامي سازمان صنايع ملي ايران اداره امور ان را در دست گرفت و نام ان را به ((بيوفارما)) تغيير داد . در سالهاي اخير شركت بصورت سهامي عام اداره مي شود و نام آن به ((شركت داروسازي حكيم)) تغيير يافته است . البته بنا به نيازهاي موجود و همگام با صنعت و تكنولوژي مدرن اين شركت نسبت به نوسازي و تجهيز دستگاهها و ماشين الات خود اقدام نموده است . آزمايشگاه كنترل كيفي شركت داروسازي حكيم با مجهز بودن به دستگاههاي مدرن و كادر كارآزموده نظارت دقيقي بر كليه مراحل توليد صنعتي دارو دارد كه اهم مراحل نظارت به شرح ذيل مي باشد .

• در آزمايشگاه فرمولاسيون ،‌بطور دائم فرمول محصولات مورد مطالعه و احتمالاً تجديد نظر (به مقدار جزئي ) قرار مي گيرد .
• با كمك دانشگاههاي معتبر و مراكز ذيصلاح تستهاي Bioavalability بر روي كليه محصولات صورت مي گيرد .
• در آزمايشگاه كنترل كيفي علاوه بر انجام كليه آزمايشات فيزيكي – شيميايي و ميكروبي زمان پايداري هر محصول پس از گذشت زمان خاصي بر طبق اصول علمي سنجيده شده و با تاريخ مصرف دارو مطابقت مي شود . به گفته مسئولين كارخانه مراحل فوق لابراتوار داروسازي حكيم را قادر به رقابت با ساير شركتهاي مشابه حتي در سطح بين المللي ساخته است .

* در حال حاضر مدير امور مالي و امور اداري كارخانه ،‌يك نفر هستند .

* سرپرست برنامه ريزي ،سرپرستي امور انبارها را نيز به عهده دارد .

* تعميرگاهها و امور فني كارخانه مستقيماً زير نظر مدير كارخانه است .

* در حال حاضر مسئول فني و مدير توليد ،يك نفر است .

* مديريت ازمايشگاه كنترل و فرمولاسيون هر دو به عهده يك نفر است .