مقاله کامل نگرشي بر اقليم كشاورزي سيب‌ زميني

نگرشي بر اقليم كشاورزي سيب‌زميني
چكيده
اقليم كشاورزي (اگروكليماتولوژي) از جمله مهم‌ترين شاخه‌هاي اقليم كاربردي است كه رابطه متقابل آب و هواشناسي و هيدرولوژي و نيز كشاورزي را دربر مي‌گيرد.
آب و هواي نيمه مرطوب قسمت اعظم شهرستان دماوند، از جمله بهترين شرايط را براي كشاورزي مطلوب و منحصر به فرد از جمله سيب‌زميني (بويژه در فصل‌هاي بهار و تابستان) فراهم ساخته است.
سيب‌زميني از جمله توليدات كشاورزي است كه رشد آن در چند دهه پيش به اين سوي با موفقيت‌هاي چشمگيري در ايران و بويژه در شهرستان دماوند همراه بوده است. ايران با توليد 2/3 ميليون تن سيزدهمين كشور توليد كننده اين محصول در جهان است.
فنولوژي، رابطه عناصر اقليمي از جمله فتوپريوديسم، دما، بارش، دوره حساس رطوبتي با سيب‌زميني و نيز انتخاب صحيح واريته‌ها و موقع كشت.‌.. در افزايش كميت و كيفيت اين محصول نقش تعيين كننده‌اي را ايفا مي‌كند.
واژگان كليدي: اقليم كشاورزي، سيب‌زميني، دماوند، فنولوژي
سرآغاز
اقليم كاربردي، ارتباط و تأثير آن در بخش‌هاي مختلف اقتصادي مورد مطالعه قرار گرفته است. اگروكليماتولوژي از جمله مهم‌ترين شاخه‌هاي اقليم كاربردي است كه مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است و مطالعات ارزشمندي در اين چارچوب را به انجام رسانده‌اند.
برخي از دانشمندان نظير والسون معتقدند كه نوع توليد كشاورزي و يا نوسان محصول به آب و هوا بستگي دارد. در مطالعات آب و هوايي در ارتباط با برنامه‌ريزيهاي كشاورزي، اطلاعات دقيق از ميزان بارندگي، دما و نحوة توزيع آن به دست مي‌آيد. نقش آب و هوا در تعيين نوع عملكرد گونه‌هاي زراعي و ارقام مناسب كشت بسيار مهم است. شناخت رابطه آب و هوا و نوع رويش گياهان توسط انسان موفقيت مهمي محسوب شده است. آب و هوا بر ساختمان گياهان تأثير بسزايي دارد.
اقليم كشاورزي با رابطه متقابل بين عوامل آب و هواشناسي و هيدرولوژيكي از يك سو و كشاورزي در يك جهت كلي و حتي جنگلداري از سوي ديگر مطابقت دارد.
هدف آن كاربرد اطلاعات آب و هواشناسي به منظور بهبود عمليات كشاورزي و افزايش قابليت توليد چه در كميت و چه در كيفيت است.
روند مطالعات اقليم كشاورزي در چهار طبقه‌بندي قرار دارد:
1ـ برنامه‌ريزي در كاربري اراضي (انتخاب گياهان مناسب هر پهنه و سيستم‌هاي كشاورزي.‌..)، 2ـ عمليات كشاورزي (تقويم زراعي، كشت و برداشت، آبياري، عمليات كود دهي، مالچ پاشي، شخم، كشت مخلوط و استفاده از ماشين‌آلات كشاورزي)، 3ـ رابطه هوا و گياه (فنولوژي: از مرحله جوانه زدن تا رسيدن محصول) و 4ـ اقدامات
حفاظتي (در برابر يخبندان، تگرگ، سيل، خشكسالي، فرسايش خاك، زيان ناشي از باد و حتي رابطه وضعيت هوا و بيماريها و آفات گياهي). (جن ـ هو چانگ، ص16).
سؤال تحقيق: كداميك از پارامترهاي آب و هوايي در رشد و عملكرد سيب‌زميني تأثيرگذار است؟
مواد و روش‌ها
در اين مطالعه از دو روش كتابخانه‌اي و گردآوري منابع و ميداني تحقيقات ناحيه‌اي و تجربي استفاده شده است. آمارهاي مورد نياز چندين ايستگاه هواشناسي از سازمان هواشناسي كشور تهيه شد و به تجزيه و تحليل داده‌هاي آماري با رسم نمودارها مبادرت گرديد.
اهداف تحقيق
تعيين اقليم پهنه مورد مطالعه
تعيين دماي پاية رشد و طول دورة رشد سيب‌زميني
تعيين مراحل فنولوژيكي رشد سيب زميني
بررسي تأثير پارامترهاي اقليمي بر رشد سيب‌زميني
موقعيت جغرافيايي پهنه مورد مطالعه
شهرستان دماوند با وسعتي معادل 76/2056 كيلومتر مربع در درة حاصلخيز و باصفايي در 25 كيلومتري جنوب قله دماوند، در 70 كيلومتري شرق تهران واقع شده است.
ارتفاع پهنه مورد مطالعه بين 1500 تا 4000 متر بالاتر از سطح درياي آزاد است. پهنه دماوند حاشيه خاوري دشت تهران تا سرگردنه كدوك را دربر مي‌گيرد و به عنوان يكي از مناسب‌ترين پهنه‌هاي ميانبند دامنه‌هاي جنوبي رشته كوههاي البرز به حساب مي‌آيد.
آب و هواي دماوند
دماوند داراي زمستان سرد و طولاني و تابستان خنك است، به طوري كه 5 ماه آخر سال يخبندان همراه وزش شديد باد و 4 ماه اول سال در روز هواي نسبتاً گرم و در شب هواي خنك حاكم است. سه ماه ديگر هوا معتدل و مطبوع است.
ميانگين بارش سالانه ايستگاه آبعلي در سالهاي 81-1361 برابر 525 ميليمتر است (جدول شماره 2).
مطالعه ميانگين ماهانه دماي دماوند در طي سال بيانگر آن است كه شهرستان دماوند با شروع فصل بهار تا اواخر مهرماه از شرايط مساعد دمايي برخوردار است و از نظر فعاليت‌هاي كشاورزي با محدوديت خاصي مواجه نيست (جدول 1).
جدول 1. رژيم دماي ايستگاه آبعلي (781-1361)
مأخذ: پايگاه اينترنتي سازمان هواشناسي كشور
جدول شماره 2. ميانگين بارش ماهانه و سالانه در ايستگاه آبعلي طي سالهاي 1379-1361
براساس فرمول آمبرژه، هر يك از زير اقليم‌هاي آمبرژه داراي تيپ رستنيهاي ويژه‌اي است كه اين دانشمند آنها را اشكوب‌هاي زيست اقليم نام نهاد:
ـ آب و هواي ارتفاعات 1700 متر به پايين : نيمه خشك سرد
ـ آب و هواي ارتفاعات 2100-1700 متر : نيمه مرطوب سرد
ـ آب و هواي ارتفاعات 2100 متر به بالا : اقليم ارتفاعات
روش آمبرژه براي پهنه دماوند مناسب است.
فنولوژي
فنولوژي، دانش مطالعات تغييرات فصلي ارتباط بين ماهيت و شرايط آب و هوايي يك پهنه است. جوانه زدن، توليد برگ، پنجه‌زايي، ساقه‌دهي، تشكيل جوانه گل، گلدهي، توليد دانه در نهايت رسيدن دانه مراحل فنولوژي را مشخص مي‌كند.
دانستن مدت زمان واقعي هر يك از مراحل فنولوژي رشد گياه در هر محيط و مكان ويژه و نيز ايجاد ارتباط اين مؤلفه با عملكرد نهايي گياه، امكان دستيابي به عملكردهاي بالا را براي گياهان مختلف ميسر مي‌سازد (Pal et al, 1996).
به طور كلي فنولوژي، رشد و توليد مادة خشك در گياهان زراعي به مجموعة عناصر آب و هوايي نظير انرژي خورشيدي، نور، طول روز، دما، باران.‌.. بستگي دارد. بنابراين، شناخت نحوة تأثير اين عناصر بر گياهان زراعي ضروري به نظر مي‌رسد (كوچكي، حسيني، نصيري، 1974).
سيب‌زميني
امروزه در بسياري از كشورهاي پيشرفته قسمت اعظم سيب‌زميني فرايندسازي مي‌شود و بقيه آن به صورت تازه به مصرف مي‌رسد. گاه مصرف زياد سيب‌زميني در جيره غذايي را نشانه پيشرفتگي و تمدن مي‌دانند.
در ايران حدود 200 سال پيش سرجان ملكم در زمان فتحعلي شاه تعدادي بذر سيب‌زميني را به دربار شاه قاجار هديه كرد. در آغاز در روستاي پشند، سپس فريدن اصفهان و اطراف دماوند و ديگر نقاط كشور كاشته شد (مظفري، 1368).

فایل : 21 صفحه

فرمت : Word